დავით კაკაბაძე:
გადაცემის მეორე ნაწილში გთავაზობთ რადიოჟურნალ "მეათე სტუდიის" 543-ე გამოშვებას. დღეს გიამბობთ იმაზე, თუ რას ფიქრობენ სამხრეთ ოსეთთან დაკავშირებით ბოლო ხანს განვითარებულ მოვლენებზე რეგიონის მკვიდრნი; შევეცდებით გავარკვიოთ, რა განაპირობებს პოლიტიკოსთა პოპულარობას საქართველოში; მოგითხრობთ პრაღაში გამართულ ერთ საერთაშორისო კონფერენციაზე, რომლის მონაწილე, ფსიქოლოგი გაგა ნიჟარაძე დღეს ჩვენი სტუმარია; წარმოგიდგენთ ახალ ქართულ თარგმანს: რედიარდ კიპლინგის "ბალადას აღმოსავლეთსა და დასავლეთზე"; გადაცემის დასასრულს კი შემოგთავაზებთ მასალას ჰოლივუდის ლეგენდარულ კინოვარსკვლავზე ჯონ უეინზე, რომლის გარდაცვალებიდან 25 წელი შესრულდა. "მეათე სტუდიას" პრაღიდან უძღვება დავით კაკაბაძე.
[მუსიკა]
დიალოგი ცხინვალელ ჟურნალისტთან
დავით კაკაბაძე:
ყოფილი სამხრეთი ოსეთის მიმართულებით საქართველოს ხელისუფლების პოლიტიკა უფრო აქტიური გახდა. ამ აქტივობის ფონზე მედია მეტ ყურადღებას უთმობს რეგიონში მცხოვრებ ქართველებს, საქართველოს ოფიციალურ პირებს, რომლებიც ყოფილი ავტონომიური ოლქის ტერიტორიაზე შედიან. შედარებით ნაკლებად ისმის ცხინვალსა და სამხრეთი ოსეთის სხვა ადგილებში მოსახლე ეთნიკურად არაქართველი მოქალაქეების ხმა. დავით პაიჭაძე შეეცადა, შეევსო ეს ნაკლი და ესაუბრა სამხრეთი ოსეთის არასამთავრობო ორგანიზაციის, "ჟურნალისტები ადამიანის უფლებებისათვის" თავმჯდომარეს, ირინა იანოვსკაიას. ლაპარაკი ძირითადად ბოლოდროინდელი მოვლენებისადმი რეგიონის მკვიდრი მოქალაქეების დამოკიდებულებას შეეხო.
დავით პაიჭაძე:
ირინა იანოვსკაია ამბობს, რომ სამხრეთი ოსეთის მოსახლეობის დიდი ნაწილი უარყოფითად მოეკიდა საქართველოს ხელისუფლების ბოლოდროინდელ სვლებს, მათ შორის საქართველოს პრეზიდენტის მეუღლის ვიზიტს. მოქალაქეთა დამოკიდებულება შეიძლება გამოიხატოს სიტყვებით: ჩვენ არ მოგვიწვევიხართ.
მე ვკითხე ირინა იანოვსკაიას, როგორ აღიქვეს სამხრეთ ოსეთში საქართველოს ხელისუფლების ძალისხმევა, დაეხურა ერგნეთის ბაზრობა და აღეკვეთა კონტრაბანდა.
[იანოვსკაიას ხმა] "მოსახლეობა ახლა ძალიან ცუდად ცხოვრობს, უამრავი ღატაკია, ეკონომიკა დათრგუნულ მდგომარეობაშია. რა თქმა უნდა, ესმით, რომ კონტრბანდას უნდა ებრძოლო, მაგრამ როცა სხვა სამუშაო ადგილი არ არის, ასეთი მკვეთრი სვლების გაკეთებამდე, ეგებ, სჯობდეს, შეეცადო წინასწარ განჭვრიტო შედეგები... ერგნეთის ბაზრობასტან დაკავშირებული იყო როგორც სამხრეთი ოსეთის, ისე საქართველოს მოქალაქეთა კეთილდღეობა. იქ გაცხოველებული ვაჭრობა მიდიოდა და ხალხი, პრაქტიკულად, ცხოვრობდა ამით".
არანაკლებ საინტერესო საკითხია შეიარღებულ კაზაკთა გამოჩენა სამხრეთი ოსეთის ტერიტორიაზე. ირინა იანოვსკაიას მართალია, აეეჭვებს ამ ინფორმაციის სიზუსტე, მაგრამ ამბობს, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა ასეთ ფაქტს მოკავშირეობის გამოვლენად მიიჩნევდა.
[იანოვსკაიას ხმა] "ახლა ნებისმიერ მომხრეთა გამოჩენას, საქართველოს მიერ ძალის დემონსტრირების გათვალისწინებით, მოსახლეობა დადებითად აღიქვამს. მოსახლეობა, თუ დასჭირდა, ყველაფრისთვის მზად იქნება, დააბინავებს და შეინახავს მათ. ხალხი მათ დამცველებად მიიჩნევს და ფიქრობს, რომ დაეხმარებიან თავდაცვის დროს, თუ ღმერთმა არ ქნა და რაიმე მოხდა".
ირინა იანოვსკაია უარყოფს, რომ სამხრეთი ოსეთის ხელისუფლება მშვიდობიან მოსახლეობას იარაღს ურიგებს. პირიქით, მისი თქმით, ხორციელდება პროგრამა მოსახლეობაში უკანონოდ არსებული იარაღის ჩასაბარებლად, რის სანაცვლოდაც მოქალაქეებს სოციალურ დახმარებას სთავაზობენ. მიუხედავად ამისა
[იანოვსკაიას ხმა] "იარაღი ჯერ მაინც რჩება მოსახლეობის ხელთ. სანამ ვითარება არასტაბილურია, მოლაპარაკება მიმდინარეობს და ყველაფერი გაურკვეველია, ვფიქრობ, მოსახლეობას იარაღი დარჩება. თუმცა, არ ვიცი, რამდენად რეალურია გამოყენება იარაღისა, რომელიც მოსახლეობაში ინახება".
ასლან აბაშიძის აჭარასა და დღევანდელ სამხრეთ ოსეთს შორის განსხვავების აღწერისას ხშირად აღნიშნავენ, რომ საქართველოს ხელისუფლებას ყოფილ ავტონომიურ ოლქის მოსახლეობაში დასაყრდენი არ ჰყავს. მე ვკითხე ირინა იანოვსკაიას, თუ არიან რეგიონში საქართველოს ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილი ფიგურები და როგორია მათი პოლიტიკური წონა?
[იანოვსკაიას ხმა] "არ გამოვრიცხავ, არიან ადამიანები, რომლებიც საქართველოს ახალ ხელისუფლებას - ვთქვათ ასე - ნდობით ეკიდებიან. მაგრამ დარწმუნებული არ ვარ, რომ მათ შეუძლიათ ეს ხმამაღლა განაცხადონ. თითო-ოროლა ადამიანი თუ იქნება. ეს ძალიან მცირე რაოდენობაა და, ვფიქრობ, დიდი გავლენაც არა აქვთ".
თუ ჩვენი ცხინვალელი კოლეგის ნაუბარს ვერწმუნებით, ახლა საქართველოს ხელისუფლებას და კონფლიქტის მალე ამოწურვის მოიმედე მოქალაქეებს თითქოს ხელჩასაჭიდი და საიმედო არაფერი აქვთ. მაგრამ არის ერთი რამ, რასაც ირინა იანოვსკაიაც აღნიშნავს: ქართველებისა და ოსების მშვიდობიანი თანაარსებობა რეგიონში. მისი თქმით, ყოფილ საბჭოთა კავშირში შერეულ ქორწინებათა შორის, ქართულ-ოსური წყვილები გამორჩეულად ხშირი იყო, საერთო ეკონომიკურმა ინტერესმა კონფლიქტის შემდეგაც განაპირობა ამ ორი ერის შვილთა მშვიდობაინი თანაცხოვრება. შესაძლოა, ცოტა გადაჭარბებულადაც გეჩვენოთ ირინა იანოვსკაიას მტკიცება, რომ ბოლო დღეებში რაც მოხდა, არავითარ გავლენას არ ახდენს უბრალო ქართველებისა და ოსების ურთიერთობაზე.
დავით პაიჭაძე, რადიო "თავისუფლებისთვის", თბილისი.
[მუსიკა]
რა განაპირობებს პოლიტიკოსთა პოპულარობას საქართველოში?
დავით კაკაბაძე:
ვინ არიან დღევანდელ საქართველოში ყველაზე პოპულარული ადამიანები? ამ კითხვაზე ზუსტი და ამომწურავი პასუხის გაცემა არც ისე იოლია. თუმცა, ამ საკითხში ერთ-ერთ საზომად შეიძლება გამოდგეს მასმედიის მხრიდან ამა თუ იმ პროფესიისა თუ დარგის წარმომადგენელთა მიმართ გამოვლენილი ინტერესი და სიხშირე, რომლითაც ეს ადამიანები ტელეეკრანებიდან ან გაზეთების ფურცლებიდან გვესუბრებიან. ასეთ შემთხვევაში, გადაუჭარბებლად შეიძლება ითქვას, რომ პოპულარულ ადამიანთა რიცხვს ნამდვილად განეკუთვნებიან პარლამენტარები, მინისტრები, ანუ ზოგადად, პოლიტიკოსები. მოგეხსენებათ, ისინი ტელეშოუების ხშირი სტუმრები არიან, თუმცა, მათი გამოსვლები მაყურებლის გართობას და დასვენებას ნამდვილად არ უნდა ისახავდეს მიზნად. რა განაპირობებს ამ ადამიანთა პოპულარობას? ამ თემის გარშემო ჩვენი კოლეგა გიორგი კაკაბაძე ფსიქოლოგებს ესაუბრა.
გიორგი კაკაბაძე:
[ცქიტიშვილის ხმა] "მსოფლიოში მხოლოდ იმ ქვეყნებში არიან პოლიტიკოსები ზეპოპულარულები და არა უბრალოდ ცნობილები ადამიანებისთვის, სადაც კრიზისული მდგომარეობაა,- კრიზისში მყოფი საზოგადოებისთვის ეს დამახასიათებელი და ძალიან ჩვეულებრივია. პოლიტიკოსები კრიზისულ ქვეყნებში, მათ შორის სტაბილურად კრიზისულ ქვეყნებში, უშუალოდ განსაზღვრავენ ადამიანთა ბედს. მათსა და მათ კონკრეტულ გადაწყვეტილებებზე ხდება დამოკიდებული ადამიანთა ბედი დროის ძალიან მცირე შუალედისთვის".
ასე ფიქრობს ფსიქოლოგი გოჩა ცქიტიშვილი, რომელიც დასძენს, რომ "სწორედ ამიტომ აქცევენ ადამიანები დიდ ყურადღებას პოლიტიკოსებს, რომლებიც განსაკუთრებით პოპულარულები არიან პოსტრევოლუციურ სივრცეში".
ახლა კი ფსიქოლოგ რამაზ საყვარელიძეს მოვუსმინოთ:
[საყვარელიძის ხმა] "მე მგონი, ეს გარკვეული ჟურნალისტური ეშმაკობაა იმ მხრივ, რომ პოლიტიკა მაინც არენაა, უსისხლო გლადიატორების არენა და პოლიტიკური ბრძოლის გაშუქება საშუალებას იძლევა ამ ბრძოლაში ჩართოს მაყურებელი, ხოლო აზარტში შესული მაყურებელი უკვე მიჯაჭვული ხდება მასმედიაზე, ანუ იოლად შეიძლება წაიყვაონოს ამ მიმართულებით ჟურნალისტი პოლიტიკამ. არც ერთ ქვეყანაში არ ხდება ის, რაც საქართველოში ხდება ანუ ის, რომ ამხელა დრო და მედიასივრცე დაკავებული ჰქონდეს პოლიტიკოსს".
რა გავლენას ახდენენ პოლიტიკოსთა გამოსვლები საზოგადოებრივ ცნობიერებაზე?
რამაზ საყვარელიძის თქმით, "პოლიტიკოსები ძირითადად დაინტერესებულნი არიან ერთმანეთთან ბრძოლით , ხოლო მათი მოსმენით, ობიექტურ რეალობას ვერ დაინახავ".
[საყვარელიძის ხმა] " ასე რომ, ეს ეტაპი ანუ ეს ცვლილება მაყურებელელში, მსმენელში თუ მკითხველში, რომ მათ უნდა გაუჩნდეთ ინტერესი ობიექტური რეალობის მიმართ და ჩაუქრეს ინტერესი იმის მიმართ, თუ ვინ ვის აჯობა ან ვინ ვინ უფრო გალანძღა,- ეს ჯერ კიდევ წინ გვაქვს. საამისოდ უნდა მომწიფდეს ის ხალხი, ვინც ამ პოლიტიკოსებს ირჩევს".
გოჩა ცქიტიშვილის მოსაზრება კი ასეთია:
[ცქიტიშვილის ხმა] "ჩვენ ღარიბი ცნობიერების ღარიბი საზოგადოების შვილები ვართ და აქ ვცხოვრობთ. ამდენად, ბუნებრივია, რომ პოლიტიკა განსაზღვრვს ყველაფერს ჩვენს საზოგადოებრივ ცნობიერებაში და, სამწუხაროდ, ჩვენთან პოლიტიკოსები ძალიან პოპულარულები, ზეპოპულარულები არიან და ჩვენ მათ ვუსმენთ. ყველაზე ძვირფასი საეთერო დროის 80%-ზე მეტი მიაქვს პოლიტიკურ საინფორმაციო სივრცეს. ეს ყველაზე მარტივი ახსნაა იმისა, თუ რა ხდება ჩვენ საზოგადოებაში: ჩვენ დატვირთულები ვართ პოლიტიკით არა იმიტომ, რომ ცუდები ვართ, არამედ იმიტომ, რომ სხვა გზა არ გვაქვს; ვინაიდან ნებისმიერი გადაწყვეტილება, რომელსაც პოლიტიკოსი იღებს, უშუალო გავლენას ახდენს ჩვენზე".
გოჩა ცქტიშვილის თქმით, "იმ შემთხვევაში, თუ საქართველო დაძლევს როგორც ეკონომიკურ, ისე სოციალურ-პოლიტიკურ კრიზისს, მაშინ პოლიტიკოსები აღარ იქნებიან ესოდენ პოპულარულები და ამის ნიშნები უნდა გამოჩნდეს 5-6 თვეში",
[ცქიტიშვილის ხმა] "თუ 5-7 თვის განმავლობაში ამის ნიშნები არ გამოჩნდა, სამწუხაროდ, ჩვენ დავდგებით ფაქტის წინაშე, ვაღიაროთ, რომ ჩვენთვის დაიწყო ახალი, პერმანენტული კრიზისის ეპოქა ისევე, როგორც იყო შევარდნაძის პერიოდში. თუკი ეს ნიშნები გამოჩნდა, მაშინ ეს, შეიძლება ითქვას, რომ ჩვენ გადავდგით ნაბიჯი უფრო ცივილური საზოგადოებისკენ".
რაც შეეხება რამაზ საყვარელიძეს, იგი ამბობს:
[საყვარელიძის ხმა] "პოლიტიკის გასაცნობად ძირითადად არსებობენ ექსპერტები და ციტირება ხდება რამდენიმე ფრაზით პოლიტიკოსისა, - სულ ეს არის. ჩვენთან კი პირდაპირ პოლიტიკოსები არიან მედიაში. მანამ, სანამ მოსახლეობის გემოვნება არ გაცდება გლადიატორების მაყურებლის გემოვნებას, ალბათ, ეს სიტუაცია უცვლელი იქნება".
გიორგი კაკაბაძე, რადიო "თავისუფლებისთვის", თბილისი.
[მუსიკა]
ინტერვიუ გაგა ნიჟარაძესთან
დავით კაკაბაძე:
ამ დღეებში პრაღაში გაიმართა სამეცნიერო კონფერენცია, რომლის მონაწილეებს ერთობ უჩვეულო ამოცანა ჰქონდათ დასახული: შეემუშავებინათ მეთოდები, რომელთა მეშვეობით შესაძლებელი იქნებოდა ამა თუ იმ საზოგადოების "ცივილურობის" თუ "ცივილიზებულობის" ხარისხის დადგენა. კონფერენციაზე მოწვეული იყო სოციალური ფსიქოლოგიის ქართველი მკვლევარი, გაგა ნიჟარაძე. ჩვენი თბილისელი კოლეგების მიერ მომზადებული მასალების ხშირი სტუმარი ამჟამად პრაღაში გვეწვია რადიო თავისუფლების შტაბ-ბინაში. მას ბიძინა რამიშვილი ესაუბრება.
[იხ. აუდიოვერსია]
დავით კაკაბაძე:
ეს გახლდათ ინტერვიუ სოციალური ფსიქოლოგიის ქართველ მკვლევარ გაგა ნიჟარაძესთან, რომელიც ამ დღეებში პრაღაში გამართულ სამეცნიერო კონფერენციას ესწრებოდა.
[მუსიკა]
რედიარდ კიპლინგის ახალი ქართული თარგმანი
დავით კაკაბაძე:
როგორც ჩანს, აღმოსავლეთისა და დასავლეთის მშვიდობიანი თანაცხოვრების პრობლემა ახლა არ გაჩენილა. ამაში კიპლინგის „ბალადა აღმოსავლეთსა და დასავლეთზე" წაკითხვის შემდეგაც დარწმუნდებით. ბავშვობიდან ნაცნობი წინგის "მაუგლის" ავტორის ეს ბალადა ახლა ქართულად ითარგმნა. წიგნის პრეზენტაცია სულ რამდენიმე დღის წინათ გაიმართა თბილისში. რატომ აირჩია კიპლინგი და მაინცდამაინც "ბალადა აღმოსავლეთსა და დასავლეთზე" მთარგმნელმა - კოტე ყუბანეიშვილმა? ამის გარკვევას თამარ ჩიქოვანი შეეცადა.
[კოტე ყუბანეიშვილის ხმა] „კიპლინგი ჩემი ბავშვობაა, სიყვარულია. კიპლინგი მთელი ცხოვრება მომყვება თავისი მაუგლით."
თამარ ჩიქოვანი:
ჩვენ, საერთოდ, ყველანი ბავშვობიდან მოვდივართ. კოტე ყუბანეიშვილის ბავშვობა, როგორც ირკვევა, კიდევ უფრო მეტად არის დაკავშირებული კიპლინგთან, ვიდრე ამის წარმოდგენა შეიძლება. მართალია, როგორც ახალი კრებულის წინასიტყვაობაში თავად განმარტავს, მისი და კიპლინგის ბიოგრაფია ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისგან - არც ინდოეთში დავბადებულვარ და არც ინგლისში გამიტარებია ბავშვობაო - მაგრამ ერთი საერთო მაინც აღმოაჩნდათ - ორივეს მამები წიგნის ილუსტრატორები იყვნენ. შესაბამისად, ახალი თარგმანი მამას - თემო ყუბანეიშვიოლს ეძღვნება. მისივე საავტორო შრიფტითაა აკრეფილი, ილუსტრაციები კი კოტეს დას - ელენე ყუბანეიშვილს ეკუთვნის.
და მაინც, რატომ კიპლინგი და რატომ- „ბალადა აღმოსავლეთსა და დასავლეთზე". კიდევ ერთი მოგონება ბავშვობიდან - თავის დროზე მხატვარმა თემო ყუბანეიშვილმა ვაჟა- ფშაველას სამი პოემისთვის ილუსტრაციები გააკეთა. ვაჟა- ფშაველას პოეზიის მარადიული ფასეულობები კოტე ყუბანეიშვილმა კიპლინგის ბალადაში იცნო:
[კოტე ყუბანეიშვილის ხმა] „ეს ბალადაც იმაზეა, რომ არა აქვს მნიშვნელობა, აღმოსავლეთიდან ხარ თუ დასავლეთიდან, ვინ არის ის, ვინც შენს წინ დგას, შენი ბიძაშვილია თუ უცხოა - თუ თვალებში შეხედავ და მასში პიროვნებას ამოიცნობ - თქვენს შორის, შესაძლოა. შედგეს შერიგება და ომის მაგივრად ეს ურთიერთპატივისცემაში გადაიზარდოს."
სხვათა შორის, წიგნი „ბალადა აღმოსავლეთსა და დასავლეთზე" საქართველოში ბრიტანეთის საბჭოს ფინანსური მხარდაჭერით გამოიცა. თავად თარგმანს სულ რამდენიმე დღე დასჭირდა - თავად კოტეს განმარტებით, ის თავაუღებლად მუშაობდა რამდენიმე დღის განმავლობაში, რადგან თარგმნის „აუტანელი" გრძნობა ჰქონდა.
არადა, ისინი, ვინც კოტე ყუბანეიშვილს ძალიან შორიდან იცნობს, და ალბათ, ვერ წარმოუდგენია, რამდენი საქმის გაკეთებას ასწრებს თუნდაც ქუჩაში მოსეირნე კოტე. თავად, თავის „იმიჯის" შესახებ ირონიულად საუბრობს
[კოტე ყუბანეიშვილის ხმა] „მე ვიყავი უფუნქციოდ. რასაც ვაკეთებდი, უნდა გამეკეთებინა საკუთარი თავის გასართობად - დღისით, შეიძლება, სიმღერის ტექსტი დამეწერა, მაგრამ საღამოს უკვე უნდა მემღერა რომელითაც სუფრაზე. მაშინ მე არ ვიყავი მთავარი მოქმედი პირი. მე მივდიოდი ვიღაცის სიმღერის მოსასმენად, ვმონაწილეობდი ამაში და მიხაროდა, რომ მქონდა მონაწილეობის უფლება. ჩემი ემქსები, ხუმრობები იყო საშვი იმ საზოგადოებაში. უცებ ეს ყველაფერი შეიცვალა და მე აღმოვჩნდი კლასიკოსის როლში...გარშემო აღარვინ არ არის - ვინც იცოდა და შეეძლო - ან ძალიან მაღლა ავიდა ან უცხოეთში წავიდა. დილეტანტებში მოვხვდი. კიპლინგზე რომ რაიმე მოვყვე - ჯერ უნდა ავუხსნა, ვინ არის კიპლინგი."
ჩვენ დღეს არ ვისაუბრებთ კიპლინგზე. უფრო მარტივად მოვიქცევი - მხოლოდ გირჩევთ, წაიკითხოთ კიპლინგის „ბალადა აღმოსავლეთსა და დასავლეთზე" კოტე ყუბანეიშვილის თარგმანში.
თამარ ჩიქოვანი, რადიო "თავისუფლებისთვის", თბილისი.
[მუსიკა]
ჯონ უეინი - უესტერნის გმირი და ამერიკელების კერპი
დავით კაკაბაძე:
როგორ მოიქცეოდა ჯონ უეინი? ისიც თუ დაამცირებდა და აწვალებდა ტყვეებს, ერაყის ციხეში სამხედრო ზედამხედველად რომ ემსახურა? - ეს შეკითხვა ჩვენი, და ალბათ, არამარტო ჩვენი მსმენელის ყურში, რბილად რომ ვთქვათ, უცნაურად ჟღერს... ჯერ ერთი ჯონ უეინი მსახიობი იყო და მეორეც - 25 წლის წინ გარდაიცვალა. ამდენად, კაცმა რომ თქვას, რა შუაშია ჯონ უეინი? მაგრამ როცა შეკითხვა "როგორ მოიქცეოდა ჯონ უეინი ერაყში" შეერთებული შტატების პრესაში დაისვა აბუ-ღრაიბის ციხის სკანდალთან დაკავშირებით, ამერიკელ მკითხველებს არაფერი გაჰკვირვებიათ. ჯონ უეინი, უესტერნის ჟანრის ფილმების ყველაზე პოპულარული გმირი, ბევრი ამერიკელისათვის დღემდე რჩება მორალურ ეტალონად, ორიენტირად, რომლის მაგალითი კეთილსა და ბოროტს შორის სწორი არჩევანის გაკეთებაში გეხმარება. ამიტომ იყო, რომ ჯონ უეინს "ამერიკულ დროშაზე მოკიაფე დამატებით ვარსკვლავად" მოიხსენიებდნენ და ამიტომ დაასათაურა იაპონიის ერთ-ერთმა გაზეთმა ჯონ უეინის ნეკროლოგი "მისტერ ამერიკა ცოცხალი აღარ არისო". მას შემდეგ მეოთხედი საუკუნი გავიდა - თარიღი, რომელსაც მარიამ ჭიაურელი გამოეხმაურება.
მარიამ ჭიაურელი:
ჯონ უეინის უნიკალურობა მისი ფილმების რაოდენობითაც კი გამოიხატება: ის 142 კინოსურათშია გადაღებული და ამ რეკორდით უკან ჰყავს ჩამოტოვებული ჰოლივუდის ყველა დანარჩენი ვარსკვლავი, ყოველ შემთხვევაში, ჯერ-ჯერობით. უეინი მკაცრი, ძლიერი, და იმავდროულად სამართლიანი ამერიკელი მამაკაცის განსახიერებაა: სიტყვაძუნწი, მაგრამ საქმე საქმეზე რომ მიდგება, სათქმელის მთქმელი, ინტელექტით შესაძლოა არ ბრწინავდეს, მაგრამ სროლაში ყველა ბანდიტსა და ნაძირალას ჯობნის და, რაც მთავარია, - ძლიერი, ახოვანი ჯონი მუდამ სამართლიანობის, მუდამ წესრიგის სადარაჯოზე დგას. ყველაზე ამერიკელს ამერიკელ კინოვარსკვლავებს შორის არც იუმორის გრძნობა ღალატობდა: როცა მას 1970 წელს დიდი ხნის ნანატრი ოსკარი მიენიჭა ფილმში "მარშალი" ცალთვალა პერსონაჟის განსახიერებისათვის, გულდაწყვეტილმა თქვა: "რომ მცოდნოდა, მარტო ამაშია საქმე, თვალს 40 წლის წინ ავიხვევდიო"... ჰოლივუდში ჯონ უეინს დიუკსაც უწოდებდნენ, ანუ ჰერცოგს - ეს სახელი მსახიობმა თვითონ შეარჩია, ოღონდ არა თავის განსადიდებლად - როგორც შესაძლოა, მსმენელმა იფიქროს. დიუკი ჯონ უეინის საყვარელ ძაღლს ერქვა... მსახიობის ნამდვილი სახელი კი ჰოლივუდის კარიერისათვის, ალბათ, არ ივარგებდა: მშობლებმა (მამა წარმოშობით შოტლანდიელი აფთიაქარი იყო) უფროს ვაჟიშვილს მარიონი დაარქვეს.ჯონ უეინი უდავოდ, უფრო შეესაბამებოდა მხარბეჭიან, სიმაღლეში ლამის ორმეტრიან მსახიობს, რომელიც შერიფებს, გენერლებსა და მარშლებს განასახიერებდა.
პირველი დიდი წარმატება 1939 წლით თარიღდება, ფილმით "სანტა ფე", რომელშიც უთუოდ რეჟისორ ჯონ ფორდის დამსახურებაც იყო ახალგაზრდა მსახიობის დამაჯერებლობა. თუმცა უესტერნებში ჯონ უეინის დამაჯერებლობას, ავთენთურობას სხვა მიზეზიც ჰქონდა - მისი კინოგმირებისა და პიროვნული ფასეულობების თანხვედრა. უეინი კონსერვატიული ამერიკის იდეალებს ერთგულებდა ეკრანზეც და ცხოვრებაში. 1944 წელს მან და მისმა თანამოაზრეებმა დააარსეს "ამერიკული იდეალების დამცველ კანომოღვაწეთა ალიანსი" -ულტრაკონსერვატიული გაერთიანება, რომლისთვისაც სრულიად მიუღებელი იყო ყველა და ყველაფერი "ლიბერალური", კომუნისტურზე რომ აღარაფერი ვთქვათ...
სტალინმა ჯონ უეინის, -კომუნისტების ყველაზე სახელგანთქმული მოძულის მოკვლის შესახებ ბრძანებაც კი გასცაო, ირწმუნება ჯონ უეინის ბიოგრაფი, მაიკლ მანი. მაგრამ ამ დავალების შესრულება, ჩანს იოლი არ აღმოჩნდა, მოგვიანებით კი, ისევ მაიკლ მანის ინფორმაციით, სტალინის დავალება კილერებს ნიკიტა ხრუშჩოვმა გადაათქმევინა და ჯონ უეინთან კერძო შეხვედრაში მისი ფილმებით აღფრთოვანებაც კი გამოხატა.
მაგრამ ჯონ უეინი ყველაზე მეტად მაინც სამშობლოში უყვარდათ და უყვართ -ის რომ არქეტიპია, ერთგვარი მორალურ-პატრიოტული ინსტანცია, კარგად გამოჩნდა შეერთებულ შტატებში ბოლო ათწლეულების ალბათ ყველაზე უმნიშვნელოვანესი მოვლენის, 2001 წლის 11 სექტემბრის ტერაქტების შემდეგ: მაშინ ბესტსელერი გახდა ძველი დისკი, თავიდან გამოცემული შოკირებული ადამიანების სანუგეშოდ და გასამხნევებლად: ამ დისკზე ტექსტს "რატომ მიყვარს ამერიკა" ჯონ უეინი კითხულობს. (მუსიკა და ჯონ უეინის ხმა)
დავით კაკაბაძე:
სიუჟეტი ჯონ უეინზე ამერიკის პრესაში დასმული შეკითხვით დავიწყეთ "როგორ მოიქცეოდა ჯონ უეინი ერაყში" და ამერიკის პრესაში გამოქვეყნებული ინფორომაციითვე დავამთავრებთ: ლაპარაკია ინფორმაციაზე, რომლითაც ამერიკელებს აუწყებდნენ, რომ ევროპაში ბევრი დასცინის პრეზიდენტ ჯორჯ ბუშს, მას "პრეზიდენტი ჯონ უეინს" - უწოდებსო. ამერიკელი მკითხველებისათვის ეს იმური სრულიად გაუგებარი აღმოჩნდა: მათი აზრით, ჯორჯ ბუშს ბევრი რამ შეიძლება დაუწუნო, მაგრამ ჯონ უეინს? - წარმოუდგენელია...
[მუსიკა]
დავით კაკაბაძე:
სიმღერა "Georgia On My Mind", რომლითაც ჩვენს დღევანდელ გადაცემას ვამთავრებთ, ჯონ უეინს მხოლოდ იმდენად შეიძლება დავუკავშიროთ, რამდენადაც მასაც ლეგენდარული ამერიკელი ასრულებს: რეი ჩარლზი. იგი ხუთშაბათს 73 წლის ასაკში გარდაიცვალა კალიფორნიაში. "მეათე სტუდია" პრაღაში მოამზადეს მარიამ ჭიაურელმა, ბიძინა რამიშვილმა და დავით კაკაბაძემ. თბილისის სტუდიაში ხმის ოპერატორის პულტთან იჯდა ლევან გვარამაძე. გადაცემას დავით კაკაბაძე უძღვებოდა. მომავალ შეხვედრამდე.
[მუსიკა]
