ყოველკვირეული რადიოჟურნალი

დავით კაკაბაძე:
გადაცემის მეორე ნაწილში გთავაზობთ რადიოჟურნალ "მეათე სტუდიის". მის 563-ე გამოშვებაში კიდევ ერთხელ შევეხებით განათლების რეფორმის თემას; შემდეგ, ჰაინრიხ ბიოლის ფონდში გამართული დისკუსიის მონაწილეთა დახმარებით ვეცდებით დავადგინოთ, სად შეიძლება მოვიძიოთ დემოკრატიის რესურსი საქართველოში; თქვენთან ერთად მივულოცავთ მეათე დაბადების დღეს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციას; ბოლოს კი კინოზე ვისაუბრებთ: ჯერ გიამბობთ ჰამბურგში გამართულ ერთ საღამოზე, შემდეგ კი შემოგთავაზებთ ინტერვიუს კინორეჟისორ ლევან თუთბერიძესთან, რომელიც თავის ახალ ფილმზე მუშაობას პრაღაში ამთავრებს. პრაღიდანვე "მეათე სტუდიას" დავით კაკაბაძე უძღვება.

[მუსიკა]

"შეფასდეს ბავშვის ცოდნა ზუსტად იმის მიხედვით, რამდენიც იცის"

დავით კაკაბაძე:
ცნობილია, რომ “უმაღლესი განათლების შესახებ” კანონპროექტის მიხედვით, 2005 წლიდან ყველა აბიტურიენტი უმაღლეს სასწავლებელში სწავლის გასაგრძელებლად ერთიან ეროვნულ გამოცდებს ჩააბარებს. რამდენად კარგად არის მოფიქრებული მოდელი, რომელიც შეფასებისა და გამოცდების ეროვნულმა ცენტრმა მოამზადა და რომელიც თავადვე იკისრებს პასუხისმგებლობას გამოცდების ჩატარებისთვის? ამ საკითხში გასარკვევად ჩვენი კოლეგა გიორგი კაკაბაძე ესაუბრა საქართველოს პარლამენტის განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის კომიტეტის წევრს, ლევან ბერძენიშვილს.

გიორგი კაკაბაძე:
მისაღები გამოცდების მოდელის შეცვლის აუცილებლობა ლევან ბერძენიშვილისთვის ამოსავალი დებულებაა. მისი თქმით, “აქამდე არსებული სისტემა, ძირითადად, ეფუძნებოდა კორუფციას, აღებმიცემობას და არანაირად არ შეესაბამებოდა განათლების მიზნებს.”

თუმცა პარლამენტარს გარკვეულ ნაკლად მიაჩნია ის, რომ მთელ რიგ სპეციალობებზე, მაგალითად, ფიზიკურზე ან საქართველოს ისტორიის ფაკულტეტზე არ ბარდება შესაბამისი გამოცდა.

[ბერძენიშვილის ხმა]“ეს მოხდა იმის გამო, რომ ტესტების დამუშავება მრავალწლიანი პროცესია და ძველმა ხელისუფლებამ ასე ისურვა, რომ მაინცდამაინც ამ საგნებში ყოფილიყო გამოცდა: ესაა ქართული ენა და ლიტერატურა, მათემატიკა, უცხო ენა და უნარ-ჩვევები. ამ საგნებში მზადაა ტესტები და აქ იქნება ახალი სისტემა, რომელიც შეიცავს დიდ პოტენციალს, ნაკლებად კორუმპირებული იყოს.”

- ბატონო ლევან, ხომ არ იქნებოდა მიზანშეწონილი ახალი წესით გამოცდების ჩაბარების გადავადება?

[ბერძენიშვილის ხმა] “მე თუ მკითხავთ, როგორც მოქალაქეს, გეტყვით, რომ არ შეიძლებოდა ამის გადავადება არც ერთი წლით და წელსაც არ უნდა ჩატარებულიყო გამოცდები, როგორც ჩატარდა, იმიტომ რომ წელსაც ისხდნენ უნივერსიტეტში პროფესორები, რომლებიც ითვლიდნენ უცხოურ ვალუტაზე ფულს.”

ჩვენი რესპონდენტი კიდევ ერთ მომენტზე ამახვილებს ყურადღებას:

[ბერძენიშვილის ხმა] “რაგინდ უცნაურიც უნდა იყოს, პირველი მისაღები გამოცდები რევოლუციის შემდეგ საქართველოში იყო ყველაზე სამარცხვინო ჩვენს ისტორიაში, ფულის კეთების და რაოდენობის თვალსაზრისით. ამიტომ ამ სისტემის შენარჩუნება ერთი წლით კი არა, არც ერთი დღით არ შეიძლება.”

არსებობს თუ არა იმის გარანტია, რომ ახალი მოდელი დაცული იქნება კორუფციისგან? ლევან ბერძენიშვილის თქმით, ჯერ ერთი, ნებისმიერი რეპეტიტორი, რომელიც აბიტურიენტს მოამზადებს, ვეღარ შეძლებს მისგან მისაღები გამოცდის ჩაბარებას, რაც აქამდე კორუფციის ერთ-ერთი მთავარი შემადგენელი ნაწილი იყო.
გარდა ამისა, პარლამენტარი ამბობს, რომ გამოცდების ეროვნული ცენტრის მისაღები გამოცდების ჩამბარებელი კომისიები დაკომლექტდება ისეთი კონტინგენტით, [ბერძენიშვილის ხმა] “რომელსაც არანაირი გამოცდილება კორუფციაში არა აქვს და, მოგეხსენებათ, ეს ძალიან ამცირებს კორუფციის შანსებს. და კორუფცია ეს არის ხელოვნება, ეს არის ოსტატობა, რომელიც აიყვანეს უმაღლეს რანგში მისაღებ გამოცდებზე უმაღლესმა სასწავლებლებმა, მაგრამ არის ხალხი საქართველოში, რომელსაც არ ესმის ეს ისეთ დონეზე, როგორც საჭიროა, და გაცილებით უფრო იოლია მათი გაკონტროლება.”

მესამე მომენტი კი უკავშირდება ტესტირების სისტემას, რაც მინიმუმადე ამცირებს კორუფციის შემთხვევებს:

[ბერძენიშვილის ხმა] “ანუ გაუმჯობესება სერიოზული იქნება და, რაც მთავარია, ასეთ შემთხვევაში, პატიოსან ბავშვს ვერავინ წინ ვერ გადაეღობება, რაც სრულიად არ იყო გამორიცხული იმ სისტემაში, რომელიც გვქონდა.”

- ბატონო ლევან, ერთი შეხედვით, აბიტურიენტის უფლებები ფართოვდება, რადგან მას, ერთის ნაცვლად, სამი სპეციალობის არჩევის უფლება ეძლევა. მაგრამ გამოცდების შედეგების მიხედვით უმაღლეს სასწავლებელში მისი ჩარიცხვა მოხდება სამინისტროს მიერ. ხომ არ იზღუდება აბიტურიენტის უფლებები ამის გამო?

[ბერძენიშვილის ხმა] “თუ შეადარებთ იმ სისტემას, რომლიც არის, მაშინ არა და, საერთოდ, ზოგადად, თუ ბავშვი ჩააბარებს კარგად, მას შეუძლია ყველგან წავიდეს და არანაირი უფლება არ იზღუდება. იზღუდება იმის უფლება, ვისაც არა აქვს სათანადო ქულები. თქვენ იცით, რომ ისედაც ძალიან გაბერილია ჩვენი უმაღლესი სასწავლებლების პოტენციალი და ყველას რომ სადღაც უნდოდეს მოხვედრა, ასე ვერ მოხდება. ეს არ არის სერიოზული შენიშვნა სინამდვილეში. სინამდვილეში, თუ ვინმეს მიაჩნია, რომ მისი უფლებები იზღუდება, მას შეუძლია ეს გამოცდა რამდენჯერმე ჩააბაროს და აამაღლოს თავისი ქულები ნებისმიერ დროს.”

- ბატონო ლევან, საუბრის განმავლობაში არერთხელ გაიჟღერა კორუფციის პრობლემამ, მაგრამ განათლების მიზანი კორუფციასთან ბრძოლა არ არის?

[ბერძენიშვილის ხმა] “რა თქმა უნდა, მიზანი უნდა იყოს კარგი ბავშვების მიღება და სწავლება, ამიტომ, გარკვეული გაგებით, ეს არის ბრძოლა ხარისხისთვისაც, ეს არ არის მხოლოდ კორუფციასთან ბრძოლა. უნივერსიტეტში კორუფციაზე ძალიან რბილი წარმოდგენები აქვთ იმიტომ, რომ ყველას მიგვიღია მასში მონაწილეობა, რბილ კორუფციაში მაინც. თუ ფული არ აგვიღია, მეგობრის ბავშვისთვის ნიშანი აგვიწევია. ამიტომ უნდა გათავისუფლდეს ამისგან უმაღლესი სასწავლებელი. შეფასდეს ბავშვის ცოდნა ზუსტად იმის მიხედვით, რამდენიც იცის.”

დავით კაკაბაძე:
"შეფასდეს ბავშვის ცოდნა ზუსტად იმის მიხედვით, რამდენიც იცის" - ლევან ბერძენიშვილს ამ ნათქვამს, ვფიქრობ, არ შეიძლება, არ დაეთანხმო. საქართველოს პარლამენტის განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის კომიტეტის წევრს გიორგი კაკაბაძე ესაუბრებოდა.

[მუსიკა]

სად ეძებენ საქართველოში დემოკრატიის რესურსს?

დავით კაკაბაძე:
საქართველოს საზოგადოებაში თანდათან იმატებს ხელისუფლების ქმედებათა მიმართ კრიტიკული შეკითხვების რიცხვი. ჩნდება ეჭვი - რამდენად ვითარდება დემოკრატია საქართველოში? სწორედ ამ თემაზე დასმულ შეკითხვებსა და მათ პასუხებს მოიცავდა ჰაინრიხ ბიოლის ფონდში 27 ოქტომბერს გამართული დისკუსია საერთო სათაურით - "სად მოვიძიოთ დემოკრატიის რესურსი საქართველოში?" დისკუსიის რამდენიმე მონაწილის თვალსაზრისს დავით პაიჭაძე გაგაცნობთ.

დავით პაიჭაძე:
ძნელია, სამსაათიანი დისკუსიის შინაარსი რამდენიმე წუთში გადმოსცე. ფილოსოფოსმა გია ნოდიამ დემოკრატიის რესურსებზე ლაპარაკისას აღნიშნა, რომ დემოკრატიას ოთხნაირი რესურსი აქვს: ამბიცია, კომპეტენცია, ინსტიტუცია და ტრადიცია. განაცხადი, რომ დემოკრატიული სახელმწიფოს შექმნა გსურს, ამბიციურია. დღევანდელ მსოფლიოში დემოკრატიული ქვეყანა ნიშნავს განვითარებულ ქვეყანას და ამბიციური ერი ვერ შეეგუება იმას, რომ განუვითარებელი და არადემოკრატიული სახელმწიფო ჰქონდეს.

[ნოდიას ხმა] “ჩემი აზრით, საქართველოში გვაქვს დეფიციტი ამბიციური ადამიანების და ეროვნული ამბიციისაც. ჩვენ ადვილად ვეგუებით სუსტ და, ასე ვთქვათ, არაგამოსულ ერად ყოფნას. მაგრამ, დემოკრატიის სხვა რესურსებთან შედარებით, რაღაცნაირი ამბიცია თუ სნობიზმი მაინც გაგვაჩნია იმისა, რომ ვიღაცეებზე მაგრები უნდა ვიყოთ, ან კავკასიაში ყველაზე მაგრები უნდა ვიყოთ. მეტ-ნაკლებად ეს რესურსი გვაქვს”.

კომპეტენციაზე მსჯელობისას გია ნოდიამ აღნიშნა, რომ დემოკრატია ბუნებრივად ძალიან ცოტა ქვეყანაში განვითარდა, ძჳრიტადად დემოკრატია იყო ელიტური ჩანაფიქრი, შეგნებულად განხორციელებული პროექტი, რასაც სჭირდება დემოკრატიის მცოდნე და დემოკრატიული წესებით მოქმედი ადამიანების კრიტიკული მასა. 15 წლის წინათ დემოკრატიული კომპეტენციის ადამიანი საქართველოში საერთოდ არ არსებობდა - განაცხადა გია ნოდიამ. დემოკრატიულ კომპეტენციაში შეგვიძლია განვასხვავოთ ცოდნა და გამოცდილება, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია.

[ნოდიას ხმა] “ჩემი აზრით, საკმაოდ ბევრი დავაგროვეთ ბოლო 15 წლის მანძილზე. ჩვენი სამი რევოლუცია, რომელთაც შეიძლება გადატრიალებაც ვუწოდოთ, იყო ძალიან მნიშვნელოვანი, დაჩქარებული, ინტენსიური კურსი დემოკრატიისა, რომელიც გავიარეთ. შედარება იმისა, რაც მოხდა შარშან ნოემბერში იმასთან, რაც მოხდა 1991-92 წლების ახალ წელს, არის ძალიან კარგი ინდიკატორი, რომ რაღაც მაინც ვისწავლეთ”.

მესამე რესურსი - სახელმწიფო და საზოგადოებრივი ინსტიტუტები, რაც დემოკრატიის ხერხემალს შეადგენს, გია ნოდიას აზრით, საქართველოს ყველაზე მეტად აკლია. დემოკრატია შედგა იმ სახელმწიფოებში, სადაც ბიუროკრატიის მდიდარი ტრადიცია არსებობდა. საქართველოში ასეთი რამ არ არსებობს - ხელისუფლების ყოველი ცვლილებისას ბიუროკრატიული მანქანა არაკვალიფიციური ადამიანების ხელში ხვდებოდა. ეს კი სახელმწიფოს სისუსტეს იწვევს. დემოკრატია სუსტ სახელმწიფოში ვერ იარსებებს. რაც შეეხება ტრადიციასა და კულტურას, გია ნოდიას ვარაუდით, ის წინააღმდეგობაშია დემოკრატიასთან.

დისკუსიის მეორე მონაწილემ, ლევან ბერძენიშვილმა განაცხადა, რომ დემოკრატიის რესურსი პოლიტიკური პარტიებია, რომელთა განვიტარებისათვის ხელისუფლებამ პირობები უნდა შექმნას. თუ ხელისუფლება ამას არ გააკეთებს, ოპოზიცია მისსავე წიაღში აღმოცენდება და სულ მალე უმრავლესობა, ბერძენიშვილის პროგნოზით, 4 ნაწილად მაინც დაიშლება. დემოკრატიული რესურსი თუ გინდა, ერთი შოკისმომგვრელი დემოკრატიული ნაბიჯი უნდა გადადგა, თქვა ლევან ბერძენიშვილმა. პირველი ასეთი ნაბიჯი რევოლუციის გაჩერება და პოლიტიკური პროცესის ნორმალურ კალაპოტში გადაყვანა იქნებოდა.

დისკუსიის კიდევ ერთი მონაწილე საპარლამენტო უმრავლესობის წევრი გიგა ბოკერია გახლდათ. დემოკრატიის რესურსად მან სახელმწიფო ინსტიტუციებისადმი მოქალაქეთა ნდობა დაასახელა და ასეთი ნდობის დეფიციტზეც, უწინარესად სასამართლოს მიმართ, ღიად ილაპარაკა.

[ბოკერიას ხმა] “ყველაზე მნიშვნელოვანი გარღვევა უნდა მოხდეს სასამართლო ხელისუფლების თვალსაზრისით. ეს შეეხება ძალიან მყარ პოლიტიკურ განაცხადს ნაფიც მსაჯულთა ინსტიტუტის შემოღების შესახებ და წმენდასაც სასამართლოში”.

ბოკერია დაეთანხმა გია ნოდიას, რომ ბიუროკრატიაში არ არსებობს კვალიფიციური მუშაობის ტრადიცია, თუმცა ახალ ბიუროკრატიას აქვს შანსი, იყოს ასეთი.

[ბოკერიას ხმა] “ახალი ბიუროკრატიის დაპატიმრებები აუცილებელია, თუკი ისინი აგრძელებენ ადრინდელი ბიუროკრატიის მსგავსად მუშაობას. სხვა გზა არ არსებობს. ხელისუფლება დღეს არის უფრო ძლიერი. განსხვავებით გუშინწინდელი დღისგან, როცა ბიუროკრატიას ჰქონდა დაკვეთა, ეძარცვა მოქალაქეები და აეტანა ფული ზემოთ, დღეს ასეთი დაკვეთა არ არსებობს. დღეს არის დაკვეთა, რომ მათ ჰქონდეთ მინიმალური პირობები მუშაობისათვის და დაიცვან ჯერჯერობით მხოლოდ ზემოდან დეკლარირებული წესები”.

გიგა ბოკერია გულახდილად გაეპასუხა ლევან ბერძენიშვილის თეზას, რომ ხელისუფლებამ უნდა შექმნას პირობები პოლიტიკურ პარტიათა სრულფასოვანი არსებობისათვის და ამ კონტექსტში ხელისუფლებისთვის არც თუ ოპტიმისტური ვარაუდი გამოთქვა

[ბოკერიას ხმა] “არასწორია ილუზია, რომ სახელმწიფო და ხელისუფლება შეუწყობს ხელს ოპოზიციის ზრდას. ჩვენ არ უნდა დავუშვათ, რომ სახელმწიფომ და ხელისუფლებამ ხელი შეუშალოს ამას. ხელისუფლება თუ არ გააატარებს, ჩვენი სახით, რეფორმებს, კოლაფსისი საფრთხე მართლაც შეიქმნება. თუ რეფორმებს გაატარებს, ოპოზიცია გაძლიერდება და ამ რეფორმებს შეიძლება შეეწიროს ეს ხელისუფლება უახლოეს მომავალში. ეს იქნება შედეგი. და ეს შედეგი ქვეყანას დააყენებს რელსებზე, საიდანაც გადახვევა შეუძლებელი იქნება”.

ბოლო მოსაზრების საპასუხოდ დისკუსიის მონაწილეებმა გაიხსენეს, რომ აღმოსავლეთი ევროპის ქვეყნებში კომუნიზმის რღვევის შემდეგ მოსულ პირველ მთავრობებს სწორედ ასეთი ბედი ეწიათ.

დავით პაიჭაძე, რადიო "თავისუფლებისთვის", თბილისი.

[მუსიკა]

"ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია" 10 წლის ხდება
დავით კაკაბაძე:
შაბათს, 30 ოქტომბერს, მოსწავლე ახალგაზრდობის სასახლის სარკეებიან დარბაზში შეიკრიბებიან ისინი, ვინც ფართო საზოგადოებისთვის "ახალგაზრდა იურისტების" სახელით არის ცნობილი. მართალია, საქართველოში ამ ერთ-ერთ ყველაზე აქტიურსა და ავტორიტეტიან არასამთავრობო ორგანიზაციას უკვე 10 წელი შეუსრულდა, მაგრამ იუბილარს არც ასაკი დასტყობია და არც ენერგიულობის დეფიციტი. გასაკეთებელი კი მას ჯერაც ბევრი აქვს. ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის 10 წლისთავზე თამარ ჩიქოვანმა ამ ორგანიზაციის სიცოცხლისუნარიანობის საიდუმლოში გარკვევა სცადა.

თამარ ჩიქოვანი:
ალბათ, დღეს საქართველოში იშვიათია არასამთავრობო ორგანიზაცია, რომელმაც არსებობის 10 წლის მანძილზე 5 თავმჯდომარე გამოიცვალა, მაგრამ ეს თავად ორგანიზაციის მუშაობას არანაირად არ დასტყობია. დავით უსუფაშვილი, ნინო გვენეტაძე, გია გეწაძე, ზაზა რუხაძე, თინა ხიდაშელი - საზოგადოებისთვის კარგად ცნობილი ეს იურისტები სხვადასხვა დროს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის თავმჯდომარეები იყვნენ და დღესაც ამ ორგანიზაციის რიგით წევრებად რჩებიან და, ბუნებრივია, ამერიკაში მყოფი თინა ხიდაშელის გარდა, ისინი 10 წლიან იუბილესაც მასპინძლის როლში ესწრებიან.

დღეს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის თავმჯდომარის მოვალეობას. ასრულებს ანა დოლიძე, რომელიც ამ ორგანიზაციის სიცოცხლისუნარიონობის საიდუმლოს ასე ხსნის:

[ანა დოლიძის ხმა] "საიდუმლოება ჩვენი ორგანიზაციის იმაშია, რომ ეს ორგანიზაცია არ არის აგებული პიროვნებებზე. ორგანიზაცია აგებულია იდეებზე, რომელთაც მისი წევრები და თანამშრომლები ემსახურებიან. აქედან გამომდინარე, თავმჯდომარის ცვლას არ სდევს ორგანიზაციის დაშლა, კურსის ცვლა ან თანამშრომლების მასობრივი გადინება. იმიტომ, რომ ეს ორგანიზაცია იდეალებს ემსახურება ყოველთვის, ვინც არ უნდა იყოს თავმჯდომარე."

დღეს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია 800-ზე მეტ წევრს აერთიანებს. საქართველოში იურისპრუდენციისადმი გაზრდილი ინტერესის გათვალისწინებით, იურისტთა ნაკლებობას ჩვენი საზოგადოება ნამდვილად არ უჩივის, თუმცა ეს არ ნიშნავს, რომ ნებისმიერ იურისტს შეუძლია ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციაში გაწევრიანება - ამისთვის, ანა დოლიძის განმარტებით, აუცილებელი კრიტერიუმების დაკმაყოფილებაა საჭირო:

[ანა დოლიძის ხმა] "რა თქმა უნდა, ყველას არ ვიღებთ წევრად. არსებობს ფორმალური კრიტერიუმები და ამ კრიტერიუმებიდან ერთ-ერთი არის, რომ წევრობის კანდიდატი უნდა იზიარებდეს ასოციაციის მიზნებს და ამის შემოწმება ძალიან ადვილია იმ კითხვებით, რომელსაც გამგეობის წევრები კანდიდატს უსვამენ - რას ფიქრობს გარკვეულ ინსტიტუტებზე, გარკვეულ ცვლილებებზე სახელმწიფოში...ამის შედეგად შეგვიძლია ვიმსჯელოთ, რამდენად არის ადამიანი იმ იდეალების მომხრე, რომელსაც ჩვენ ვემსახურებით."

რა თქმა უნდა, 10 წლის მანძილზე იცვლება არა მხოლოდ ორგანიზაციის მიზნები, არამედ საზოგადოების მოთხოვნებიც. მაგალითად, ამ 10 წლის წინ, როცა ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია დაფუძნდა, საქართველოს საზოგადოების დიდ ნაწილს ბუნდოვანი წარმოდგენა ჰქონდა თუნდაც ადამიანის უფლებების რაობის შესახებ. მაშინ ადამიანის უფლებების დაცვის მოთხოვნა - ერთეული ადამიანების ახირებად გამოიყურებოდა. დღეს საქართველოში საზოგადოების დიდმა ნაწილმა, უფლებების დაცვა თუ არა, ამ უფლებების რაობა მაინც ისწავლა. თუმცა ახალგაზრდა იურისტები თავიანთ ერთ-ერთ პრიორიტეტად კვლავ ადამიანის უფლებების დაცვას მიიჩნევენ.

[ანა დოლიძის ხმა] "ჩვენი ორგანიზაციის ორი ძირითადი მიზანია კანონის უზენაესობის ხელშეწყობა და ადამიანის უფლებების დაცვა. ორივე აქტუალური იყო შევარდნაძის დროს და აქტუალურია დღესაც. აქედან გამომდინარე, ჩვენს საქმიანობაზე მოთხოვნილება იყო, არის და იქნება."

დღეს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია კიდევ ერთი პრობლემის მოგვარებაზე მუშაობს. კერძოდ:

[ანა დოლიძის ხმა] "ჩვენ ვფიქრობთ, რომ აქცენტი ჩვენს საქმიანობაში ისევ უნდა იყოს მუშაობა ინფორმაციის თავისუფლებაზე, რადგან ჩვენ 2000 წლიდან ვმუშაობთ ამ საკითხზე, გარკვეულ შედეგებს მივაღწიეთ, მაგრამ ახლა საქმე თავიდან გვაქვს დასაწყები, რადგან ბევრი რამ ისევ დაიხურა და ისევ გაუმჭვირვალე გახდა სახელმწიფო დაწესებულებებში. განსაკუთრებით, სამართალდამცავ ორგანოებში. ამიტომ აქცენტი ჩვენს საქმიანობაში ინფორმაციის თავისუფლებაზე და ადმინისტრაციული კოდექსის პოპულარიზაციაზე კვლავ იქნება."

დაბოლოს, ოდნავ პროვოკაციული კითხვა, რომელიც ასე ჟღერს: ხომ არ იცვლებიან ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის წევრები სახელმწიფო სამსახურში დასაქმების შემდეგ? ანა დოლიძე ამბობს, რომ, სამწუხაროდ, იცვლებიან:

[ანა დოლიძის ხმა] "ჩვენი ორგანიზაციის ერთგულება მათთვის ისეთი მნიშვნელოვანი აღარ ხდება, როგორც სახელმწიფო სამსახური. აქედან გამომდინარე, ძალიან ხშირად ის ბიუროკრატიული ბარიერები, რომელიც გაბატონებულია ამ სახელმწიფო დაწესებულებებში, გადასძალავს ხოლმე იმ ფასეულობებს, რომლებითაც ეს ხალხია აღზრდილი და წლების მანმავლობაში საქმიანობდა. მაგრამ ჩვენი არსებობის მიზანი ისიცაა, რომ მათ ამ ფასეულობების შესახებ შევახსენოთ ხშირ-ხშირად..."

დავით კაკაბაძე:
...ამბობს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი ანა დოლიძე, რომელსაც თამარ ჩიქოვანი ესაუბრა. ჩვენ კი სამართლის სამყაროდან კინოს სამყაროში გადავინაცვლოთ.

ქართული საღამო ჰამბურგის კინოთეატრ "მეტროპოლისში"

დღევანდელი "მეათე სტუდიის" ორივე დარჩენილი სიუჟეტი კინოხელოვნებას ეხება. თუმცა, ერთ-ერთ მათგანში გასტრონომიის სფეროსაც შევეხებით. და აი, რატომ: ხუთშაბათს ჰამბურგის ერთ-ერთ ყველაზე პოპულარულ კინოთეატრ "მეტროპოლისში" გაიმართა მარიკა ლაფაურისა და ნიკო ტარიელაშვილის დოკუმენტური ფილმის "ორშაბათ საღამოს" პრემიერა. როცა შევიტყე, რომ პრემიერას წინ გასტრონომიული შესავალი უძღოდა, გადავწყვიტე, ფილმის ერთ-ერთი ავტორისთვის, მარიკა ლაფაურისთვის მეკითხა, ნუთუ არ შეიძლება, ქართული კულტურის საღამო კულინარული ნაწილის გარეშე მოეწყოს-მეთქი.

[მარიკა ლაფაურის ხმა]: "რა თქმა უნდა, შეიძლება. მით უმეტეს, როცა ეს ჩემსა და ნიკოს ფილმს შეეხება (იცინის). მაგრამ ჩვენ გვაქვს ორი ფილმი პროგრამაში. მეორე ფილმი ასევე ირიბად ეხება ქართულ სუფრას, თუმცა იქ თვითონ სუფრა არის გადაღებული. და ეს ჩვენი სუფრაც, რაც დღეს ხდება, არ არის ისეთი, ნამდვილი სუფრა, არამედ არის რაღაც სიმბოლური აქცია. ვისაც უნდა რაღაც კეთილი სურვილის თქმა ღვინით ხელში, როგორც ეს ქართველებს გვჩვევია, კი არ იყიდება და კაფეში კი არ უნდა იყიდოს, არამედ პირდაპირ კინოს შემოსასვლელში, ძალიან პომპეზურად დეკორირებულ მაგიდასთან აიღებენ ამ ჭიქა ღვინოს, დალევენ და მერე ერთად შევლენ კინოთეატრში. და ჩემი და ნიკოს ფილმიც რაღაცნაირად იმას ეხება, რომ ადამიანები როგორ ხვდებიან ერთმანეთს, როგორ იკვრება რაღაც წრეები და, ამდენად, რაღაც არაპირდაპირი კავშირი აქვს ამ ყველაფერს ერთმანეთთან."

და რაკი ეს "არაპირდაპირი" კავშირი არსებობს, მარიკა ლაფაურმა გადაწყვიტა, თავისი გერმანელი მეგობრისთვის, ფლორიან მიულფრიდისთვის ეთხოვა, სტუმრებისთვის ქართული სუფრის ტრადიციებზე მოეთხრო. შეიძლება გაგიკვირდეთ, რატომ დაევალა ეს საპასუხისმგებლო საქმე მაინცდამაინც გერმანელსო. საქმე ის არის, რომ ფლორიან მიულფრიდს თითქმის უკვე მზად აქვს დისერტაცია, რომლის თემა სწორედ ქართული სუფრა და მისი ისტორია გახლავთ.

[ფლორიან მიულფრიდის ხმა]: "ჩემს შესავალ სიტყვაში მხოლოდ ძალიან მოკლედ შევეხები ქართული სუფრის ძირითად ელემენტებს. ვინ არის თამადა? როგორია სადღეგრძელოები? რას ნიშნავს სუფრა? შეიძლება თუ არა დალევა სადღეგრძელოს უთქმელად და ასე შემდეგ. მოკლედ მოვყვები ქართული სუფრის ისტორიასაც. ეს ყველაფერი, ასე ვთქვათ, "სამოყვარულო" დონეზე იქნება, თორემ პროფესიონალებისთვის დისერტაციას ვწერ."

არ ვიცი, ვინ მიაჩნია ფლორიან მიულფრიდს პროფესიონალად, მაგრამ მისი თანამემამულე, გერმანელი დოკუმენტალისტი შტეფან ტოლცი ნამდვილად შეიძლება ასეთად ჩაითვალოს. შტეფანმა სხადასხვა დროს კარგა ხანი გაატარა საქართველოში და თავისი პირველი სრულმეტრაჟიანი ფილმიც - 1990 წელს - სწორედ იქ გადაიღო. იმ ფილმს სახელად "კავკასიური ნადიმი" ჰქვია და რა გასაკვირია, რომ ჰამბურგის კინოთეატრ "მეტროპოლისში" მოწყობილი საღამოს ორგანიზატორმა, გერმანულ-კავკასიურმა საზოგადოება "ლილემ" პროგრამაში ეს ფილმიც შეიტანა. რით არის "კავკასიური ნადიმი" მნიშვნელოვანი მისი ავტორისთვის. შტეფან ტოლცს მოუსმინეთ:

[შტეფან ტოლცის ხმა]: "ეს ფილმი ჩემთვის მნიშვნელოვანი არის, რა თქმა უნდა იმით, რომ ეს არის ჩემი დასაწყისი საქართველოს და გერმანიის შესახებ... ჩემთვის. იმიტომ, რომ პირველად, როცა მე ვიყავი საქართველოში 90 წელს, 91 წელს, ზუსტად ზვიად გამსახურდიას დრო იყო, ომის დრო. და ზუსტად ეს დრო იყო ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი ჩემ ქართველ მეგობრებთან ერთად, ამ სიტუაციაში როცა მე ვცხოვრობდი თბილისში. ეხლა, ეს ფილმი რომ კიდევ არის საინტერესო აქ, გერმანიაში, ხალხისათვის, ჩემთვის დიდი საჩუქარია. იმიტომ ეხლა მოვედი აქ, ჰამბურგში, კინოთეატრში, და ჩემთვის ეს არის პირველად, რომ მე ვნახავ ამ ფილმს. მე მგონია, ბოლოს მე ვნახე "კავკასიური ნადიმი" რვა წლის წინ, შეიძლება. და ამიტომ ეს ფილმი ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, იმიტომ, რომ ეს იყო პირველი ფილმი, რაც მე მაქვს გადაღებული საქართველოში." (სტილი დაცულია)

დაბოლოს, ისევ პრემიერას დავუბრუნდეთ. შეგახსენებთ: მარიკა ლაფაურისა და ნიკო ტარიელაშვილის დოკუმენტურ ფილმს, რომელიც ხუთშაბათს ჰამბურგელმა მაყურებელმა ნახა, ეწოდება "ორშაბათ საღამოს". მარიკა ლაფაურთან საუბრისას დავინტერესდი, რატომ ჰქვია ფილმს ასე.

[მარიკა ლაფაურის ხმა]: "ორშაბათ საღამოს" ჰქვია ძალიან პირდაპირი გაგებით. იმიტომ, რომ რაზეც არის ეს ფილმი გადაღებული, ეს ხდება ორშაბათ საღამოს, ანუ მუზიცირების საღამოა, რომელსაც ხელმძღვანელობს დათო მალაზონია. ჩვენი იდეა ასეთი იყო, რომ ეს ორშაბათი დღეა არის აღებული, რომელიც ჩემთვის პირადად ძალიან სულელური დღეა და, ცოტა არ იყოს, გაღიზიანებითაც იწყება ხოლმე, კვირა საღამოდან უკვე, რომ აი, ეს ორშაბათიც დაიწყო ისევ... და აი, ამ ორშაბათს თურმე ვიღაც ადამიანები რაღაც ქალაქში თავ-თავის საქმიანობას ეწევიან და საღამოს იკრიბებიან ერთად - ერთმანეთთან თითქმის არანაირ კავშირში არმყოფი ხალხი იმისთვის, რომ იმღერონ რაღაც სიმღერები. და აი, ამაზეა ეს ფილმი."

ეს იყო მარიკა ლაფაური, რომელიც გვიამბობდა თავის ახალ დოკუმენტურ ფილმზე "ორშაბათს საღამოს". მისი პრემიერა ხუთშაბათს, ჰამბურგის კინოთეატრ "მეტროპოლისში" გაიმართა. მაგრამ კინოზე საუბარი ამით არ დაგვიმთავრებია.

ინტერვიუ კინორეჟისორ ლევან თუთბერიძესთან

დღეს ჩვენთან "მეათე სტუდიაში" სტუმრად არის კინორეჟისორი ლევან თუთბერიძე, რომელიც უკვე რამდენიმე კვირაა, პრაღაში მუშაობს თავის ახალ ფილმზე, უფრო სწორად მის დასკვნით ეტაპზე. რა ფილმია ეს და რატომ მიმდინარეობს მუშაობა მაინცდამაინც პრაღაში?

[იხ. აუდიოვერსია]

დავით კაკაბაძე:
მსმენელს შევახსენებ, რომ "მეათე სტუდიის" სტუმარი იყო კინორეჟისორი ლევან თუთბერიძე. ამით დამთავრდა არა მხოლოდ ჩვენი ყოველკვირეული რადიოჟურნალი, არამედ რადიო "თავისუფლების" ქართული სამსახურის გადაცემაც. მას პრაღიდან უძღვებოდა დავით კაკაბაძე. თბილისის სტუდიაში ხმის ოპერატორის პულტთან იჯდა ლევან გვარამაძე. მადლობას მოგახსენებთ ყურადღებისთვის და გემშვიდობებით.

[მუსიკა]