Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ინტერვიუ თემურ ცხოვრებოვთან


თემურ ცხოვრებოვი თავის დროზე აქტიურად მონაწილეობდა ქართულ-ოსურ შეიარაღებულ დაპირისპირებაში. დღეს დამოუკიდებელ ორენოვან – ქართულ-ოსურ გაზეთ “21-ე საუკუნეს” გამოსცემს

და იმავდროულად სამხრეთი ოსეთის ყოფილ მეომართა საბჭოს” თავმჯდომარეა. ნინო გელაშვილი მას თბილისში, კონფლიქტებისადმი მიძღვნილ ერთ-ერთ კონფერენციაზე, “შერატონ მეტეხი პალასში” შეხვდა. ინტერვიუ ცხოვრებოვის ქართულ-ოსურ გაზეთზე საუბრით იწყება, რადგან ის ქართველებისა და ოსების თანამშრომლობის საინტერესო მაგალითს წარმოადგენს:

- ქართულ ვარიანტზე ოსები მუშაობენ, თუ ქართველები?

- მე მყავს ქართველი კორესპონდენტებიც, რომლებიც უშუალოდ კონფლიქტის ზონაში, ქართულ ანკლავებში ცხოვრობენ. ასე რომ, ასეთი კონტაქტებიც გვაქვს. შეიძლება, სულ ორი-სამი კაცი გვყავს ასეთი, მაგრამ ვპოულობთ საერთო ენას. ჩვენ მხოლოდ ერთი რამ გვაერთიანებს – ჩვენ აღარ გვინდა ომი. ყველა დანარჩენ საკითხში შეუთანხმებლობა გვაქვს, მაგრამ ეს ერთი მიზანი გვაერთიანებს და ვეძებთ მისი განხორციელების გზებს.

- ერთი, “ჩვენ არ გვინდა ომი”. არის, თუ არა კიდევ რაიმე პოტენციური რესურსი საერთო ენის გამონახვისთვის?

- ასე რომ არ იყოს, გაზეთს არ დავაფუძნებდი. ეს არ არის ჩემი საქმე. არც ომი იყო ჩემი საქმე და არც ჟურნალისტი ვარ, მაგრამ ვხედავ, რომ 15 წელია მოლაპარაკებათა პროცესი ერთ ადგილს ტკეპნის. ის სულ “გაყინულ” მდგომარეობაშია. ეს “გაყინულობა” სამხრეთი ოსეთისთვის საშინელი რამ არის. მაგალითად, 2004 წლის აგრესიის დროს 6 ადამიანი დავკარგეთ. ეს მსხვერპლი შეიძლება, ვინმეს ცოტა მოეჩვენოს, მაგრამ პროპორციულად თუ შევადარებთ, ეს იგივეა, რაც შეერთებულ შტატებს, რომელიც ერაყში ომს აწარმოებს, 30 ათასი ადამიანი რომ დაეკარგა. ასე რომ, ჩვენთვის 6 ადამიანი უდიდესი დანაკარგია და ის, რომ მოლაპარაკებებს შედეგი არ მოაქვს, ძალიან გულდასაწყვეტია.

- მაინც რა უწყობს ხელს პროცესის შეფერხებას?

- ძალიან ბევრ ადამიანს, ბევრ ძალას არ სურს კონფლიქტის მოგვარება. ძირითადი მიზეზი კი არის პოსტსაბჭოთა სივრცის “სოციალურ დაავადებაში” – პრობლემისადმი ძალის პოზიციიდან მიდგომაში. ჩვენ პატივს არ გვცემენ. მოლაპარაკებების დროს ოსურ მხარეს უგულებელყოფენ. არ კითხულობენ რა უნდა ხალხს.

- ვინ უგულებელყოფს ოსურ მხარეს – ქართული მხარე, თუ ვინ?

- დიახ, ქართული მხარე. მაგრამ არა იმდენად ქართული მხარე (მას თავისი ინტერესები აქვს), რამდენადაც საერთაშორისო საზოგადოებრიობა. ის ცალსახად იცავს უფრო ძლიერი მხარის – საქართველოს ინტერესებს და რატომღაც უგულებელყოფს სამხრეთ ოსეთს. მე უფრო საერთაშორისო საზოგადოებრიობას ვადანაშაულებ და აი, რატომ: ის საკუთარი პრინციპების წინააღმდეგ მიდის. მისი პრინციპია არჩევნების ლეგიტიმურობა, ხელისუფლების შეცვლა კანონიერი გზით. ეს საქართველოში არც ერთხელ არ მომხდარა ბოლო 15 წლის მანძილზე. ხელისუფლება იქ სულ ძალისმიერი გზით იცვლება. სამხრეთ ოსეთში კი, რომელიც საერთაშორისო საზოგადოებრიობას არ უცვნია, ხელისუფლების ცვლა ყოველთვის კანონიერად ხდება. ბოლოჯერ – ახლანდელმა პრეზიდენტმა (რომელსაც მე ხოტბას არ შევასხამ, მასთან საკმაოდ დაძაბული ურთიერთობა მაქვს) ძალიან ევროპული პროცენტით – 57 პროცენტით გაიმარჯვა. ეს მოწმობს, რომ ადამიანები დემოკრატიულობის თვალსაზრისით ცოტათი გაიზარდნენ. ამის პარალელურად 15 წელია გარეშე მტერი გვყავს. მუდმივად ვგრძნობთ აგრესიას საქართველოს მხრიდან. ეს გარკვეულწილად ხელს უწყობს სამხრეთი ოსეთის ავტორიტარიზმისკენ გადახრას. ევროპა კი, იმის ნაცვლად, რომ უღიარებელ რესპუბლიკაში დემოკრატიას შეუწყოს ხელი, არაფერს არ აკეთებს ამისთვის და ერთადერთ გზას – საქართველოში შესვლას გვთავაზობს. თუმცა, არსებობს ალტერნატიული გზებიც.

- მთავარი საკითხი, რაზეც მხარეები ვერ თანხმდებიან, არის სამხრეთი ოსეთის სტატუსი. დავანებოთ თავი ამ საკითხს და ვისაუბროთ იმაზე, არის თუ არა სფეროები, სადაც თანამშრომლობა შესაძლებელია.

- ნამდვილად არსებობს. ასეთი სფეროა ეკონომიკა... ყველა სფეროში შესაძლებელია... ეს უცნაური კონფლიქტია: საკმარისია ერთი კვირის მანძილზე არ გაისმას გასროლა, ადამიანები აახლებენ ურთიერთობას. ეს არ არის ეთნიკური კონფლიქტი.

- სწორედ ამის კითხვა მინდოდა. თქვენი აზრით, რა სახის კონფლიქტია ეს?

- ეს იდეოლოგიათა შორის კონფლიქტია. შეიძლება, ეს თქვენთვის უსიამოვნო მოსასმენი იყოს, მაგრამ მაინც ვიტყვი: 1990 წელს საქართველოს ხელისუფლებაში მოვიდა ზვიად გამსახურდია. მან დაიწყო ცალსახად ნაციონალისტური პოლიტიკის გატარება. ამას თავად ქართველებმაც აღიარეს, როცა მის პოლიტიკას “პროვინციული ფაშიზმი” უწოდეს.

- რომ არა გამსახურდია, მიგაჩნიათ, რომ კონფლიქტი მოგვიანებით არ მოხდებოდა?

- მიმაჩნია, რომ არა. რადგან სამხრეთ ოსეთს, სტატუსის გაზრდისას არ განუცხადებია საქართველოდან გასვლის შესახებ. მან უბრალოდ აიმაღლა სტატუსი რესპუბლიკის დონემდე, მაგრამ საქართველოს შემადგენლობაში. ამის საპასუხოდ საქართველოს ხელისუფლებამ (გეტყვით, რომ მაშინ დიალოგისთვის სივრცე არსებობდა) ავტონომია საერთოდ გააუქმა. სამხრეთი ოსეთის თავდაცვითი რეაქცია იყო საქართველოდან გასვლა, რაც მან გააკეთა კიდეც რეფერენდუმის გზით. ეს იყო თავდაცვითი რეაქცია. თავდაპირველად ჩვენ ნამდვილად არ გვინდოდა საქართველოდან გასვლა. ეს სამხრეთი ოსეთის ხალხის თავდაცვა იყო.

- დღეს არ არის ზვიად გამსახურდია. დღეს სააკაშვილია პრეზიდენტი. რას იტყოდით მისი მთავრობის პოლიტიკაზე სამხრეთ ოსეთთან მიმართებით?

- მოდით, ცოტა ხნით შევარდნაძეზე შევჩერდეთ: როგორც ვიცით, გამსახურდია ჩამოაგდეს, რომელიც შევარდნაძემ შეცვალა და სამხრეთ ოსეთთან მიმართებით მისი პოლიტიკა გააგრძელა. “ვარდების რევოლუციის” დროს ისიც არალეგიტიმურად ჩამოაშორეს ხელისუფლებას. მოვიდა სააკაშვილი. იმ დროისთვის სამხრეთ ოსეთს საქართველოსგან დამოუკიდებლად ცხოვრების ათწლეულზე დიდი ხნის გამოციდლება ჰქონდა. გვქონდა ეკონომიკური ურთიერთობები, საყოფაცხოვრებო დონეზეც გვქონდა ურთიერთობა, მაგრამ სამხრეთი ოსეთი დიდ მნიშვნელობას აღარ ანიჭებდა ხელისუფლების ცვლას საქართველოში. როდესაც სააკაშვილმა გადაჭრა აჭარის პრობლემა და ეგონა, რომ სამხრეთ ოსეთშიც იგივეს შეძლებდა, ძალიან შეცდა. მას რატომღაც ჰგონია, რომ სამხრეთი ოსეთის ხელისუფლებას არ უნდა საქართველოს შემადგენლობაში შესვლა, მოსახლეობას კი უნდა. სრული პასუხისმგებლობით ვაცხადებ, რომ ეს ასე არ არის. მე ბევრ საკითხში არ ვეთანხმები კოკოითის პოლიტიკას, მაგრამ სამხრეთი ოსეთის დამოუკიდებლობის საკითხში მე მას სრულიად ვეთანხმები. სამხრეთი ოსეთის ოსური მოსახლეობის ას პროცენტს არ სურს არანაირ საქართველოში შესვლა.

- თქვენ თქვით, რომ სამხრეთი ოსეთი არ აპირებდა საქართველოდენ გასვლას. ყველაფერი მხოლოდ ომის შედეგია?

- დიახ, ასეა. ძალიან ბევრი სისხლი დაიღვარა. მოცემულ ეტაპზე საქართველო მოულოდნელობებით არის აღსავსე. იქ სულ რაღაც ხდება. ჩვენ არ გვინდა ამ უწესრიგობაში მონაწილეობა. ჩვენ გვსურს გავემიჯნოთ ამ პროცესებს. ახლა ვითარება კიდევ უფრო გაუარესდა: საქმის გარჩევა მიდის არა საქართველოსა და სამხრეთ ოსეთს შორის, არამედ სამხრეთი ოსეთი იქცა ისეთი სახელმწიფოების საჯილდაო ქვად, როგორებიც რუსეთი და ამერიკაა. ეს მე ძალიან მაშინებს.

- საქართველოს ხელისუფლების მიზანია ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა. რა არის თქვენი ხელისუფლების მიზანი?

- სამხრეთი ოსეთის, მისი ხალხის მიზანი დამოუკიდებლობის მოპოვებაა, რადგან საქართველოს შემადგენლობაში ჩვენ მომავალს ვერ ვხედავთ.

- და სად ხედავთ ამ მომავალს?

- ჩვენი რესპუბლიკის დამოუკიდებლობაში. მხოლოდ ისე, რომ ჩვენ გვაღიაროს საქართველომაც და რუსეთმაც. უპირველეს ყოვლისა, ალბათ – საქართველომ, რადგან საუკუნო მეზობლები ვართ. ჩვენ საქართველოსთან კეთილმეზობლური ურთიერთობის მომხრე ვართ. შეიძლება, გარკვეული დროის შემდეგ შევძლოთ გაერთიანება, მაგრამ ეს ევროპულ პრიცნიპებზე უნდა მოხდეს. ევროპას ხომ არავინ აიძულებდა გაერთიანებას. ჩვენ ახლა გვაიძულებენ და ამის წინააღმდეგი ვართ.

- და მაინც, გარკვეული დროის შემდეგ ამას არ გამორიცხავთ.

- ყოველ შემთხვევაში, ჩემს სიცოცხლეში ეს შეუძლებელი იქნება, მაგრამ მომავალში... რატომაც არა?

- რამდენი წლის ბრძანდებით?

- 50-ს მივუკაკუნე, მაგრამ ჩემმა წინაპრებმა ყველამ ღრმა მოხუცებულობას, თითქმის ას წელიწადს მიაღწია... მე იმას ვგულისხმობ, რომ ფსიქოლოგიურად არ ვარ მზად ქართველებთან ერთ სახელმწიფოში ცხოვრებისთვის. იოლად ვურთიერთობ ქართველებთან, არ მაქვს თბილისში ჩამოსვლის პრობლემა, მაგრამ ერთ ქვეყანაში ცხოვრება არაფრით არ წარმომიდგენია. მე მჯერა ცალკეული ქართველების, მაგრამ საქართველოს ხელისუფლების პოლიტიკისა – არა. ამასთან, ჩვენ მზად ვართ მოლაპარაკებებისთვის. რაღაც კომპრომისების გამონახვაც შესაძლებელი იქნება. ახლა არც კი ვიცი - რა კომპრომისებისა, მაგრამ რაც მეტი ადამიანი ჩაერთვება მოლაპარაკებათა პროცესში, იქნებ, ვინმემ ისეთი რამეც მოიფიქროს, რაც მომლაპარაკებლებს აზრადაც არ მოსვლიათ.
  • 16x9 Image

    ნინო გელაშვილი

    უფროსი რედაქტორი, ყოველდღიური გადაცემის - „დილის საუბრების“ წამყვანი. მუშაობს საქართველოს შიდა პოლიტიკის, საერთაშორისო ურთიერთობების, ეკონომიკისა და ადამიანის უფლებების თემებზე. რადიო თავისუფლების ჟურნალისტია 1995 წლიდან.

ამავე თემაზე

XS
SM
MD
LG