ის განმარტავს, რომ რეგიონში ჩამოვიდა, როგორც ეუთოს “მინსკის ჯგუფის” თანათავმჯდომარე, ისარგებლა შემთხვევით და თბილისსაც ეწვია. ამ ვიზიტისას მეთიუ ბრაიზა ვერ შეხვდა მიხეილ სააკაშვილს, თუმცა, ჰქონდა შეხვედრები საქართველოს ხელისუფლების არაერთ წარმომადგენელთან. გუშინ მეთიუ ბრაიზამ ბრიფინგი გამართა. დროის სიმცირის გამო მას არ მიეცა საშუალება, ბრიფინგზე გამოეთქვა ყველა ის მოსაზრება, რომელსაც ამ მომენტისთვის საჭიროდ მიიჩნევდა. ამიტომ სახელმწიფო დეპარტამენტის მაღალჩინოსანმა თავად გამოთქვა სურვილი, რადიო “თავისუფლებისთვის” გაეზიარებინა მოსაზრებები საქართველოში არსებული კონფლიქტების მოგვარების პროცესში მოსალოდნელი სიახლეების, შეერთებული შტატების მთავრობის პოზიციის შესახებ. ჩვენი კორესპონდენტი ნინო გელაშვილი მეთიუ ბრაიზას დღეს დილით, თბილისიდან მის გამგზავრებამდე თხუთმეტიოდე წუთით ადრე შეხვდა და ესაუბრა.
რადიო "თავისუფლება": ზოგიერთი ექსპერტი და პოლიტიკოსი ამბობს, რომ კოდორის ხეობაში პოლიციური ოპერაციის განხორციელებამ დაძაბა ურთიერთობა თბილისსა და სოხუმს შორის, გააღიზიანა მოსკოვი და არა მხოლოდ მოსკოვი – ჩრდილოეთი კავკასიის ზოგიერთი ლიდერიც. ხომ არ ფიქრობთ, რომ ამან შეიძლება ხელი შეუშალოს ქართულ-აფხაზურ სამშვიდობო მოლაპარაკებებს?
მეთიუ ბრაიზა: არა მგონია, ამან ხელი შეუშალოს თბილისსა და სოხუმს შორის სამშვიდობო მოლაპარაკებებს. ჩემი აზრით, თუ საქართველოს მთავრობა განაგრძობს ოპერაციას იმგვარად, როგორც დაიწყო – საერთაშორისო შეთანხმებების დაცვით, სიფრთხილით, იმისათვის, რომ რაც შეიძლება ნაკლები დაძაბულობა გამოიწვიოს, კონტაქტით თბილისსა და სოხუმს შორის, თუ საქართველოს მთავრობა გამოავლენს უნარს, იზრუნოს კოდორის ხეობაში მცხოვრებ საქართველოს მოქალაქეებზე, ეს საბოლოოდ ხელს შეუწყობს სტაბილურობას. ვფიქრობ, ეს ოპერაცია იმ კრიმინალური ბანდის განადგურებით, რომელიც პრობლემებს უქმნიდა კოდორის ხეობის მოსახლეობას – იქ, სადაც არაფერი კეთდებოდა დანაშაულის აღმოსაფხვრელად, ხაზს უსვამს აფხაზეთში საერთაშორისო პოლიციური შენაერთების ყოფნის მნიშვნელობას. შესაძლოა, არა იმდენად კოდორის ხეობაში, რამდენადაც გალის რაიონში, სადაც მსგავსი პრობლემებია მძიმე კრიმინალური ვითარების თვალსაზრისით. ეს კი ხელს უშლის იძულებით ადგილნაცვალ პირთა შინ დაბრუნებას.
რადიო "თავისუფლება": საერთაშორისო პოლიციურ ძალებზე თქვენ, თუ არ ვცდები, მაისში თქვით. კერძოდ, რას გულისხმობდით?
მეთიუ ბრაიზა: ჩვენ, კერძოდ, გალის რაიონს ვგულისხმობდით. იქ მძიმე კრიმინალური ვითარებაა. დანაშაულის მაღალი დონე გამო იძულებით ადგილნაცვალი პირები ვერ ახერხებენ გალის რაიონში დაბრუნებას. ისინი ეთნიკური ქართველები არიან. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის სამშვიდობო ძალებს, რომელიც იქ იმყოფება, განსხვავებული მანდატი აქვს. ეს მანდატი არ ითვალისწინებს დანაშაულთან ბრძოლას. ასე რომ, აშკარაა შესაძლებლობების ნაკლებობა უსაფრთხო პირობების შესაქმნელად, რაც იძულებით ადგილნაცვალ პირებს დაბრუნების საშუალებას მისცემდა. მე იმის თქმა მინდა, რომ მსგავსი ვითარება იყო კოდორში. ამ შემთხვევაში საქართველოს მთავრობა აღმოფხვრის უკანონობას და აღადგენს კანონის უზენაესობას. ასეთი რამ გალში არ ხდება.
-
რადიო "თავისუფლება": ახლა უფრო ფართო საკითხზე: სულ ახლახან საქართველოს პარლამენტმა მიიღო დადგენილება თანამეგობრობის სამშვიდობო ძალების მოქმედების შესახებ აფხაზეთის კონფლიქტის ზონაში. დეპუტატებმა მშვიდობის დამცველთა მოქმედება უარყოფითად შეაფასეს. რა იქნება მომავალში. განიხილება, თუ არა მშვიდობისდამცველთა ჩანაცვლების შესაძლებლობის საკითხი სახელმწიფო დეპარტამენტში? მიუმართავს, თუ არა საქართველოს ხელისუფლებას სახელმწიფო დეპარტამენტისთვის ამ საკითხის გადაჭრაში დახმარებისთვის?
მეთიუ ბრაიზა: ეს საკითხი შეერთებული შტატების გადასაჭრელი არ არის. თბილისის მთავრობამ და სოხუმის დე ფაქტო ხელისუფლებამ პრობლემა გაეროსთან და რუსეთთან ერთად, მოლაპარაკების გზით უნდა მოაგვარონ. საქართველოს პარლამენტმა, საქართველოს ხალხმა გამოთქვა სურვილი საქართველოს ტერიტორიის (ამ ტერიტორიას ჩემი მთავრობაც საქართველოს ტერიტორიად მიიჩნევს) თანამეგობრობის ძალებისგან გათავისუფლების შესახებ. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, რომ ეს საკითხი შეერთებული შტატების გადასაჭრელი არ არის. ვიტყვი, რომ ხელისუფლებისთვის არსებობს უფსკრული, ხვრელი დანაშაულთან ბრძოლის თვალსაზრისით გალის ზონაში და სხვაგანაც. და სწორედ იქ უნდა შეიქმნას დამატებითი საშუალება – ჩვენი აზრით, საერთაშორისო პოლიციური ძალების სახით.
რადიო "თავისუფლება": ეს გაეროს ეგიდით მოხდება?
მეთიუ ბრაიზა: დიახ, ჩვენ გაეროს გზით ვფიქრობთ ამის გაკეთებას. თუმცა, განურჩევლად იმისა, გაეროს ეგიდით მოხდება თუ არა, ეს არ იქნება თანამეგობრობის სამშვიდობო ძალების ჩანაცვლება, ეს იქნება დამატებითი საშუალება.
რადიო "თავისუფლება": არის თუ არა უკვე მსჯელობა პოლიციური ძალების რაოდენობაზე?
მეთიუ ბრაიზა: არა. როგორც მე ვიცი, რამდენიმე კვირაში ჩამოვა ფაქტების დამდგენი მისია გაეროდან, რომელიც შეისწავლის ვითარებას და სავარაუდოდ, ის წარმოადგენს რეკომენდაციას რაოდენობის შესახებაც.
რადიო "თავისუფლება": როგორ წარმოგიდგენიათ, რა იქნება შემდეგი ნაბიჯი ქართულ-აფხაზურ ურთიერთობებში, ვგულისხმობ იმავე საკოორდინაციო საბჭოს მუშაობას?
მეთიუ ბრაიზა: შემდეგი ნაბიჯი? უპირველეს ყოვლისა, ურიგო არ იქნება, თუ მხარეები ერთმანეთს შეხვდებიან. ჩემი და შეერთებული შტატების მთავრობის გადასაწყვეტი არ არის - რა უნდა გააკეთოს საკოორდინაციო საბჭომ, მაგრამ ზოგადად თუ ვიმსჯელებთ, საჭიროა საქართველოს მთავრობამ მოახდინოს თავისი შესაძლებლობების კონსოლიდაცია კოდორის ხეობის ზედა ნაწილში მოსახლეობაზე ზრუნვისთვის. ამის შემდეგ კი საკოორდინაციო საბჭომ უნდა იზრუნოს დიალოგის აღდგენაზე, რაზეც პირველ შეკითხვაში ბრძანეთ. მხარეებს უნდა ჰქონდეთ მუდმივი კონტაქტი, რომ განელდეს დაძაბულობა; იმისათვის, რომ არავინ შეცდეს და უთანხმოება არ გაამწვავოს, ან უფრო სერიოზულ კონფლიქტში არ ჩაებას. ასეთ შემთხვევაში, იმედი მაქვს, მხარეები შეძლებენ შეთანხმებას კონფლიქტის ზონაში საერთაშორისო პოლიციური ძალების შეყვანის საკითხში.
რადიო "თავისუფლება": თქვენ ჩამობრძანდით, როცა კოდორის ხეობაში მიმდინარე ოპერაციასთან დაკავშირებით შეერთებული შტატების პოზიციის მიმართ ინტერესი საკმაოდ მაღალია. მოსაზრებები ამ ოპერაციასთან დაკავშირებით ხშირად უარყოფითია. შესაძლებელია, საზოგადოება არასწორად აღიქვამდეს ხელისუფლების მოქმედებას. თქვენ ჩამოხვედით იმისთვის, რომ საქართველოს მოსახლეობას ხელისუფლების მოქმედებების უკეთ გაგებაში დაეხმაროთ? თქვენ ხომ ჩამობრძანდით და მოუწონეთ ხელისუფლებას ოპერაციის მიმდინარეობა. იყო, თუ არა თქვენი ვიზიტის მიზანი დახმარებოდით საქართველოს მთავრობას საზოგადოებასთან ურთიერთობაში?
მეთიუ ბრაიზა: რა თქმა უნდა, არა. მე რეგიონში ვიმყოფები, როგორც ეუთოს “მინსკის ჯგუფის” თანათავმჯდომარე, როგორც შუამავალი მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის მოგვარებაში. ვეხმარები მხარეებს კონფლიქტის სამართლებრივად მოგვარებაში. უბრალოდ, აქვე ვიყავი და არ შემეძლო უარი მეთქვა საქართველოში ჩამოსვლაზე. მინდა განვმარტო: მე არ ვამხნევებ საქართველოს მთავრობას ამ ოპერაციის განხორციელებისას, არამედ აღვნიშნავ, რომ ჯერჯერობით ოპერაცია კარგად წარიმართა. ჩვენ არ შეგვიფასებია ეს ოპერაცია იმ თვალსაზრისით – დაირღვა, თუ არა 1994 წლის შეთანხმება ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ. არ გვითქვამს, რომ ეს შეთანხმება დაირღვა, ან არ დარღვეულა, რადგან არ გაგვაჩნია საშუალება ასეთი შეფასებისთვის. მე ვამბობ, რომ თუ ეს ოპერაცია დღემდე საერთაშორისო სამართლის ნორმების დაცვით განხორციელდა და ასევე გაგრძელდება, საქართველოს მთავრობა გამოავლენს საკუთარ მოქალაქეებზე ზრუნვის უნარს და არ გაიზრდება დაძაბულობა, ეს იქნება ძალიან წარმატებული ოპერაცია. ასე რომ, ნაცვლად იმისა, ვთქვა, რომ ეს კარგი ოპერაციაა, მე მოვუწოდებ საქართველოს მთავრობას, იმავე მიმართულებით იმოქმედოს.
რადიო "თავისუფლება": არის, თუ არა რაიმე მნიშვნელოვანი ცვლილება მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის მოგვარების პროცესში?
მეთიუ ბრაიზა: არა, არავითარი გარღვევა არ არის. მე ჩამოვედი, რათა მოვუსმინო მხარეებს. “მინსკის ჯგუფის” თანათავმჯდომარეებმა გადავწყვიტეთ, ერთგვარი შესვენება ავიღოთ აქტიური შუამავლობის თვალსაზრისით. ჩვენ ვიგრძენით, რომ ამოვწურეთ შემოქმედებითობის ლიმიტი შეთანხმების ძირითადი პრინციპების თაობაზე წინადადებების შემუშავებაში. ჩვენი შესაძლებლობები ამოწურულია მანამ, სანამ პრეზიდენტები თავად არ შემოგვთავაზებენ შეხედულებებს დოკუმენტის შინაარსობრივ მხარეზე, იმაზე, თუ როგორ წარმოუდგენიათ პროცესის განვითარება. ჩარჩო, რომელიც მხარეებს შევთავაზეთ, იმედისმომცემია. თუ ისინი ჩარჩო-დოკუმენტს მიიღებენ (შესაძლოა, გარკვეული ცვლილებებითაც), ამან შეიძლება მიგვიყვანოს გრძელვადიან მოგვარებამდე და დაძაბულობის შემცირებამდე ისევე, როგორც (აქვე დავამატებ), ვიმედოვნებთ დაძაბულობის შესუსტებასა და პროგრესის მიღწევას სამხრეთი ოსეთის საკითხის პოლიტიკურ მოგვარებაში. მინდა, ორიოდე სიტყვა ამ საკითხზეც ვთქვა: საჭიროა წინსვლა სამხრეთი ოსეთის საკითხის პოლიტიკურ მოგვარებაში: ისევე, როგორც მთიანი ყარაბაღის შემთხვევაში, აქაც უნდა შეიქმნას პოლიტიკური ჩარჩო-დოკუმენტი. ასეთი დოკუმენტი ჯერჯერობით არ არსებობს. გულახდილად უნდა ითქვას, რომ სამხრეთი ოსეთის მხრიდან ამ თვალსაზრისით პასიურობა შეინიშნება. ქართულმა მხარემ მოამზადა წინადადებები, ძალიან იმედისმომცემი დოკუმენტი. საპასუხო ნაბიჯი არ ყოფილა. ქართულმა მხარემ გადადგა ცალმხრივი ნაბიჯი დემილიტარიზაციის მიმართულებით, არც ამაზე ყოფილა დადებითი რეაქცია სამხრეთი ოსეთის მხრიდან. ის, რაც ზემო ლარსის სასაზღვრო-გამშვები პუნქტის დაკეტვას მოჰყვა, არის დაძაბულობის მნიშვნელოვანი ზრდა. ამან პრობლემები შეუქმნა ქართველებსა და სომხებს. მოვუწოდებთ რუსეთის მხარეს, დაუყოვნებლივ გახსნას ეს სასასზღვრო-გამშვები პუნქტი, რადგან მისი დაკეტვით დაირღვა შეთანხმება, რომელიც მსგავსი მოქმედების შესახებ 90 დღით ადრე გაფრთხილებას ითვალისწინებს. გარდა ამისა, ჩვენი აზრით, დადგა დრო, როკის გვირაბზე ერთობლივი მეთვალყურეობა დაწესდეს. დღესდღეობით როკის გვირაბი არ არის კანონიერი სასაზღვრო-გამშვები პუნქტი, რადგან საქართველოს ხელისუფლებას არ მოეპოვება ამ პუნქტის გაკონტროლების არავითარი საშუალება. გულახდილად რომ გითხრათ, ძალიან გვაღელვებს, თუ რა გადაადგილდება ამ გვირაბის გავლით. ჩვენ არ ვიცით, რა ხდება გვირაბში, მაგრამ ვიცით, რისი ტრანსპორტირება ხდება რეგიონში ზოგადად: იარაღის, რადიოაქტიური მასალის. ვიცით, რომ სამხრეთ ოსეთში ხდება ამერიკული დოლარის გაყალბება. ამ ყველაფრის შეჩერება ჩვენს სახელმწიფოებრივ ინტერესებშია. ვფიქრობთ, რომ ეუთოს ეგიდით სამხრეთი ოსეთის მთელ ტერიტორიაზე უნდა ხორციელდებოდეს მეთვალყურეობა. იქ არ არის მთიანი ყარაბაღის მსგავსი ვითარება, მაგრამ ჩვენ გვსურს, სამხრეთ ოსეთთან დაკავშირებით წარიმართოს პროცესი, რომელიც კონფლიქტის მოგვარებამდე მიგვიყვანს ისევე, როგორც გვსურს ამის მიღწევა მთიანი ყარაბაღის შემთხვევაში.
რადიო "თავისუფლება": ზოგიერთი ექსპერტი და პოლიტიკოსი ამბობს, რომ კოდორის ხეობაში პოლიციური ოპერაციის განხორციელებამ დაძაბა ურთიერთობა თბილისსა და სოხუმს შორის, გააღიზიანა მოსკოვი და არა მხოლოდ მოსკოვი – ჩრდილოეთი კავკასიის ზოგიერთი ლიდერიც. ხომ არ ფიქრობთ, რომ ამან შეიძლება ხელი შეუშალოს ქართულ-აფხაზურ სამშვიდობო მოლაპარაკებებს?
მეთიუ ბრაიზა: არა მგონია, ამან ხელი შეუშალოს თბილისსა და სოხუმს შორის სამშვიდობო მოლაპარაკებებს. ჩემი აზრით, თუ საქართველოს მთავრობა განაგრძობს ოპერაციას იმგვარად, როგორც დაიწყო – საერთაშორისო შეთანხმებების დაცვით, სიფრთხილით, იმისათვის, რომ რაც შეიძლება ნაკლები დაძაბულობა გამოიწვიოს, კონტაქტით თბილისსა და სოხუმს შორის, თუ საქართველოს მთავრობა გამოავლენს უნარს, იზრუნოს კოდორის ხეობაში მცხოვრებ საქართველოს მოქალაქეებზე, ეს საბოლოოდ ხელს შეუწყობს სტაბილურობას. ვფიქრობ, ეს ოპერაცია იმ კრიმინალური ბანდის განადგურებით, რომელიც პრობლემებს უქმნიდა კოდორის ხეობის მოსახლეობას – იქ, სადაც არაფერი კეთდებოდა დანაშაულის აღმოსაფხვრელად, ხაზს უსვამს აფხაზეთში საერთაშორისო პოლიციური შენაერთების ყოფნის მნიშვნელობას. შესაძლოა, არა იმდენად კოდორის ხეობაში, რამდენადაც გალის რაიონში, სადაც მსგავსი პრობლემებია მძიმე კრიმინალური ვითარების თვალსაზრისით. ეს კი ხელს უშლის იძულებით ადგილნაცვალ პირთა შინ დაბრუნებას.
რადიო "თავისუფლება": საერთაშორისო პოლიციურ ძალებზე თქვენ, თუ არ ვცდები, მაისში თქვით. კერძოდ, რას გულისხმობდით?
მეთიუ ბრაიზა: ჩვენ, კერძოდ, გალის რაიონს ვგულისხმობდით. იქ მძიმე კრიმინალური ვითარებაა. დანაშაულის მაღალი დონე გამო იძულებით ადგილნაცვალი პირები ვერ ახერხებენ გალის რაიონში დაბრუნებას. ისინი ეთნიკური ქართველები არიან. დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის სამშვიდობო ძალებს, რომელიც იქ იმყოფება, განსხვავებული მანდატი აქვს. ეს მანდატი არ ითვალისწინებს დანაშაულთან ბრძოლას. ასე რომ, აშკარაა შესაძლებლობების ნაკლებობა უსაფრთხო პირობების შესაქმნელად, რაც იძულებით ადგილნაცვალ პირებს დაბრუნების საშუალებას მისცემდა. მე იმის თქმა მინდა, რომ მსგავსი ვითარება იყო კოდორში. ამ შემთხვევაში საქართველოს მთავრობა აღმოფხვრის უკანონობას და აღადგენს კანონის უზენაესობას. ასეთი რამ გალში არ ხდება.
-
რადიო "თავისუფლება": ახლა უფრო ფართო საკითხზე: სულ ახლახან საქართველოს პარლამენტმა მიიღო დადგენილება თანამეგობრობის სამშვიდობო ძალების მოქმედების შესახებ აფხაზეთის კონფლიქტის ზონაში. დეპუტატებმა მშვიდობის დამცველთა მოქმედება უარყოფითად შეაფასეს. რა იქნება მომავალში. განიხილება, თუ არა მშვიდობისდამცველთა ჩანაცვლების შესაძლებლობის საკითხი სახელმწიფო დეპარტამენტში? მიუმართავს, თუ არა საქართველოს ხელისუფლებას სახელმწიფო დეპარტამენტისთვის ამ საკითხის გადაჭრაში დახმარებისთვის?
მეთიუ ბრაიზა: ეს საკითხი შეერთებული შტატების გადასაჭრელი არ არის. თბილისის მთავრობამ და სოხუმის დე ფაქტო ხელისუფლებამ პრობლემა გაეროსთან და რუსეთთან ერთად, მოლაპარაკების გზით უნდა მოაგვარონ. საქართველოს პარლამენტმა, საქართველოს ხალხმა გამოთქვა სურვილი საქართველოს ტერიტორიის (ამ ტერიტორიას ჩემი მთავრობაც საქართველოს ტერიტორიად მიიჩნევს) თანამეგობრობის ძალებისგან გათავისუფლების შესახებ. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, რომ ეს საკითხი შეერთებული შტატების გადასაჭრელი არ არის. ვიტყვი, რომ ხელისუფლებისთვის არსებობს უფსკრული, ხვრელი დანაშაულთან ბრძოლის თვალსაზრისით გალის ზონაში და სხვაგანაც. და სწორედ იქ უნდა შეიქმნას დამატებითი საშუალება – ჩვენი აზრით, საერთაშორისო პოლიციური ძალების სახით.
რადიო "თავისუფლება": ეს გაეროს ეგიდით მოხდება?
მეთიუ ბრაიზა: დიახ, ჩვენ გაეროს გზით ვფიქრობთ ამის გაკეთებას. თუმცა, განურჩევლად იმისა, გაეროს ეგიდით მოხდება თუ არა, ეს არ იქნება თანამეგობრობის სამშვიდობო ძალების ჩანაცვლება, ეს იქნება დამატებითი საშუალება.
რადიო "თავისუფლება": არის თუ არა უკვე მსჯელობა პოლიციური ძალების რაოდენობაზე?
მეთიუ ბრაიზა: არა. როგორც მე ვიცი, რამდენიმე კვირაში ჩამოვა ფაქტების დამდგენი მისია გაეროდან, რომელიც შეისწავლის ვითარებას და სავარაუდოდ, ის წარმოადგენს რეკომენდაციას რაოდენობის შესახებაც.
რადიო "თავისუფლება": როგორ წარმოგიდგენიათ, რა იქნება შემდეგი ნაბიჯი ქართულ-აფხაზურ ურთიერთობებში, ვგულისხმობ იმავე საკოორდინაციო საბჭოს მუშაობას?
მეთიუ ბრაიზა: შემდეგი ნაბიჯი? უპირველეს ყოვლისა, ურიგო არ იქნება, თუ მხარეები ერთმანეთს შეხვდებიან. ჩემი და შეერთებული შტატების მთავრობის გადასაწყვეტი არ არის - რა უნდა გააკეთოს საკოორდინაციო საბჭომ, მაგრამ ზოგადად თუ ვიმსჯელებთ, საჭიროა საქართველოს მთავრობამ მოახდინოს თავისი შესაძლებლობების კონსოლიდაცია კოდორის ხეობის ზედა ნაწილში მოსახლეობაზე ზრუნვისთვის. ამის შემდეგ კი საკოორდინაციო საბჭომ უნდა იზრუნოს დიალოგის აღდგენაზე, რაზეც პირველ შეკითხვაში ბრძანეთ. მხარეებს უნდა ჰქონდეთ მუდმივი კონტაქტი, რომ განელდეს დაძაბულობა; იმისათვის, რომ არავინ შეცდეს და უთანხმოება არ გაამწვავოს, ან უფრო სერიოზულ კონფლიქტში არ ჩაებას. ასეთ შემთხვევაში, იმედი მაქვს, მხარეები შეძლებენ შეთანხმებას კონფლიქტის ზონაში საერთაშორისო პოლიციური ძალების შეყვანის საკითხში.
რადიო "თავისუფლება": თქვენ ჩამობრძანდით, როცა კოდორის ხეობაში მიმდინარე ოპერაციასთან დაკავშირებით შეერთებული შტატების პოზიციის მიმართ ინტერესი საკმაოდ მაღალია. მოსაზრებები ამ ოპერაციასთან დაკავშირებით ხშირად უარყოფითია. შესაძლებელია, საზოგადოება არასწორად აღიქვამდეს ხელისუფლების მოქმედებას. თქვენ ჩამოხვედით იმისთვის, რომ საქართველოს მოსახლეობას ხელისუფლების მოქმედებების უკეთ გაგებაში დაეხმაროთ? თქვენ ხომ ჩამობრძანდით და მოუწონეთ ხელისუფლებას ოპერაციის მიმდინარეობა. იყო, თუ არა თქვენი ვიზიტის მიზანი დახმარებოდით საქართველოს მთავრობას საზოგადოებასთან ურთიერთობაში?
მეთიუ ბრაიზა: რა თქმა უნდა, არა. მე რეგიონში ვიმყოფები, როგორც ეუთოს “მინსკის ჯგუფის” თანათავმჯდომარე, როგორც შუამავალი მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის მოგვარებაში. ვეხმარები მხარეებს კონფლიქტის სამართლებრივად მოგვარებაში. უბრალოდ, აქვე ვიყავი და არ შემეძლო უარი მეთქვა საქართველოში ჩამოსვლაზე. მინდა განვმარტო: მე არ ვამხნევებ საქართველოს მთავრობას ამ ოპერაციის განხორციელებისას, არამედ აღვნიშნავ, რომ ჯერჯერობით ოპერაცია კარგად წარიმართა. ჩვენ არ შეგვიფასებია ეს ოპერაცია იმ თვალსაზრისით – დაირღვა, თუ არა 1994 წლის შეთანხმება ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ. არ გვითქვამს, რომ ეს შეთანხმება დაირღვა, ან არ დარღვეულა, რადგან არ გაგვაჩნია საშუალება ასეთი შეფასებისთვის. მე ვამბობ, რომ თუ ეს ოპერაცია დღემდე საერთაშორისო სამართლის ნორმების დაცვით განხორციელდა და ასევე გაგრძელდება, საქართველოს მთავრობა გამოავლენს საკუთარ მოქალაქეებზე ზრუნვის უნარს და არ გაიზრდება დაძაბულობა, ეს იქნება ძალიან წარმატებული ოპერაცია. ასე რომ, ნაცვლად იმისა, ვთქვა, რომ ეს კარგი ოპერაციაა, მე მოვუწოდებ საქართველოს მთავრობას, იმავე მიმართულებით იმოქმედოს.
რადიო "თავისუფლება": არის, თუ არა რაიმე მნიშვნელოვანი ცვლილება მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის მოგვარების პროცესში?
მეთიუ ბრაიზა: არა, არავითარი გარღვევა არ არის. მე ჩამოვედი, რათა მოვუსმინო მხარეებს. “მინსკის ჯგუფის” თანათავმჯდომარეებმა გადავწყვიტეთ, ერთგვარი შესვენება ავიღოთ აქტიური შუამავლობის თვალსაზრისით. ჩვენ ვიგრძენით, რომ ამოვწურეთ შემოქმედებითობის ლიმიტი შეთანხმების ძირითადი პრინციპების თაობაზე წინადადებების შემუშავებაში. ჩვენი შესაძლებლობები ამოწურულია მანამ, სანამ პრეზიდენტები თავად არ შემოგვთავაზებენ შეხედულებებს დოკუმენტის შინაარსობრივ მხარეზე, იმაზე, თუ როგორ წარმოუდგენიათ პროცესის განვითარება. ჩარჩო, რომელიც მხარეებს შევთავაზეთ, იმედისმომცემია. თუ ისინი ჩარჩო-დოკუმენტს მიიღებენ (შესაძლოა, გარკვეული ცვლილებებითაც), ამან შეიძლება მიგვიყვანოს გრძელვადიან მოგვარებამდე და დაძაბულობის შემცირებამდე ისევე, როგორც (აქვე დავამატებ), ვიმედოვნებთ დაძაბულობის შესუსტებასა და პროგრესის მიღწევას სამხრეთი ოსეთის საკითხის პოლიტიკურ მოგვარებაში. მინდა, ორიოდე სიტყვა ამ საკითხზეც ვთქვა: საჭიროა წინსვლა სამხრეთი ოსეთის საკითხის პოლიტიკურ მოგვარებაში: ისევე, როგორც მთიანი ყარაბაღის შემთხვევაში, აქაც უნდა შეიქმნას პოლიტიკური ჩარჩო-დოკუმენტი. ასეთი დოკუმენტი ჯერჯერობით არ არსებობს. გულახდილად უნდა ითქვას, რომ სამხრეთი ოსეთის მხრიდან ამ თვალსაზრისით პასიურობა შეინიშნება. ქართულმა მხარემ მოამზადა წინადადებები, ძალიან იმედისმომცემი დოკუმენტი. საპასუხო ნაბიჯი არ ყოფილა. ქართულმა მხარემ გადადგა ცალმხრივი ნაბიჯი დემილიტარიზაციის მიმართულებით, არც ამაზე ყოფილა დადებითი რეაქცია სამხრეთი ოსეთის მხრიდან. ის, რაც ზემო ლარსის სასაზღვრო-გამშვები პუნქტის დაკეტვას მოჰყვა, არის დაძაბულობის მნიშვნელოვანი ზრდა. ამან პრობლემები შეუქმნა ქართველებსა და სომხებს. მოვუწოდებთ რუსეთის მხარეს, დაუყოვნებლივ გახსნას ეს სასასზღვრო-გამშვები პუნქტი, რადგან მისი დაკეტვით დაირღვა შეთანხმება, რომელიც მსგავსი მოქმედების შესახებ 90 დღით ადრე გაფრთხილებას ითვალისწინებს. გარდა ამისა, ჩვენი აზრით, დადგა დრო, როკის გვირაბზე ერთობლივი მეთვალყურეობა დაწესდეს. დღესდღეობით როკის გვირაბი არ არის კანონიერი სასაზღვრო-გამშვები პუნქტი, რადგან საქართველოს ხელისუფლებას არ მოეპოვება ამ პუნქტის გაკონტროლების არავითარი საშუალება. გულახდილად რომ გითხრათ, ძალიან გვაღელვებს, თუ რა გადაადგილდება ამ გვირაბის გავლით. ჩვენ არ ვიცით, რა ხდება გვირაბში, მაგრამ ვიცით, რისი ტრანსპორტირება ხდება რეგიონში ზოგადად: იარაღის, რადიოაქტიური მასალის. ვიცით, რომ სამხრეთ ოსეთში ხდება ამერიკული დოლარის გაყალბება. ამ ყველაფრის შეჩერება ჩვენს სახელმწიფოებრივ ინტერესებშია. ვფიქრობთ, რომ ეუთოს ეგიდით სამხრეთი ოსეთის მთელ ტერიტორიაზე უნდა ხორციელდებოდეს მეთვალყურეობა. იქ არ არის მთიანი ყარაბაღის მსგავსი ვითარება, მაგრამ ჩვენ გვსურს, სამხრეთ ოსეთთან დაკავშირებით წარიმართოს პროცესი, რომელიც კონფლიქტის მოგვარებამდე მიგვიყვანს ისევე, როგორც გვსურს ამის მიღწევა მთიანი ყარაბაღის შემთხვევაში.
