Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

საგანგებო მდგომარეობა საქართველოში: რამდენად გარდაუვალი იყო იგი? (მეორე ნაწილი)


რადიო "თავისუფლების" ქართული სამსახურის დისკუსია პოლიტოლოგებთან ენ ეპლბაუმთან და ვლადიმირ სოკორთან (მეორე ნაწილი)



რადიო “თავისუფლება”: დავუბრუნდეთ დასავლეთის მედიაში საქართველოს მოვლენების გაშუქების თემას. ქ-ნო აპელბაუმ, როგორ ფიქრობთ, აისახება თუ არა საქართველოს მიმართ დასავლეთის მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების განწყობაზე ტელერადიოკომპანია “იმედის” დარბევის ფაქტი – კომპანიისა, რომელიც რუპერტ მერდოკს ეკუთვნის?

ეპლბაუმი: თუ იმას გულისხმობთ, განსხვავებულად გააშუქუბენ თუ არა ამ მოვლენებს მერდოკის გაზეთები, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ასე იქნება. რა თქმა უნდა, მხვედველობიდან არავის გამორჩენია, რომ ტელევიზია მერდოკს ეკუთვნის. ამან, ცხადია, გაზარდა ამ საქმისადმი საზოგადოების ინტერესი. არ ვიცი, მერდოკის იმპერიის რამდენად მნიშვნელოვანი ნაწილია ეს ტელეკომპანია საიმისოდ, რომ თავად მერდოკმა ბატონი სააკაშვილის წინააღმდეგ მიმართოს მთელი თავისი ძალისხმევა. ყოველ შემთხვევაში, ჯერჯერობით ამის მოწმენი არ გავმხდარვართ. მაგრამ, როგორც უკვე აღვნიშნე, ტელეკომპანიაზე იერიშის მიტანამ და თავისუფალი ტელემედიისთვის მაუწყებლობის აკრძალვამ ზიანი გაცილებით მეტი მოიტანა. ქუჩებში ცრემლმდენი გაზის გამოყენება (თუმცა, ხელისუფლებამ აქაც აშკარად გადააჭარბა, თუ გავითვალისწინებთ, რომ საავადმყოფოებში 500 კაცი აღმოჩნდა) ზიანის მოტანის თვალსაზრისით ვერასოდეს გაუტოლდება ტელეკომპანიის ეთერიდან მოხსნას. ვფიქრობ, დასავლეთის საინფორმაციო საშუალებათა უმრავლესობამ ამ საკითხს იმიტომ დაუთმო ესოდენ დიდი ყურადღება, რომ ბევრმა ჩვენგანმა თავის დროზე არაერთი წერილი მიუძღვნა რუსეთის ხელისუფლების მიერ კერძო მედიის განადგურების პრობლემას, იმავე რუსეთში სატელევიზიო სივრცით მანიპულირების საკითხს. შესაბამისად, ბევრი ჩვენგანი იმედით შეჰყურებდა საქართველოსა და უკრაინას იმ მხრივ, რომ იქ მოხერხდებოდა დამოუკიდებელი სატელევიზიო მედიაკულტურის განვითარება – განსხვავებულისა იმისგან, რის მოწმენიც უფრო აღმოსავლეთით მდებარე ქვეყნებში ვხდებით. სააკაშვილმა კი ერთი ხელის დაკვრით უდიდესი ზიანი მიაყენა ამ იმედს. დიახ, ამიტომ მგონია, რომ ეს მნიშვნელოვანი საკითხი იყო; მოვლენების აღწერისას მასზე ბევრმა ავტორმა გაამახვილა ყურადღება.

სოკორი: მეც მინდა, ამ საკითხზე აზრი გამოვთქვა. “იმედის” საქმე აღარ თავსდება მედიის თავისუფლებასთან დაკავშირებული საქმის ჩარჩოებში. ეს არის საქმე, სადაც საუბარია მედიის დაცვაზე მისივე მფლობელი ოლიგარქებისგან. უწინ “იმედის” ტელევიზია იყო ოპოზიციური სადგური ამ სიტყვის ჩვეულებრივი გაგებით – შემიძლია, ეს პირადად დავადასტურო, რადგან მისი გადაცემები არაერთხელ მინახავს. მაგრამ რამდენიმე თვის წინათ არხი თავის მისიას გაემიჯნა და იქცა ბადრი პატარკაციშვილისა და ოპოზიციის პოლიტიკურ იარაღად, შეუდგა პოლიტიკური არეულობის თესვას და შეუერთდა მოწოდებებს მთავრობის არაკონსტიტუციური გზით გადაყენებისკენ. “იმედის” შემთხვევაში თავისუფალი, დემოკრატიული მედიის სტანდარტები უნდა დავიცვათ ამ სტანდარტების დამახინჯებისგან, რასაც ბადრისნაირი ოლიგარქები და უპასუხისმგებლო ოპოზიციონერი ლიდერები ლამობენ. როცა “იმედი” ხელახლა გაიხსნება – დარწმუნებული ვარ, ვიმედოვნებ და მჯერა, რომ ეს მალე მოხდება – მას დასჭირდება მრჩეველთა დამოუკიდებელი საბჭო, რომლის შემადგენლობაში, მედიის მუშაკებთან ერთად, შევიდოდნენ, საქართველოს შესანიშნავი არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები. საქართველოში მართლაც შესანიშნავი არასამთავრობო ორგანიზაციები მოქმედებს – მრავალმხრივ განათლებული, დასავლეთზე ორიენტირებული და ჭეშმარიტად დემოკრატიული ორიენტაციის თანამშრომლებით. “იმედს” სჭირდება კომპეტენტური, პროფესიული, დამოუკიდებელი მრჩეველთა საბჭო, რომელიც “იმედს” დაიცავდა ერთი ოლიგარქის, პოლიტიკური ინტერესებისა თუ ფარული პოლიტიკური მიზნების კორუფციული გავლენისგან.

რადიო “თავისუფლება”: ვიდრე “იმედის” გარშემო კამათს დავასრულებდეთ, ერთსაც გკითხავთ: იზიარებთ თუ არა მოსაზრებას, რომ “იმედის” გარეშე საქართველოს მედიალანდშაფტი ცალმხრივი იქნება?

სოკორი: იმ სადგურის გარეშე, რომელიც მიუკერძოებლად ასახავს ყველა მხარის პოლიტიკურ პოზიციებს? რა თქმა უნდა! მნიშვნელობა არა აქვს, “იმედი” იქნება ეს თუ ვინმე სხვა. სულაც არ არის აუცილებელი, მას “იმედი” ერქვას და მისი მფლობელი მაინცდამაინც ბადრი პატარკაციშვილი ან მერდოკი იყოს. ცხადია, საქართველოს სჭირდება მიუკერძოებელი, დამოუკიდებელი ტელევიზია. ცხადია ისიც, რომ როცა “იმედი” მაუწყებლობას განაახლებს (იმედი მაქვს, ეს ძალიან მალე მოხდება), მას მრჩეველთა საბჭო უნდა ჰყავდეს. სხვათა შორის, ასეთივე მოსაზრება გამოთქვა მეთიუ ბრაიზამაც. ერთი კვირის წინ ამაზე ვილაპარაკე “იურეიშა დეილი მონიტორში” გამოქვეყნებულ წერილში, რამდენიმე დღეში კი მეთიუ ბრაიზამ მსგავსი რამ თქვა. მისი აზრით, “იმედსაც” და “რუსთავი 2”-საც – ორივეს! – სჭირდებათ დამოუკიდებელი, კომპეტენტური, პროფესიული მრჩეველთა საბჭოები, რომელიც მათი ობიექტურობისა და სანდოობის გარანტიად იქცეოდა. ამ მოსაზრებას სავსებით ვეთანხმები. მე თავიდან მხოლოდ “იმედზე” ვსაუბრობდი, მეთიუ ბრაიზამ თქვა, ორივეს სჭირდებაო – “იმედსაც” და “რუსთავი 2”-საცო. სავსებით ვეთანხმები.

რადიო “თავისუფლება”: ახლა უფრო ზოგად საკითხს შევეხოთ. ზოგის აზრით, საქართველოში ბოლო ხანს მომხდარი მოვლენების საფუძველი იმაში უნდა ვეძიოთ, რომ “ვარდების რევოლუციის” დღიდან მოყოლებული საქართველოს მისამართით დასავლეთში – განსაკუთრებით კი შეერთებულ შტატებში – თითქმის მხოლოდ ქება-დიდება ისმოდა. საქართველო თითქმის ერთხმად გამოცხადდა “წარმატებულ ექსპერიმენტად”, რამაც ერთგვარ წნეხში მოაქცია მისი ლიდერები. ისინი, ფაქტობრივად, მოკლებული იყვნენ შესაძლებლობას, ემართათ ნორმალური ქვეყანა ნორმალური პრობლემებით. როგორ ფიქრობთ, მეტისმეტად მძიმე ხომ არ გამოდგა ეს ტვირთი საქართველოს ახალგაზრდა და გამოუცდელი ხელისუფლებისთვის?

ეპლბაუმი: ვფიქრობ, დიდწილად სწორედ ასეა. მართლაც: საქართველო ერთგვარ კვარცხლბეკზე გვყავდა აყვანილი – ბევრი თვალსაზრისით სამართლიანადაც! საქართველოს მიღწევები, გავიმეორებ, სრულიად განსაკუთრებულად არის მიჩნეული, ბოლო მოვლენების გათვალისწინებითაც კი. ჩემი აზრით, პრობლემის ნაწილია დასავლეთის ყურადღების ხასიათი, კერძოდ კი ის, რომ ეს ყურადღება მიმართული იყო ერთი ადამიანისადმი, პრეზიდენტ სააკაშვილის პიროვნებისადმი. ყოველგვარი დახმარება პირდაპირ მის ადმინისტრაციაში იყრიდა თავს, ყველა მრჩეველიც უშუალოდ მასთან მიდიოდა, ანუ დასავლეთის გულისყური მიმართული იყო მისკენ და იმისკენ, რასაც ის აკეთებდა. დიდად არავინ დაფიქრებულა შემდეგ საკითხებზე: ხომ არ უნდა მივაქციოთ ყურადღება ოპოზიციას? თუ დემოკრატიაზე ვსაუქრობთ, ხომ არ უნდა ვიფიქროთ ძალაუფლების გადაცემის საკითხებზეც? პრეზიდენტი სააკაშვილი მუდამ ვერ იცოცხლებს და ვერც პოპულარობას შეინარჩუნებს სამუდამოდ. ამიტომ უნდა არსებობდეს რაღაც, რასაც ის ძალაუფლებას გადააბარებს – ორ წელიწადში, ოთხში თუ ათში. ვფიქრობ, ყურადღება არასწორად იყო განაწილებული. შეერთებულ შტატებს ერთი უხეირო თვისება ახასიათებს – გვიყვარს გამარჯვების ნაადრევად გამოცხადება. ასე იყო უკრაინის შემთხვევაში, ასე იყო ცენტრალურ ევროპაში ათი წლის წინათ, ასეა დღეს საქართველოში. ჩაატარეთ პირველი დემოკრატიული არჩევნები? ესე იგი დემოკრატები ხართ – მორჩა და გათავდა! ეს სწორი არ არის, ასე საქმე არ კეთდება. როგორც ჩემს წერილშიც აღვნიშნე, ათი წლის წინ ცენტრალურ ევროპას ენთუზიაზმის უზარმაზარმა ტალღამ გადაუარა. მერე ყველა შინ დაბრუნდა და სულ რამდენიმე წელიწადში ცენტრალური ევროპის ბევრმა ქვეყანამ საკმაოდ კორუმპირებული, უღირსი, კომუნისტური მთავრობები აირჩია. ეს სრულიად მოულოდნელი იყო – ყველას ეგონა, რომ კომუნისტების დრო დამთავრდა. თუმცა, მომდევნო ათწლეულში თითქმის ყველაფერი ისეთ თავის ადგილზე დადგა და ამ ქვეყნების დიდ ნაწილში ვითარება ისევ ნორმალურ კალაპოტს უბრუნდება – ყველგან არა, მაგრამ ბევრგან. საქართველოშიც ასეთი შეცდომა დავუშვით. მოხდა “ვარდების რევოლუცია”, სააკაშვილი ქვეყნის სათავეშია – მორჩა, ესე იგი ჩვენ გავიმარჯვეთ! ყველას დაავიწყდა, რომ დემოკრატია მოვლენა კი არა, პროცესია, რომ მის დამკვიდრებას დიდი დრო სჭირდება. ასევე დაგვავიწყდა, რომ აუცილებელი იყო ინსტიტუტების განმტკიცებაზე ზრუნვა, ისეთებისა, როგორიც არის პარლამენტი, ოპოზიცია ან თუნდაც პრეზიდენტის ინსტიტუტი. ამას ახლაღა ვხვდებით.

რადიო “თავისუფლება”: ბატონო სოკორ, იზიარებთ ქალბატონი ეპლბაუმის მოსაზრებას?

სოკორი: ქალბატონმა ეპლბაუმმა სერიოზული პრობლემა წამოჭრა. ამა თუ იმ პოლიტიკური ძალის მიმართ დასავლეთის, უწინარესად კი ამერიკის მენტორობაზე თუ ვისაურებთ, ეს მართლაც ასეა. მართალია ისიც, რომ მეტად გამარტივებული და ზედაპირულია დასავლეთის მედიაში გამეფებული წარმოდგენა მსოფლიოს იმ ნაწილის ქვეყნების შესახებ, რომელსაც საქართველოც ეკუთვნის. რადგან, როგორც უკვე აღვნიშნე, რეგიონის ექსპერტთა რიცხვი დიდი არ არის, და ის ხალხი, ვინც ამ სტატიებს წერს, როგორც წესი, რეგიონისა თუ კონკრეტული ქვეყნის ექსპერტად ვერ ჩაითვლება.

ეპლბაუმი: არა მგონია, რეგიონის შესახებ გამოქვეყნებული სტატიები დიდ გავლენას ახდენდეს ამერიკის საგარეო პოლიტიკაზე.

სოკორი: გეთანხმებით. გავლენა საკმაოდ უმნიშვნელოა. და მაინც, სახელმწიფო დეპარტამენტს თავისი პოზიციის ჩამოსაქნელად ზოგჯერ სარედაქციო წერილებში გამოთქმული მოსაზრებების გათვალისწინება უხდება...

ეპლბაუმი: მაგრამ საქართველოს შემთხვევაში ასე არ მომხდარა. არ მომხდარა.

სოკორი: მაგრამ, ჩემი აზრით, საქართველოში – როგორც მთავრობაში, ისე ოპოზიციაში – მეტისმეტად დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ დასავლეთის მედიის სარედაქციო წერილებს.

ეპლბაუმი: ყველა პატარა ქვეყანაში ასეა.

სოკორი: დიახ, რა თქმა უნდა, რა თქმა უნდა.

ეპლბაუმი: უნგრელებიც და პოლონელებიც გაფაციცებით ადევნებენ თვალს იმას, თუ რას წერენ მათზე დასავლეთში – თუნდაც საქმე თვეში ერთ პატარა სარედაქციო წერილს ეხებოდეს.

სოკორი: დიახ, მართლაც მეტისმეტად დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ. მაგრამ ახლა მინდა ყურადღება გავამახვილო რამდენიმე ღრმად ჩაბუდებულ პრობლემაზე, რომელთა მოგვარებას მთავრობამ უფრო მეტი ყურადღება უნდა დაუთმოს, ვიდრე აქამდე უთმობდა. ერთია ოპოზიციის ბანაკში საქმიანი თანამოსაუბრეების აღმოჩენა. ოპოზიცია მეტად არაერთგვაროვანია. მის პარტიებსა და მის ლიდერებს განსხვავებული ინტერესები ამოძრავებთ. ეჭვგარეშეა, რომ ხელისუფლებას ძალუძს, ოპოზიციის ამ არაერთგვაროვან ბანაკში საქმიანი თანამოსაუბრეების მოძიება. მეორე: ჩემი აზრით, საქართველოს ლიდერებს – პრეზიდენტს, მთავრობას – ესაჭიროებათ მრჩეველთა უფრო მწყობრი და ინსტიტუციონალიზებული სისტემა, დაწყებული დასავლეთის ყაიდაზე მოწყობილი ეროვნული უშიშროების საბჭოს შექმნით. ეს კარგა ხნის წინ უნდა გაკეთებულიყო. სწორედ ასეთი სტრუქტურის არარსებობით აიხსნება, რომ უმაღლეს დონეზე მიღებული გადაწყვეტილებები ხშირად რეაქციული და სპონტანური იყო, ეფუძნებოდა მოკლევადიან გათვლებს და არ ითვალისწინებდა გრძელვადიან შედეგებს. ბევრ მათგანს აშკარად ეტყობოდა სპონტანურობის დაღი. ამდენად, საქართველოს ხელისუფლებისთვის აუცილებელია, მოაწესრიგოს მრჩეველთა საქმიანობის პროცესი. მესამე: ვფიქრობ, უფრო მკაფიოდ უნდა გაემიჯნოს ერთმანეთს ხელისუფლების აღმასრულებელი და საკანონმდებლო შტოები. ნინო ბურჯანაძემ ამ კრიზისის დროს – თუმცა, არა მარტო ახლა – ლიდერის საუცხოო უნარი გამოავლინა. ჩემი აზრით, პრეზიდენტსა და პარლამენტის თავმჯდომარეს ხელეწიფებათ ჩამოყალიბება უაღრესად ეფექტიანი გუნდისა, რომელიც ერთობლივად გადაწყვეტდა, რა ნაბიჯები უნდა გადაიდგას ოპოზიციასთან ურთიერთობის თვალსაზრისით. ასევე მნიშვნელოვნად მესახება უარის თქმა საპარლამენტო არჩევნებისადმი ისეთ მიდგომაზე, რომლის დროსაც ყველაფერი გამარჯვებულს რჩება. მაგალითად, საარჩევნო სისტემა, რომელიც ითვალისწინებს ათი საარჩევნო ოლქის არსებობას საქართველოს ათი ტერიტორიული პროვინციის შესაბამისად, შეიძლება შეიცვალოს იმგვარად, რომ იმ ათ ე.წ. “მაჟორიტარულ” ოლქში პროპორციული სისტემაც მოქმედებდეს. ეს უკეთესია, ვიდრე “ყველაფერი გამარჯვებულს რჩება”-ს პრინციპი, რომელიც მაჟორიტარულ ოლქებშიც მოქმედებს.

რადიო “თავისუფლება”: კიდევ ორი შეკითხვა დაგვრჩა, თუ ნებას დაგვრთავთ. თქვენთვის ალბათ ცნობილია, რომ საქართველო იმედოვნებდა (ან, იქნებ დღემდე იმედოვნებს), რომ ნატოს ბუქარესტის სამიტზე, მომავალი წლის აპრილში, გაწევრიანების სამოქმედო გეგმას მიიღებს. როგორ გგონიათ, ნატოში საქართველოს გაწევრიანების შანსმა იკლო?

ეპლბაუმი: დიახ, ბოლო ორი კვირის მოვლენებმა ამ საქმეს ნამდვილად ვერ შეუწყო ხელი. საქართველოს იმიჯი, როგორც ნატოს შესაძლო წევრი ქვეყნისა, ამ ყველაფერმა ნამდვილად ვერ გააუმჯობესა. მიუხედავად ამისა, ჯერ კიდევ არის დრო მდგომარეოქის გამოსასწორებლად და ბევრი იქნება დამოკიდებული იმაზე, როგორ მოიქცევა ბატონი სააკაშვილი უახლოესი დღეების მანძილზე. საბოლოო ანგარიშით, ნატოში გაწევრიანება დიდწილად არის დამოკიდებული ბევრ ისეთ რამეზე, რაც საქართველოს ფარგლებს გარეთ ხდება. მაგალითად იმაზე, თუ როგორია საფრანგეთის ახალი პოლიტიკა რუსეთის მიმართ; ან იმაზე, ვინ წარმართავს გერმანიის საგარეო პოლიტიკას – ანგელა მერკელი, რომელიც პუტინის მიმართ სკეპტიკურად არის განწყობილი, თუ მისი საგარეო საქმეთა მინისტრი ოპოზიციური პარტიიდან. ვფიქრობ, ამგვარი საკითხები, რომლებსაც არაფერი აქვთ საერთო საქართველოსთან და რუსეთის მიმართ დასავლეთის პოლიტიკას მეტად უკავშირდება, უფრო მნიშვნელოვანია. მაგრამ ვფიქრობ, კარგი იქნება, თუ ბატონი სააკაშვილი შემდგომი რამდენიმე თვის მანძილზე იმაზე იფიქრებს, როგორ აინაზღაუროს ზარალი, ბოლო ათი დღის მოვლენებმა რომ მიაყენა. თუ, ცხადია, ეს ჯერაც სურს.

რადიო “თავისუფლება”: თქვენ რას იტყვით, ბატონო სოკორ?

სოკორი: საბოლოო გადაწყვეტილების მიღებას საქართველოსთვის გაწევრიანების სამოქმედო გეგმის მინიჭების თაობაზე სულ ბოლო მომენტში აპირებდნენ, უშუალოდ სამიტის წინ. თანაც, დაბეჯითებით შეიძლება ითქვას, რომ ეს გადაწყვეტილება პოლიტიკური ხასიათის არის და ნატოს ყველაზე გავლენიან წევრებს შორის მიღწეულ გარიგებებს ეფუძნება. ასე რომ, იმთავითვე ნათელი იყო, რომ ეს დანის პირზე მიღებული გადაწყვეტილება იქნებოდა, უაღრესად ფაქიზი და მრავალმხრივ აწონ-დაწონილი გადაწყვეტილება. შესაბამისად, ბოლო მოვლენებმა უდავოდ დარტყმა მიაყენა საქართველოს სწრაფვას. მაგრამ ევროპაში და, გარკვეულწილად, შეერთებულ შტატებშიც კი, საქართველოს მიმართ ერთგვარი ფარისევლობა შეინიშნება. ბევრი ევროპელი საქართველოში შექმნილ საშინაო მდგომარეობას იმისთვის გამოიყენებს, რათა საქართველოს უარი უთხრას გაწევრიანების სამოქმედო გეგმის მინიჭებაზე. ამიტომ მგონია, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ უფრო ეფექტიანად უნდა იმუშავოს ევროპელებთან. აუცილებელია, რომ საქართველოს წარმომადგენლებმა, თანაც არა მხოლოდ მთავრობის მოხელეებმა, არამედ არასამთავრობო ორგანიზაციების ხელმძღვანელებმაც, იმოგზაურონ დასავლეთ ევროპის დედაქალაქებში და ყველას აუხსნან, რა ხდება საქართველოში – არა დიპლომატებმა, არამედ არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა. არასამთავრობო ორგანიზაციებში შესანიშნავი ხალხი გყავთ: გია ნოდია, დავით დარჩიაშვილი, ლევან რამიშვილი და სხვები, რომელთათვისაც ძვირფასია დემოკრატიის პრინციპები და რომელთაც დიდ პატივს სცემენ და უსმენენ დასავლეთ ევროპაში. ჩემი აზრით, მათ კარგი საქმის გაკეთება შეუძლიათ იმ თვალსაზრისით, რომ გააგებინონ ევროპის საზოგადოებას, მედიასა და მთავრობებს, სინამდვილეში რა ხდება საქართველოში. ეს ბუქარესტის ნატოს სამიტამდე, ანუ აპრილამდე კარგა ხნით ადრე უნდა მოხდეს. ეს საქმე დაუყოვნებლივ უნდა დაიწყოს – უკვე მომავალი საარჩევნო კამპანიის მსვლელობისას.

რადიო “თავისუფლება”: ბოლო კითხვით ჯერ ქ-ნ ეპლბაუმს გვინდა მივმართოთ. თქვენი ამასწინანდელი წერილი “ვაშინგტონ პოსტში” მთავრდება უაღრესად მრავლისმეტყველი დასკვნით იმის თაობაზე, რომ უმჯობესი იქნება, დასავლეთი მხარს უჭერდეს არა ცალკეულ ლიდერებს, მათს ეგოს, არამედ ინსტიტუტებს, ინსტიტუტების განმტკიცებას. ეს მართლაც ასეა, მაგრამ როცა საქართველოზე ვსაუბრობთ, გასათვალისწინებელია სპეციფიკური, თუ გნებავთ, კულტურული კონტექსტი. ჯერ ერთი, იქ ჯერაც არსებობს მოთხოვნილება, ჰყავდეთ ერთი ძლიერი ლიდერი, რომელსაც თითქმის მთელი ქვეყანა, მოსახლეობის თითქმის ასი პროცენტი აირჩევს. უახლეს ისტორიაში ასეთი რამ უკვე სამჯერ მოხდა. და მეორეც, გარდამავალ საზოგადოებაში, როგორიც საქართველოა, ინსტიტუტების ჩამოყალიბებაში გადამწყვეტ სიტყვას სწორედ ინდივიდები ამბობენ. ასეთ პირობებში ძნელი ხომ არ არის ყურადღების ინსტიტუტებზე გამახვილება?

ეპლბაუმი: ძნელია, მაგრამ სულ რამდენიმე წუთის წინ ბატონმა სოკორმა ჩამოთვალა რამდენიმე ზომა, რომელთა გატარება უდავოდ განამტკიცებდა დემოკრატიულ ინსტიტუტებს. მან ისაუბრა აღმასრულებელი და საკანონმდებლო ხელისუფლებათა როლების უფრო ზედმიწევნით განაწილებაზე და ა.შ. ჩემი აზრით, დიახაც იყო გამართლებული და დღესაც გამართლებულია ბატონი სააკაშვილის მხარდაჭერა, მაგრამ, ამავე დროს, აუცილებელია ვიფიქროთ იმაზეც, რა მოხდება სააკაშვილის შემდეგ. რადგან, მართალია, უდავოდ ბევრს მიაღწია, ის სამუდამოდ ვერ იარსებებს. ამიტომ არის აუცილებელი, არსებობდეს ძალაუფლების გადაცემის ისეთი მექანიზმი, რომელსაც საზოგადოება ლეგიტიმურად მიიჩნევს და რომელიც ქვეყნის სათავეში ისეთ ვინმეს მოიყვანს, ვინც არც რუსეთის აგენტი იქნება და არც არაკომპეტენტური ან სხვა მხრივ მიუღებელი. ასე რომ, შეიძლება ითქვას, არჩევანი არც გვაქვს. ზოგს შეიძლება ასე ერჩივნოს: მოდით, მთელი ფული მიშას მივცეთ და საქმეს ის გაუძვესო. მაგრამ არა მგონია, შორეული პერსპექტივის გათვალისწინებით, ეს მართებული გეგმა იყოს. ის დიდხანს ვერ იმუშავებს. ის ათ წელსაც ვერ გასტანს, ოც წელზე რომ აღარაფერი ვთქვათ. ხოლო ჩვენი სურვილია, საქართველო ერთხელ და სამუდამოდ იქცეს დასავლეთის დემოკრატიული საზოგადოების წევრად და არა მხოლოდ იმ ხნის მანძილზე, ვიდრე ქვეყანას მიშა სააკაშვილი უძღვება.

რადიო “თავისუფლება”: ესე იგი, მაინც ინდივიდუალური ლიდერის მოვალეობაა – განურჩევლად იმისა, რამდენად დიდი ეგოს მატარებელია – შექმნას ინსტიტუტები და სტრუქტურები, რომლებსაც თავისი წასვლის შემდეგ დატოვებს...

ეპლბაუმი: ჭეშმარიტად დიდი ლიდერები, მართლაც დიდი, ავტორიტარი ლიდერებიც კი, მოვალენი არიან იფიქრონ მომავალზე და იმაზე, რა მოხდება მათს შემდეგ. თუ პრეზიდენტ სააკაშვილს სურს, ისტორიაში შევიდეს, როგორც დემოკრატიული, დასავლური ორიენტაციის საქართველოს შემქმნელი, მაშინ ის იმაზეც უნდა დაფიქრდეს, ვინ იქნება მისი მემკვიდრე და როგორ განხორციელდება ძალაუფლების გადაცემა. რადგან ეს მისი მემკვიდრეობის უაღრესად მნიშვნელოვანი ნაწილია, მართლა მნიშვნელოვანი. კაცმა რომ თქვას, ეს ალბათ მისი და მისი გარემოცვის საქმე უფროა, ვიდრე დასავლელი მეთვალყურეებისა და მრჩევლების. ბოლოს და ბოლოს ეს საქართველოა, მათი ქვეყანაა, და არა ჩვენი. და მათივე მოსაფიქრებელია, რა უნდა გაკეთდეს, რათა მათმა დემოკრატიამ დროის გამოცდას გაუძლოს.

რადიო “თავისუფლება”: ბატონო სოკორ, თქვენი აზრით, რა მოიმოქმედა ბატონმა სააკაშვილმა თავისი მემკვიდრეობის უზრუნველყოფის თვალსაზრისით?

სოკორი: ძირითადად ვეთანხმები იმას, რაც ითქვა. მაგრამ მაინც მგონია, რომ ახლა ცოტა ნაადრევია...

ეპლბაუმი: არასოდეს არის ნაადრევი.

სოკორი: ...სააკაშვილისშემდგომ მთავრობაზე საუბარი, როცა მას კიდევ ერთი საპრეზიდენტო ვადა აქვს მოსახდელი, თუ ვივარაუდებთ, რომ 5 იანვარს სწორედ მას აირჩევენ – მე კი მგონია, რომ ასე მოხდება. მაგრამ ცხადია, ბოლოდროინდელმა მოვლენებმა გვაიძულა დავფიქრებულიყავით, რომ აუცილებელია ახლავე ვიზრუნოთ სააკაშვილის შემდგომ პერიოდზე – მას შემდეგ, რაც ამოიწურება პრეზიდენტ სააკაშვილის მეორე საკონსტიტუციო ვადა.

რადიო “თავისუფლება”: გეთანხმებით, რომ ეს მართლაც აუცილებელია, მაგრამ იქნებ დაგვიზუსტოთ, რა კონკრეტული ნაბიჯები გადადგა, თქვენი აზრით, სააკაშვილის ხელისუფლებამ ქმედითი ინსტიტუციური მემკვიდრეობის უზრუნველსაყოფად?

სოკორი: ჯერ ნაადრევია მემკვიდრეობაზე საუბარი. სააკაშვილს კიდევ ერთი საკონსტიტუციო ვადა აქვს მოსახდელი, რადგან, ჩემი ვარაუდით, მას ხელახლა აირჩევენ. ასე რომ, მემკვიდრეობაზე და სააკაშვილისშემდგომ პერიოდზე ლაპარაკი ადრეა. როგორც ქ-ნმა ეპლბაუმმაც აღნიშნა და მეც არაერთხელ ვთქვი, ახლა მთავარი ამოცანაა, გაძლიერდეს ინსტიტუტები. საამისოდ კი საჭიროა საშინაო სტაბილურობა. არ შეიძლება, მარგინალურ ოპოზიციურ ჯგუფებს საშუალება მისცე, საფრთხე შეუქმნან სამართლებრივ წყობას, როგორც ეს ახლახან მოხდა. უკვე სექტემბრიდან მოყოლებული გაისმოდა მოწოდებები პრეზიდენტის გადადგომისკენ, პრეზიდენტის ინსტიტუტის გაუქმებისკენ, მონარქიის აღდგენისკენ. გაჩნდა ლოზუნგები “წადი, წადი!”, “საქართველო პრეზიდენტის გარეშე” და სხვა. ეს ყველაფერი სექტემბერში დაიწყო, დემონსტრაციებამდე კარგა ხნით ადრე. არა მგონია, ოპოზიციისთვის ამის გამო ვინმეს პასუხი მოეთხოვა. ინსტიტუციური განვითარების წინაპირობა სტაბილურობაა და ახლა სასიცოცხლოდ აუცილებელია მისი უზრუნველყოფა, როგორც შემდგომი ინსტიტუციური განვითარების საფუძვლისა.
  • 16x9 Image

    სალომე ასათიანი

    რადიო თავისუფლების ჟურნალისტი 2004 წლიდან. მუშაობს კულტურისა და პოლიტიკის თემებზე. არის ავტორი პოდკასტისა "ასათიანის კუთხე“, რომელიც ეხება ლიტერატურას, კინოს, მუსიკას, კულტურის ისტორიას, ფსიქოანალიზს, ფემინიზმის საკითხებს და იდეების ისტორიას.

ამავე თემაზე

XS
SM
MD
LG