Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

კულტურული მიმოხილვა


”კონცეპტუალური წინააღმდეგობა გადალახულია.

ამიერიდან ადამიანებს, რომლებიც ლიტერატურულ პროცესებს ქმნიან, მიეცემათ საშუალება თანამედროვე კომფორტაბელური შენობის მფლობელები გახდნენ და ლიტერატურული საქმიანობა აწარმოონ ევროპული დონის სახლში.”

ეს - ნიკოლოზ რურუას სიტყვებია. სწორედ ასეთი კომენტარი გააკეთა კულტურის მინისტრმა ხუთშაბათს, მას შემდეგ, რაც გაირკვა, რომ დასრულდა დავა მწერალთა კავშირსა და სახელმწიფოს შორის; მწერლებს დაუბრუნდათ შენობა, რომელიც 2006 წელს ჩამოერთვათ... სასამართლო დავა ავტომატურად შეწყდა. ”ინტერპრესნიუსის” ინფორმაციით, მწერალთა კავშირის თავმჯდომარემ მაყვალა გონაშვილმა მადლობა გადაუხადა კულტურის სამინისტროს...

მწერალთა კავშირის სახლის დაბრუნება მწერალთა კავშირისთვის სიმბოლური ფაქტია, იმის მანიშნებელი, რომ იმ ადამიანებმა, რომლებმაც 2003 წლის შემდეგ საქართველოში მოდერნიზაციის პროექტის განხორციელება დაიწყეს, გარკვეული თვალსაზრისით უკან დაიხიეს, ან აღიარეს (ჯერჯერობით სახალხოდ არა), რომ ”ახალი ადამიანის” აღზრდის, საზოგადოების გარდაქმნის, მისი ”ზემოდან” მოდერნიზაციის პროცესი წარუმატებლად დასრულდა... ადამიანები, რომლებიც წყენას ვერ მალავდნენ, რატომ გვიწოდა ხელისუფლებამ ”ჩასარეცხებიო”, კულტურის სამინისტროს დღეს მადლობას უხდიან... ყველა არა...მაგრამ 9 აპრილამდე (ე.ი. ოპოზიციის, მათ შორის, 2003 წლის შემდეგ მარგინალიზებული არტისტების, მწერლების, მომღერლების მასობრივ საპროტესტო გამოსვლებამდე) ჯერ კიდევ არის დრო, რათა ”ვარდების რევოლუციის” იდეოლოგებმა სხვებიც შემოირიგონ... სხვათა შორის, ”ვარდების რევოლუციამ” უფრო ლიბერალური, უფრო დემოკრატიული, უფრო ღია რომ არ გახადა ქართული საზოგადოება, ეს ჯერ კიდევ 2006 წელს ჩატარებულ კვლევაში გამოჩნდა - კვლევა ქართული საზოგადოების ღირებულებებს ეხებოდა... სხვებთან ერთად ეს გამოკვლევა ჩაატარა ფილოსოფოსმა გიგა ზედანიამ, რომელმაც ამ კვირაში მონაწილეობა მიიღო ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდში ჩატარებულ დისკუსიაში ”მოდერნიზაციის პროექტი საქართველოში”. სწორედ ეს კვლევა გაიხსენა მან თავის მოხსენებაში:

[გიგა ზედანიას ხმა] ”იმ ღირებულებათა კვლევაში, რომელიც ჩვენ გავაკეთეთ, კითხვა გვქონდა ასეთი:”გაიზარდეთ თუ არა რელიგიურ ოჯახში?”... 70 პროცენტი ამბობდა ”კიო”. წარმოიდგინეთ, მთელ საქართველოზე.. როგორ შეიძლებოდა დღეს გამოკითხულთა 70 პროცენტი გაზრდილიყო რელიგიურ ოჯახში? შეუძლებელია ეს.არ გაზრდილან. უბრალოდ, ასე ჰგონიათ და ასე ამბობენ.”

ასე ჰგონიათ, ასე ამბობენ...რადგან, გიგა ზედანიას აზრით, მოდერნიზაციის თეორია ჩამოყალიბდა გარკვეულ კონცეფტში, რომელიც არა გვაქვს დღეს საქართველოში - მოდერნიზაცია ნიშნავს ტრადიციული საზოგადოებიდან მოდერნულ საზოგადოებაზე გადასვლას, მაგრამ, ზედანიას მტკიცებით, საქართველო არ არის ტრადიციული ქვეყანა, ტრადიციების მოდერნიზაცია შეუძლებელია, რადგან ეს ტრადიციები არ არსებობს. გიგა ზედანიას აზრით, ძალიან საკამათოა ჩვენში დამკვიდრებული შეხედულება, თითქოს მთავარი კონფლიქტი, რომელიც დღეს არსებობს საქართველოში, ესაა კონფლიქტი მოდერნულობასა და ტრადიციულობას შორის....

ტრადიციულობის დამცველთა პოზიცია გიგა ზედანიამ წარმოადგინა როგორც ოპოზიციის, ასევე ხელისუფლების დისკურსიდან. გაიხსენა ”უცნობის” პოპულარული კლიპი ”დედა ენა”:

[გიგა ზედანიას ხმა] ”იწყება კლიპი ციტატით იოანე ზოსიმეს ”ქებაი და დიდებაი ქართულისა ენისაიდან”... შემდეგ მოდის გოგონა, რომელსაც ხელში უჭირავს ”დედაენა” და მას შავებში გამოწყობილი მამაკაცი ართმევს წიგნს და ცეცხლში ჩააგდებს...ეს არის იმპერატორი ”ვარსკვლავური ომებიდან”... შემდეგ იხსნის კაპიუშონს და გამოჩნდება ნერონი-სააკაშვილი.”

ანუ კლიპის ვიზუალური სახე ქრისტიანობისა და ქართული ენის დაცვის იდეას ამკვიდრებს. თუმცა, გიგა ზედანიას თქმით, აქ ტექსტიც მნიშვნელოვანია:

[გიგა ზედანიას ხმა]”უნახავი ჯეჯილობს და ტიპობს - ანუ კლასიკური ვერა-ვაკური გაგება (”ვიღაცეები”) - და პიდარასტი დაგვანახვებს ტრიკოს” – ანუ არის გარკვეული სინთეზი, მე ვიტყოდი ”დომხალი” – ”სარწმუნოება, ენა და კაიბიჭობა”.

”როგორი იყო ხელისუფლების პასუხი?” - იკითხა გიგა ზედანიამ... პასუხი, ცხადია, არა კონკრეტულად ამ კლიპზე, არამედ ამ რიტორიკაზე?

[გიგა ზედანიას ხმა] ”2007 წელს დათო ბაქრაძე გამოდის ტელევიზიით და ამბობს, რომ მას შურს ლაშა ჟვანიასი, რომელიც თოთხმეტჯერ შეესწრო ცეცხლის გარდამოსვლას იერუსალიმში... ორივე შემთხვევა ნათლად გვიჩვენებს, რომ სინამდვილეში - უკაცრავად და - რა ტრადიციების დაცვაზეა ლაპარაკი? იერუისალიმში მოგზაურობა გარდამოხსნის სანახავად ქართული ტრადიციაა? ვისთვის? რა ტრადიციაა იოანე ზოსიმეს სიტყვები... განა ეს განცდილია? განა ამას ვინმე უპირისპირდება?”

გიგა ზედანიამ გაგვახსენა, რომ იაპონიაში მოდერნიზაცია დაიწყო ჯგუფმა ადამიანებისა, რომლებიც იყვნენ ლოიალურნი იმპერატორის მიმართ და ჰქონდათ მილიტარისტული სამხედრო ღირებულებები. ამ ჯგუფმა, ამ ელიტამ რაღაც ნაწილი აიღო ტრადიციებისგან და დაიწყო მისი აბსოლუტიზაცია. გაიხსენა თურქეთიც - ”მოვიდა ათათურქი - აღნიშნა გიგა ზედანიამ - და თქვა, რომ სასტიკად ყოფს რელიგიურ და საერო პროექტებს... მაგრამ სად გვაქვს საქართველოში ტრადიციული ქართული რელიგია?” - იკითხა გიგა ზედანიამ და დაამატა,
ჩვენ ახლა ვცხოვრობთ ტრადიციების გამოგონების ეპოქაშიო... მოდერნიზაციის პროცესთან ერთად, საქართველოში პარალელურად მიმდინარეობს ტრადიციების გამოგონების, რეტრადიციალიზაციის პროცესი - ე.ი. ერთსა და იმავე დროს ადგილი აქვს ორ საპირისპირო მოვლენას. ამ სივრცეში პარალელურად მიმდინარეობს როგორც ისტორიული პროგრესი, ასევე ისტორიული რეგრესი.

დისკუსიაში ”მოდერნიზაციის პროექტი საქართველოში” მონაწილეობა მიიღეს ასევე ბერლინის ლიტერატურისა და კულტურის ცენტრის თანამშრომელმა ზაალ ანდრონიკაშვილმა და გენდერის სპეციალისტმა, ფონდ ”ინკლუზივის” წარმომადგენელმა ეკა აღდგომელაშვილმა, რომლებმაც აღნიშნეს, რომ ზემოდან განხორციელებული მოდერნიზაცია, რომელსაც ადამიანთა პატარა ჯგუფი ახორციელებს, მარცხით დამთავრდება, როცა ფასეულობები აღრეულია და როცა თავად ეს ჯგუფია მოწყვეტილი რეალობას... იმ რეალობას, რომლის მიმართ, ეკა აღდგომელაშვილის თქმით, ქართულ საზოგადოებაში სრულიად განსხვავებული წარმოდგენა არსებობს:


[ეკა აღდგომელაშვილის ხმა]”საზოგადოების ერთი ნაწილისთვის ომი გრძელდება, ვიღაცისთვის ეს ომი ერთი დღის განმავლობაში გრძელდებოდა, ვიღაცისთვის ომი საერთოდ არ ყოფილა.. ასე რომ, ის, რაც წინ უძღვის მოდერნიზაციის პროექტის განხორციელებას, - გარკვეული შეთანხმება საზოგადოების წევრებს შორის, - ეს ჩვენთან არ მომხდარა დღემდე.”

და, საჯარო დისკუსიაში მონაწილეთა უმრავლესობის აზრით, არც მოხდება, სანამ საქართველოში არ ჩამოყალიბდება ძლიერი სამოქალაქო საზოგადოება...სწორედ სამოქალაქო საზოგადოების დაკვეთით უნდა დაიწყოს მოდერნიზაციის პროცესი ქართულ კულტურაში .. სულ ერთია, როდის იქნება ეს - 9 აპრილამდე თუ 9 აპრილის შემდეგ.
  • 16x9 Image

    გიორგი გვახარია

    ჟურნალისტი, ხელოვნებათმცოდნე, პროფესორი. აშუქებს კულტურის ისტორიის, კინოს, ხელოვნების საკითხებს, ადამიანის უფლებებს. რადიო თავისუფლებაში მუშაობს 1995 წლიდან. 

XS
SM
MD
LG