რუსეთ-საქართველოს ომის ერთი წლისთავის მოახლოებასთან დაკავშირებით, რადიო თავისუფლება განაგრძობს ინტერვიუების ციკლს. ამჯერად გთავაზობთ საუბარს რუსეთის სახელმწიფო სათათბიროს საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარესთან, კონსტანტინ კოსაჩოვთან, რომელიც, ამავე დროს, ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში რუსეთის დელეგაციის ხელმძღვანელიცაა. კოსაჩოვს რადიო თავისუფლების რუსული სამსახურის კორესპონდენტი დანილა გალპეროვიჩი ესაუბრა.
რადიო თავისუფლება: იმ ერთი წლის განმავლობაში, რაც ცხინვალში განვითარებული მოვლენებისა და შემდგომი შეიარაღებული კონფლიქტის შემდეგ გავიდა, შეიცვალა თუ არა თქვენი რწმენა, რომ რუსეთი სწორედ მოქმედებდა?
კონსტანტინ კოსაჩოვი: არსებითად, ერთი წლის წინ, რუსეთს არ ჰქონდა სხვა არჩევანი, გარდა იმისა, რომ ემოქმედა გაბედულად და ოპერატიულად, რადგან საქმე ადამიანთა სიცოცხლის გადარჩენას ეხებოდა. და ამ თვალსაზრისით, რუსეთს მოსანანიებელი და საკუთარი თავის მიმართ სასაყვედურო, ნამდვილად არაფერი აქვს. რომ არ ყოფილიყო ჩვენი გაბედული მოქმედება, არავინ იცის, რა დარჩებოდა ცხინვალისაგან და, - ამაზე ცოტა თუ მსჯელობს, - უცნობია, რა დაემართებოდა შემდგომში აფხაზეთს. ამიტომ ერთი წლის შემდეგ, ყურადღებით ვაანალიზებ რა მომხდარს, დარწმუნებული ვარ, რომ რუსეთი მოიქცა აბსოლუტურად ზუსტად და ადეკვატურად იმ ნაწილში, რომელიც უკავშირდება ცხინვალზე საქართველოს არმიის იერიშზე მის სამხედრო რეაქციას. რაც შეეხება მოვლენებს, რაც ორი-სამი კვირის შემდეგ განვითარდა – ვგულისხმობ აღიარებას – ესეც გარდაუვალი რეაქცია იყო იქიდან გამომდინარე, თუ როგორ სამარცხვინოდ გადაწყვიტა გარე სამყარომ, გაჩუმებულიყო ანდა თვითნებური ინტერპრეტაცია მოეხდინა ამ ტრაგედიისა, რაც საკუთრივ ამ ხუთდღიან ომში მოხდა. აქ შეკითხვები რუსეთს კი არ უნდა დაუსვათ, არამედ ევროპელ და არა მხოლოდ ევროპელ პოლიტიკოსებს, რომლებმაც, ისე, რომ წამითაც არ დაფიქრებულან საკუთარ ქმედებებზე, - თბილისში ჩასვლა და ტრიბუნაზე საააკშვილის გვერდით დგომა ამჯობინეს, კაცისა, რომელიც, როგორც უკვე ყველასათვის ცხადია, მთავარი დამნაშავეა ამ მოვლენებში.
რადიო თავისუფლება: არ გეჩვენებათ, რომ რუსეთმა, პოლიტიკური და სამხედრო თვალსაზრისით, როგორც იტყვიან, ღრმად შეტოპა?
კოსაჩოვი: არა, არ მეჩვენება, რომ რუსეთმა ღრმად შეტოპა. როგორც ცნობილია თბილისი არ აღებულა. არანაირი მცდელობა, ხელი შეგვეწყო რეჟიმის შეცვლისთვის საქართველოში, - რაშიც რუსეთი ნაჩქარევად დაადანაშაულეს, - ჩვენი მხიდან არ ყოფილა და არ არის. რაც შეეხება იმ ადამიანთა დაცვას, ვინც ამ კონფლიქტის ეპიცენტრში აღმოჩნდა, - 7 აგვისტოს წინა დღეს და მანამდე, რამდენიმე თვის განმავლობაში, ჩვენ ამ პრობლემის გადაჭრის სხვა ვარიანტს ვთავაზობდით. იმით, რომ ხელი მოგვეწერა იურიდიულად დამავალდებულებელ შეთანხმებაზე და უარი ყოფილიყო ნათქვამი ძალის გამოყენებაზე საქართველოს, აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის მხრიდან. სამწუხაროდ, ამაში ჩვენ, სამწუხაროდ, მხარდაჭერა ვერ მოვიპოვეთ ვერც ევროკავშირში, ვერც ეუთოში, ვერც ევროსაბჭოში და ვერც სხვა რომელიმე საერთაშორისო ორგანიზაციაში, რომელთა კარებზეც ჯიუტად ვაკაკუნებდით და ვცდილობდით დაგვემტკიცებინა ჩვენი პარტნიორებისათვის, რომ უბედურება ახლოვდებოდა.
ტერმინი „ოკუპაცია“, რომელსაც ახლა ქართული მხარე იყენებს – ჩემში, უბრალოდ, სიცილს იწვევს. რადგან ამის შემდეგ მე არაერთხელ ვიყავი აფხაზეთშიც და სამხრეთ ოსეთშიც, და უნდა ვთქვა, რომ იქ არ მინახავას არც ერთი ადამიანი, ვინც საკუთარ თავს ოკუპირებულად აღიქვამდეს. ამას გულშიც კი არავინ ივლებს. და არჩევანი, რომელიც სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის ხალხებმა გააკეთეს, - ეს არის პირველი რიგის ფაქტორი, რასაც ჩვენც უნდა განვიხილავდეთ, ნაცვლად იმისა, რომ რუსეთის, საქართველოსა თუ ევროკავშირის ქმედებებზე ვილაპარაკოთ.
რადიო თავისუფლება : რატომ არ შეიძლება ვუპასუხოთ შეკითხვებს, რომელსაც ევროპული ორგანიზაციები გვისვამენ? ამასთანავე, რატომ არ უნდა დავუშვათ რეგიონში, ვთქვათ, ეუთოსა და ევროკავშირის დამკვირვებლები და, საერთოდ, რატომ არ შეიძლება ამ საკითხში უფრო ფართო თანამშრომლობაზე წასვლა სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, თუკი, როგორც თქვენ ფიქრობთ, რუსეთი მართალია?
კოსაჩოვი: რაც შეეხება საერთაშორისო ყოფნას, მე დარწმუნებული ვარ, რომ ფართო საერთაშორისო ყოფნით დაინტერესებული უნდა იყოს სამხრეთი ოსეთიც და აფხაზეთიც და ამაში ჩვენ მათ შეგვიძლია, და უნდა დავუჭიროთ კიდეც მხარი. სხვა საქმეა, რომ ეს საერთაშორისო ყოფნა არ უნდა იყოს პოლიტიკურად ანგაჟირებული. ხოლო თუ საერთაშროისო ინსპექტორები, დამკვირვებლები თუ ვინც გნებავთ, - იქ ჩავლენ ლოზუნგით, აქ მოვედით, რათა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა აღვადგინოთო - ეს უკვე აღარ იქნება დაკვირვება, ეს უკვე მისიაა, ეს არ არის მშვიდობისმდამცველობა, ეს სხვისთვის საკუთარი პოლიტიკური ნების თავსმოხვევაა. ვფიქრობ, ევროპის სახელმწიფოებმაც და შეერთებულმა შტატებმაც ძალიან დიდი შეცდომა დაუშვეს, როცა ფაქტობრივად მთელი ბოლო წლის განმავლობაში ცდილობდნენ, საქმე ისე წარმოეჩინათ, თითქოს არაფერი მოხდარიყოს, თითქოს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა კვლავინდებურად ყოფილიყოს რეალობა, რომელიც როგორმე უნდა აღვადგინოთ და უზრუნველვყოთ. მაგრამ ეს ასე არ არის. საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა დე ფაქტო არ არსებობდა 1990 წლიდან - იმ მომენტიდან, რაც საქართველომ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა; დე იურე ის არსებობდა იქამდე, სანამ რუსეთმა არ აღიარა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა. და ეს უკვე მომხდარი ფაქტია.
რადიო თავისუფლება: ინიციატივის შედეგად, რომელსაც საქართველო ამზადებს, ელით თუ არა ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში რუსეთის დელეგაციისათვის უფლებამოსილების შეჩერებას? და რა მოჰყვება ამას რუსეთის მხრიდან?
კოსაჩოვი: ვფიქრობ, ჩვენ შეგვიძლია და უნდა მივიღოთ კიდეც მონაწილეობა სიტუაციის არსებით განხილვაში. მაგრამ ასევე დარწმუნებული ვარ, რომ ჩვენთვის არანაირი აზრი არა აქვს მივიღოთ მონაწილეობა იმ საკითხის განხილვაში, რომელიც რუსეთის დელეგაციის უფლებამოსილებას შეეხება. დაე, საპარლამენტო ასამბლეამ თავად იმტვრიოს თავი და იპოვოს გამოსავალი იმ ჩიხიდან, რომელშიც ახლა მას ქართველი რადიკალები და მათი მხარდამჭერი ევროპელები მიაქანებენ. ჩვენ ამას ინტერესით დავაკვირდებით, მაგრამ თუ ვითარება ყველაზე უარესი სცენარით განვითარდა და რუსეთმა უფლებამოსილება დაკარგა - ასეთ შემთხვევაში სტრასბურგში სიარუდი ჩემთვის ყოველგვარ აზრს დაკარგავს.
რადიო თავისუფლება: იმ ერთი წლის განმავლობაში, რაც ცხინვალში განვითარებული მოვლენებისა და შემდგომი შეიარაღებული კონფლიქტის შემდეგ გავიდა, შეიცვალა თუ არა თქვენი რწმენა, რომ რუსეთი სწორედ მოქმედებდა?
კონსტანტინ კოსაჩოვი: არსებითად, ერთი წლის წინ, რუსეთს არ ჰქონდა სხვა არჩევანი, გარდა იმისა, რომ ემოქმედა გაბედულად და ოპერატიულად, რადგან საქმე ადამიანთა სიცოცხლის გადარჩენას ეხებოდა. და ამ თვალსაზრისით, რუსეთს მოსანანიებელი და საკუთარი თავის მიმართ სასაყვედურო, ნამდვილად არაფერი აქვს. რომ არ ყოფილიყო ჩვენი გაბედული მოქმედება, არავინ იცის, რა დარჩებოდა ცხინვალისაგან და, - ამაზე ცოტა თუ მსჯელობს, - უცნობია, რა დაემართებოდა შემდგომში აფხაზეთს. ამიტომ ერთი წლის შემდეგ, ყურადღებით ვაანალიზებ რა მომხდარს, დარწმუნებული ვარ, რომ რუსეთი მოიქცა აბსოლუტურად ზუსტად და ადეკვატურად იმ ნაწილში, რომელიც უკავშირდება ცხინვალზე საქართველოს არმიის იერიშზე მის სამხედრო რეაქციას. რაც შეეხება მოვლენებს, რაც ორი-სამი კვირის შემდეგ განვითარდა – ვგულისხმობ აღიარებას – ესეც გარდაუვალი რეაქცია იყო იქიდან გამომდინარე, თუ როგორ სამარცხვინოდ გადაწყვიტა გარე სამყარომ, გაჩუმებულიყო ანდა თვითნებური ინტერპრეტაცია მოეხდინა ამ ტრაგედიისა, რაც საკუთრივ ამ ხუთდღიან ომში მოხდა. აქ შეკითხვები რუსეთს კი არ უნდა დაუსვათ, არამედ ევროპელ და არა მხოლოდ ევროპელ პოლიტიკოსებს, რომლებმაც, ისე, რომ წამითაც არ დაფიქრებულან საკუთარ ქმედებებზე, - თბილისში ჩასვლა და ტრიბუნაზე საააკშვილის გვერდით დგომა ამჯობინეს, კაცისა, რომელიც, როგორც უკვე ყველასათვის ცხადია, მთავარი დამნაშავეა ამ მოვლენებში.
რადიო თავისუფლება: არ გეჩვენებათ, რომ რუსეთმა, პოლიტიკური და სამხედრო თვალსაზრისით, როგორც იტყვიან, ღრმად შეტოპა?
კოსაჩოვი: არა, არ მეჩვენება, რომ რუსეთმა ღრმად შეტოპა. როგორც ცნობილია თბილისი არ აღებულა. არანაირი მცდელობა, ხელი შეგვეწყო რეჟიმის შეცვლისთვის საქართველოში, - რაშიც რუსეთი ნაჩქარევად დაადანაშაულეს, - ჩვენი მხიდან არ ყოფილა და არ არის. რაც შეეხება იმ ადამიანთა დაცვას, ვინც ამ კონფლიქტის ეპიცენტრში აღმოჩნდა, - 7 აგვისტოს წინა დღეს და მანამდე, რამდენიმე თვის განმავლობაში, ჩვენ ამ პრობლემის გადაჭრის სხვა ვარიანტს ვთავაზობდით. იმით, რომ ხელი მოგვეწერა იურიდიულად დამავალდებულებელ შეთანხმებაზე და უარი ყოფილიყო ნათქვამი ძალის გამოყენებაზე საქართველოს, აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის მხრიდან. სამწუხაროდ, ამაში ჩვენ, სამწუხაროდ, მხარდაჭერა ვერ მოვიპოვეთ ვერც ევროკავშირში, ვერც ეუთოში, ვერც ევროსაბჭოში და ვერც სხვა რომელიმე საერთაშორისო ორგანიზაციაში, რომელთა კარებზეც ჯიუტად ვაკაკუნებდით და ვცდილობდით დაგვემტკიცებინა ჩვენი პარტნიორებისათვის, რომ უბედურება ახლოვდებოდა.
ტერმინი „ოკუპაცია“, რომელსაც ახლა ქართული მხარე იყენებს – ჩემში, უბრალოდ, სიცილს იწვევს. რადგან ამის შემდეგ მე არაერთხელ ვიყავი აფხაზეთშიც და სამხრეთ ოსეთშიც, და უნდა ვთქვა, რომ იქ არ მინახავას არც ერთი ადამიანი, ვინც საკუთარ თავს ოკუპირებულად აღიქვამდეს. ამას გულშიც კი არავინ ივლებს. და არჩევანი, რომელიც სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის ხალხებმა გააკეთეს, - ეს არის პირველი რიგის ფაქტორი, რასაც ჩვენც უნდა განვიხილავდეთ, ნაცვლად იმისა, რომ რუსეთის, საქართველოსა თუ ევროკავშირის ქმედებებზე ვილაპარაკოთ.
რადიო თავისუფლება : რატომ არ შეიძლება ვუპასუხოთ შეკითხვებს, რომელსაც ევროპული ორგანიზაციები გვისვამენ? ამასთანავე, რატომ არ უნდა დავუშვათ რეგიონში, ვთქვათ, ეუთოსა და ევროკავშირის დამკვირვებლები და, საერთოდ, რატომ არ შეიძლება ამ საკითხში უფრო ფართო თანამშრომლობაზე წასვლა სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, თუკი, როგორც თქვენ ფიქრობთ, რუსეთი მართალია?
კოსაჩოვი: რაც შეეხება საერთაშორისო ყოფნას, მე დარწმუნებული ვარ, რომ ფართო საერთაშორისო ყოფნით დაინტერესებული უნდა იყოს სამხრეთი ოსეთიც და აფხაზეთიც და ამაში ჩვენ მათ შეგვიძლია, და უნდა დავუჭიროთ კიდეც მხარი. სხვა საქმეა, რომ ეს საერთაშორისო ყოფნა არ უნდა იყოს პოლიტიკურად ანგაჟირებული. ხოლო თუ საერთაშროისო ინსპექტორები, დამკვირვებლები თუ ვინც გნებავთ, - იქ ჩავლენ ლოზუნგით, აქ მოვედით, რათა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა აღვადგინოთო - ეს უკვე აღარ იქნება დაკვირვება, ეს უკვე მისიაა, ეს არ არის მშვიდობისმდამცველობა, ეს სხვისთვის საკუთარი პოლიტიკური ნების თავსმოხვევაა. ვფიქრობ, ევროპის სახელმწიფოებმაც და შეერთებულმა შტატებმაც ძალიან დიდი შეცდომა დაუშვეს, როცა ფაქტობრივად მთელი ბოლო წლის განმავლობაში ცდილობდნენ, საქმე ისე წარმოეჩინათ, თითქოს არაფერი მოხდარიყოს, თითქოს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა კვლავინდებურად ყოფილიყოს რეალობა, რომელიც როგორმე უნდა აღვადგინოთ და უზრუნველვყოთ. მაგრამ ეს ასე არ არის. საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა დე ფაქტო არ არსებობდა 1990 წლიდან - იმ მომენტიდან, რაც საქართველომ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა; დე იურე ის არსებობდა იქამდე, სანამ რუსეთმა არ აღიარა აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დამოუკიდებლობა. და ეს უკვე მომხდარი ფაქტია.
რადიო თავისუფლება: ინიციატივის შედეგად, რომელსაც საქართველო ამზადებს, ელით თუ არა ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაში რუსეთის დელეგაციისათვის უფლებამოსილების შეჩერებას? და რა მოჰყვება ამას რუსეთის მხრიდან?
კოსაჩოვი: ვფიქრობ, ჩვენ შეგვიძლია და უნდა მივიღოთ კიდეც მონაწილეობა სიტუაციის არსებით განხილვაში. მაგრამ ასევე დარწმუნებული ვარ, რომ ჩვენთვის არანაირი აზრი არა აქვს მივიღოთ მონაწილეობა იმ საკითხის განხილვაში, რომელიც რუსეთის დელეგაციის უფლებამოსილებას შეეხება. დაე, საპარლამენტო ასამბლეამ თავად იმტვრიოს თავი და იპოვოს გამოსავალი იმ ჩიხიდან, რომელშიც ახლა მას ქართველი რადიკალები და მათი მხარდამჭერი ევროპელები მიაქანებენ. ჩვენ ამას ინტერესით დავაკვირდებით, მაგრამ თუ ვითარება ყველაზე უარესი სცენარით განვითარდა და რუსეთმა უფლებამოსილება დაკარგა - ასეთ შემთხვევაში სტრასბურგში სიარუდი ჩემთვის ყოველგვარ აზრს დაკარგავს.
