უკრაინაში მიმდინარე პოლიტიკურ მოვლენებს დევნილებაში მყოფი რუსი ოლიგარქი ბორის ბერეზოვსკიც გამოეხმაურა. რადიო თავისუფლების კორესპონდენტმა ნატალია გოლიცინამ მას ლონდონში დაურეკა. რა ხდება უკრაინაში, რა არჩევანს აკეთებს რუსეთის მეზობელი ქვეყანა? ბორის ბერეზოვსკის პასუხი ასეთი იყო:
„სამწუხაროდ, უკრაინას არჩევა უწევს „ძალიან ცუდსა“ და „ძალიან ცუდს“ შორის. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ორივე ერთნაირი ბოროტებაა, მაგრამ აბსოლუტურად ცხადია: ვერც ვიკტორ იანუკოვიჩი და ვერც იულია ტიმოშენკო, პრეზიდენტობის შემთხვევაში, ვერ გადაჭრის მთავარ - ორად გაყოფილი საზოგადოების მკვეთრი დაპირისპირების - პრობლემას. ერთი ნაწილი მიისწრაფვის წინ, ცივილიზაციისაკენ, მეორე კი ექაჩება უკან, ბარბაროსობისკენ. ეს არაა ნაციონალური ნიშნით ან დასავლეთად და აღმოსავლეთად გაყოფის პრობლემა. ესაა საზოგადოების ორი თანაბარი ნაწილის ფასეულობათა სისტემების აბსოლუტური განსხვავება. პრეზიდენტობის ვერც ერთი კანდიდატი ქვეყნის მთავარ ამოცანას - საზოგადოების კონსოლიდაციის პრობლემას ვერ გადაჭრის. ამიტომაც ესაა არჩევანი „ძალიან ცუდსა“ და „ძალიან ცუდს“ შორის.“
რადიო თავისუფლება: ბევრი ამბობს, რომ უკრაინამ უგანა „ნარინჯისფერი რევოლუციის“ იდეებს. ეთანხმებით ამ მოსაზრებას?
ბორის ბერეზოვსკი: „აბსოლუტურად არ ვეთანხმები. უნდა განვმარტოთ, რა არის „ნარინჯისფერი რევოლუცია“ . ესაა მოძრაობა წინ, ცივილიზაციისაკენ. ბალანსი, რომელიც 2004 წელს იყო, სამწუხაროდ, ახლაც ისეთივეა. წარსულსა და მომავალს შორის არჩევანის გამკეთებელთა თანაფარდობა დაახლოებით 50/50-ზეა. თავიდან, რევოლუციის პირველ წლებში, დაახლოებით 2007 წლამდე, ბალანსი მომავლის სასარგებლოდ დაირღვა, თუმცა მერე ბევრს იმედი გაუცრუვდა. რასაკვირველია, ამაში ბრალი მიუძღვით იუშჩენკოსა და ტიმოშენკოს. შედეგად, საზოგადოებაში ბალანსი კვლავ შეიცვალა და დაუბრუნდა იმ მდგომარეობას, რომელიც 2004 წელს იყო.“
რადიო თავისუფლება: თქვენი აზრით, ვიკტორ იუშჩენკოს აქვს პოლიტიკური მომავალი?
ბორის ბერეზოვსკი: „იუშჩენკო სამუდამოდ შევა ისტორიაში როგორც უკრაინის უდიდესი რეფორმატორი, ამაში ეჭვი არ მეპარება. იმავდროულად, ისტორიაში შევა იმ ადამიანად, რომელმაც ვერ მოახერხა ნდობის იმ უდიდესი პოტენციალის რეალიზება, რომელიც მას მიეცა. მას გაცილებით მეტის გაკეთება შეეძლო. ის იდეოლოგია და არა პოლიტიკოსი. სახელდობრ, პოლიტიკურმა სისუსტემ მოიტანა ის მდგომარეობა, რომელსაც დღეს ჩვენ ვხედავთ.“
რადიო თავისუფლება: თუ გაქვთ პოლიტიკური ან ეკონომიკური ინტერესი უკრაინაში?
ბორის ბერეზოვსკი: „უდიდესი პოლიტიკური ინტერესი მაქვს, ეკონომიკური კი - არანაირი, თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ არ მსურს ბიზნესის კეთება უკრაინაში. უბრალოდ, ვერ ვხედავ ამის შესაძლებლობას. პოლიტიკური ინტერესი კი, მართლაც, კოლოსალურია. მინდა გავიმეორო ის სიტყვები, რომელიც 2004 წელს ვთქვი: რუსეთის ბედი წყდება უკრაინაში. ჩემი პოლიტიკური ინტერესი ყოველთვის უკავშირდება რუსეთის ცივილიზებულ ქვეყნად ქცევას. ამიტომ მნიშვნელოვანი იყო 2004 წელს უკრაინის მიერ გაკეთებული არჩევანი, რომელიც თან გაიყოლებდა რუსეთს. და, საერთოდ, მართებული იქნება, თუკი რუსეთი მიუერთდება უკრაინას, ისევე როგორც თავის დროზე აღმოსავლეთი გერმანია მიუერთდა დასავლეთს, მაგრამ, სამწუხაროდ, ამ ეტაპზე ჩემი მოლოდინი არ გამართლდა.“
რადიო თავისუფლება: უჭერთ თუ არა მხარს რომელიმე კანდიდატს?
ბორის ბერეზოვსკი: „რაც შემეძლო, ვცადე იუშჩენკოსათვის მხარის დაჭერა. ვგულისხმობ მორალურ და სხვა მსგავს მხარდაჭერას. 2004 წლისგან განსხვავებით, ფინანსურად მის საარჩევნო კამპანიაში მონაწილეობა არ მიმიღია. მაშინ უკრაინაში დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარებას დავუჭირე მხარი. რაც შეეხება მიმდინარე არჩევნებს, კანდიდატებს შორის განსხვავება კოლოსალურია. ამიტომ, რა თქმა უნდა, ტიმოშენკოს გამარჯვებას ვისურვებდი.“
რადიო თავისუფლება: რაში მდგომარეობს უკრაინაში რუსეთის დღევანდელი პოლიტიკის არსი? ჰყავს კი რუსეთს გავლენის აგენტები?
ბორის ბერეზოვსკი: „რუსეთს კოლოსალური ინტერესები აქვს. საერთოდ, მიმაჩნია, რომ რუსეთს არა აქვს უფრო მნიშვნელოვანი საგარეოპოლიტიკური პრობლემა, ვიდრე უკრაინაა. არაერთხელ მითქვამს, რომ რუსეთის ბედი უკრაინაში წყდება. ეს იმათაც ესმით, ვისაც რუსეთის ცივილიზებულ ქვეყნად ხილვა სურს და იმათაც, ვინც ბარბაროსობას უჭერს მხარს. უბრალოდ, ახლა ყველაფერი უფრო ფაქიზად კეთდება. მხედველობაში მაქვს რუსეთის სპეცსამსახურები, რომლებმაც, უბრალოდ, წალეკეს უკრაინა. განსხვავება ისაა, რომ ამჯერად ჩუმად არიან და არ ყვირიან. პუტინი არ იხევს ტანზე ტანსაცმელს, თუმცა ფსონს ყოველთვის იანუკოვიჩზე აკეთებდა. ეჭვი არაა, რუსეთის ყაჩაღური რეჟიმი იანუკოვიჩში თავისიანს ხედავს. უბრალოდ, ყველაფერი ფაქიზად კეთდება. მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ საქმეს, 2004 წელთან შედარებით, ნაკლები ძალისხმევა ხმარდება. მიმაჩნია, რომ ძალისხმევაც მეტია და რესურსიც - უბრალოდ, ყველაფერი ჩუმად და დასავლეთისთვის შეუმჩნევლად კეთდება.
დასავლეთმა კი კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი სრული იმპოტენტობა, აბსოლუტური უცოდინრობა მიმდინარე პროცესების მნიშვნელობისა. მიმაჩნია, რომ რაც უკრაინაში ხდება, ათასჯერ უფრო მნიშვნელოვანია იმაზე, რაც ირანსა და ახლო აღმოსავლეთში ხდება, რადგანაც უკრაინაში წყდება არა მხოლოდ რუსეთის, არამედ მთელი დასავლეთის ცივილიზაციის ფასეულობათა ბედი. უკრაინაა საკვანძო მნიშვნელობის წერტილი და არა ირანი. თუმცა მე ოპტიმისტი ვარ და, საბოლოო ჯამში, მიმაჩნია, რომ გამარჯვება იმას დარჩება, ვისაც უკრაინისთვის ცივილიზებული მომავალი სურს.“
„სამწუხაროდ, უკრაინას არჩევა უწევს „ძალიან ცუდსა“ და „ძალიან ცუდს“ შორის. ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ორივე ერთნაირი ბოროტებაა, მაგრამ აბსოლუტურად ცხადია: ვერც ვიკტორ იანუკოვიჩი და ვერც იულია ტიმოშენკო, პრეზიდენტობის შემთხვევაში, ვერ გადაჭრის მთავარ - ორად გაყოფილი საზოგადოების მკვეთრი დაპირისპირების - პრობლემას. ერთი ნაწილი მიისწრაფვის წინ, ცივილიზაციისაკენ, მეორე კი ექაჩება უკან, ბარბაროსობისკენ. ეს არაა ნაციონალური ნიშნით ან დასავლეთად და აღმოსავლეთად გაყოფის პრობლემა. ესაა საზოგადოების ორი თანაბარი ნაწილის ფასეულობათა სისტემების აბსოლუტური განსხვავება. პრეზიდენტობის ვერც ერთი კანდიდატი ქვეყნის მთავარ ამოცანას - საზოგადოების კონსოლიდაციის პრობლემას ვერ გადაჭრის. ამიტომაც ესაა არჩევანი „ძალიან ცუდსა“ და „ძალიან ცუდს“ შორის.“
რადიო თავისუფლება: ბევრი ამბობს, რომ უკრაინამ უგანა „ნარინჯისფერი რევოლუციის“ იდეებს. ეთანხმებით ამ მოსაზრებას?
ბორის ბერეზოვსკი: „აბსოლუტურად არ ვეთანხმები. უნდა განვმარტოთ, რა არის „ნარინჯისფერი რევოლუცია“ . ესაა მოძრაობა წინ, ცივილიზაციისაკენ. ბალანსი, რომელიც 2004 წელს იყო, სამწუხაროდ, ახლაც ისეთივეა. წარსულსა და მომავალს შორის არჩევანის გამკეთებელთა თანაფარდობა დაახლოებით 50/50-ზეა. თავიდან, რევოლუციის პირველ წლებში, დაახლოებით 2007 წლამდე, ბალანსი მომავლის სასარგებლოდ დაირღვა, თუმცა მერე ბევრს იმედი გაუცრუვდა. რასაკვირველია, ამაში ბრალი მიუძღვით იუშჩენკოსა და ტიმოშენკოს. შედეგად, საზოგადოებაში ბალანსი კვლავ შეიცვალა და დაუბრუნდა იმ მდგომარეობას, რომელიც 2004 წელს იყო.“
რადიო თავისუფლება: თქვენი აზრით, ვიკტორ იუშჩენკოს აქვს პოლიტიკური მომავალი?
ბორის ბერეზოვსკი: „იუშჩენკო სამუდამოდ შევა ისტორიაში როგორც უკრაინის უდიდესი რეფორმატორი, ამაში ეჭვი არ მეპარება. იმავდროულად, ისტორიაში შევა იმ ადამიანად, რომელმაც ვერ მოახერხა ნდობის იმ უდიდესი პოტენციალის რეალიზება, რომელიც მას მიეცა. მას გაცილებით მეტის გაკეთება შეეძლო. ის იდეოლოგია და არა პოლიტიკოსი. სახელდობრ, პოლიტიკურმა სისუსტემ მოიტანა ის მდგომარეობა, რომელსაც დღეს ჩვენ ვხედავთ.“
რადიო თავისუფლება: თუ გაქვთ პოლიტიკური ან ეკონომიკური ინტერესი უკრაინაში?
ბორის ბერეზოვსკი: „უდიდესი პოლიტიკური ინტერესი მაქვს, ეკონომიკური კი - არანაირი, თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ არ მსურს ბიზნესის კეთება უკრაინაში. უბრალოდ, ვერ ვხედავ ამის შესაძლებლობას. პოლიტიკური ინტერესი კი, მართლაც, კოლოსალურია. მინდა გავიმეორო ის სიტყვები, რომელიც 2004 წელს ვთქვი: რუსეთის ბედი წყდება უკრაინაში. ჩემი პოლიტიკური ინტერესი ყოველთვის უკავშირდება რუსეთის ცივილიზებულ ქვეყნად ქცევას. ამიტომ მნიშვნელოვანი იყო 2004 წელს უკრაინის მიერ გაკეთებული არჩევანი, რომელიც თან გაიყოლებდა რუსეთს. და, საერთოდ, მართებული იქნება, თუკი რუსეთი მიუერთდება უკრაინას, ისევე როგორც თავის დროზე აღმოსავლეთი გერმანია მიუერთდა დასავლეთს, მაგრამ, სამწუხაროდ, ამ ეტაპზე ჩემი მოლოდინი არ გამართლდა.“
რადიო თავისუფლება: უჭერთ თუ არა მხარს რომელიმე კანდიდატს?
ბორის ბერეზოვსკი: „რაც შემეძლო, ვცადე იუშჩენკოსათვის მხარის დაჭერა. ვგულისხმობ მორალურ და სხვა მსგავს მხარდაჭერას. 2004 წლისგან განსხვავებით, ფინანსურად მის საარჩევნო კამპანიაში მონაწილეობა არ მიმიღია. მაშინ უკრაინაში დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარებას დავუჭირე მხარი. რაც შეეხება მიმდინარე არჩევნებს, კანდიდატებს შორის განსხვავება კოლოსალურია. ამიტომ, რა თქმა უნდა, ტიმოშენკოს გამარჯვებას ვისურვებდი.“
რადიო თავისუფლება: რაში მდგომარეობს უკრაინაში რუსეთის დღევანდელი პოლიტიკის არსი? ჰყავს კი რუსეთს გავლენის აგენტები?
ბორის ბერეზოვსკი: „რუსეთს კოლოსალური ინტერესები აქვს. საერთოდ, მიმაჩნია, რომ რუსეთს არა აქვს უფრო მნიშვნელოვანი საგარეოპოლიტიკური პრობლემა, ვიდრე უკრაინაა. არაერთხელ მითქვამს, რომ რუსეთის ბედი უკრაინაში წყდება. ეს იმათაც ესმით, ვისაც რუსეთის ცივილიზებულ ქვეყნად ხილვა სურს და იმათაც, ვინც ბარბაროსობას უჭერს მხარს. უბრალოდ, ახლა ყველაფერი უფრო ფაქიზად კეთდება. მხედველობაში მაქვს რუსეთის სპეცსამსახურები, რომლებმაც, უბრალოდ, წალეკეს უკრაინა. განსხვავება ისაა, რომ ამჯერად ჩუმად არიან და არ ყვირიან. პუტინი არ იხევს ტანზე ტანსაცმელს, თუმცა ფსონს ყოველთვის იანუკოვიჩზე აკეთებდა. ეჭვი არაა, რუსეთის ყაჩაღური რეჟიმი იანუკოვიჩში თავისიანს ხედავს. უბრალოდ, ყველაფერი ფაქიზად კეთდება. მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ საქმეს, 2004 წელთან შედარებით, ნაკლები ძალისხმევა ხმარდება. მიმაჩნია, რომ ძალისხმევაც მეტია და რესურსიც - უბრალოდ, ყველაფერი ჩუმად და დასავლეთისთვის შეუმჩნევლად კეთდება.
დასავლეთმა კი კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი სრული იმპოტენტობა, აბსოლუტური უცოდინრობა მიმდინარე პროცესების მნიშვნელობისა. მიმაჩნია, რომ რაც უკრაინაში ხდება, ათასჯერ უფრო მნიშვნელოვანია იმაზე, რაც ირანსა და ახლო აღმოსავლეთში ხდება, რადგანაც უკრაინაში წყდება არა მხოლოდ რუსეთის, არამედ მთელი დასავლეთის ცივილიზაციის ფასეულობათა ბედი. უკრაინაა საკვანძო მნიშვნელობის წერტილი და არა ირანი. თუმცა მე ოპტიმისტი ვარ და, საბოლოო ჯამში, მიმაჩნია, რომ გამარჯვება იმას დარჩება, ვისაც უკრაინისთვის ცივილიზებული მომავალი სურს.“
