პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი პოლონელი პოლიტოლოგია. ის ნატოლინის ევროპული ცენტრისა და ლოძის უნივერსიტეტის მკვლევარია. 10 აპრილის ტრაგიკული ამბის შემდეგ მას აფიქრებს როგორც პოლონეთში პოლიტიკური ბალანსის შენარჩუნების საკითხი, აგრეთვე ის, თუ როგორ შეიძლება შეიცვალოს პოლონეთის როლი საერთაშორისო ასპარეზზე. პოლონელი პოლიტოლოგი ფიქრობს, რომ მართლაც შესაძლებელია რუსეთთან პოლონეთის ურთიერთობის შერბილება და ამის მიზეზი არა ორ ქვეყანას შორის წინააღმდეგობების მოხსნა, არამედ რუსეთის გამარჯვება იქნება. პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკის ვარშავაში დავუკავშირდი.
რადიო თავისუფლება: 10 აპრილის ტრაგიკულ მოვლენაზე პირველი რეაქცია ძალიან ემოციური იქნებოდა, მაგრამ, მსურს გკითხოთ - რა სირთულეზე, რა პრობლემაზე დაფიქრდით უპირველეს ყოვლისა?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: ვფიქრობ, პოლიტიკური სტაბილურობა არ იქნებოდა ყველაზე მეტად შესაფერი, უფრო პოლიტიკურ ბალანსზე პოლონეთში. რადგანაც, მართალია, ავიაკატასტროფაში დაიღუპნენ პოლიტიკოსები ყველა პოლიტიკური ბანაკიდან, პრეზიდენტის ბანაკმა - “კანონისა და სამართლიანობის” პარტიამ - ძალიან დიდი დანაკარგი განიცადა. ეს არის მთავარი ოპოზიციური პარტია მას შემდეგ, რაც მთავრობის ფორმირება მოხდა “სამოქალაქო პლატფორმის” მიერ. ასე რომ, ეს “კანონისა და სამართლის” პარტია განადგურდა. აბა, წარმოიდგინეთ, რომ ამერიკის რესპუბლიკური პარტიის 80 წევრი დაღუპულიყო ავიაკატასტროფაში... ასეთივე იყო გავლენა პოლონეთის პოლიტიკურ სცენაზე.
რადიო თავისუფლება: რამდენად მნიშვნელოვანი იყო პრეზიდენტ კაჩინსკის პიროვნება პოლონეთის პოლიტიკური სურათის შექმნასა და ქვეყნის საგარეო ურთიერთობებში?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: შეკითხვაზე პასუხი დამოკიდებულია იმაზე, ხარ თუ არა მისი მომხრე. ზოგადად თუ ვიტყვით, ის იყო იმ ოპოზიციის განსახიერება, რაც ახლა პარლამენტშია. ის იყო ერთგვარი “საშიში ელემენტი” მთავრობისა და მედიისთვის, რომლის უდიდესი ნაწილი უჭერდა მხარს მთავრობას და არა პრეზიდენტს. ასე რომ, პოლონეთი ახლა ღრმად გახლეჩილია და ასეთი ვითარებაა უკვე ორი წელიწადია. პრეზიდენტი იყო უმცირესობის ბანაკის ოფიციალური მეთაური. მე ხაზს ვუსვამ სიტყვას “ოფიციალური”, რადგან რეალურად მოქმედი მეთაური იყო მისი ტყუპი ძმა. პრეზიდენტი კი იყო ძალიან დაუნდობელი და, ჩემი აზრით, უსამართლო თავდასხმების ობიექტი. მოსახლეობის გარკვეულ ნაწილში მის იმიჯს მე შევადარებდი ჯორჯ ბუშის იმიჯს ევროპაში. მეორე მხრივ, მისი მომხრეები ფიქრობენ, რომ ის იყო პოლონეთის ღირსებაზე დაფუძნებული პოლიტიკის სიმბოლო. ვგულისხმობ, პოლონეთს, არა როგორც მომხმარებელ ქვეყანას, არამედ რეალურად დამოუკიდებელ ქვეყანას, რომელსაც აქვს თავისი შეხედულება და რომელიც პატივს სცემს არა მხოლოდ დასავლეთის დიდი ქვეყნების, არამედ რეგიონში მცირე მეზობლების პოზიციებსაც. ასე რომ, კაჩინსკის ბანაკისთვის (ასევე ჩემთვისაც) ის იყო დამოუკიდებელი პოზიციის სიმბოლო, როცა ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპას აქვს სუბიექტის და არა ობიექტის პოზიცია როგორც გერმანიისა და საფრანგეთის, ისე რუსეთის მიმართ.
რადიო თავისუფლება: რუსეთთან ურთიერთობას მოგვიანებით მივუბრუნდებით. პოლონეთი ახლა საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის ემზადება. როგორ განსხვავდება ახლანდელი წინასაარჩევნო ვითარება წინანდლისგან? მედიაში უკვე გამოჩნდა სტატიები, სადაც ხან ერთი კანდიდატის წარმატების შანსებზე წერენ, ხან მეორისაზე. რეალისტურია დღეს პოლონეთში საპრეზიდენტო კანდიდატების შანსებზე ლაპარაკი?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: არ ვიცი. გარკვეული თვალსაზრისით, შეიძლება, რეალისტურიც იყოს. მეორე მხრივ, უნდა გვახსოვდეს, რომ 1989 წლიდან მოყოლებული, საზოგადოებრივი აზრის არც ერთი გამოკითხვის შედეგი არჩევნებზე არ მართლდებოდა. სრულიად ნათელია, რომ პრეზიდენტის ბანაკის (ამჟამად - კაჩინსკის ძმის ბანაკის) შესაძლებლობები სათანადოდ არასდროს ფასდებოდა. დღეს გამოკითხვები აჩვენებს, რომ იაროსლავ კაჩინსკის ამომრჩეველთა 26 პროცენტი უჭერს მხარს, კომოროვსკის კი - 49. ეს არის გამოკითხვის შედეგები. თუმცა წარმოდგენა არ მაქვს, როგორია რეალობა. არჩევნებამდე ორი თვეა და ბევრი რამ დამოკიდებულია ავიაკატასტროფის მიზეზების გამოძიების შედეგზე. დღეს რაიმე ოფიციალური ახსნა არ არსებობს. ყველა ერიდება მედიაში რუსეთის მონაწილეობაზე საუბარს. ყველა ცდილობს გამორიცხოს ეს სცენარი (რუსეთის მონაწილეობა). ეს უნდა ყოფილიყო კატასტროფა - ეს არის ერთადერთი ოფიციალური განცხადება, რომელსაც მედიაში ნახავთ. თუმცა ისიც ითქვა, რომ არც ერთი სცენარი არ შეიძლება გამოირიცხოს. ასე რომ, ყველაფერი შესაძლებელია. თუკი რუსები დააყოვნებენ შავი ყუთების გადმოცემას ან შექმნიან რაიმე წინაღობას გამოძიების პროცესში, ამან შეიძლება იქონიოს ზეგავლენა საზოგადოებრივ აზრზე. ყველამ ვიცით, რომ რუსეთში ყველაფერია შესაძლებელი.
რადიო თავისუფლება: პირადად თქვენ თუ გჯერათ, რომ გამოძიება დაადგენს კატასტროფის რეალურ მიზეზებს?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: რუსები რომ დაადგენენ, არ მჯერა. არ ვიცი, რამდენად შეძლებს ამის გაკეთებას პოლონეთის ხელისუფლება, რადგან კატასტროფა რუსეთის ტერიტორიაზე მოხდა. მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რომ კატასტროფის მიზეზების პოლიტიკურად მისაღები ერთადერთი ახსნა იქნებოდა პოლონელი პილოტების დადანაშაულება, რადგან ყველა სხვა ვერსია იქცევა დიდი სკანდალის მიზეზად - იქნება ეს რუსეთის აეროპორტში დისპეტჩერების შეცდომა თუ ის, რომ თვითმფრინავი რუსეთში იყო შექმნილი და კატასტროფამდე რამდენიმე თვით ადრე სამარაში შეაკეთეს, რა დროსაც შეიძლებოდა დაშვებულიყო შეცდომა, ან ეს განზრახ იყო დაგეგმილი რუსების მიერ - სამივე ეს სცენარი დიდ საერთაშორისო სკანდალს გამოიწვევს. ასე რომ, ერთადერთი პოლიტიკურად მისაღები გამოსავალი პოლონელების დადანაშაულებაა. და ვფიქრობ, ეს იქნება რუსების გამოძიების შედეგი.
რადიო თავისუფლება: რუსეთთან ურთიერთობა: ბევრი ამბობს, რომ ის შეიცვლება. ზოგიერთი ურთიერთობის შერბილებაზე მიანიშნებს, ზოგიც საპირისპიროს ფიქრობს. ყველა ეს შეხედულება დაკავშირებულია 10 აპრილის ტრაგედიასთან. ხედავთ თუ არა რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესების რაიმე შესაძლებლობას?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: პოლონეთის საზოგადოების დიდი ნაწილი სწორედ ასეთ განვითარებას მოელის. ჩემი აზრით, ეს ძალიან გულუბრყვილო მიდგომაა, თუმცა ის არსებობს და ჩვენი პოლიტიკური რეალობის ნაწილია. ის ეფუძნება ემოციას. რუსებმა, რიგითმა რუსებმა გამოხატეს თანაგრძნობა ჩვენი ტრაგედიის მიმართ. თუმცა, მეორე მხრივ, უნდა გვახსოვდეს, რომ არსებობს პოლონეთისა და რუსეთის ინტერესებს შორის რეალური, აშკარა დაპირისპირება. ეს ეხება ენერგეტიკის სფეროს, ნატოს მომავალ გაფართოებას საქართველოსა და უკრაინის საკითხის ჩათვლით, და ა.შ. ასე რომ, არაერთ საკითხზე არის დაპირისპირება. ზოგიერთი მათგანი, შესაძლოა, კიდეც ამოიწურა. მაგალითად, ჩვენ აღარ გვჭირდება რუსეთთან ბრძოლა ნატოში გაწევრიანების გამო, როგორც ეს 1990-იანი წლების დასაწყისში იყო. ამერიკული ანტისარაკეტო ფარის ირგვლივ წინააღმდეგობაც შეიძლება ამოწურულად ჩაითვალოს, თუმცა უკრაინის, ბელარუსის, მოლდავეთისა და საქართველოს მომავლის შესახებ წინააღმდეგობა, არა მგონია, ამოიწუროს. იგივეს თქმა შეიძლება ენერგეტიკის პრობლემებზე. ბევრი რამ დამოკიდებულია ამერიკელებზე. თუკი ისინი რუსეთთან ”გადატვირთვის” რეჟიმს შეინარჩუნებენ, არ იქნება გარე ძალა, რომელიც ჩვენ დაგვიჭერს მხარს, და იმის შეგრძნებამ, რომ ერთობ სუსტები ვართ რუსეთთან დაპირისპირებისთვის, შეიძლება, ხელი შეუწყოს დაძაბულობის შემცირებას. თუმცა დაძაბულობის მოხსნის რეალური მიზეზი იქნება რუსეთის გამარჯვება და არა ის, რომ წინააღმდეგობები მოიხსნება. რეალური ახსნა ასეთია - პოლონეთის საზოგადოებაში არის სენტიმენტალური მოლოდინი და ძალიან ცოტა ლაპარაკობს პოლიტიკურ ინტერესებს შორის წინააღმდეგობაზე. ისინი, ვისაც ასე ლაპარაკი შეეძლო, კატასტროფაში დაიღუპნენ. ეს არის პრობლემა.
რადიო თავისუფლება: როგორ ფიქრობთ, პოლონელებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია როგორი დამოკიდებულება ექნება ქვეყნის მომავალ ლიდერს რუსეთისა და რუსეთის პოლიტიკის მიმართ? იქნება თუ არა ეს ფაქტორი მნიშვნელოვანი არჩევნებისას?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: დიახ, ვფიქრობ, პოლონეთი ამ საკითხზე მკვეთრად გაყოფილია. და, აი, რას ვგულისხმობ: ძალიან ბევრი თვლის, რომ პოლონეთი ძალიან პატარაა და ძალიან სუსტი დამოუკიდებლად მოქმედებისთვის, რომ დღეს არ გვაქვს მხარდაჭერა არც ამერიკისგან და არც ევროკავშირისგან, რომელსაც პრორუსული გერმანია და საფრანგეთი მართავენ და რომ არაფრის გაკეთება არ შეგვიძლია. ეს ერთი მოსაზრებაა. მეორე მოსაზრება, რომელსაც უმცირესობა და ყოფილი პრეზიდენტის ბანაკი წარმოადგენს არის ის, რომ არ გვაქვს სხვა არჩევანი, გარდა იმისა, რომ თავად დავიცვათ საკუთარი ინტერესები, რეგიონში არსებულ მცირე პარტნიორებთან თანამშრომლობით. თუმცა ამ პოლიტიკურმა ბანაკმა უდიდესი დანაკლისი განიცადა. ვშიშობ, რომ გულუბრყვილო მიდგომა გაიმარჯვებს, რომ დასავლეთის მხარდაჭერაზე უნდა ვიყოთ დამოკიდებული და ჩვენც შევეცდებით რუსეთთან ურთიერთობაში ”გადატვირთვის ღილაკის” ჩართვას. ვშიშობ, რუსეთი ისეთ თამაშს შეუდგება, როგორც 2006 წელს, ერთი მხრივ, უნგრელებსა და ჩეხებთან და, მეორე მხრივ, პოლონეთთან გააჩაღა. იმ დროს ჩეხები და უნგრელები ”კარგი ბიჭები” იყვნენ, პოლონეთი კი - ”ცუდი ბიჭი”. ახლა, ვფიქრობ, ჩვენ ”კარგ ბიჭებად” აგვირჩევენ, ხოლო ბალტიისპირეთის სახელმწიფოები და საქართველო ”ცუდი ბიჭები” იქნებიან. და პოლონეთი თქვენ ვეღარ დაგიჭერთ მხარს სახელმწიფოებრივ დონეზე. თუმცა, სავარაუდოდ, გექნებათ პოლონელთა ერთი ნაწილის მხარდაჭერა, მაგრამ პოლონეთის სახელმწიფო ახლა პარალიზებულია... თუ პარალიზებული არ არის, ეს ვითარება ერთი-ორი წელი მაინც გაგრძელდება... ასე რომ, ყველა ჩვენგანისთვის სახიფათო ვითარებაა.
რადიო თავისუფლება: 10 აპრილის ტრაგიკულ მოვლენაზე პირველი რეაქცია ძალიან ემოციური იქნებოდა, მაგრამ, მსურს გკითხოთ - რა სირთულეზე, რა პრობლემაზე დაფიქრდით უპირველეს ყოვლისა?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: ვფიქრობ, პოლიტიკური სტაბილურობა არ იქნებოდა ყველაზე მეტად შესაფერი, უფრო პოლიტიკურ ბალანსზე პოლონეთში. რადგანაც, მართალია, ავიაკატასტროფაში დაიღუპნენ პოლიტიკოსები ყველა პოლიტიკური ბანაკიდან, პრეზიდენტის ბანაკმა - “კანონისა და სამართლიანობის” პარტიამ - ძალიან დიდი დანაკარგი განიცადა. ეს არის მთავარი ოპოზიციური პარტია მას შემდეგ, რაც მთავრობის ფორმირება მოხდა “სამოქალაქო პლატფორმის” მიერ. ასე რომ, ეს “კანონისა და სამართლის” პარტია განადგურდა. აბა, წარმოიდგინეთ, რომ ამერიკის რესპუბლიკური პარტიის 80 წევრი დაღუპულიყო ავიაკატასტროფაში... ასეთივე იყო გავლენა პოლონეთის პოლიტიკურ სცენაზე.
რადიო თავისუფლება: რამდენად მნიშვნელოვანი იყო პრეზიდენტ კაჩინსკის პიროვნება პოლონეთის პოლიტიკური სურათის შექმნასა და ქვეყნის საგარეო ურთიერთობებში?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: შეკითხვაზე პასუხი დამოკიდებულია იმაზე, ხარ თუ არა მისი მომხრე. ზოგადად თუ ვიტყვით, ის იყო იმ ოპოზიციის განსახიერება, რაც ახლა პარლამენტშია. ის იყო ერთგვარი “საშიში ელემენტი” მთავრობისა და მედიისთვის, რომლის უდიდესი ნაწილი უჭერდა მხარს მთავრობას და არა პრეზიდენტს. ასე რომ, პოლონეთი ახლა ღრმად გახლეჩილია და ასეთი ვითარებაა უკვე ორი წელიწადია. პრეზიდენტი იყო უმცირესობის ბანაკის ოფიციალური მეთაური. მე ხაზს ვუსვამ სიტყვას “ოფიციალური”, რადგან რეალურად მოქმედი მეთაური იყო მისი ტყუპი ძმა. პრეზიდენტი კი იყო ძალიან დაუნდობელი და, ჩემი აზრით, უსამართლო თავდასხმების ობიექტი. მოსახლეობის გარკვეულ ნაწილში მის იმიჯს მე შევადარებდი ჯორჯ ბუშის იმიჯს ევროპაში. მეორე მხრივ, მისი მომხრეები ფიქრობენ, რომ ის იყო პოლონეთის ღირსებაზე დაფუძნებული პოლიტიკის სიმბოლო. ვგულისხმობ, პოლონეთს, არა როგორც მომხმარებელ ქვეყანას, არამედ რეალურად დამოუკიდებელ ქვეყანას, რომელსაც აქვს თავისი შეხედულება და რომელიც პატივს სცემს არა მხოლოდ დასავლეთის დიდი ქვეყნების, არამედ რეგიონში მცირე მეზობლების პოზიციებსაც. ასე რომ, კაჩინსკის ბანაკისთვის (ასევე ჩემთვისაც) ის იყო დამოუკიდებელი პოზიციის სიმბოლო, როცა ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპას აქვს სუბიექტის და არა ობიექტის პოზიცია როგორც გერმანიისა და საფრანგეთის, ისე რუსეთის მიმართ.
რადიო თავისუფლება: რუსეთთან ურთიერთობას მოგვიანებით მივუბრუნდებით. პოლონეთი ახლა საპრეზიდენტო არჩევნებისთვის ემზადება. როგორ განსხვავდება ახლანდელი წინასაარჩევნო ვითარება წინანდლისგან? მედიაში უკვე გამოჩნდა სტატიები, სადაც ხან ერთი კანდიდატის წარმატების შანსებზე წერენ, ხან მეორისაზე. რეალისტურია დღეს პოლონეთში საპრეზიდენტო კანდიდატების შანსებზე ლაპარაკი?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: არ ვიცი. გარკვეული თვალსაზრისით, შეიძლება, რეალისტურიც იყოს. მეორე მხრივ, უნდა გვახსოვდეს, რომ 1989 წლიდან მოყოლებული, საზოგადოებრივი აზრის არც ერთი გამოკითხვის შედეგი არჩევნებზე არ მართლდებოდა. სრულიად ნათელია, რომ პრეზიდენტის ბანაკის (ამჟამად - კაჩინსკის ძმის ბანაკის) შესაძლებლობები სათანადოდ არასდროს ფასდებოდა. დღეს გამოკითხვები აჩვენებს, რომ იაროსლავ კაჩინსკის ამომრჩეველთა 26 პროცენტი უჭერს მხარს, კომოროვსკის კი - 49. ეს არის გამოკითხვის შედეგები. თუმცა წარმოდგენა არ მაქვს, როგორია რეალობა. არჩევნებამდე ორი თვეა და ბევრი რამ დამოკიდებულია ავიაკატასტროფის მიზეზების გამოძიების შედეგზე. დღეს რაიმე ოფიციალური ახსნა არ არსებობს. ყველა ერიდება მედიაში რუსეთის მონაწილეობაზე საუბარს. ყველა ცდილობს გამორიცხოს ეს სცენარი (რუსეთის მონაწილეობა). ეს უნდა ყოფილიყო კატასტროფა - ეს არის ერთადერთი ოფიციალური განცხადება, რომელსაც მედიაში ნახავთ. თუმცა ისიც ითქვა, რომ არც ერთი სცენარი არ შეიძლება გამოირიცხოს. ასე რომ, ყველაფერი შესაძლებელია. თუკი რუსები დააყოვნებენ შავი ყუთების გადმოცემას ან შექმნიან რაიმე წინაღობას გამოძიების პროცესში, ამან შეიძლება იქონიოს ზეგავლენა საზოგადოებრივ აზრზე. ყველამ ვიცით, რომ რუსეთში ყველაფერია შესაძლებელი.
რადიო თავისუფლება: პირადად თქვენ თუ გჯერათ, რომ გამოძიება დაადგენს კატასტროფის რეალურ მიზეზებს?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: რუსები რომ დაადგენენ, არ მჯერა. არ ვიცი, რამდენად შეძლებს ამის გაკეთებას პოლონეთის ხელისუფლება, რადგან კატასტროფა რუსეთის ტერიტორიაზე მოხდა. მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რომ კატასტროფის მიზეზების პოლიტიკურად მისაღები ერთადერთი ახსნა იქნებოდა პოლონელი პილოტების დადანაშაულება, რადგან ყველა სხვა ვერსია იქცევა დიდი სკანდალის მიზეზად - იქნება ეს რუსეთის აეროპორტში დისპეტჩერების შეცდომა თუ ის, რომ თვითმფრინავი რუსეთში იყო შექმნილი და კატასტროფამდე რამდენიმე თვით ადრე სამარაში შეაკეთეს, რა დროსაც შეიძლებოდა დაშვებულიყო შეცდომა, ან ეს განზრახ იყო დაგეგმილი რუსების მიერ - სამივე ეს სცენარი დიდ საერთაშორისო სკანდალს გამოიწვევს. ასე რომ, ერთადერთი პოლიტიკურად მისაღები გამოსავალი პოლონელების დადანაშაულებაა. და ვფიქრობ, ეს იქნება რუსების გამოძიების შედეგი.
რადიო თავისუფლება: რუსეთთან ურთიერთობა: ბევრი ამბობს, რომ ის შეიცვლება. ზოგიერთი ურთიერთობის შერბილებაზე მიანიშნებს, ზოგიც საპირისპიროს ფიქრობს. ყველა ეს შეხედულება დაკავშირებულია 10 აპრილის ტრაგედიასთან. ხედავთ თუ არა რუსეთთან ურთიერთობის გაუმჯობესების რაიმე შესაძლებლობას?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: პოლონეთის საზოგადოების დიდი ნაწილი სწორედ ასეთ განვითარებას მოელის. ჩემი აზრით, ეს ძალიან გულუბრყვილო მიდგომაა, თუმცა ის არსებობს და ჩვენი პოლიტიკური რეალობის ნაწილია. ის ეფუძნება ემოციას. რუსებმა, რიგითმა რუსებმა გამოხატეს თანაგრძნობა ჩვენი ტრაგედიის მიმართ. თუმცა, მეორე მხრივ, უნდა გვახსოვდეს, რომ არსებობს პოლონეთისა და რუსეთის ინტერესებს შორის რეალური, აშკარა დაპირისპირება. ეს ეხება ენერგეტიკის სფეროს, ნატოს მომავალ გაფართოებას საქართველოსა და უკრაინის საკითხის ჩათვლით, და ა.შ. ასე რომ, არაერთ საკითხზე არის დაპირისპირება. ზოგიერთი მათგანი, შესაძლოა, კიდეც ამოიწურა. მაგალითად, ჩვენ აღარ გვჭირდება რუსეთთან ბრძოლა ნატოში გაწევრიანების გამო, როგორც ეს 1990-იანი წლების დასაწყისში იყო. ამერიკული ანტისარაკეტო ფარის ირგვლივ წინააღმდეგობაც შეიძლება ამოწურულად ჩაითვალოს, თუმცა უკრაინის, ბელარუსის, მოლდავეთისა და საქართველოს მომავლის შესახებ წინააღმდეგობა, არა მგონია, ამოიწუროს. იგივეს თქმა შეიძლება ენერგეტიკის პრობლემებზე. ბევრი რამ დამოკიდებულია ამერიკელებზე. თუკი ისინი რუსეთთან ”გადატვირთვის” რეჟიმს შეინარჩუნებენ, არ იქნება გარე ძალა, რომელიც ჩვენ დაგვიჭერს მხარს, და იმის შეგრძნებამ, რომ ერთობ სუსტები ვართ რუსეთთან დაპირისპირებისთვის, შეიძლება, ხელი შეუწყოს დაძაბულობის შემცირებას. თუმცა დაძაბულობის მოხსნის რეალური მიზეზი იქნება რუსეთის გამარჯვება და არა ის, რომ წინააღმდეგობები მოიხსნება. რეალური ახსნა ასეთია - პოლონეთის საზოგადოებაში არის სენტიმენტალური მოლოდინი და ძალიან ცოტა ლაპარაკობს პოლიტიკურ ინტერესებს შორის წინააღმდეგობაზე. ისინი, ვისაც ასე ლაპარაკი შეეძლო, კატასტროფაში დაიღუპნენ. ეს არის პრობლემა.
რადიო თავისუფლება: როგორ ფიქრობთ, პოლონელებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია როგორი დამოკიდებულება ექნება ქვეყნის მომავალ ლიდერს რუსეთისა და რუსეთის პოლიტიკის მიმართ? იქნება თუ არა ეს ფაქტორი მნიშვნელოვანი არჩევნებისას?
პრჟემისლავ ჟურავსკი ველ გრაევსკი: დიახ, ვფიქრობ, პოლონეთი ამ საკითხზე მკვეთრად გაყოფილია. და, აი, რას ვგულისხმობ: ძალიან ბევრი თვლის, რომ პოლონეთი ძალიან პატარაა და ძალიან სუსტი დამოუკიდებლად მოქმედებისთვის, რომ დღეს არ გვაქვს მხარდაჭერა არც ამერიკისგან და არც ევროკავშირისგან, რომელსაც პრორუსული გერმანია და საფრანგეთი მართავენ და რომ არაფრის გაკეთება არ შეგვიძლია. ეს ერთი მოსაზრებაა. მეორე მოსაზრება, რომელსაც უმცირესობა და ყოფილი პრეზიდენტის ბანაკი წარმოადგენს არის ის, რომ არ გვაქვს სხვა არჩევანი, გარდა იმისა, რომ თავად დავიცვათ საკუთარი ინტერესები, რეგიონში არსებულ მცირე პარტნიორებთან თანამშრომლობით. თუმცა ამ პოლიტიკურმა ბანაკმა უდიდესი დანაკლისი განიცადა. ვშიშობ, რომ გულუბრყვილო მიდგომა გაიმარჯვებს, რომ დასავლეთის მხარდაჭერაზე უნდა ვიყოთ დამოკიდებული და ჩვენც შევეცდებით რუსეთთან ურთიერთობაში ”გადატვირთვის ღილაკის” ჩართვას. ვშიშობ, რუსეთი ისეთ თამაშს შეუდგება, როგორც 2006 წელს, ერთი მხრივ, უნგრელებსა და ჩეხებთან და, მეორე მხრივ, პოლონეთთან გააჩაღა. იმ დროს ჩეხები და უნგრელები ”კარგი ბიჭები” იყვნენ, პოლონეთი კი - ”ცუდი ბიჭი”. ახლა, ვფიქრობ, ჩვენ ”კარგ ბიჭებად” აგვირჩევენ, ხოლო ბალტიისპირეთის სახელმწიფოები და საქართველო ”ცუდი ბიჭები” იქნებიან. და პოლონეთი თქვენ ვეღარ დაგიჭერთ მხარს სახელმწიფოებრივ დონეზე. თუმცა, სავარაუდოდ, გექნებათ პოლონელთა ერთი ნაწილის მხარდაჭერა, მაგრამ პოლონეთის სახელმწიფო ახლა პარალიზებულია... თუ პარალიზებული არ არის, ეს ვითარება ერთი-ორი წელი მაინც გაგრძელდება... ასე რომ, ყველა ჩვენგანისთვის სახიფათო ვითარებაა.
