Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება
ავტორი: მარიამ მოდებაძე

განათლება-გარდა მისი ზოგადი განმარტებისა და მიდგომისა, შეგვიძლია წარმოვადგინოთ სხვადასხვა ასპექტებით. სოციოლოგი ემილ დიურკემი ხაზს უსვამდა, რომ განათლების მთავარ ფუნქციას დომინანტური კუტურის ღირბულებების გადაცემა წარმოადგენს. მაგრამ იმის გამო, რომ განსხვავებულია საზოგადოების კუტურული მიზნები და ღირებულებები, შესაბამისად განსხვავებულია განათლების შინაარსიც. მაგალითად: ძველ ათენშიგანათლების მოსახლეობა განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებდა ხელოვნებას, ძველ რომში განათლების მთავარი მიზანი სამხედრო პირებისა და სახელმწიფო მოხელეების აღზრდა იყო. შუა საუკუნეების ევროპულ ქვეყნებში ყურადღება ქრისტიანულ აღზრდას ეთმობოდა. ამ პერიოდში ევროპაში უმაღლესი განათლების ყველა სისტემას შეიძლება ეწოდოს ელიტარული, რადგან ის მხოლოდ უცირესობისთვის (1-5%) -საზოგადოების უმაღლესი ფენებისთვის იყო ხელმისაწვდომი. იქ მნიშვნელობა ენიჭებოდა სპეციალურ ჰუმანიტარულ ცოდნას, რომელსაც „ნამდვილი ჯელტმენი“ უნდა აღეზარდა. ამ ტენდენციას ადგილი ბევრ ქვეყანაში ჰქონდა. თუმცა, XX საუკუნეში , ელიტარული განათლება წარსულს ჩაბარდა.ხელოვნებისა და ლიტერატურის მიმართ კი ინტერესი მხოლოდ რენესანსის ხანაში გაიზარდა. განათლებისადმი არსებობს სხვადასხვა მიდგომები. მათ შორის ფუნქციონალური (რომლის საფუძველზეც მიმდინარეობს შემდეგი მსჯელობა) და კონფლიქტოლოგიური. ფუნქციონალიზმის მომხრეები ხაზს უსვამენ განათლების პოზიტიურ ხასიათს, რაც შეეხება კონფლიქტოლოგიურ მიდგომას, ის საუბრობს საფრთხეებზე, რომელიც კავშირშია განათლებსთან. პირველ რიგშჳ იგულისხმება ის ბრძოლა, რომელიც მიმდინარეობს სკოლაში სასწავლო ღირებულებებისათვის. მაგალითად აშშ-ში დიდი დავა იყო შეეტანათ თუ არა სასკოლო პროგრამაში ევოლუციის თეორია. დარვინის თეორიის მიერ ადამიანის წარმოშობის ბიბლიური ვერსიის ეჭქვეშ დაყენება დიდ დავას იწვევდა. საბოლოოდ ეს საკითხი შევიდა სასწავლო პროგრამაში, თუმცა რელიგიური ჯგუფებმა მოითხოვეს და მიაღწიას იმას, რომ იმდენივე დრო დაეთმოთ სამყაროს შექმნის რელიგიური თეორიისთვის. მე-20 საუკუნის 60-იან წლებში ფუნქციონალური მიდგომა დომინირებდა. კონფლიქტოლოგიური თეორიის მომხრეები აცხადებენ, რომ განათლებას შეუძლია წარმოქმნას კონფლიქტი ჯგუფებს შორის და გულისხმობენ იმას, რომ განათლება არასახარბიელო პირობებში მყოფი ჯგუფების ექსპლუატაციას უწყობს ხელს.
რაც შეეხება სკოლას, ერთი მხრივ მისი დანიშნულებაა ბავშვებს გადასცეს დომინანტური ღირებულებები (როგორც ამას დიურკემი აღნიშნავს), მაგრამ გარდა ამისა ის წარმოადგენს სოციალური კონტროლის მექანიზმს. მაგ: ქვეყანაში აუცილებელია სასკოლო განათლება, ეს იმას ნიშნავს, რომ ბავშვებმა წელიწადში ცხრა თვე უნდა გაატარონ სკოლაში, სადაც სწავლობენ სტანდარტირებული პროგრამითა და სახემძღვანელოებით. ისინი იმყოფებიან მასწავლებლების მეთვალყურეობის ქვეშ. ე.ი განათლება რელიგიასთან , ოჯახთან და საკანონმდებლო სისტემასთან ერთად, წარმოადგენს ინსტიტუტს, რომელიც საზოგადოებაში სტაბილურობის შენარჩუნებას უწყობს ხელს. გარდა ამისა სკოლა განურჩევლად რასობრივი და კლასობრივი კუთვნილებისა, თანაბარ პერსპექტივას სთავაზობს მოსწავლეებს.
განთლება ყოველთვის იყო სახემწიფო კონტროლის ქვეშ. კავშირი განათლებასა და სახელმწიფოს შორის ხასიათდება განათლებაზე ცენტრალიზაზიის კონტროლოს სახით. საბჭოთა კავშირში განათლება იყო მკაცრად ცენტრალიზირებული, რომელსაც ორი სამინისტრო აკონტროლობდა. ამ სამინისტროებს კონტროლს კომუნისტური პარტია უწევდა. ისინი წყვეტდნენ გამოშვების პროცესს და მათი მიზანი არა მასების განათლების ამაღლება, არამედ სახელმწიფოს მოთხოვნის დაკმაყოფილება იყო.
განათლების სისტემა ხშირად გამოიყენება ეკონომიკური მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად, როგორც უკვე აღინიშნა, საბჭოთა კავშირში განათლება მრეწველობაში აუცილებელი თვისებების აღზრდაზე იყო ორიენტირებული., ამიტომაც, იმ ქვეყნების განათლების სისტემაში მნიშვნელობა ტექნიკურ, პროფესიულ და სამეცნიერო მომზადებას ენიჭებოდა.
საზოგადოებაში ყოველთვის იყო აზრი, რომ რაც უფრო მაღალია განათლების დონე , მით მეტია წარმატების შანსი. ეს ნიშნავს, რომ განათლება ბევრი წინააღმდეგობის დაძლევის საშუალებას იძლევა. თუმცა რეალობა გვაჩვენებს, რომ წარმატებაზე სხვა მრავალი ფაქტორიც ახდენს ზეგავლენას (სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსი და ა.შ).

ძვირფასო მეგობრებო,

რადიო თავისუფლების რუბრიკაში „თავისუფალი სივრცე“ შეგიძლიათ საკუთარი ბლოგებისა და პუბლიცისტური სტატიების გამოქვეყნება.

ტექსტი არ უნდა აღემატებოდეს 700 სიტყვას.

რედაქცია იტოვებს უფლებას, საკუთარი შეხედულებისამებრ შეარჩიოს ტექსტები გამოსაქვეყნებლად. ავტორებს ვთხოვთ, გაითვალისწინონ რადიო თავისუფლების სარედაქციო პოლიტიკა, რომელსაც შეგიძლიათ გაეცნოთ განყოფილებაში „ფორუმის წესები“.

გთხოვთ, ტექსტი გამოგზავნეთ Word-ის დოკუმენტის სახით.

ტექსტები ქვეყნდება უცვლელად, რედაქტირების გარეშე.

მასალები მოგვაწოდეთ მისამართზე: tavisupleba@rferl.org
(subject-ში ჩაწერეთ „თავისუფალი სივრცე“)

XS
SM
MD
LG