"ამერიკის ხმის" ჟურნალისტმა ია მეურმიშვილმა ინტერვიუ ჩამოართვა აშშ-ის ყოფილ ელჩს საქართველოში, კენეთ სპენსერ იალოვიცს. ყოფილი დიპლომატი საქართველოს შიდა პოლიტიკაზე საუბრობს.
ამერიკის ხმა: ბატონო კენეთ, დიდი მადლობა სტუდიაში მოსვლისთვის. ცოტა ხნის წინ სასამართლომ საქართველოს ყოფილ პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილს ბრალი წაუყენა. რას ფიქრობთ ამის შესახებ?
კენეტ იალოვიცი: ეს ძალიან რთული და მტკივნეული საკითხია. რა თქმა უნდა, საქართველოს სასამართლო სისტემამ დადგენილი პროცედურები უნდა გაიაროს და ამ პროცესს ყველამ პატივი უნდა სცეს. ამავდროულად, სისტემა ჯერ ისევ გამოცდას გადის. წარსულში ის არ იყო დამოუკიდებელი და ამასთან, იყო უკიდურესად პოლიტიზებული. ამის გამო არსებობს ლეგიტიმური შეშფოთება სამართლებრივ პროცესთან დაკავშირებით. ჩემი აზრით, სასამართლო პროცესების წარმართვის საუკეთესო გზა იქნება, დაწესდეს გარკვეული სახის მონიტორინგი. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი იქნება იმისთვის, რომ უცხოეთი სასამართლო პროცესის სამართლიანობაში დარწმუნდეს. მოგეხსენებათ, ამერიკაში რამდენიმე სენატორმა გამოთქვა აზრი, რომ აუცილებელია, პროცესი თავისუფალი, გამჭვირვალე და პოლიტიკური ანგარიშსწორებისგან თავისუფალი უნდა იყოს. სამწუხაროდ, ხალხს ახსოვს ქართული ოცნების ზოგიერთი ლიდერის განცხადება საარჩევნო კამპანიისას და არჩევნების შემდეგ, სადაც ისინი ამბობდნენ, რომ მათი მიზანი ნაციონალური მოძრაობის განადგურებაა. ეს განცხადებები ჯერ არ არის დავიწყებული. ვფიქრობ, საქართველო მუდმივად რაღაც გამოცდის წინაშე დგას. საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნები ქვეყნაში წარმატებით ჩატარდა, მაგრამ ახლა სამართლებრივი სისტემის გამოცდის დრო დადგა.
ამერიკის ხმა: თქვენი აზრით, სამართლებრივი სისტემა მზადაა ასეთი მგრძნობიარე პროცესისთვის?
კენეტ იალოვიცი: საქართველოზე საუბრისას ყოველთვის ოპტიმისტურად ვარ განწყობილი. იმედი მაქვს, ეს გამოცდაც წარმატებით ჩაივლის. ზოგადად, რეგიონში ძალიან დაძაბული პერიოდი დგას - უკრაინის კრიზისი, ყარაბაღში განახლებული შეტაკებები. სექტემბერში ნატოს სამიტია დანიშნული. დასავლეთი საქართველოს ყურადღებით აკვირდება. დემოკრატია მუდმივი გამოცდაა, ისეთ ქვეყანაშიც კი, როგორიც ამერიკაა. დემოკრატიის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ განსხვავებული მოსაზრებების არსებობის შემთხვევაში, საკითხი კომპრომისების მეშვეობით გადაიჭრას.
ამერიკის ხმა: თქვენი აზრით, როგორ აღიქმება ეს სასამართლო პროცესები დასავლეთში?
კენეტ იალოვიცი: იმის გამო, რომ ყოფილი დიპლომატი ვარ, ერთსა და იმავე საკითხს რამდენიმე კუთხიდან ვუყურებ. უდავოა, რომ 7 ნოემბრის მოვლენები უნდა შეფასდეს, მაგრამ ამერიკაში და დასავლეთში გვაწუხებს ის, რომ ხელისუფლებიდან წასვლის შემდეგ ყოფილი პრეზიდენტის გასამართლება იწყება. ეს დასავლეთში ძალიან ცუდად ჟღერს. სასამართლო პროცესებისას, დასავლეთის მოთხოვნა მათი აბსოლუტური გამჭვირვალობა და სამართლიანობა უნდა იყოს. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ეს პროცესები საქართველოს დიდ ზიანს მოუტანს.
ამერიკის ხმა: ამბობთ, რომ ამ პროცესებს დიდი ზიანის მოტანა შეუძლია. რას გულისხმობთ?
კენეტ იალოვიცი: ზიანი სიმძიმე დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ ჩაივლის პროცესი - იქნება ის ანგაჟირებული და დახურული და მოხდება სამხილების გაყალბება, თუ პირიქით - ბრალდებისა და დაცვის მხარეს თანაბრად მიეცემა სამხილების წარდგენისა და საკუთარი პოზიციის დაცვის საშუალება. მიუხედავად იმისა, თუ როგორ ჩაივლის პროცესი, ყოფილი პრეზიდენტის გასამართლება ხელისუფლებაში ყოფნისას ჩადენილი ქმედებებისთვის ძალიან საშიში პრეცედენტია.
ამერიკის ხმა: როგორ უნდა უზრუნველყოს ხელისუფლებამ პროცესის გამჭვირვალობა? საერთაშორისო დამკვირვებლების ჯგუფს, რომელიც ყოფილი მაღალჩინოსნების პროცესებზე მოიწვიეს, მხოლოდ დამკვირვებლის სტატუსი აქვს. მას პროცესზე არანაირი გავლენა არ ექნება.
კენეტ იალოვიცი: შარშან ჩემი კოლეგა ტომ დე ვაალის თანაავტორობით გამოქვეყნდა სტატია, სადაც მან დამოუკიდებელი კომისიის შექმნის იდეა გააჟღერა. ჩემი აზრით, ამგვარი კომისიის შექმნა მნიშვნელოვანი იქნება არა მხოლოდ საერთაშორისო საზოგადოების დასამშვიდებლად, არამედ საქართველოს თითოეული მოქალაქისთვის იმის ასახსნელად, რომ პროცესი დამოუკიდებელი და სამართლიანია.
ამერიკის ხმა: მთავრობა აცხადებს, რომ ხალხისგან აქვს მანდატი, ყოფილი ხელისუფლება ჩადენილი დანაშაულებისთვის გაასამართლოს. თქვენი აზრით, რისკავს თუ არა მთავრობა, როდესაც ხელისუფლებაში მოსვლიდან თითქმის ორი წლის შემდეგ კვლავ მოსახლეობისგან მიღებულ მანდატზე საუბრობს, განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე ყოფილი მაღალჩინოსნების დაკავებას ეხება.
კენეტ იალოვიცი: ძალიან კარგი შეკითხვაა. რისკები უდავოდ არსებობს. სამართლებრივი პროცესების შეფასებისას გათვალისწინებული უნდა იქნას ქართული ოცნების ზოგიერთი ლიდერის მიზანი, გაანადგუროს ოპოზიცია. საქმეების წარმოებისას ასეთმა განცხადებებმა პროცესის სამართლიანობას საფრთხე არ უნდა შეუქმნას. ძალიან მიყვარს საქართველო, ქართველი ხალხი, მაგრამ ასევე კარგად ვიცი, თუ როგორი დაძაბული და პერსონალური შეიძლება იყოს ქართული პოლიტიკა. შეშფოთებას იწვევს ის, რომ პროცესები პერსონალური შურისძიების მექანიზმად არ იქცეს. დასავლეთი საქმეებს დიდი ყურადღებით დააკვირდება. ჩემი აზრით, კარგია, რომ ქართული ოცნება დიდი ბადით არ თევზაობს და გამოძიება კონკრეტულ საკითხებზეა კონცენტრირებული.
