ღიად გეი ლგბტ აქტივისტი, ბულატ ბარანტაევი, რუსეთის ქალაქ ნოვოსიბირსკის მერის არჩევნებში კენჭისყრას აპირებს. მას ეჭვი არ ეპარება, რომ ხელისუფლება არჩევნებზე დაუშვებს. თუმცა დარწმუნებულია, რომ გამარჯვების უფლებას არ მისცემენ.
ცოტა ხნის წინ, ბულატმა “სათადარიგო აეროდრომის” ძებნა დაიწყო - ადგილის, სადაც ჰომოფობიური გარემოს გარეშე ცხოვრება და ბიზნესის წარმოება კომფორტული იქნებოდა. ის ბევრ ქვეყანაშია ნამყოფი. ზოგიერთში ცხოვრებაც მოასწრო. საბოლოოდ, აირჩია ქალაქი, რომელშიც თავისი ცხოვრების ნახევარს ატარებს. დანარჩენ ნახევარს კი - ნოვოსიბირსკში, სადაც არაერთი ახლობელი ადამიანი ჰყავს. მათ შორის - შვილი.
“თანამედროვე მსოფლიო მობილურია, ღიაა. შეგიძლია იყიდო ავიაბილეთები და აკეთო ბიზნესი იქ, სადაც მოგიხერხდება. ხალხიც იცვლის საცხოვრებელს”, - ჰყვება ბულატ ბარანტაევი: “წარმოშობით ალტაის (რესპუბლიკა რუსეთში) ქალაქ გორნო-ალტაისკიდან ვარ. ხუთი წელი ქალაქ ბარნაულში ვიცხოვრე. შემდეგ ნოვოსიბირსკში გადმოვედი. 2017 წლის იანვარში ნივთები შევაგროვეთ და ბერლინში გავგზავნეთ. მას შემდეგ ასეთი ცხოვრება მაქვს: ხან იქ, ხან აქ. მაინტერესებს საზოგადოების ცხოვრება, კულტუროლოგია, ანთროპოლოგია, მაინტერესებს დაკვირვება, როგორ იცვლება თვენახევარში რუსეთი ან ნოვოსიბირსკი, როგორ იცვლება ბერლინი”.
- მაინც რატომ გადაწყვიტეთ “სათადარიგო აეროდრომის” ძებნა ევროპაში?
2009 წლიდან ვაკვირდებოდი რუსეთში კონსტიტუციური წყობის დეგრადაციას, უფლებრივი სისტემის დეგრადაციას- ბულატ ბარანტაევი
მყავს შეყვარებული, ერთმანეთი 2014 წელს გავიცანით. ერთად დავიწყეთ ბიზნესი. განვიხილავდით ყველაფერს, რაც ხდებოდა ლგბტ ადამიანების გარშემო და მას გულთან ძალიან ახლოს მიჰქონდა ეს სიტუაცია. ანუ, რუსეთიდან წასვლა უნდოდა. მე კი მოგზაურობა მინდოდა. ერთ-ერთი მიზეზი რუსეთის ხელისუფლების ჰომოფობიური დღის წესრიგიც გახდა. გეი აქტივისტობამდე პოლიტიკური აქტივისტი ვიყავი. ჯერ კიდევ 2009 წლიდან ვაკვირდებოდი რუსეთში კონსტიტუციური წყობის დეგრადაციას, უფლებრივი სისტემის დეგრადაციას, ვხედავდი, როგორ არღვევდნენ კანონებს, უსამართლო არჩევნებსა და სხვა. საბოლოო ჯამში, ვგრძნობდი, რომ უსაფრთხო იქნებოდა “სათადარიგო აეროდრომის” ქონა საზღვარგარეთ. სხვადასხვა ქვეყნის ბიზნეს ვიზებით დავინტერესდით და, ჩვენი ბიზნესის სპეციფიკიდან გამომდინარე, არჩევანი გერმანიაზე შევაჩერეთ. ბერლინი მსოფლიოს ერთ-ერთი გეი-ფეტიშის დედაქალაქია. იქ ათასობით გეი ჩადის წვეულებებსა და ფესტივალებში მონაწილეობისთვის. ამიტომ, ბიზნესის განვითარებისთვის, საჭირო იყო ჩვენს მომხმარებელთან სიახლოვე.
ჩვენი კომპანია გეი-ფეტიშის სექტორში მოღვაწეობს. ესაა სექსუალური ტანსაცმელი, რომელიც ხაზს უსვამს კაცის მასკულინურობას, სექსუალობას.
- რუსეთში საზოგადოებრივი ინსტიტუტების დეგრადაციაზე საუბრისას პირად გამოცდილებას გულისხმობთ? თქვენი უფლებებიც ილახებოდა?
კი. 2011 წელს პირდაპირ მერიის კიბეებზე დამესხნენ თავს, რაც თავად მერიის მიერ იყო ინსპირირებული, რადგან მერიის თანამშრომლების გარდა არავინ იცოდა, რომ იმ დროს და იმ ადგილას ვიქნებოდი. უხეშად რომ ვთქვათ, მათი ოფისიდან გამოვდივარ და სამი ადამიანი მესხმის თავს, მაგლეჯს ქურთუკს და ჩემს ცემას ცდილობს და ა.შ. სხვა შემთხვევებიც იყო, დემონსტრაციების დროს. მაშინ განცხადება შევიტანეთ პოლიციაში, თავდამსხმელების ფოტოებთან ერთად, თუმცა საქმე არავის უწარმოებია. მაშინ მივხვდი, რომ ნოვოსიბირსკის პოლიცია თავდამსხმელებთან იყო შეკრული. კიდევ იყო შემთხვევები. ერთხელ პოლიციის განყოფილების უფროსმა მკითხა: “აქცია დღეს საღამოს გაქვთო?” კი-მეთქი. “მაშინ საღამოს სკვერში შევხვდებითო”, მიპასუხა. თუმცა არ გამოჩენილა. საერთოდ არავინ მოსულა იმ დღეს. მხოლოდ ერთი პოლიციელი გამოგზავნეს, არადა ათობით ბიჭისგან შემდგარი ჯგუფი დაგვესხა თავს, კვერცხებს გვესროდნენ. ეს პოლიციელი კი მითითებებს გვაძლევდა, რომელი ბოძის უკან დავმდგარიყავით და როგორ დავმალულიყავით. აი, ესაა ჩვენი ხელისუფლების ორპირობა და სიმხდალე.
- რა აქცია იყო?
აქციებს ცნობიერების ასამაღლებლად ვატარებდით. მაგალითად, გვქონდა აქცია იმაზე, რომ ჰომოსექსუალ სპილოებს პირველ არხზე გეი პროპაგანდა არასდროს უნახავთ; რომ ჰომოსექსუალი დელფინები მოდის გამო არ არიან ასეთი. სექსუალობის ნებისმიერი ტიპი ბუნებრივია, რასაც ცოცხალი ბუნება ადასტურებს. ასევე, ჟურნალისტებს ვურიგებდი აშშ-ის ფსიქოლოგთა ასოციაციის დასკვნებს იმაზე, რომ კაცები, რომლებსაც გეები ეზიზღებათ, ლაბორატორიულ ექსპერიმენტებში კაცების ეროტიკაზე ფიზიკურ რეაქციას ავლენდნენ.
კაცები, რომლებსაც გეები ეზიზღებათ, ლაბორატორიულ ექსპერიმენტებში კაცების ეროტიკაზე ფიზიკურ რეაქციას ავლენდნენ- ბულატ ბარანტაევი
- ჩვენს ენაზე რომ ვთქვათ, გეი პორნოზე ერექცია ჰქონდათ…
კი. იმათგან განსხვავებით, ვინც ამბობდა, რომ გეები არ აინტერესებთ, ნეიტრალურები, გულგრილები არიან. ასეთი რამდენიმე აქცია გვქონდა. და ბრმა უნდა იყო, ვერ დაინახო, რომ მერიის კიბეებზე თუ დემონსტრაციების დროს თავდასხმებში თავად ნოვოსიბირსკის მერია, ეგრეთ წოდებული ექსტრემიზმთან ბრძოლის ცენტრი და სხვები მონაწილეობდნენ. და არაა გასაკვირი, რომ პოლიცია არაფერს აკეთებდა. ფოტოები და ვიდეოები რომ მივუტანეთ, გვითხრეს: “ეს კერძო პირებს შორის დავაა და სასამართლოში წადით”. მაგარია! მე ვიხდი გადასახადებს, ისინი კი უბრალოდ ხელფასს იღებენ, სხედან და არაფერს აკეთებენ.
- ანუ ძირითადად თქვენი უფლებები რუსეთში სწორედ ჰომოფობიურ ნიადაგზე ირღვეოდა…
კი, ჩემთან მიმართებით. ამას გარდა, ცხადია, როგორც ბორის ნემცოვის “სოლიდარობის” მოძრაობის წევრი, არაერთი სხვა ეპიზოდის თვითმხილველი გავმხდარვარ: უბრალო ადამიანებს ნარკოტიკებს უდებდნენ, ფულს სძალავდნენ… ეს ადამიანები ჩვენთან მოდიოდნენ და ჩვენც ვეხმარებოდით, აქციებს ვატარებდით და ა.შ. შემდეგ იყო ადგილობრივი არჩევნები, რომელშიც ჩემი კოლეგები მონაწილეობდნენ. მათ დაუწვეს მანქანები, პროდუქცია და ა.შ. თუ შენ, როგორც მეწარმეს, გაქვს არჩევანი, ალბათ, დაფიქრდები რა გააკეთო, სად გადაიხადო გადასახადები. ამიტომ დავინტერესდით ევროპით, გერმანიით. იქიდან გამომდინარე, რომ ბიზნესი საერთაშორისოა, ანუ წარმოება ნოვოსიბირსკშია, ბერლინში კი წარმომადგენლობა, ახლა ერთი ფეხი იქ მაქვს, მეორე აქ…
- და მაინც, გადასახადებს სად იხდით?
გადასახადებს, რა თქმა უნდა, ნოვოსიბირსკში. ეს საიდუმლო არაა. ამაზე ადგილობრივი მედიაც წერდა. ზუსტად არ მახსოვს, მაგრამ 40 თუ 50 ადამიანი მუშაობს ჩვენთან. მახსოვს, ადრე სტატია დაიწერა: “ნოვოსიკიბირსკელმა პარიზში გეების ტანსაცმლის მაღაზია გახსნა”. კომენტარებს წერდნენ: “ჰოდა წაბრძანდეს პარიზში!” სხვა კი პასუხობდა: “მაგრამ სამუშაო ადგილებს აქ ქმნის. ჩემი და თქვენი თანამოქალაქეები მუშაობენ, ხელფასს იღებენ და გადასახადებს იხდიან”.
- თუმცა, ალბათ, ძირითადი გაყიდვები რუსეთს გარეთ გაქვთ…
რა თქმა უნდა. ძირითადად კი არა, მხოლოდ.
- რატომ? ალბათ, რუსეთშიც იმდენივე გეია, რამდენიც ევროპაში. და ალბათ თემატური წვეულებებიც არის. ბოლოს და ბოლოს ფეტიშის პროდუქციის გამოყენება სახლშიც შეიძლება...
კი. ერთი-ორი მაღაზია მოსკოვში დაინტერესდა და დაგვიკავშირდა კიდეც. თუმცა ეს წელიწადში ერთხელ ხდება. ჩვენი ბიზნეს გეგმა საერთოდ არ მოიცავდა რუსეთს. მარკეტინგიდან, რეკლამიდან და საერთო ბიზნეს გეგმიდან რუსეთი პირადად მე გამოვრიცხე, რამდენიმე ფაქტორის გამო. პირველ რიგში, ფეტიშ ტანსაცმელი ძვირია. ანუ, 120 ევრო შორტები, 100 ევრო მაისური - ეს კი რუსეთში საშუალო ხელფასის ნახევარია, გერმანიაში კი - 10%-ზე ნაკლები. მეორე მხრივ, ამისთვის საჭიროა ინფრასტრუქტურა - ღიად მომუშავე გეი კლუბები, გეი აღლუმები. ანუ თავისუფლებისა და უსაფრთხოების ატმოსფერო. გეი წვეულებაზე, სადმე მადრიდში, დიდ აუზზე, შესაძლოა, 10 ათასი ადმიანი შეიკრიბოს. ამ ადამიანების ნაწილი მთელი ესპანეთიდან, მათ შორის, სოფლებიდან ჩამოდის, ზოგიც - ამერიკიდან. ისინი ტანსაცმელს ადგილზე ყიდულობენ. ამას გარდა, თავისუფალი აზროვნებაა საჭირო. რაღაც სექსუალურის ჩასაცმელად, თავისუფალი უნდა იყო, მიიღო საკუთარი თავი, ბედნიერი იყო საკუთარი სხეულით.
- თქვენი აზრით, რუსეთის მოქალაქეებისთვის ეს ყველაფერი დამახასიათებელი არაა?
ჩემთვის ცხადია, რომ კაცური სექსუალობა ჰომოფობიურ წრეებში საძულველია. ამ გარემოში მიიჩნევა, რომ მხოლოდ ქალი უნდა იყოს სექსუალური. ესაა პატრიარქალური პრინციპები და აზროვნება, რომ ქალი არის სექსუალური ობიექტი, მაგრამ კაცი - არა! ამასთან, უფლებრივი თანასწორობა გულისხმობს არა მხოლოდ იმას, რომ ქალი შეიძლება ტროლეიბუსის მძღოლი იყოს, არამედ იმასაც, რომ კაცი შეიძლება იყოს სექსუალური ლტოლვის ობიექტი როგორც ქალისთვის, ასევე კაცისთვის. კაცის საცურაო კოსტუმში ჩანართი მალე ისეთივე მასობრივი და ყოველდღიური მოვლენა გახდება, ფუშ-აფ ბიუსტჰალტერები, ან ქალის თეთრეულის სხვა ელემენტები. ჩვენი ყოველი ახალი კოლექცია უფრო მეტად უსვამს ხაზს კაცის სხეულის სექსუალურობას, რაც ჰომოფობიურ-პატრიარქალური დისკურსისგან 180 გრადუსით განსხვავდება. ეს ყველაფერი საბჭოთა კულტურიდან მომდინარეობს, როდესაც ციხეებში კაცის სექსუალურად დამცირება გამარჯვების სიმბოლოდ აღიქმებოდა.
- მოდით, ვისაუბროთ თქვენს კანდიდატურაზე. რაში გჭირდებათ ეს?
ორი მიზანი მაქვს. მიუხედავად იმისა, თუ არ მივიღე მონაწილეობა არჩევნებში, არ დამარეგისტრირეს, ვერ ვიპოვე სპონსორები ან ასე შემდეგ, მინდა ჩემი დღის წესრიგი, რომელიც პოლიტიკური აქტივიზმის რამდენიმეწლიანი გამოცდილებით დავაგროვე, საარჩევნო პროგრამის სახით გამოვაქვეყნო. ეს ეხება ქალაქში მოძრაობას: ავტომობილები და საზოგადოებრივი ტრანსპორტი. სოციალურ ქსელებში უკვე განიხილავენ ამ პროგრამას და წერენ: “მომწონს მისი იდეები. რა მნიშვნელობა აქვს, გეია თუ არაო”.
- ალბათ იცით, რომ თქვენი კანდიდატურა პრეცედენტული არ იქნება. ახლახან, ჟურნალისტი და გეი აქტივისტი ანტონ კრასოვსკი მოსკოვის მერის არჩევნებში დარეგისტრირებას ცდილობდა. და არავითარი სკანდალი ამას არ მოჰყოლია. მეორე მხრივ, არ ვარ დარწმუნებული, რომ მისმა მცდელობამ რაიმე წვლილი შეიტანა ჰომოფობიასთან ბრძოლაში.
მე კი ვფიქრობ, რომ შეიტანა. თქვენი აზრით, ნოვოსიბირსკის მოსახლეობისთვის ჩვეულებრივი ამბავია, რომ გეია მერობის კანდიდატი? მეზობელი ქალაქები არ კითხულობენ ნოვოსიბირსკის ახალ ამბებს? მათთვის ეს ნორმალური ამბავია? არა, რა თქმა უნდა. სახელმწიფო დუმის დეპუტატობაზე როცა ვიყრიდი კენჭს 2016 წელს, სულ რაღაც პატარა სკანდალი იყო. ახლა კონკრეტულად მერის არჩევნებზე ეს უკვე თემაა, სკანდალი - არა. დღეს ფოკუსი სხვაა. საკმარისია ადამიანის სექსუალობის განხილვა, თუ ვის როგორი სექსი აქვს. გეის შეუძლია შემოგთავაზოთ პროგრამა, რომელსაც თქვენი კომუნისტი მერი - რომელიც ამაყობს, რომ საზღვარგარეთ არასდროს ყოფილა - ვერ გაუმკლავდება. მოქმედ მერს არც მეტროს სადგური აუშენებია, არც ექსპრეს-ავტობუსები შემოუყვანია. ნოვოსიბირსკში არაფერი გაუმჯობესებულა.
- შეგახსენებთ, რომ საუბარია ქალაქზე, რომელმაც კომუნისტი მერი აირჩია. კომუნისტური პარტიის ამომრჩეველი ღიად გეის დაუჭერს მხარს? რომც დაგარეგისტრირონ, ვინ მოგცემთ ხმას?
მთავარი პრობლემა ჩემი რეგისტრაცია არაა. ამ წუთას ხელისუფლებას ჩემი საერთოდ არ ეშინია. გაუხარდებათ კიდეც, ხელსაც ჩამომართმევენ, რადგან დარწმუნებული არიან, რომ გეი მათთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს. პრობლემა უფრო სპონსორებშია. 2011 წელს უამრავ კრიტიკას, განსჯას ვიღებდი, თუმცა მას შემდეგ ბევრი რამ შეიცვალა. “დოჟდის” (რუსეთის რამდენიმე დამოუკიდებელი მედია საშუალებებიდან ერთ-ერთი) ერთ-ერთ გამოკითხვაში - რა დამოკიდებულება გაქვთ გეებთან დაკავშირებით? - 80% ამბობდა ნეიტრალური და დადებითიო. ჰომოფობია მოდური აღარაა.
- პროგრესულ ინტელექტუალებსა და პირობით ჰიპსტერებს შორის კი, თუმცა ისინი ელექტორატის უმრავლესობას არ შეადგენენ.
საქმე იმაშია, რომ მე პროგრესს ვხედავ. დამიჯერეთ, 2009 წელს მოძრაობაში “სოლიდარობა” ძალიან ბევრი ადამიანი გამოხატავდა ჰომოფობიას. ბორის ნემცოვიც ცოტათი ჰომოფობი იყო, თუმცა შემდეგ დამოკიდებულება შეიცვალა. ვიღაც დაქამინგაუთდა - თავისი ჰომოსექსუალობის შესახებ უთხრა კოლეგებსა თუ მეგობრებს. სწორედ ეს ადამიანები, ნელ-ნელა, ცვლიან საზოგადოებას. იყო ნული პროცენტი, გახდა 1%, შემდეგ 10%. ის, რასაც თქვენ ამბობთ, ეს ხომ ინტელიგენციააო, 2009 წელს ეს ადამიანებიც არ არსებობდნენ. ჩემი საქმიანი პარტნიორები დამცინოდნენ, “ჰა-ჰა, ჩემი ცისფერი მანქანა შენ უფრო მოგიხდებოდაო”, თუმცა ახლა ასეთი ხუმრობები უადგილოა. შეიძლება გეზიზღებოდეს, რაც არასდროს გინახავს, მაგრამ როცა ხედავ, გეი აქტივისტის, გეი კანდიდატის, გეი მამის ფოტოებს…
- თქვენ ახსენეთ სახელმწიფო დუმის არჩევნებში მონაწილეობა. რა შედეგი გქონდათ?
საარჩევნო კამპანია არ მიწარმოებია… უფრო სწორად, ვაწარმოებდი მხოლოდ იმ ფარგლებში, რაც სახელმწიფოს მიერაა გარანტირებული, - ნოვოსიბირსკის გაზეთებში კუთვნილი ადგილი. სარეკლამო რგოლები არ მქონია. მეგობრებიც კი დამცინოდნენ, 100 ადამიანი მაინც თუ მოგცემს ხმასო? მაგრამ 2 000-მდე ადამიანმა დამიჭირა მხარი.
- პროცენტებში რამდენი იყო?
ცოტა. მგონი ერთი ან ორი.
- კამპანია არ აწარმოეთ იმიტომ, რომ ფული არ გქონდათ?
კი. ჩემი კამპანია მხოლოდ გაზეთებში გამოქვეყნებული რეკლამები იყო.
- და მაინც, თუ არჩევნებზე დაგიშვეს, რამდენი ადამიანი მოგცემთ ხმას? პროცენტებში.
რეალისტი ვარ. გეტყვით, რომ ამ არჩევნებზე ჩემი მიზანი არა გამარჯვება, არამედ მესიჯების გაჟღერებაა, რომლებზეც უკვე ვილაპარაკე.
- ბერლინსა და პარიზში გეი მერები ჯერ კიდევ 2000-იანების დასაწყისში აირჩიეს - კლაუს ვოვერაიტი (ბერლინის მერი 2001-2014 წლებში) და ბერტრან დელანოე (პარიზის მერი 2001-2014 წლებში). ისინი 13 წლის განმავლობაში იკავებდნენ არჩევით პოსტებს. რა დრო უნდა გავიდეს, რომ მსგავსი რამ რუსეთშიც მოხდეს?
მე ოპტიმისტი ვარ. ჩემი აზრით, 10 წელი. ჰომოფობიური ისტერიის შემდეგ, ვფიქრობ, ქანქარას პრინციპი იმოქმედებს. ახლა ლგბტ თანასწორობა დღის წესრიგის ისეთივე ნაწილია, როგორიც თავისუფალი პრესის უფლება და დამოუკიდებელი სასამართლო. ჩვენი საერთო დღის წესრიგი - დემოკრატიული, კონსტიტუციური დღის წესრიგი - კანონმორჩილებას და კონსტიტუციის ორიგინალური ვერსიის დაცვას გულისხმობს. ანუ, როცა ქანქარა ამ ღირებულებებისკენ გადაიხრება, მაშინ მოვლენ ლგბტ და ლგბტ მერები. და ეს უფრო მალე მოხდება, ვიდრე ბევრს ჰგონია.