ბენიტა ფერერო-ვალდნერი: რუსეთი ევროპული ქვეყანაა, ოღონდ - უზარმაზარი ევროპული ქვეყანა

ყოველკვირეულ პროგრამა „ახალ ევროპაში“ დღეს შემოგთავაზებთ ინტერვიუს ევროკომისიის წევრთან, რომელიც განვლილი ხუთი წლის მანძილზე მუშაობდა ევროკომისრად საგარეო ურთიერთობათა საკითხებში. საქმე ეხება ბენიტა ფერერო-ვალდნერს. მან 1 დეკემბერს თავისი ფუნქციები გადააბარა კეტრინ ეშტონს, რომელიც დაინიშნა ევროკავშირში შექმნილ ახალ თანამდებობაზე - ევროკავშირის უზენაეს წარმომადგენლად საგარეო პოლიტიკისა და უსაფრთხოების საკითხებში. რაც შეეხება ფერერო-ვალდნერს, ის, თავის მხრივ, ვიდრე მომავალი წლის დასაწყისში ევროკომისიის ახალი შემადგენლობის ინაუგურაცია გაიმართება, ეშტონის ყოფილ თანამდებობაზე - ვაჭრობის საკითხებში ევროკომისრად - იმუშავებს. ამ დღეებში ბენიტა ფერერო-ვალდნერს რამდენიმე შეკითხვით მიმართა ბრიუსელში რადიო თავისუფალი ევროპა-რადიო თავისუფლების კორესპონდენტმა, აჰტო ლობიაკასმა. პროგრამა „ახალ ევროპაში“ მათი საუბრის შინაარსს გაგაცნობთ.

რადიო თავისუფლება: რა არის თქვენთვის ევროპელობა და სად მთავრდება თქვენთვის ევროპა? - ეს იყო პირველი შეკითხვა, რომელიც ჩვენმა კორესპონდენტმა ფერერო-ვალდნერს დაუსვა:

ფერერო-ვალდნერი: პირველ რიგში, ვფიქრობ, რომ არსებობს გარკვეული ევროპული იდენტურობა. გვაქვს საერთო ისტორია, საერთო კულტურა და გვაქვს საერთო ფასეულობები. ეს სავსებით ნათელია. და ამას ვხედავ და ვხედავდი მთელი ამ ხუთი წლის მანძილზე, როცა ვმოგზაურობდი სხვა კონტინენტებზე, სხვა ქვეყნებში. მაშინ მართლა ხვდები, რომ არსებობს რაღაც, რაც გვაერთიანებს. ამიტომ არა მგონია, საზღვრები გეოგრაფიული საზღვრები იყოს, მაგრამ არსებობს საზღვრები, რომელიც გარკვეულ ევროპულ იდენტურობას აქვს.

რადიო თავისუფლება: ხშირად ისმის ხოლმე ცნება „ევროპული ფასეულობები“, რაც ევროკავშირისთვის რაღაც მთავარ პრინციპებს წარმოადგენს. არადა, „სამეზობლო პოლიტიკის“ პროგრამაში მონაწილე ქვეყნებს ეუბნებიან ხოლმე - როგორც თქვენ ამ რამდენიმე დღის წინ, 9 დეკემბერს, უთხარით „აღმოსავლეთის პარტნიორობის“ წევრ 6 ქვეყანას (საქართველოს, აზერბაიჯანს, სომხეთს, უკრაინას, ბელორუსიას, მოლდავეთს), რომ თვითონვე უნდა მიიღონ გადაწყვეტილება რეფორმებზე, რომელთაც მათ ევროკავშირი სთავაზობს. არა გგონიათ, რომ არსებობს გარკვეული ევროპული ფასეულობები, რომელთა მიღებაც არ შეიძლება დამოკიდებული იყოს რაიმე პირობებზე ან იმაზე, თუ რას ფიქრობს ამა თუ იმ პარტნიორი ქვეყნის მთავრობა?

ფერერო-ვალდნერი: ჩემი აზრით, ჩვენი მიზანია საერთო ფასეულობები გვქონდეს ყველა ქვეყნისთვის. მაგრამ ვფიქრობ, ისიც უნდა გავითვალისწინოთ, როგორი იყო ამ ქვეყნებიდან ზოგიერთის ისტორია. ამდენად, მათ ჯერ უნდა გაითავისონ ზოგიერთი იმ ფასეულობებიდან, რომლებიც ჩვენთვის სრულიად ნათელია. და, ჩემი აზრით, მათ უნდა დავეხმაროთ ამ ფასეულობების გათავისებაში. ეს იყო ერთ-ერთი მიზანი, რომლის მიღწევასაც ვცდილობდი საგარეო ურთიერთობებისა და სამეზობლო პოლიტიკის საკითხებში ევროკომისრად მუშაობის დროს.

რადიო თავისუფლება: ცხადია, საქმე ეხება ფასეულობების ფართო სპექტრს, არსებობს სხვადასხვა ტიპის ფასეულობები. მაგრამ ადამიანის უფლებების პატივისცემა არის, ალბათ, ის ძირითადი ელემენტი, რომელიც ევროპელობას განსაზღვრავს. ამ მხრივ, შეიძლება გაკვირვებული დარჩე, როცა ევროკავშირი სტუმრად იღებს აზერბაიჯანის საგარეო საქმეთა მინისტრს რაიმე უთანხმოებაზე ყოველგვარი საჯარო მითითების გარეშე და ეს მაშინ, როცა აზერბაიჯანში საკუთარი აზრის გამოთქმის გამო აპატიმრებენ ჟურნალისტებს. პირადად თქვენთვის ეს რამდენად მისაღებია?

ფერერო-ვალდნერი: მთელი ამ დროის მანძილზე ძალიან მტკიცე პოზიცია მქონდა ამ ქვეყნებთან კერძო შეხვედრებზე, მაგრამ ეს ყოველთვის არ გამიხდია საჯარო განხილვის საგნად, რადგან მგონია, რომ ძალიან მნიშვნელოვანია გვქონდეს ნდობა, მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ, რომ ყოველთვის შეგიძლია ამ მინისტრებთან ლაპარაკი თუნდაც ყველაზე უფრო რთულ საკითხებზე. და ძალიან კარგად მახსოვს, რომ ვახსენებდი ხოლმე ყველა ამ რთულ საკითხს, რომლებიც - მართალი ბრძანდებით - ჯერ კიდევ არსებობს, არა მარტო აზერბაიჯანში, არამედ კიდევ ბევრში ამ ქვეყნებიდან.

რადიო თავისუფლება: ამ საკითხს მივყავართ დილემამდე „დიალოგი სანქციების წინააღმდეგ“. თქვენ დიალოგის მომხრედ გიცნობენ. როგორ გგონიათ, ევროკავშირმა შეცდომა დაუშვა, როცა სანქციები მოითხოვა, მაგალითად, ბელორუსიის წინააღმდეგ?

ფერერო-ვალდნერი: „მართლაც, არა მგონია, რომ ამ სანქციებმა დიდად წინ წაგვწიეს. შეგიძლია ან ეს, ან ის პოლიტიკური კურსი აირჩიო, მაგრამ ყოველთვის უნდა ვუბრუნდებოდეთ შეკითხვას: რა არის უფრო კონსტრუქციული? რა უფრო წაგვწევს წინ? პირადად მე მგონია, რომ საქმიანი ურთიერთობა გაცილებით უფრო კონსტრუქციულია, გაცილებით უკეთესი შედეგები მოაქვს, ვიდრე იზოლაციას.“

რადიო თავისუფლება: აღმოსავლეთის პარტნიორობის“ წევრებს შორის ის ორი ქვეყანა, რომელიც ევროკავშირთან დიალოგისადმი განსაკუთრებულ ინტერესს იჩენს, უკრაინა და საქართველოა. ამ მხრივ, ბევრს ვერც ერთმა ვერ მიაღწია. როგორ ფიქრობთ, რატომ არის ასე?

ფერერო-ვალდნერი: ამაში ვერ დაგეთანხმებით! ჩემი აზრით, უკრაინამ განსაკუთრებით ბევრს მიაღწია. იცით, სამეზობლო პოლიტიკის მიზნად დასაწყისშივე განისაზღვრა ევროკავშირთან ჩვენი აღმოსავლელი და სამხრეთელი მეზობლების - თუმცა ახლა აღმოსავლელებზე ვისაუბრებ - დაახლოება. და ჩვენ შევეცადეთ მათთვის მიგვეცა ყველა შესაძლებლობა ჩვენთან დაახლოებისთვის. ოღონდ იყო ერთი რამ, რომელიც იმ მომენტში ჯერ არ იყო კარგად გააზრებული და არც ახლაა. ეს არის შეკითხვა - გახდებიან თუ არა ეს ქვეყნები მომავალში ევროკავშირის წევრები. ამის გამო თავიდანვე ძალიან მკაფიოდ ვამბობდი: „გთხოვთ, აიღეთ ის, რისი შემოთავაზებაც შეგვიძლია. შეეცადეთ შეასრულოთ ის, რასაც გთხოვთ და გამოიყენოთ ეს შანსი ერთმანეთთან დასაახლოებლად. მაგრამ მომავალი, რასაკვირველია, ღიაა და მოცემულ მომენტში სხვა პასუხს ვერ გაგცემთ. ამას ვამბობთ ბოლო ხუთი წელია.

რადიო თავისუფლება: თუმცა თანამშრომლობისა და ინტეგრაციის რეალობა ერთი საკითხია, ადგილზე, საკუთრივ ამ ქვეყნებში, არსებული რეალობა კი - მეორე. შვეციის საგარეო საქმეთა მინისტრმა კარლ ბილდტმა რამდენიმე დღის წინ განაცხადა, ევროკავშირის ყველა აღმოსავლელი მეზობელი ახლა უფრო სუსტია, ვიდრე ხუთი წლის წინ იყო, მიუხედავად იმისა, განამტკიცეს თუ არა მათ ევროკავშირთან ურთიერთობაო. ეთანხმებით ამ მოსაზრებას? და თუკი ეთანხმებით, რა არის ამის მიზეზი?

ფერერო-ვალდნერი: ცხადია, ამ ქვეყნების ირგვლივ გარკვეული პოლიტიკური გარემოა შექმნილი, რომლის სრულად იგნორირება შეუძლებელია. და ცხადია, იქვეა რუსეთი, რომელიც ამ ქვეყნებს [თავის] ახლო სამეზობლოდ აღიქვამს. მაგრამ ჩვენ ვთვლით, რომ ამ ქვეყნებმა უნდა გამოიყენონ ჩვენთან დაახლოების შესაძლებლობა. ჩემი აზრით, ამით ყველას - ამ ქვეყნებსაც და რუსეთსაც - ვაჩვენებთ, რომ ეს ჩვენი საერთო სამეზობლოა, როგორც ყოველთვის ვაცხადებდით. ამ ქვეყნებში სტაბილიზაციის მიღწევა რუსეთის წინააღმდეგ გადადგმული ნაბიჯი არ იქნება - ეს ჩვენ ყველას და საკუთრივ იმ ქვეყნებს წაადგება. ვითარება სწორედ ასეთ პოლიტიკურ კონტექსტში უნდა განვიხილოთ.

რადიო თავისუფლება: რას გვეტყვით რუსეთზე - არის თუ არა ის ევროპული ქვეყანა, ევროპის იდენტობისა და ღირებულებების განმტკიცებაში წვლილის შეტანის თვალსაზრისით? თუ ის, უბრალოდ, რუკაზე ევროპის გვერდით მდებარე სახელმწიფოა, რომელსაც ანგარიში უნდა გაეწიოს? - ვკითხეთ ბენიტა ფერერო-ვალდნერს.

ფერერო-ვალდნერი: ვფიქრობ, რუსეთი ევროპული ქვეყანაა, ოღონდ - უზარმაზარი ევროპული ქვეყანა. ამდენად, არა მგონია, რომ რუსეთი ერთ დღეს ევროკავშირის წევრი გახდება. არა მგონია, ასე მოხდეს. მიმაჩნია, რომ რუსეთი - მისი საბჭოთა და მანამდე ფეოდალური წარსულიდან გამომდინარე - ნელ-ნელა უნდა გაეცნოს ჩვენს ღირებულებებს და ისინი უნდა დანერგოს. ეს ყველა ღირებულებას ეხება. ამას კი დრო დასჭირდება. ასეთია ჩემი აზრი. მე ყოველთვის მიმაჩნდა, რომ საზოგადოებრივ ცვლილებებს თაობების ცვლა სჭირდება.