Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

კიევის უნივერსიტეტის მესამე კურსის სტუდენტი ლესია თავისუფლების მოედანზე, ევრომაიდანზე, ოპოზიციის ტრიბუნასთან მდებარე ერთ-ერთ სექტორში ცეცხლზე შემდგარ დიდ ქვაბთან გავიცანი. ასეთ სახელდახელოდ მოწყობილ საველე სამზარეულოში ის და მისი მეგობრები წვნიანს ხარშავენ და ჩაის ადუღებენ, ქაფქაფა სითხეს ჩამჩით ანაწილებენ პოლიეთილენის ჭიქებში და ბუტერბდროდებთან ერთად ამ მწირი მენიუთი უმასპიძლდებიან რიგში მორჩილად მდგარ აქტივისტებს. ამასობაში მოხალისეთა მეორე ჯგუფი კი ლანგარზე ალაგებს ჭიქებს და დააქვს ხალხში, რათა ყინვაში მდგარი ადამიანები გათბნენ.

გასინჯეთ, - უკრაინულად მომმართავს ლესია და მაწვდის ცხელ ჩაისა და შაშხისნაჭრებიან შავ პურს, რომელსაც ცეცხლზე შემომდგარ სპეციალურ ცხაურაზე ხუხავენ. გემრიელად შევექცევი მომიტინგეთა ულუფას, მივლინებების დროს ნასწავლი დამტვრეული უკრაინულითვე ვუხდი მადლობას და კიდევ ვითხოვ შაშხიანი ბუტერბროდის დამატებას, რაც ლესიასა და რიგში მდგომი უკრაინელი დემონსტრანტების აღფრთოვანებას იწვევს.

სწორედ ასეთ სექტორებად არის დაყოფილი კიევის ცენტრში მდებარე ევრომაიდნის ვეებერთელა ტერიტორია მეტრო „ხრეშჩატიკიდან“ პროფკავშირის სასახლემდე და სასტუმრო „კოზაცკაიამდე“ და ამ სექტორების მართვა ძირითადად სამი ოპოზიციური პარტიის - „ბატკივშჩინის“, „უდარისა“ და „თავისუფლების“ - წევრებისა და მოხალისეების საშუალებით ხდება. აქტივისტები და მოხალისეები დაყოფილნი არიან ათეულიებად და ოცეულებად, გაყოფილი აქვთ ფუნქციები და, რაც მთავარია, ამ ფუნქციებს საოცარი ორგანიზებულობით და ენთუზიაზმით ასრულებენ. ამასთან, ყველა სექტორის შესასვლელებს მორიგეები გულდაგულ დარაჯობენ, შემოღებული აქვთ საშვების სისტემა, რათა პროვოკატორი ან ლოთბაზარა ვინმე არ შეეპაროთ, რასაც პროპაგანდა ევრომაიდნის დისკრედიტაციისათვის გამოიყენებს.

ასეთი განაწესის მიხედვით ერთი ჯგუფი რომ მორიგეობს, მეორე ისვენებს. ცხადია, რაკი გარეთ ყინავს, დასასვენებლად კიევის მერიისა და უკრაინის პროფკავშირების სასახლის დერეფნები გამოიყენება. თუმცა, უშუალოდ კარვებში, სადაც ე.წ. "ბურჟუიკები" უდგათ, ხალხს საძილე ტომრებშიც სძინავს. ამ ავანგარდმა, რომელიც ყოფილი „ავღანელებითა“ და უკრაინელი ნაციონალისტებით არის დაკომპლექტებული, მომიტინგეთა დარბევის მცდელობის შემთხვევაში ბარიკადებთან უნდა შეაჩეროს „ბერკუტის“ სპეცდანიშნულების რაზმი და მისი დამხმარე ე.წ. „ტიტუშკები“. ესაა სპორტსმენებისგან დაკომპლექტებული გასამხედროებული პროსახელისუფლებო დაჯგუფება. მას ხალხმა „ტიტუშკები“ უწოდა მისი ერთი აქტივისტის, სპორტსმენ ვადიმ ტიტუშკოს გამო, რომელმაც ჯერ კიდევ 18 მაისს გამართულ მიტინგზე "გაითქვა სახელი" ჟურნალისტის ცემით.

ასე მიხსნის ლესია, რომელიც, როგორც ბევრი მისი მოხალისე თანატოლი, ძალიან სერიოზულად ეკიდება ხელმძღვანელებისაგან, ე.წ. სტაროსტებისაგან მიცემულ დავალებას და ამით, როგორც თავად ამბობს, საკუთარი წვლილი შეაქვს იმ ბრძოლაში, რომელიც მის ქვეყანაში მიმდინარეობს რუსეთის ორბიტაზე ქვეყნის დაბრუნების მსურველ პრეზიდენტ იანუკოვიჩის ხელისუფლებასა და ევროპული კურსის მომხრე ოპოზიციას შორის.

„ბრძოლა“ სწორედაც რომ ზუსტად გადმოცემს არსს წინააღმდეგობის იმ მოძრაობისა, რაც უკრაინაში 22 ნოემბრიდან დაიწყო, მას შემდეგ, რაც უკრაინის მთავრობამ - ოპონენტების აზრით, მოსკოვის ზეწოლით - ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმების ხელმოწერა გადაიფიქრა. საპროტესტო აქციებისა და სამთავრობო უწყებების პიკეტირების ერთი კვირის თავზე უკრაინის ხელისუფლებას ნერვებმა უმტყუნა და 1 დეკემბერს, შუაღამისას, უკრაინის პოლიციის სპეცდანიშნულების ძალებს უკრაინის პროდასავლური კურსის მომხრე მშვიდობიანი აქციის ძალის გამოყენებით დაშლა უბრძანა.

ამ ძალადობამ კიდევ უფრო გააღვივა მთელ ქვეყანაში საპროტესტო მუხტი და გადაზარდა იგი ნამდვილ რევოლუციაში, რომლის სერიოზულობას ხაზს უსვამს ხის მორებისაგან აგებული სამი-ოთხი მეტრის სიმაღლის ბარიკადები, მათზე აღმართული უკრაინის სახელმწიფო და ევროკავშირის დროშები, ბარიკადებზე მდგარი რევოლუციის უიარაღო გუშაგები და მოხალისე გოგონები, რომლებიც რევოლუციურ ევრომაიდანზე ხალისით მუშაობენ მედდებად და მზარეულებად.

როგორც უკრაინის ოპოზიცია ამბობს, 1 დეკემბერს ძალის გამოყენებით ხელისუფლებამ ლეგიტიმურობა დაკარგა, ხალხმა კი რწმენა შეიძინა, რომ მშვიდობიანი რევოლუციით გადააყენებს პრეზიდენტ ვიქტორ იანუკოვიჩს და დაუბრუნებს ქვეყანას ევროპულ მომავალს. ამ მიზნის მისაღწევად კიევის ცენტრში მდებარე თავისუფლების მოედანი, უკრაინულად „მაიდან ნეზალეჟნოსტი“, სადაც 2004 წლის ნოემბერ-დეკემბერში „ნარინჯისფერი რევოლუცია“ მოხდა, ახლა მართლაც წააგავს ფორპოსტს, რომელიც გამარჯვების გარეშე დაშლას აღარ აპირებს.
არანაირი აზია და აღმოსავლეთი დღეს ჩვენთან აღარ არსებობს. დასავლეთს ერთადერთი მოწინააღმდეგე ჰყავს - ეს ანტიდასავლეთია.

ანტიდასავლეთი უცნაური მოვლენაა. ესაა აფექტებისა და აზრების ერთობლიობა, რომელიც იბადება ყველგან, სადაც ჩაკეტილ სივრცეში მოდერნული ცივილიზაცია შედის. საინტერესო ისაა, რომ ერთმანეთისაგან სრულიად განსხვავებული კულტურები ძალიან მსგავს რეაქციას იძლევიან. თითქოს განსაცვიფრებელია, არა? რა უნდა ჰქონდეს საერთო მე-19 საუკუნის იაპონიას, მე-20 საუკუნის აფრიკულ ქვეყნებსა და 21-ე საუკუნის რუსეთს? არც არაფერი. მაგრამ რეაქცია მოდერნულ ცივილიზაციაზე ყველა ამ ეპოქასა და რეგიონში ერთნაირი იყო. პასუხი მარტივია: მოდერნულობა იმდენად ძლიერია, რომ საკუთარ თავზე რეაქციის ფორმებსაც კი ის განსაზღვრავს. მეტიც, ძირითადად ისე ხდება ხოლმე, რომ სხვა რეგიონები დასავლურ ცივილიზაციას იმავე არგუმენტებით აკრიტიკებენ, რომლებიც თავად დასავლეთის შიგნით შემუშავდა. მაგალითისათვის, სლავიანოფილობა იყო რუსული ფილოსოფიური მიმდინარეობა, რომელიც რუსეთის ცივილიზაციის უნიკალურობას ამტკიცებდა, მაგრამ ყველა არგუმენტი და ძირითადი ცნება, რომელსაც ის იყენებდა, სინამდვილეში გერმანული რომანტიკული თეოლოგიიდან ჰქონდა აღებული. ანტიდასავლეთის თვითმყოფადობა ფიქციაა, რომლის უკანაც დასავლეთზე აბსოლუტური დამოკიდებულება იმალება.

რაც შეეხება ჩვენს ქვეყანას, ვისაც ჰგონია, რომ მედასავლეთეობისა და ლიბერალიზმის (ეს ორი კი საქართველოში ერთი და იგივეა) დისკრედიტაცია ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მოხდა, მას უბრალოდ 90-იანი წლები დაავიწყდა. რამდენად არაპოპულარული იყო ლიბერალური იდეები ნოემბრის რევოლუციამდე, შეგვიძლია გადაცემა „ფსიქოზე“ რეაქციებისა ან იეღოველების დევნის ფაქტების მიხედვით გავიხსენოთ. ის კი არა, პრეზენტაციებზე უწყინარი ალაფურშეტის გავრცელება ბევრის მიერ გაგებულ იქნა, როგორც ქართული სუფრის დასამარების პროექტი. ძველბიჭური და მამულიშვილური დისკურსების სინთეზი, რომლითაც ლაპარაკობდნენ 90-იანი წლები, ვერაფრით იქნებოდა შემწყნარებლური ლიბერალიზმის მიმართ, თუმცა, რაც მართალია, მართალია - ეს დისკურსები სრულიად არაეფექტიანი აღმოჩნდა ლიბერალიზმის წინააღმდეგ ბრძოლაში.

ბოლო ათწლეულის განმავლობაში წვრილმანი ფსიქოლოგიური და ფიზიკური ძალადობისაკენ მიდრეკილი, მაგრამ სახელმწიფოს რეპრესიული აპარატით შეშინებული ანტიდასავლეთი დაიმალა (პრობლემა ის იყო, რომ ამ რეპრესიულმა აპარატმა დასავლური ცხოვრების წესის დასაყრდენი - საშუალო კლასი - იმაზე კიდევ უფრო მეტად შეაშინა, ვიდრე ანტიდასავლური ჯგუფები). ერთადერთი სივრცე, რომელიც ანტიდასავლეთმა საქართველოში თავშესაფრად აღმოაჩინა, ეკლესია იყო. მაგრამ თავად ეს სივრცე ბოლო ათი წლის განმავლობაში განუზომლად და განუხრელად იზრდებოდა; ეკლესიის რეიტინგი ტოვებდა ადამიანურ განზომილებებს და აღწევდა ღვთაებრივ სიმაღლეებს. ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ ანტიდასავლეთი ღიად გამოვიდა საჯარო ასპარეზზე; საგრძნობი ადგილი დაიკავა მან პოლიტიკურ სისტემაშიც. ახლა ის ძლიერ მოკავშირესთან ხელშეკრულების დადების პროცესშია, და ეს მოკავშირე ქვეყნის გარეთ მდებარეობს.

მახსოვს, წლების წინ ერთ უცხოელ დიპლომატს ვუთხარი: რუსეთის პრობლემა ისაა, რომ მას არ აქვს რბილი ძალა, მიზიდულობა-მეთქი. სამაგიეროდ, მას აქვს უნარი, თუ არ დამორჩილდებით, ტანკებით გადაგიაროთო - მომიგო ცინიზმნარევი გონებამახვილობით. „ეს არაა საკმარისი“ - ვუპასუხე მე. დღესაც მგონია, რომ ჩემი ბოლო პასუხი მართალი იყო, მაგრამ ჩემი თავდაპირველი დაშვება თვალსა და ხელს შუა არასწორი ხდება. რუსეთი, რომელსაც დღეს საკუთარი თავი მხოლოდ როგორც ანტიდასავლეთი ესმის, მიზიდულობასა და მომხვიბვლელობას იძენს. ეს მიზიდულობა მათზე მუშაობს, ვინც ცხოვრება ვერ ააწყო (და კიდევ მათზე, ვისაც ამ წარუმატებელი ადამიანებით მანიპულირება სურს). მათ რიგებში ადვილად ვრცელდება მითოლოგია, რომლის მთავარი უწყებაა: შენ ცუდი ცხოვრება გაქვს, მაგრამ კაცი ხარ იმიტომ, რომ „კაცს მაინც არ აღოღდები“; გაუნათლებლები ვართ, მაგრამ სამაგიეროდ მე-12 საუკუნეში...; ჯანდაცვა არ გვივარგა, მაგრამ სულიერების საბადოები ხომ გვაქვს; გული უნდა გტკიოდეს, აბა... ასე თვალსა და ხელს შუა იქცევა ჩავარდნა მთავარ და, საბოლოოდ, ერთადერთ ღირსებად.

ამ მითოსურ წარმოდგენებთან ბრძოლის საუკეთესო საშუალება ცხოვრების გაუმჯობესებაა. ქვეყანაში, სადაც ყველა მოტივირებული ადამიანი სამუშაოს იპოვის, ხოლო ყველა დაუცველს ქმედითი დახმარების იმედი აქვს, ამ მითოლოგიის ვირუსის გავრცელების ნაკლები შანსია. ამიტომ, პირველ რიგში, ძლიერი ეკონომიკა და ეფექტიანი სახელმწიფო გვჭირდება. ესაა პოზიტიური ამოცანა.

მაგრამ ამ მარტივი პასუხით ქვეშიდან ვერ გამოვალთ. პრობლემაც სწორედ ისაა, რომ ამ მითოლოგიის გავრცელება შეუძლებელს ხდის განვითარებას. ადამიანები, რომლებსაც სწამთ, რომ ამქვეყნიური ცხოვრების თამაში აპრიორი წაგებული აქვთ, ვერასოდეს ააშენებენ თანამედროვე ქვეყანას.

რაც იმას ნიშნავს, რომ საჭიროა ამ მითების წინააღმდეგ ბრძოლა. რელიგიურ ფუნდამანტალიზმსა და პოლიტიკურ კონსპიროლოგიას ახალი განმანათლებლობა უნდა დაუპირისპირდეს. ახალი ეს განმანათლებლობა ჯერ იმიტომ იქნება, რომ ჩვენ ის თავის დროზე გამოვტოვეთ. დიახ, ჩვენ ევროპული, დასავლური ცივილიზაციის ნაწილი ვართ, მაგრამ მისი ყველა ეტაპი არ გაგვივლია და მათ შორის მთავარი „გაუვლელი“ ეტაპი სწორედაც რომ განმანათლებლობაა. მაგრამ ახალი ეს განმანათლებლობა იმ აზრითაც უნდა იყოს, რომ ის ვერ იქნება ევროპული, მე-18 საუკუნის განმანათლებლობის უბრალო გამეორება. საბოლოო და აბსოლუტური ჭეშმარიტებების დღეს აღარ გვჯერა. ჩვენ ვეღარ მივიღებთ იმას, რომ „ეს ჭეშმარიტებები არის თავისთავად ცხადი“. ჩვენ უკვე ვიცით, რომ თავისთავად ცხადი ჭეშმარიტებები არ არსებობს.

ოღონდ სკეპტიციზმი სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ არ შეგვიძლია დავინახოთ შეცდომა, იდიოტიზმი, ტყუილი, მავნე პროპაგანდა. სწორად რომ პირიქით: აბსოლუტური ჭეშმარიტებების რომ არ გვჯერა, ეს სწორედ კრიტიკული აზროვნების დამსახურებაა, რომელიც შეცდომებს ბევრად უფრო სწრაფად აღმოგვაჩენინებს.

სწორედ ესაა ნეგატიური ამოცანა: არ დავუშვათ მითოლოგიის გავრცელება, რომელიც მოკლავს განვითარების შანსს. შევქმნათ რაციონალობის ანკლავები მტრულ გარემოში, მოვახდინოთ კრიტიკული აზრის ინსტიტუციონალიზაცია მედიაში, უნივერსიტეტებში, ენ-ჯი-ოებსა თუ პოლიტიკურ პარტიებში.

და კიდევ ერთი: დასავლეთთან დაახლოება სულაც არ ნიშნავს თვითმყოფადობაზე უარის თქმას. სულ პირიქით: ყველა დასავლური ქვეყანა სხვადასხვანაირია. დასავლეთი მრავალფეროვანია და სხვადასხვაგვარი.

ერთმანეთს ყველაზე მეტად ანტიდასავლური ქვეყნები ჰგვანან.

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG