ბლოგები

„აწმყო თუ არა გვწყალობს,
მომავალი ჩვენია“-
უსაფუძვლო ოპტიმისტის
ლოგიკური შეცდომა


საქართველოს ორი ხელისუფლება ჰყავს: წინა და უკანა! წინა ხელისუფლება, ცხადია, სააკაშვილისაა, რომელიც 1 ოქტომბრის არჩევნების შემდეგ წარსულში გადგა, თუმცა ფორმალურად (საპრეზიდენტო არჩევნებამდე) მაინც ხელისუფლების ნაწილად დარჩა, ხოლო უკანა ივანიშვილის მთავრობა-პარლამენტია, რომელიც ძირითადად უკან ყურებითაა დაკავებული. როგორც კი ოპონენტები მიმდინარე მოვლენების გამო დაუსვამენ შეკითხვებს, ამ ხელისუფლების წარმომადგენლები უმალ გასულ ცხრა წელიწადზე იწყებენ ლაპარაკს. ვერ ვიტყვით, რომ ახალ მთავრობას წარსულში ყურება და ქექვა ცუდად გამოსდის და დროს ფუჭად კარგავს, მით უფრო, რომ წამებისა და არაადამიანური მოპყრობის ამსახველი ვიდეომასალის აღმოჩენისა და გამომზეურების შემდეგ მისი მარგი ქმედების კოეფიციენტი მნიშვნელოვნად გაიზარდა. თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ წინა ხელისუფლების მამხილებელი ვიზუალური მასალის აღმოჩენის შემდეგ ისეთი სიძლიერის გრავიტაციული ველი გაჩნდა წარსულში, რომ ლამის მთელი საქართველო (მათ შორის, პოლიტიკური კლასი, მედია და ე.წ. "საჯარო ინტელექტუალები") წარსულში გადასახლდეს.

ცხადია, წარსულის შესწავლა (წარსულის შეცდომებზე სწავლა) საშური საქმეა, მაგრამ უბედურებაც ის არის, რომ საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი წარსულს სულ სხვა მიზნით სტუმრობს. სოციალურ ქსელებში გამოქვეყნებული სტატუსების შინაარსი გვაფიქრებინებს, რომ ბევრი ცდილობს საკუთარი წარსულის შეცვლას აწმყოს შესაბამისად. იშვიათად, რომ კრიტიკა საკუთარი თავისკენ იყოს მიმართული. „სად იყო „X“ მაშინ, როცა პატიმრებს აწამებდნენ?“, „Y”-მა ყველაფერი იცოდა გაუპატიურების შესახებ!“ - ვინც ამ შინაარსის კითხვებს სვამს ან თითს სხვისკენ იშვერს, იმთავითვე გულისხმობს, რომ თვითონ საჭირო ადგილას იყო და, რასაკვირველია, ფხიზლობდა. აქ, მთავარია დაასწრო სხვას და თავის მართლება სხვას მოუწიოს! არავინ ლაპარაკობს საკუთარ შეცდომაზე, გულგრილობაზე, არასწორ ქცევაზე... ყველა დარწმუნებულია, რომ მხოლოდ სხვისი შეცდომა და არასწორი ქცევაა გამოუსწორებელი, თვითონ კი უპრობლემოდ შეუძლია წარსულში უჩინრად დაბრუნება და შეცდომის გამოსწორება. აწმყოს შესაბამისად წარსულის შეცვლის თვალსაჩინო ნიმუში:

ომის ვეტერანი ბუბუა უყვება შვილიშვილს ტყვედ ყოფნის ამბავს.
„ყველა დახვრიტეს, მხოლოდ მოღალატეები დატოვეს ცოცხალი!“
„მერე შენ, ბაბუ?“
„მე დამხვრიტეს!“

ამ ანეკდოტის გარდა, ასევე შეგვიძლია გავიხსენოთ ხელისუფლებადაკარგული პოლიტიკოსების მთელი ლეგიონი, რომლებიც ახლა, აწმყოში გვიმტკიცებენ, როგორ ებრძოდნენ დანაშაულებრივ რეჟიმს შიგნიდან და როგორ დახვრიტეს ისინი.

დღეს ბევრი იხსენებს სახალხო დამცველის, ამა თუ იმ ადვოკატის ან ადამიანის უფლებათა დამცველის ანგარიშსა თუ განცხადებას, რომლებშიც წამებისა და არაადამიანური მოპყრობის ფაქტები იყო მოტანილი. ეს ფაქტები მედიისა და, შესაბამისად, საზოგადოების თვალსაწიერშიც ხვდებოდა, მაგრამ საზოგადოების რეაქცია იშვიათად იყო ადეკვატური. საზოგადოებამ ყველაფერი იცოდა, მაგრამ ამ ყველაფერს აკლდა ვიზუალური გაფორმება (გამოსახულება), რაც, როგორც ჩანს, ჩვენი საზოგადოებისათვის სულაც არ არის უმნიშვნელო ფაქტორი.

ბევრი ჩვენგანი ხვდებოდა, რომ „მოფარებულში“ რაღაც ძალიან ცუდი ხდებოდა, მაგრამ არ იჯერებდა ისევე, როგორც არ იჯერებს ბავშვი, რომ მის მშობლებს გარდაუვალად შეიძლება ჰქონდეთ სექსი. არადა, უკვე იცის, როგორ ჩნდება, ზოგადად, ადამიანი, როგორ შეიძლებოდა ჩასახულიყო თვითონ, მაგრამ ვერ წარმოუდგენია (ვერ დაუჯერებია) მშობლების კოიტუსი! არა, რაღაც სექსუალური აქტის მსგავსის ხატება კი იკვეთება მის გონებაში, მაგრამ არ ჰყოფნის გამბედაობა (გონიერება), რომ თვალი გაუსწოროს მას. ჩვენი უბედურებაც ეს უმწიფრობიდან (უგუნურებიდან) გამომდინარე გაუბედაობაა. დამოუკიდებლად ვერ ვუსწორებთ თვალს სინამდვილეს. დახმარების (ბიძგის) სახით გვჭირდება სხვის მიერ მოწოდებული ვიზუალური გამოსახულება. ვიცით, რა მდგომარეობაში შეიძლება ჩავარდეს ლეიკემიით დაავადებული ადამიანი, მაგრამ ვიდრე არ ვნახავთ მისი ტანჯვის ამსახველ ვიზუალურ მასალას, არაფრით ჩავრიცხავთ საბანკო ანგარიშზე უბადრუკ ერთ ლარს. ახლაც ასეა: ვიდრე არ ვნახეთ წამებისა და გაუპატიურების კადრები, არაფერმა იმოქმედა ჩვენზე. გვაქვს საფუძველი ვიფიქროთ, რომ აღნიშნულ დანაშაულს (ვიდეოფირზე ასახულ წამებას) ჰყავს კონკრეტული სისხლის სამართლის რამდენიმე დამნაშავე და ასიათასობით გულგრილი მოწმე! ეს მოწმეობა - და, ხშირ შემთხვევაში, თანამონაწილეობაც - ძვალ-რბილში გვაქვს გამჯდარი.

წლების წინ, როცა ბავშვი ვიყავი, ჩემი სახლის გვერდით, ერთ-ერთ შენობაში, განთავსებული იყო მილიციის განყოფილება, რომლის გისოსებიანი ფანჯრებიდან ხშირად გამოდიოდა ისეთი საზარელი ხმები, როგორსაც ჯალათი და ტანჯვის ობიექტი აქტიური ურთიერთობისას გამოსცემენ ხოლმე. უბნის ბიჭები ამბობდნენ, „ვინც არ ბოზდება, იმას ბოთლზე აჯენენო“. როგორი ამბავია? თან, ისიც ვიცოდით, თუ „კაი ბიჭი“ „გაბოზდებოდა“, სხვა „კაი ბიჭები“ უთუოდ ჩაარტყამდნენ თავში... ასეთი ამბები 21-ე საუკუნეშიც გადმოგვყვა. წესით, ბევრს უნდა ახსოვდეს შს სამინისტროს შენობებიდან ბრალდებულებისა თუ ეჭვმიტანილების დეფენესტრაციებიც, პატიმრების ძალადობა (მათ შორის სექსუალური ძალადობა) პატიმრებზე და ა.შ. არაფერს ვამბობ იმაზე, რომ ნებისმიერი კონფლიქტი - იქნება ეს ოჯახში, ქუჩაში, ტრანსპორტში თუ სუფრაზე - მკვლელობით თუ არა, სხეულის მძიმე დაზიანებით შეიძლება დასრულდეს. რა, 17 მაისს განა ცოტა მოძალადე და მანიაკი ვიხილეთ შუაგულ თბილისში? ამ ყველაფერს შეგუებულები ვართ, ჩვენს გულისმწყრომასა და აღშფოთებას რატომღაც მხოლოდ ფირზე აღბეჭდილი ძალადობა იწვევს. თუ ჩვენი მეზობელი ცოლს სცემს, ეს ჩვენი საქმე არ არის და, შესაბამისად, როცა სადარბაზოში შეგვხვდება, არც სალამს დავუგვიანებთ, მაგრამ საკმარისია ტელევიზორში ვიხილოთ გვამი ან დასახიჩრებული სხეული, რომ მაშინვე რისხვითა და ზიზღით ავივსებით. განა რა შეიცვალა გარდა იმისა, რომ ერთი ჩვეულებრივი ამბავი საჯარო სანახაობად იქცა? განა სიმპტომატური არ არის, რომ ჩვენი ემოცია მხოლოდ სანახაობის დროს იფეთქებს ხოლმე? სანახაობის დროს აღშფოთება (გაბრაზება) კი ტკბობის ერთგვარი ფორმაა და ვერ გამოდგება ვერც სანახაობის შეწყვეტის და ვერც ძალადობის პრევენციის წინაპირობად. ამიტომაც იყო, რომ რამდენიმე ადამიანმა შინაგან საქმეთა მინისტრთან შეკრებილ საზოგადოებას ვერაფრით გადააფიქრებინა სანახაობის (წამებისა და გაუპატიურების ამსახველი ვიდეოფირის ჩვენების) შეწყვეტა. ვინ იცის, ნება რომ დართონ, რამდენი ადამიანი ისურვებდა ამ ფირების ნახვას? შინაგან საქმეთა მინისტრმაც ისეთი აზარტით ამცნო „რუსთავი 2“-ის ჟურნალისტს მორიგი ოთხი კასრისა და ვიდეოკასეტების აღმოჩენის ამბავი, რომ აშკარა გახდა, მინისტრს ამ მასალებთან იმაზე მეტი ემოციური ბმა აქვს, ვიდრე ნივთმტკიცება უნდა იწვევდეს ჯანმრთელ ადამიანში. აშკარაა, რომ კარგად უწყიან სამინისტროში სანახაობის ძალა: ვინც სანახაობას იძლევა, ის მართავს ქვეყანასაც! გამოდის, რომ რაც წარუმატებლად სცადა შს მინისტრის ყოფილმა მოადგილემ, გელა ხვედელიძემ, წარმატებით განახორციელა მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა. ვინც ამას ახლა (აწმყოში) ვერ ხვდება, წლების შემდეგ აუცილებლად მოუწევს წარსულის შეცვლაზე ზრუნვა აწმყოს (ახალი კონიუნქტურის) შესაბამისად და იმის მტკიცება, რომ კიდევ ერთხელ დახვრიტეს. არადა, პირიქით უნდა იყოს: წარსული უნდა განსაზღვრავდეს აწმყოს და აწმყო - მომავალს. რას იფიქრებდა ჯერ ლაიბნიცი, შემდეგ კი ილია ჭავჭავაძე (რომელმაც გერმანელი მოაზროვნის გამონათქვამი „აწმყო შობილი წარსულისაგან, არის მშობელი მომავალისა“ თავის ერთ-ერთ ლექსს ეპიგრაფად წაუმძღვარა), რომ საქართველოში დრო არა მარტო ფარდობითი, არამედ სუბიექტურიც იქნებოდა. მხოლოდ აქ, საქართველოში გვჯერა: მარტო იმის გამო, რომ აწმყო არა გვწყალობს, მომავალი აუცილებლად ჩვენი იქნება! აშკარაა, რომ განსაკუთრებული ძალისხმევის გარეშე, მომავალიც ისეთივე იქნება, როგორიც აწმყო გვაქვს. აწმყო კი, მოგეხსენებათ, არ გვწყალობს. საკითხავია, რატომ? იმიტომ ხომ არა, რომ ხელს გვიშლის ყველა, საკუთარი თავის გარდა? „იეღოველები“, რუსები, გეები, სეპარატისტები, ნაცები, ქოცები, ამერიკელები, სომხები, დასავლეთი, სოროსი, ზოგადად აგენტები და ა.შ. თვალს ვერ ვუსწორებთ პრობლემებს აწმყოში (ანუ, როცა ჩვენი დროა) და, შესაბამისად, ვერც (არც) ადეკვატურ კითხვებს ვსვამთ, რის გამოც მარადიული კიჩისთვის ვართ განწირული. ტანჯვაც შეიძლება იყოს კიჩური. ვისაც არ სჯერა, გადაავლოს თვალი საქართველოს უახლეს ისტორიას!

Стригу котов, могу кастрировать, вобщем как получится...
მოყვარული ქირურგის განცხადება



საქართველოს მდგომარეობის ერთი წინადადებით ჩამოყალიბება რომ მოენდომებინა ვიმეს, ყველაზე ზუსტი ალბათ ეს იქნებოდა: 2012 წლის 1 ოქტომბერს ხელისუფლება მშვიდობიანად შეიცვალა, მაგრამ ქართველების ერთ (არ ვიცი, რამდენად დიდ) ნაწილს რევოლუციის შეგრძნება გაუჩნდა. ამ რეალურსა და წარმოდგენილს (ან განცდილს) შორის განსხვავება სხვადასხვანაირად გამოიხატება: მაგალითად, სოფელ სამთაწყაროს მაცხოვრებლებმა ჩათვალეს, რომ მათთვის გაისროლა ავრორამ რადგანაც სოფელში უმრავლესობას წარმოადგენენ, შეუძლიათ თანასოფლელ მუსლიმებს ლოცვის უფლება არ მისცენ. ზოგიერთმა გაუგებარი კრიტერიუმით პოლიტპატიმრად მიჩნეულმა და ამნისტიით გათავისუფლებულმა ადამიანმა ახალი მთავრობის (რბილად რომ ვთქვა) ლმობიერება ძალადობის ლიცენზიად მიიჩნია და მართლმადიდებლად თვითწოდებულ ბრბოდ გადაქცეულ მრევლთან ერთად 17 მაისს ჰომოფობიის წინააღმდეგ მიმართული აქციის სასტიკ დარბევაში მონაწილეობა მიიღო. საქართველოს მოქალაქეთა ნაწილი უკმაყოფილოა სამართლიანობის აღდგენის, ანუ ნაციონალური მოძრაობის წევრთა დაპატიმრების ხარისხითა და ტემპით.

მთავრობას და საპარლამენტო უმრავლესობას, რომელიც, რაღა დაგიმალოთ და, მოქალაქეებში ასეთი მოლოდის გაჩენაში მთლად უდანაშაულო არ არის, პოლიტიკურ შპაგატში უწევს ჩაჯდომა. ერთი მხრივ, დასავლელ პარტნიორებს უნდა დაუსაბოთოს, რომ ოპონენტებს არ დევნის პოლიტიკური მოტივით, მეორე მხრივ კი საკუთარ ამომრჩეველს, რომელიც ამავე ოპონენტების, როგორც დამნაშავე რეჟიმისათვის, მეორე ნიურნბერგის მოწყობას ითხოვს, უნდა განუმარტოს, რატომ იგვიანებს სამართლიანობის აღდგენა. უმრავლესობაში უკვე გამოიკვეთა ორი ბანაკი, ერთი, რომელიც პირობითად დასავლელი პარტნიორების პოზიციასთან უფრო ახლოა, ხოლო მეორე, რომელიც მოუთმენლად ელის, როდის [...] ნაციონალებს ბოლომდე დედას ერის იმ ნაწილის გულისნადებს ახმოვანებს, რომელსაც დემოკრატიაზე და სამართლიანობის აღდგენაზე თავისებური წარმოდგენა აქვს. ეს წარმოდგენა კი სამთაწყაროელთას ჰგავს. ადრე, საძულველი რეჟიმის დროს, უმცირესობას ეჭირა პალაჟენია იმას აკეთებდა, რისი ხოშიც ჰქონდა და ეს ცუდი იყო. ახლა კი უმრავლესობას უჭირავს პალაჟენია აკეთებს, რისი ხოშიც აქვს და ეს კარგია. ჩვენი მოქალაქეების ამ ნაწილისათვის, სამწუხაროდ, არსეობობს კონსტიტუცია, კანონები და საერთაშორისო შეთანხმებები, რომლებიც ამ ხოშს გარკვეულ კალაპოტში აქცევს.

რა უნდა ვქნათ, როდესაც კანონი არ ემთხვევა ხოშს? თუ ამის საშუალება გვაქვს, შევცვალოთ კანონი ხოშის მიხედვით. ამ პრაქტიკას, რომელსაც ზოგიერთებისთვის ნეტარხსენებული ნაციონალური მოძრაობაც თავდაუზოგავად მისდევდა, ახალმა ხელისუფლებამაც მალე გაუგო გემო.

ახლა კი საკუთრივ განათლების თემას მოვადექი. 22 июня, ровно в 4 утра 2013 წლის 10 ივნისს, განათლების და მეცნიერების სამინისტრომ საქართველოს პარლამენტს დაჩქარებული წესით წარუდგინა კანონპროექტი „უმაღლესი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონში ცვლილებების შესატანად.

ცვლილებების არასრული ჩამონათვალი ასეთია:

- რექტორის მოვალეობის შემსრულებელს ამიერიდან დანიშნავს პრემიერ-მინისტრი (აქამდე ნიშნავდა აკადემიური საბჭო).

- რექტორისათვის წესდება სახელფასო მინიმუმი და მაქსიმუმი.

- ასისტენტ-პროფესორები (რომლებიც ადრე შეიძლებოდა მაგისტრები (მაგალითად საზღვარგარეთ განათლებული კარგი ახალგაზრდა სპეციალისტები) ყოფილიყვნენ, ამიერიდან მხოლოდ მეცნიერებათა დოქტორები უნდა იყვნენ.

- უნივერსიტეტის რექტორი და დეკანი აუცილებლად უნდა იყოს მეცნიერებათა დოქტორი.

უცხო დამკვირებლისათვის ძნელი გასარკვევი იქნება, რა არის ამ დაჩქარებული და ნაჩქარევი ცვლილებების მიზეზი. უცხოს კი არა და წესით ყველაზე გათვითცნობიერებულსაც უჭირს ამისი გარკვევა: კანონის დანიშნულებაში ვერ გაერკვა განათლების და მეცნიერების რეფორმების სახელმწიფო კომისიის წევრი გია დვალი, რომლის აზრი კანონის მომზადებისას წესით გასათვალისწინებელი იყო.

სამაგიეროდ კანონის ლოგიკას ზედმიწევნით ზუსტად ხსნის განათლების, მეცნიერების და კულტურის კომიტეტის წევრი ნუკრი ქანთარია: „სამართლიანობის აღდგენა განათლების სისტემაში“.

ცვლილებებიდან ერთ მაგალითს ამოვირჩევ (დანარჩენებზე კომენტარი იხ. აქ): კანონის მოთხოვნა, რექტორი აუცილებლად იყოს მეცნიერებათა დოქტორი, თავისთავად არც სწორია, არც არასწორი (მსოფლიო პრაქტიკა ორივე ვარიანტს იცნობს). უბრალოდ, როგორც თავის დროზე ნაციონალურმა მოძრაობამ მუშტით გაიტანა საკანონმდებლო ცვლილება, რომელიც თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის რექტორად სანდრო კვიტაშვილის დანიშვნის შესაძლებლობას იძლეოდა, ახლა კოალიცია ქართული ოცნება კანონს ცვლის იმისათვის, რომ სანდრო კვიტაშვილი რექტორობიდან მოხსნას.

კვიტაშვილის რექტორობა (როგორც დანიშვნა, ისე მოხსნა) თავისთავადი ღირებულების მატარებელი სულაც არ არის, მაგრამ ახალი მთავრობა უნივერსიტეტების ავტონომიის დაპირებით მოვიდა, ხოლო რექტორის მოსახსნელად კანონის შემოღება და მისი მოვალეობის შემსრულებლის დანიშვნის პრეროგატივის პრემიერ-მინისტრისათვის მინიჭება ავტონომიასთან, ცოტა არ იყოს, მწყრალად გახლავთ.

ერთი პირობით: თუ, რაღა თქმა უნდა, ამ ავტონომიას არ გავიგებთ ისე, როგორც ეს აკადემიურ შურისმაძიებელებს ესმით. ერთ ასეთ ჯგუფს, რომელიც თავის თავს მოკრძალებულად უწოდებს „სტუდენტები აკადემიური თავისუფლებისათვის“, ავტონომია წარმოუდგენია როგორც „უნივერსიტეტთა ხელახლა დაფუძნება“. ვინმეს თუ გაუკვირდა, კი მაგრამ ხომ არსებობს უნივერსიტეტებიო, მალევე გაიგებს, რაშია საქმე. ხელახლა დაფუძნება სინამდვილეში ახალი უნივერსიტეტების გახსნას სულაც არ გულისხმობს. „ხელახლა დაფუძნება“ საჭიროა, რადგანაც უნივერსიტეტებში „ავტონომიურ ძალაუფლებას ფლობდა და დღესაც ფლობს სააკაშვილის რეჟიმის ერთგულ ჩინოვნიკთა და ‚დანიშნულ’ ინტელექტუალთა კლანი“. ამ კლანის მოსაშორებლად კი საჭიროა „ქირურგიული ჩარევა“ (ბანს აძლევს სტუდენტებს დეპუტატი ჟორჟოლიანი). ქირურგიული ჩარევის შედეგად უნივერსიტეტებში დაბუდებული სიმსივნე უნდა ამოიკვეთოს, ხოლო ოპერატორის როლი სახელმწიფომ უნდა შეასრულოს. (ალბათ არ იქნება ძნელი მისახვედრი, რომ სახელმწიფო აბსტრაქტული რამ არ არის და ზემოხსენებული ტერმინოლოგიით რომ ვისარგებლო, ამ ოპერაციას „რეჟიმის ერთგული ჩინოვნიკები“ და „დანიშნული ინტელექტუალები“ განახორცილებენ.) ამას „სტუდენტები აკადემიური თავისუფლებისათვის“ რობესპიერ-ლაით სტილში ეძახიან „სახელმწიფოს პოზიტიურ ჩარევას სახელმწიფოს ინტერესებიდან და სიკეთიდან გამომდინარე.“ რიტორიკული ფასადი რომ ჩამოვაშოროთ, მოდელი ასე გამოიყურება: ჯერ გავწმინდოთ უნივერსიტეტბი დაბუდებული ბოროტებისაგან (კვიტაშვილი, თევზაძე და მათი ამფსონები, რომელთა სახელი ლეგიონია) და მერე ვილაპარაკოთ ავტონომიაზე. როგორგ ახორციელებდნენ ანალოგიურ პრინციპებს (მაგ. „ჯერ პროლეტარიატის დიქტატურა – მერე კომუნიზმი“, „ჯერ უსაფრთხოება - მერე დემოკრატია“) სხვადასხვა რჯულის მოყვარული ქირურგები, კარგად ვიცით. პაციენტი საკმარისად დასახიჩრდა მაგრამ ჯერ კიდევ სული კბილით უჭირავს. გაუძლებს თუ არა კიდევ ერთ, ჟანგიანი ნაჯახით ჩატარებულ „ქირურგიულ“ ოპერაციას, ვერ გეტყვით, მაგრამ ექსპერიმენტირების სურვილი დიდად არ მაქვს. ერთი კი ცხადია, რომ ავტონომიის განმტკიცება ავტონომიის გაუქმების გზით ჭკუასთან ახლოს არ უნდა იყოს. (აღმოჩნდა, რომ კოალიციის ნაწილისათვის უნივერსიტეტების ავტონომია მართლაც მნიშვნელოვანი და ღირებულია. კოალიციის თორმეტმა დეპუტატმა კანონს პირველი მოსმენით კენჭისყრაზე ხმა არ მისცა და მეორე მოსმენით სავარაუდოდ კიდევ უფრო მეტი არ მისცემს.)

საინტერესოა, რომ ადამიანები, რომლებიც ნაციონალურ მოძრაობას არსებული განათლების სისტემის დანგრევასა და განადგურებაში ადანაშაულებენ, დღეს სწორედ ამ გზას ირჩევენ და ერთადერთ გამოსავლადაც გვასაღებენ. ასე თუ ისე ყველანი ვთანხმდებით, რომ ზოგადად განათლების და, კერძოდ, უმაღლესი განათლების სისტემა ცუდ (თუ არა სავალალო) მდგომარეობაშია. კინკლაობის და ანგარიშსწორების არც დრო გვაქვს და არც რესურსი. ასევე ყველანი ვთანხმდევით იმაში, რომ აკადემიური თავისუფლება და უნივერსიტეტების ავტონომია ცენტრალური ფასეულობებია. რომ პოლიტიკისადმი დაქვემდებარებული უმაღლესი განათლების სისტემა ვერ განვითარდება. კანონი, რომელიც აკადემიურ თავისუფლებას და უნივერსიტეტის ავტონომიას კი არ ამკვიდრებს და ამყარებს, არამედ არსებულთან შედარებით კიდევ უფრო ზღუდავს, მეცნიერების და განათლების განვითარებას საქართველოში ვერაფრით გამოადგება. პრინციპი „ჯერ „ჩისტკა“ – მერე ავტონომია“ ვერ იმუშავებს ისევე, როგორც ვერ იმუშავა ანალოგიურ პრინციპზე დამყარებულმა ვერცერთმა მოდელმა. ფსევდორევოლუციური, ოპონენტთა განადგურებაზე მიმართული პოლიტიკა, მათ შორის საკანონმდებლო, გამოიწვევს იმას, რომ ყოველ ახალ მთავრობას გაუჩნდება ცდუნება, გაყაროს თავისი ნამდვილი თუ წარმოსახვითი მოწინააღმდეგეები, ისევე როგორც ეს ცდუნება ჯერ ნაციონალურ მოძრაობას, ახლა კი უკვე ქართულ ოცნებას გაუჩნდა.

რა იქნებოდა ნორმალური გზა? პირველ რიგში: სამართლიანობის აღდგენა არ ნიშნავს შურისძიებას. მაშინაც კი, როდესაც ქართველების ნაწილი შურისძიების წყურვილით არის შეპყრობილი და ნაკლებად აინტერესებს, ამით რამე გამოსწორდება თუ დაშავდება. მგონია, რომ კანონმდებელი ახალი კანონების შექმნისას არ უნდა ხელმძღვანელობდეს შურისძიების პრინციპით და არ ითხოვდეს კბილს კბილისა წინ. კანონმდებელი წინ უნდა იყურებოდეს და საფუძველს უყრიდეს ახალს და უკეთესს ან ავრცობდეს და აუმჯობესებდეს არსებულს და არა ანადგურებდეს მას. ამიტომ ერთადერთი სწორი და გონიერი გზა საქართველოს განათლების სისტემაში პოლიტიკური მტრის და მოყვრის გამოვლენაზე ვერ გაივლის. სწორი გზა ნაჯახის ქირურგიაზე კი არ გადის, არამედ მეცნიერებთან, პედაგოგებთან და სტუდენტებთან კონსულტაციაზე (მათი პოლიტიკური შეხედულებებისაგან დამოუკიდებლად). კარგია, რომ განათლების და მეცნიერების კომისიამ მუშაობა დაიწყო და კონცეფციაც დაწერა, მაგრამ ამ კონცეფციას კრიტიკა მოჰყვა, რომელიც აღარ განხილულა. კარგად მოფიქრებული გადაწყვეტილების, სპეციალისტებთან საფუძვლიანი კონსულტაციის გარეშე კანონის მიღება კი სასურველ შედეგს ვერ გამოიღებს.