ბიძინა რამიშვილი: ძვირფასო რადიომსმენელებო. გთავაზობთ რადიოჟურნალ "მეათე სტუდიის" მორიგ, 440-ე გამოშვებას, რომელსაც ქართული შოუ-ბიზნესის განვითარების შესახებ საუბრით დავიწყებთ; გარდა ამისა მოგითხრობთ საქართველოში საგამომცემლო საქმის პრობლემებზე; გაგაცნობთ გერმანელი მეცნიერ-მკვლევრის მოღვაწეობას საქართველოში; შემდეგ შეგიძლიათ მოისმინოთ ინტერვიუ პარიზში მცხოვრებ ჩვენს თანამემამულესთან, ოპერის მომღერალ ნონა ჯავახიძესთან. გადაცემას დავასრულებთ სიუჟეტით გამოჩენილ პოპმუსიკოსზე, პოლ მაკკარტნიზე, რომელსაც ამ დღეებში 60 წელი შეუსრულდა.
პრაღაში პროგრამას უძღვება ბიძინა რამიშვილი.
მუსიკა
ქართული შოუ-ბიზნესის განვითარების “ეკლიანი” გზები
თამარ ჩიქოვანი, თბილისი
ბიძინა რამიშვილი:
მუსიკისმცოდნეთა დაუსრულებელი კამათის მიუხედავად, ფაქტი ფაქტად რჩება - საქართველოში შოუ-ბიზნესი ნელ-ნელა ვითარდება: უკვე არსებობენ ქართული შოუ-ბიზნესის ვარსკვლავები, რომლებიც სტაბილურად ინარჩუნებენ თაყვანისმცემელთა ინტერესს, მართავენ სოლო-კონცერტებს, უშვებენ კომპაკტ-დისკებს, იღებენ კლიპებს და ა.შ. სხვადასხვა სოციოლოგიური გამოკითხვა მოწმობს, რომ მკითხველს დღეს, იმავე პოლიტიკოსებთან შედარებით, გაცილებით მეტად აინტერესებს სწორედ შოუ-ბიზნესის წარმომადგენელთა ცხოვრება. არადა, სულ ორიოდე წლის წინათ ქართველ პოლიტიკოსებს, ასე ვთქვათ, პოპულარობის თვალსაზრისით, ღირსეული კონკურენტი არ ჰყავდათ. ქართული შოუ-ბიზნესის პესრპექტივების შესახებ თამარ ჩიქოვანი გესაუბრებათ.
თამარ ჩიქოვანი:
ვინაიდან, საყოველთაოდ გავრცელებული მოსაზრებისგან განსხვავებით, გემოვნებაზე, სწორედაც რომ, დავობენ, დღეს არც ქართული შოუ-ბიზნესის წარმომადგენელთა ღირსება-ნაკლოვანებაზე გესაუბრებით და არც, ზოგადად, ქართული შოუ-ბიზნესის განვითარების ეკლიან გზაზე. ამჯერად ამ პრობლემებს, მინდა, ოდნავ სხვა კუთხით შევხედოთ – კერძოდ, რამდენად შესაძლებელია საქართველოში დღეს შოუ-ბიზნესის განვითარება.
თავად შოუ-ბიზნესის წარმომადგენლებიც ხშირად აღნიშნავენ, რომ დღეს, ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობის გათვალისწინებით, შოუ-ბიზნესის განვითარებაზე საუბარი არასერიოზულად გამოიყურება. მართლაც, შოუ-ბიზნესი ის სფერო გახლავთ, რომელიც საკმაოდ დიდ თანხებს მოითხოვს, მაგრამ, წარმატების შემთხვევაში, გაცილებით მეტ მოგებასაც იძლევა.
შესაბამისად, ქართული შოუ-ბიზნესის წარმომადგენელთა ერთი ნაწილი ცდილობს ფეხი მოიკიდოს მეზობელ რუსეთში, სადაც ეკონომიკური მდგომარეობაც ნადვილად საქართველოსას სჯობს და, საკონცერტო საქმიანობის თვალსაზრისითაც, გაცილებით მეტი შესაძლებლობებია. რამდენიმე მათგანმა კიდეც მიაღწია წარმატებას და დღეს რუსეთის შოუ-ბიზნესის ვარსკვლავის რანგამდეც ამაღლდა. საკმარისია გავიხსენოთ მოსკოვში მოღვაწე თამარ გვერდწითელი, სოსო პავლიაშვილი ან თემო რცხილაძე. უფრო ახალგაზრდები, ასევე, პირველ ნაბიჯებს დგამენ რუსეთის სცენაზე – მაგალითად, დათო ხუჯაძე, რომელიც, მეორე წელია, თავისი ადგილის დამკვიდრებას ცდილობს რუსეთის “ბაზარზე”. მეორე მხრივ, საქართველოდან წასული ძალიან ახალგაზრდა შემოქმედნი მხოლოდ რუსეთის სცენას არ სჯერდებიან და უკვე ამერიკის შეერთებული შტატების შოუ-ბიზნესშიც ცდიან ძალას - სხვათა შორის, საკმაოდ წარმატებითაც.
ჩვენი რადიოს ახალგაზრდულ პროგრამაში უკვე გიამბეთ ახალგაზრდა მომღერალ მარიკა თხელიძეზე, რომელმაც შარშან ჰოლივუდში გამართულ საშემსრულებლო ხელოვნების მეხუთე მსოფლიო ჩემპიონატზე სამი გრან-პრი – 2 ოქროსა და 1 ვერცხლის მედალი – მიღო. მისი წარმატება ამით არ დასრულებულა: 4 ივნისიდან მტვ-ს ამერიკულ არხზე უკვე გადის მარიკა თხელიძის კლიპი, სექტემბრიდან იგი ნიუ-იორკის ერთ-ერთ პრესტიჟულ კოლეჯში ისწავლის, მონაწილეობას მიიღებს ბროდვეის მიუზიკლებში. 19 ივნისს მარიკა თხელიძემ გააფორმა კონტრაქტი ხმის ჩამწერ კომპანია სონისთან, რომელსაც ამიერიდან ახალგაზრდა ქართველი მომღერლის ჩანაწერებზე ექსკლუზიური უფლება ეძლევა.
“დივიდენდების” ჩამონათვალი ამით არ სრულდება. მარიკა თხელიძის ტალანტით აღფრთოვანებულმა ამერიკულმა მხარემ საქართველოში ჩემპიონატის შესარჩევი ტურების ჩასატარებლად უფლებამოსილებები გადასცა ორგანიზაცია “ჯორჯიან არტ ფრომოუშენს”, რომელმაც საშემსრულებლო ხელოვნების მეექვსე მსოფლიო ჩემპიონატისთვის კონკურსანტები უნდა შეარჩიოს. “ჯორჯიან არტ ფრომოუშენის” პრეზიდენტის, მუსიკათმცოდნე მაია დათუნაშვილის განმარტებით, საშემსრულებლო ხელოვნების მსოფლიო ჩემპიონატი განსხვავდება სხვა კონკურსებისგან თუნდაც იმით, რომ აქ შეზღუდული არ არის მონაწილეთა ასაკი და პროფესიული საქმიანობა. მთავარია, კონკურსანტი უნიკალური იყოს თავისი ნიჭითა და მონაცემებით. თუმცა, ამავე დროს, თავისი უნიკალურობის დემონსტრიტება კონკურსანტს საკმაოდ მკაცრ პირობებში მოუწევს – კერძოდ, კონკურსზე წარსადგენი ნომერი, იქნება ეს სიმღერა თუ ცეკვა, არ უნდა აღემატებოდეს წუთსა და 30 წამს. ჩემპიონატის დევიზი ასე ჟღერს: გამოვლინდეს საუკეთესოთა შორის საუკეთესო. არ არის შეზღუდული არც კონკურსანტთა რაოდენობა –ეროვნულ დელეგაციაში რეგიონალურ ტურზე შერჩეული ნებისმიერი რაოდენობის მონაწილე შეიძლება იყოს.
თბილისში საშემსრულებლო ხელოვნების მეექვსე ჩემპიონატისთვის კონკურსანტებს შეარჩევს სპეციალური ჟიური, რომლის შემადგენლობაშიც არიან: ანზორ ერქომაიშვილი, გოგი ჭიჭინაძე, ბასა ფოცხიშვილი, ილიკო სუხიშვილი, “უცნობი” და ბაკურ ბაკურაძე. ჟიურის თავმჯდომარე ბასა ფოცხიშვილს უკვე გული სწყდება, რომ, შესაძლოა, კონკურსანტთა ნაწილმა ვერ შეძლოს მონაწილეობის მიღება ჩემპიონატში, რადგან ჰოლივუდში გამგზავრების თანხა თავად კონკურსანტმა უნდა გაიღოს. მათ კი, ვინც უნიკალურ საშემსრულებლო ხელოვნებას ფლობს და სპონსორის მოძიების შანსიც აქვს, ვაცნობებ, რომ უკვე დაწყებულია განცხადებების მიღება. 28 ივლისამდე რეგიონალური ტური კონკურსანტებს გამოავლენს. ჰოლივუდში ჩემპიონატი კი 3-15 ოქტომბერს გაიმართება.
თამარ ჩიქოვანი, რადიო თავისუფლებისთვის, თბილისი.
საგამომცემლო საქმის პრობლემები საქართველოში
დავით პაიჭაძე, თბილისი
ბიძინა რამიშვილი:
მართალია, თბილისში წიგნის ფესტივალი ანუ მკითხველისა და გამომცემლის ერთობლივი ზეიმი მიმდინარეობს, ჩვენმა თანამშრომელმა დავით პაიჭაძემ მაინც იმ პრობლემებზე ლაპარაკი არჩია, რაც საქართველოში ახლავს საგამომცემლო საქმეს. ფესტივალი, წინა წლების წიგნის ბაზრობებთან შედარებით, უფრო მრავალფეროვანი და მდიდარია, ჩანს, რომ საგამომცემლო საქმე უფრო განვითარდა საქართველოში: გამოდის მეტი და, პოლიგრაფიული თვალსაზრისით, უკეთესი წიგნი, გამომცემელთა საერთო დაკვირვებით, იზრდება მოთხოვნა ქართულ წიგნზე, მაგრამ წლების მანძილზე გადაუჭრელი რამდენიმე პრობლემა ისევ ძალაშია. ამ სიუჟეტში თქვენ მოისმენთ ქართველ გამომცემელთა აზრებს საგამომცემლო საქმის ზოგიერთი სირთულისა და დაბრკოლების შესახებ.
დავით პაიჭაძე:
გამომცემელთა პირველი რიგის პრეტენზია, ფართო გაგებით, სახელმწიფოს ეხება. ისინი ლაპარაკობენ საკანონმდებლო ხარვეზებზე, სახელმწიფოში წიგნის პოლიტიკის არარსებობასა და სახელმწიფო მხარდაჭერის გარეშე დარჩენაზე. შენიშვნები საკანონმდებლო სფეროსადმი ძირითადად საგადასახადო კოდექსისადმია მიმართული, რომელიც, ვთქვათ, მხატვრული და სამეცნიერო შინაარსის, აგრეთვე საბავშვო წიგნებზე ითვალისწინებს დამატებული ღირებულების გადასახადის მოხსნას. საქმე ის ართულებს, რომ არ არსებობს დასახელებულ წიგნთა განსაზღვრება და წიგნის სტატუსს, რაოდენ სასაცილოც უნდა იყოს, საგადასახადო სამსახურის მოხელე წყვეტს. ამას რომ თავი დავანებოთ, ზოგიერთ წიგნს მართლა ვერ მოუძებნი, ასე ვთქვათ, მიმართულების განმსაზღვრელ სიტყვას, რას შეიძ ება განაკუთვნო, მაგალითად, მემუარული ლიტერატურა ან თუნდაც ედუარდ შევარდნაძის “ჩემი არჩევანი”? ამიტომაც გამომცემლებს მიზანშეწონილად მიაჩნიატ, საგადასახადო კოდექსის იმ მუხლებში, სადაც მხატვრულ, სამეცნიერო და საბავშვო ლიტერატურაზეა ლაპარაკი, უბრალოდ, “წიგნი” ჩაიწეროს. თუ სახელმწიფოს არ სურს ამ ბიზნესის მთლიანად გათავისუფლება დამატებული ღირებულების გადასახადისაგან, შეიძლება დაწესდეს ერთიანი, ოღონდ დაბალი დღგ წიგნებზე, როგორც ეს ევროპის ზოგიერთ ქვეყანაშია. საგამომცემლო საქმის სასწავლო ცენტრის დირექტორს, მამუკა ხანთაძეს მიაჩნია, რომ საქართველო უნდა მიუერთდეს საერთაშორისო ხელშეკრულებებს ამ სფეროში, სახელდობრ, ფლორენციის შეთანხმებასა და ნაირობის პაქტს, რაც არა მხოლოდ წიგნს, არამედ წიგნის მასალასაც გაათავისუფლებს საბაჟო გადასახადისაგან. ამ მოსაზრებას ეხმიანება გამომცემლობა “დიოგენეს” ხელმძღვანელი თამარ ლებანიძე; მისი აზრით, საერთაშორისო ხელშეკრეულებებთან მიერთების მიუხედავად [ლებანიძის ხმა]: “წიგნი საქართველოში მაინც უმნიშვნელოდ გაიაფდება. სამაგიეროდ, გამომცემლები მოიგებენ, გამომცემელს ექნება სერიოზული ფინანსური წარმატება. სადაც გამომცემელს ბევრი ფული რჩება, იქ არის შანსი საქმიანობის გაფართოებისა და ახალი წიგნების გამოცემისა”.
გამომცემელი ბაკურ სულაკაური, რომლის ზოგი სიახლე წიგნის მიმდინარე ფესტივალზე ორიოდე დღის წინ გაგაცანით, პრობლემად მიიჩნევს ქართველ გამომცემელთა არაპროფესიონალიზმს. სულაკაური ამბობს, რომ გამომცემლებმა არ იციან [სულაკაურის ხმა] “რა მოთხოვნები აქვს ბაზარს, ანუ მარკეტინგული ცოდნა არის ძალიან მწირი, რაც სხვა ნებისმიერ სექტორში დამღუპველი იქნება და, პრინციპში, აქაც დამღუპველია. პრობლემა ის გახლავთ, რომ გამომცემელთა უმეტესობა არ არის ბაზარზე ორიენტირებული. ბევრისთვის ეს არის ჰობი და წიგნებს უშვებენ იმიტომ, რომ მოსწონთ ეს საქმიანობა. ამიტომაც არის ძალიან ცოტა გამომცემლობა საქართველოში. ჩვენხელა ქვეყანაში საიმისოდ, რომ წიგნის ბაზარი ნორმალურად მუშაობდეს, ჩვენი გამომცემლობის ოდენა გამომცემლობა ასი მაინც უნდა იყოს და წვრილ-წვრილი კიდევ – უამრავი.”
ბაკურ სულაკაურმა და მამუკა ხანთაძემ საგამომცემლო საქმის რამდენიმე მონაცემი სხვა ქვეყნების იმავე მაჩვენებლებს შეუდარეს. მაგალითად, ჩვენში დაახლოებით 70 ორგანიზაცია ეწევა საგამომცემლო საქმიანობას, ოღონდ ეს მათი მუშაობის მთავარი მიმართულება არ არის; აქ ძირითადად იგულისხმება სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაცია. ლატვიაში კი ასეთი ორგანიზაციების რიცხვი 1400-ს აღწევს. მამუკა ხანთაძის თქმით, [ხანთაძის ხმა] “საქართველოში 200-მდე რეგისტრირებული და 60-70 მოქმედი გამომცემლობაა, 3 მილიონიან სლოვენიაში კი – 2000-მდე მოქმედი გამომცემლობა”.
მე დავინტერესდი, ხომ არ არის პრობლემები ნათარგმნი ლიტერატურის გამოცემის დროს ან თვითონ ქართველ ავტორებთან ურთიერთობისას; აი, რა მიპასუხა თამარ ლებანიძემ [ლებანიძის ხმა]: “არის სპეციფიკური პრობლემები საავტორო უფლებების მოპოვებისას, მაგრამ ეს უმნიშვნელო და დაძლევადი სირთულეა. რაც შეეხება ავტორებთან ურთიერთობას, რა თქმა უნდა, სასურველია ავტორებს მეტი ნდობა ჰქონდეთ გამომცემლის მიმართ. სამწუხაროდ, ერთი-ორი გამომცემლის საქმიანობა ტირაჟებთან დაკავშირებით ავტორებს სერიოზული ეჭვის საფუძველს აძლევს. გარდა ამისა, ავტორი განწყობილია, რომ მისი წიგნი ათასობით გაიყიდება. როცა გამომცემელი რეალურ ვითარებას აღუწერს და ეუბნება, რომ ეს ყველაფერი ეგრე იოლად არ ხდება, ავტორი არ იჯერებს და უკმაყოფილოა. ჩემი აზრით, როგორც წესი, ავტორები ტყუიან ამ დროს”.
ამ სიტყვებით სიუჟეტის დასრულება უსამართლობა იქნებოდა, რადგან თბილისში წიგნის ფესტივალი გრძელდება და იქ არც ერთი გამომცემელი, მათ შორის არც თამარ ლებანიძე, ავტორებს ასე არ უყურებს.
დათვით პაიჭაძე, რადიო თავისუფლებისთვის, თბილისი.
გერმანელი მეცნიერ-მკვლევარის მოღვაწეობა საქართველოში
გიორგი კაკაბაძე, თბილისი
ბიძინა რამიშვილი:
ახალგაზრდა გერმანელი მეცნიერი, პროფესიით სოციალური ანთროპოლოგი, იან კიოლერი ძალიან კარგად იცნობს კავკასიას და, კერძოდ, საქართველოს. მისი მოღვაწეობის სფერო საკმაოდ მრავალფეროვანია. ათი წლის განმავლობაში - ბერლინის უნივერსიტეტში სწავლის პერიოდში და მას შემდეგაც - იგი არაერთხელ ჩამოსულა საქართველოში, კვლევითი სამუშაოც ჩაუტარებია და სხვადასხვა პროექტშიც მიუღია მონაწილეობა. ამჟამად იან კიოლერი თბილისშია. გერმანელ სტუმარს მისი საქმიანობისა და საქართველოში არსებული ზოგიერთი პრობლემის გარშემო ვესაუბრე.
გიორგი კაკაბაძე:
იან კიოლერის ამჟამინდელი ჩამოსვლა უკავშირდება პროექტის შემუშავებას ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებული რეგიონებისათვის, კერძოდ კი, ახალგაზრდული ცენტრების შექმნასა და სპორტის განვითარებას. როგორც ჩანს, არჩევანი ქვემო ქართლისა და ჯავახეთის რეგიონებზე გაკეთდება. პროექტში გამარჯვებული ორგანიზაცია ევროკავშირის გრანტს მიიღებს.
საინტერესოა, რომ სხვადასხვა დროს გერმანელი მკვლევარი მუშაობდა ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა “სისხლის აღების” ტრადიცია სვანეთსა და ხევსურეთში და ე.წ. “ქუჩის კულტურა” თბილისში. იან კიოლერის აზრით, “სისხლის აღების” ტრადიცია, განსაკუთრებით კი, სუსტი სახელმწიფოებრიობის პირობებში, ზღუდავს ძალადობის გამოვლინებას, რადგან ამ ტრადიციის ჩარჩოები მკაცრად არის განსაზღვრული. სხვაგვარად რომ ითქვას, როდესაც საზოგადოებას არა აქვს სახელმწიფოს იმედი, ის თვითონ ცდილობს ძალადობის აღკვეთას. გერმანელი მკვლევარი აქვე დასძენს, რომ თავს იკავებს ამ ტრადიციის ავკარგიანობის შეფასებისაგან – იგი მხოლოდ ფაქტის კონსტატაციას ახდენს.
აღსანიშნავია ისიც, რომ იან კიოლერი ერთი წლის განმავლობაში მუშაობდა ყარაბაღის კონფლიქტის მონიტორინგის ჯგუფში ეუთოს ხაზით და ხშირად ჩადიოდა როგორც აზერბაიჯანში, ისე სომხეთში, თუმცა, როგორც თავად ამბობს, კონფლიქტების ექსპერტად თავს არ მიიჩნევს. და მაინც, დავინტერესდი მისი შეხედულებით ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის შესახებ.[კიოლერის ხმა] “ამ კონფლიქტის ყველაზე რთული თავისებურება, ჩემი აზრით, ის არის, რომ კონფლიქტის ნებისმიერი გზით გადაწყვეტა გულისხმობს დევნილთა უმრავლესობის დაბრუნებას, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში ის ჯგუფი, რომელიც ამჟამად აფხაზეთს მართავს, ავტომატურად, უმცირესობაში აღმოჩნდება”.
“ნებისმიერი დემოკრატიული სისტემის პირობებში ამ ჯგუფს ძალაუფლების დაკარგვის შიში ექნება, ამიტომ კონფლიქტის გადაჭრა, კომპრომისის საფუძველზეც კი, რთული იქნება,” –ფიქრობს გერმანელი მკვლევარი.
იან კიოლერის მოღვაწეობის მრავალფეროვნებაზე მიუთითებს ის ფაქტი, რომ იგი საშუამავლო საქმიანობას ეწევა გერმანელ ინვესტორებსა და ქართველ პარტნიორებს შორის საშუალო ბიზნესის სფეროში. მისი თქმით, “მართალია, საქართველოს კანონმდებლობა და ქვეყანაში არსებული საერთო ვითარება დღესდღეობით არ იძლევა იმის საშუალებას, რომ ბიზნესმენთა საქმიანობის საიმედოობა მტკიცედ იქნას დაცული, მაგრამ გარკვეული რისკის ფასად გერმანელი ბიზნესმენები მაინც აფორმებენ კონტრაქტებს საქართველოში”.
ჩემთან საუბარში იან კიოლერი კორუფციის თემასაც შეეხო. [კიოლერის ხმა] ”მე ვფიქრობ, რომ პოსტსაბჭოთა სივრცეზე - მით უფრო, სამხრეთ კავკასიაში -არსებობს სამართლის პარალელური სისტემა, რომელშიც მთელი საზოგადოებაა ჩაბმული და ეს არ გულისხმობს მხოლოდ კორუმპირებულ მთავრობებსა და სახელმწიფო დაწესებულებებს. ეს სისტემა ყველასათვის თუ არა, მოსახლეობის უმრავლესობისათვის ხელსაყრელია.”
ამიტომ ჩემს თანამოსაუბრეს მიაჩნია, რომ კორუფციის ცნება არ მიესადაგება საქართველოში არსებულ მდგომარეობას. [კიოლერის ხმა] “თუ, მაგალითად, საფრანგეთში ან გერმანიაში რომელიმე ჩინოვნიკი უკანონო გზით ახერხებს გამდიდრებას, ეს, მართლაც, არის კორუფცია, რადგან არსებობს სახელმწიფო და არსებობს კანონები, როგორც ნორმა.”
პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში კი, – ამბობს იან კიოლერი, - სახელმწიფოებრიობა სუსტია, კანონები, ფაქტობრივად, არ მუშაობს და, შეიძლება ითქვას, საზოგადოება არასახელმწიფო სამართლის სივრცეში ცხოვრობს. რაც შეეხება პერსპექტივას: [კიოლერის ხმა] “დღეს საქართველოში ყველანი, ძირითადად, პრობლემებზე საუბრობენ და ზოგჯერ, როცა ცუდ ხასიათზე ვარ, მეც მუქ ფერებში მესახება ყველაფერი, მაგრამ ასეთი განწყობა ძალიან სწრაფად გადამივლის ხოლმე და ვფიქრობ, რომ, სიძნელეების მიუხედავად, ქართული საზოგადოება ცოცხალია, რაკი ყველა თაობაში არიან შესანიშნავი ადამიანები. ასე რომ, ეს საზოგადოება ძალიან შორსაა მკვდარი საზოგადოებისაგან, უძრაობისაგან.”
გიორგი კაკაბაძე, რადიო თავისუფლებისთვის, თბილისი.
ბიძინა რამიშვილი:
როგორც დაგპირდით, მეათე სტუდიის დღევანდელი სტუმარია ქართველი საოპერო მომღერალი, მეცოსოპრანო ნონა ჯავახიძე. იგი რამდენიმე წელია პარიზში ცხოვრობს და უკვე არაერთი წარმატება მოიპოვა საოპერო სცენაზე. 19 ივნისს პარიზში მან ანტონინ დვორჟაკის ”რუსალკის” პრემიერაზე იმღერა. ნონა ჯავახიძეს ტელეფონით დავუკავშირდით ჩვენი გადაცემის წინ და ვთხოვეთ, მოეთხრო თავისი შემოქმედებითი კარიერის შესახებ. წინაწარ ბოდიშს გიხდით ჩანაწერის არასრულყოფილი ხარისხისთვის, რაც ცუდი სატელეფონო კავშირით იყო გამოწვეული.
იხ. აუდიოვერსია.
პოლ მაკკარტნი – 60
ბიძინა რამიშვილი:
When I’m Sixty-four – ”როცა სამოცდა ოთხის ვიქნები”, ასე ეწოდება”ბითლზის” ამ სიმღერას პოლ მაკკარტნის შესრულებით. ამ საპენსიო ასაკამდე სერ პოლს ოთხი წელიღა დარჩა. სამშაბათს, 18 ივნისს, ლეგენდარული ”ბითლზის” ყოფილი წევრი, არანაკლებ ლეგენდარული პოლ მაკკარტნი 60 წლის გახდა. როგორც ბრიტანული პრესა იტყობინება, დაბადების დღე მან სეიშელის კუნძულებზე გადაიხადა, სადაც საქორწინო მოგზაურობაში იმყოფება. ერთი კვირის წინ მან ხელახლა იქორწინა. ამჯერად 34 წლის ჰეთერ მილსზე.
ამ ფაქტმა საკმაოდ გააღიზიანა მისი შვილები. ბრიტანეთის პრესის თანახმად, ისინი გაკვირვებული იყვნენ იმის გამო, რომ ქორწილზე მას აღარ ეკეთა საქორწინო ბეჭედი, რომელიც მათი დედის, მაკკარტნის პირველი ცოლის, ოთხი წლის წინ გარდაცვლილი ლინდას ხსოვნასთან არის დაკავშირებული.
სერ პოლი 60 წლის ასაკშიც გულშემატკივართა დიდი სიყვარულით სარგებლობს. ამაზე მეტყველებს თუნდაც ის, რომ ახლახან შეერთებული შტატების 19 ქალაქში გამართული კონცერტების ბილეთები სულ რამდენიმე წუთში გაიყიდა. მას იცნობენ, როგორც წესიერ, სამაგალითო მოქალაქეს, რასაც ვერ იტყვი პოპვარსკვლავების დიდ ნაწილზე. იგი პატიოსნად იხდის გადასახადებს, ცხოველების სიყვარულის გამო არ ატარებს ტყავის ფეხსაცმელებს, თვითონვე დადის სუპერმარკეტში საყიდლებზე და მეტროთი მგზავრობს. გასაკვირი არ არის, რომ საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვებისას ბრიტანელები მაკკარტნის გამუდმებით ასახელებენ მისაბაძ მაგალითად.
უკანაკნელი ოთხი ათეული წლის მანძილზე იგი მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე უფრო სახელმოხვეჭილი პოპვარსკვლავია. მაკკარტნი პირველი ბრიტანელი პოპმუსიკოსია, რომელმაც შეძლო მილიარდერი გამხდარიყო. მან გინესის რეკორდების წიგნშიც მყარად დაიმკვიდრა ადგილი, როგორც სიმღერების ყველა დროის ყველაზე უფრო წარმატებულმა ავტორმა.
პოლ მაკკარტნი მუსიკის წერისა და სიმღერის გარდა ხატავს კიდეც და ლექსებსაც წერს. ოღონდ მისი მოღვაწეობის ამ მხარეებს სპეციალისტების მხრიდან განსაკუთრებული ყურადღება არ მოუპოვებია.
სხვათა შორის ზოგიერთ, შეთქმულებების მოტრფიალე, გულშემატკივარს დღემდე სწამს, რომ სამშაბათს 60 წლის იუბილე პოლ მაკკარტნიმ კი არა, მისმა ორეულმა გადაიხადა. მათ სჯერათ, რომ ნამდვილი მაკკარტნი ჯერ კიდევ 1966 წელს დაიღუპა ავტოკატასტროფაში. ორეული კი იმისთვის გახდა საჭირო, რომ ”ბითლზის” კომერციული წარმატებები მომავალშიც უზრუნველყოფილიყო.
”ერთი-ორი საუკუნის შემდეგ ”ბითლზზე” ისევე ილაპარაკებენ, როგორც ბეთჰოვენსა თუ მოცარტზე. შეიძლება ეს ქედმაღლურად ჟღერს, მაგრამ საკუთარი თავის რწმენაზე უარის თქმა არ შეიძლებაო”, მიაჩნია სერ პოლს.
[მუსიკა]
ბიძინა რამიშვილი:
თქვენ მოისმინეთ რადიოჟურნალ "მეათე სტუდიის" მორიგი გამოშვება, რომელიც პრაღაში მოამზადეს მარიამ ჭიაურელმა და ბიძინა რამიშვილმა. გადაცემას უძღვებოდა ბიძინა რამიშვილი. თბილისის ბიუროში ხმის რეჟისორის პულტთან იჯდა ლევან გვარამაძე.
მომავალ პარასკევამდე.
პრაღაში პროგრამას უძღვება ბიძინა რამიშვილი.
მუსიკა
ქართული შოუ-ბიზნესის განვითარების “ეკლიანი” გზები
თამარ ჩიქოვანი, თბილისი
ბიძინა რამიშვილი:
მუსიკისმცოდნეთა დაუსრულებელი კამათის მიუხედავად, ფაქტი ფაქტად რჩება - საქართველოში შოუ-ბიზნესი ნელ-ნელა ვითარდება: უკვე არსებობენ ქართული შოუ-ბიზნესის ვარსკვლავები, რომლებიც სტაბილურად ინარჩუნებენ თაყვანისმცემელთა ინტერესს, მართავენ სოლო-კონცერტებს, უშვებენ კომპაკტ-დისკებს, იღებენ კლიპებს და ა.შ. სხვადასხვა სოციოლოგიური გამოკითხვა მოწმობს, რომ მკითხველს დღეს, იმავე პოლიტიკოსებთან შედარებით, გაცილებით მეტად აინტერესებს სწორედ შოუ-ბიზნესის წარმომადგენელთა ცხოვრება. არადა, სულ ორიოდე წლის წინათ ქართველ პოლიტიკოსებს, ასე ვთქვათ, პოპულარობის თვალსაზრისით, ღირსეული კონკურენტი არ ჰყავდათ. ქართული შოუ-ბიზნესის პესრპექტივების შესახებ თამარ ჩიქოვანი გესაუბრებათ.
თამარ ჩიქოვანი:
ვინაიდან, საყოველთაოდ გავრცელებული მოსაზრებისგან განსხვავებით, გემოვნებაზე, სწორედაც რომ, დავობენ, დღეს არც ქართული შოუ-ბიზნესის წარმომადგენელთა ღირსება-ნაკლოვანებაზე გესაუბრებით და არც, ზოგადად, ქართული შოუ-ბიზნესის განვითარების ეკლიან გზაზე. ამჯერად ამ პრობლემებს, მინდა, ოდნავ სხვა კუთხით შევხედოთ – კერძოდ, რამდენად შესაძლებელია საქართველოში დღეს შოუ-ბიზნესის განვითარება.
თავად შოუ-ბიზნესის წარმომადგენლებიც ხშირად აღნიშნავენ, რომ დღეს, ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობის გათვალისწინებით, შოუ-ბიზნესის განვითარებაზე საუბარი არასერიოზულად გამოიყურება. მართლაც, შოუ-ბიზნესი ის სფერო გახლავთ, რომელიც საკმაოდ დიდ თანხებს მოითხოვს, მაგრამ, წარმატების შემთხვევაში, გაცილებით მეტ მოგებასაც იძლევა.
შესაბამისად, ქართული შოუ-ბიზნესის წარმომადგენელთა ერთი ნაწილი ცდილობს ფეხი მოიკიდოს მეზობელ რუსეთში, სადაც ეკონომიკური მდგომარეობაც ნადვილად საქართველოსას სჯობს და, საკონცერტო საქმიანობის თვალსაზრისითაც, გაცილებით მეტი შესაძლებლობებია. რამდენიმე მათგანმა კიდეც მიაღწია წარმატებას და დღეს რუსეთის შოუ-ბიზნესის ვარსკვლავის რანგამდეც ამაღლდა. საკმარისია გავიხსენოთ მოსკოვში მოღვაწე თამარ გვერდწითელი, სოსო პავლიაშვილი ან თემო რცხილაძე. უფრო ახალგაზრდები, ასევე, პირველ ნაბიჯებს დგამენ რუსეთის სცენაზე – მაგალითად, დათო ხუჯაძე, რომელიც, მეორე წელია, თავისი ადგილის დამკვიდრებას ცდილობს რუსეთის “ბაზარზე”. მეორე მხრივ, საქართველოდან წასული ძალიან ახალგაზრდა შემოქმედნი მხოლოდ რუსეთის სცენას არ სჯერდებიან და უკვე ამერიკის შეერთებული შტატების შოუ-ბიზნესშიც ცდიან ძალას - სხვათა შორის, საკმაოდ წარმატებითაც.
ჩვენი რადიოს ახალგაზრდულ პროგრამაში უკვე გიამბეთ ახალგაზრდა მომღერალ მარიკა თხელიძეზე, რომელმაც შარშან ჰოლივუდში გამართულ საშემსრულებლო ხელოვნების მეხუთე მსოფლიო ჩემპიონატზე სამი გრან-პრი – 2 ოქროსა და 1 ვერცხლის მედალი – მიღო. მისი წარმატება ამით არ დასრულებულა: 4 ივნისიდან მტვ-ს ამერიკულ არხზე უკვე გადის მარიკა თხელიძის კლიპი, სექტემბრიდან იგი ნიუ-იორკის ერთ-ერთ პრესტიჟულ კოლეჯში ისწავლის, მონაწილეობას მიიღებს ბროდვეის მიუზიკლებში. 19 ივნისს მარიკა თხელიძემ გააფორმა კონტრაქტი ხმის ჩამწერ კომპანია სონისთან, რომელსაც ამიერიდან ახალგაზრდა ქართველი მომღერლის ჩანაწერებზე ექსკლუზიური უფლება ეძლევა.
“დივიდენდების” ჩამონათვალი ამით არ სრულდება. მარიკა თხელიძის ტალანტით აღფრთოვანებულმა ამერიკულმა მხარემ საქართველოში ჩემპიონატის შესარჩევი ტურების ჩასატარებლად უფლებამოსილებები გადასცა ორგანიზაცია “ჯორჯიან არტ ფრომოუშენს”, რომელმაც საშემსრულებლო ხელოვნების მეექვსე მსოფლიო ჩემპიონატისთვის კონკურსანტები უნდა შეარჩიოს. “ჯორჯიან არტ ფრომოუშენის” პრეზიდენტის, მუსიკათმცოდნე მაია დათუნაშვილის განმარტებით, საშემსრულებლო ხელოვნების მსოფლიო ჩემპიონატი განსხვავდება სხვა კონკურსებისგან თუნდაც იმით, რომ აქ შეზღუდული არ არის მონაწილეთა ასაკი და პროფესიული საქმიანობა. მთავარია, კონკურსანტი უნიკალური იყოს თავისი ნიჭითა და მონაცემებით. თუმცა, ამავე დროს, თავისი უნიკალურობის დემონსტრიტება კონკურსანტს საკმაოდ მკაცრ პირობებში მოუწევს – კერძოდ, კონკურსზე წარსადგენი ნომერი, იქნება ეს სიმღერა თუ ცეკვა, არ უნდა აღემატებოდეს წუთსა და 30 წამს. ჩემპიონატის დევიზი ასე ჟღერს: გამოვლინდეს საუკეთესოთა შორის საუკეთესო. არ არის შეზღუდული არც კონკურსანტთა რაოდენობა –ეროვნულ დელეგაციაში რეგიონალურ ტურზე შერჩეული ნებისმიერი რაოდენობის მონაწილე შეიძლება იყოს.
თბილისში საშემსრულებლო ხელოვნების მეექვსე ჩემპიონატისთვის კონკურსანტებს შეარჩევს სპეციალური ჟიური, რომლის შემადგენლობაშიც არიან: ანზორ ერქომაიშვილი, გოგი ჭიჭინაძე, ბასა ფოცხიშვილი, ილიკო სუხიშვილი, “უცნობი” და ბაკურ ბაკურაძე. ჟიურის თავმჯდომარე ბასა ფოცხიშვილს უკვე გული სწყდება, რომ, შესაძლოა, კონკურსანტთა ნაწილმა ვერ შეძლოს მონაწილეობის მიღება ჩემპიონატში, რადგან ჰოლივუდში გამგზავრების თანხა თავად კონკურსანტმა უნდა გაიღოს. მათ კი, ვინც უნიკალურ საშემსრულებლო ხელოვნებას ფლობს და სპონსორის მოძიების შანსიც აქვს, ვაცნობებ, რომ უკვე დაწყებულია განცხადებების მიღება. 28 ივლისამდე რეგიონალური ტური კონკურსანტებს გამოავლენს. ჰოლივუდში ჩემპიონატი კი 3-15 ოქტომბერს გაიმართება.
თამარ ჩიქოვანი, რადიო თავისუფლებისთვის, თბილისი.
საგამომცემლო საქმის პრობლემები საქართველოში
დავით პაიჭაძე, თბილისი
ბიძინა რამიშვილი:
მართალია, თბილისში წიგნის ფესტივალი ანუ მკითხველისა და გამომცემლის ერთობლივი ზეიმი მიმდინარეობს, ჩვენმა თანამშრომელმა დავით პაიჭაძემ მაინც იმ პრობლემებზე ლაპარაკი არჩია, რაც საქართველოში ახლავს საგამომცემლო საქმეს. ფესტივალი, წინა წლების წიგნის ბაზრობებთან შედარებით, უფრო მრავალფეროვანი და მდიდარია, ჩანს, რომ საგამომცემლო საქმე უფრო განვითარდა საქართველოში: გამოდის მეტი და, პოლიგრაფიული თვალსაზრისით, უკეთესი წიგნი, გამომცემელთა საერთო დაკვირვებით, იზრდება მოთხოვნა ქართულ წიგნზე, მაგრამ წლების მანძილზე გადაუჭრელი რამდენიმე პრობლემა ისევ ძალაშია. ამ სიუჟეტში თქვენ მოისმენთ ქართველ გამომცემელთა აზრებს საგამომცემლო საქმის ზოგიერთი სირთულისა და დაბრკოლების შესახებ.
დავით პაიჭაძე:
გამომცემელთა პირველი რიგის პრეტენზია, ფართო გაგებით, სახელმწიფოს ეხება. ისინი ლაპარაკობენ საკანონმდებლო ხარვეზებზე, სახელმწიფოში წიგნის პოლიტიკის არარსებობასა და სახელმწიფო მხარდაჭერის გარეშე დარჩენაზე. შენიშვნები საკანონმდებლო სფეროსადმი ძირითადად საგადასახადო კოდექსისადმია მიმართული, რომელიც, ვთქვათ, მხატვრული და სამეცნიერო შინაარსის, აგრეთვე საბავშვო წიგნებზე ითვალისწინებს დამატებული ღირებულების გადასახადის მოხსნას. საქმე ის ართულებს, რომ არ არსებობს დასახელებულ წიგნთა განსაზღვრება და წიგნის სტატუსს, რაოდენ სასაცილოც უნდა იყოს, საგადასახადო სამსახურის მოხელე წყვეტს. ამას რომ თავი დავანებოთ, ზოგიერთ წიგნს მართლა ვერ მოუძებნი, ასე ვთქვათ, მიმართულების განმსაზღვრელ სიტყვას, რას შეიძ ება განაკუთვნო, მაგალითად, მემუარული ლიტერატურა ან თუნდაც ედუარდ შევარდნაძის “ჩემი არჩევანი”? ამიტომაც გამომცემლებს მიზანშეწონილად მიაჩნიატ, საგადასახადო კოდექსის იმ მუხლებში, სადაც მხატვრულ, სამეცნიერო და საბავშვო ლიტერატურაზეა ლაპარაკი, უბრალოდ, “წიგნი” ჩაიწეროს. თუ სახელმწიფოს არ სურს ამ ბიზნესის მთლიანად გათავისუფლება დამატებული ღირებულების გადასახადისაგან, შეიძლება დაწესდეს ერთიანი, ოღონდ დაბალი დღგ წიგნებზე, როგორც ეს ევროპის ზოგიერთ ქვეყანაშია. საგამომცემლო საქმის სასწავლო ცენტრის დირექტორს, მამუკა ხანთაძეს მიაჩნია, რომ საქართველო უნდა მიუერთდეს საერთაშორისო ხელშეკრულებებს ამ სფეროში, სახელდობრ, ფლორენციის შეთანხმებასა და ნაირობის პაქტს, რაც არა მხოლოდ წიგნს, არამედ წიგნის მასალასაც გაათავისუფლებს საბაჟო გადასახადისაგან. ამ მოსაზრებას ეხმიანება გამომცემლობა “დიოგენეს” ხელმძღვანელი თამარ ლებანიძე; მისი აზრით, საერთაშორისო ხელშეკრეულებებთან მიერთების მიუხედავად [ლებანიძის ხმა]: “წიგნი საქართველოში მაინც უმნიშვნელოდ გაიაფდება. სამაგიეროდ, გამომცემლები მოიგებენ, გამომცემელს ექნება სერიოზული ფინანსური წარმატება. სადაც გამომცემელს ბევრი ფული რჩება, იქ არის შანსი საქმიანობის გაფართოებისა და ახალი წიგნების გამოცემისა”.
გამომცემელი ბაკურ სულაკაური, რომლის ზოგი სიახლე წიგნის მიმდინარე ფესტივალზე ორიოდე დღის წინ გაგაცანით, პრობლემად მიიჩნევს ქართველ გამომცემელთა არაპროფესიონალიზმს. სულაკაური ამბობს, რომ გამომცემლებმა არ იციან [სულაკაურის ხმა] “რა მოთხოვნები აქვს ბაზარს, ანუ მარკეტინგული ცოდნა არის ძალიან მწირი, რაც სხვა ნებისმიერ სექტორში დამღუპველი იქნება და, პრინციპში, აქაც დამღუპველია. პრობლემა ის გახლავთ, რომ გამომცემელთა უმეტესობა არ არის ბაზარზე ორიენტირებული. ბევრისთვის ეს არის ჰობი და წიგნებს უშვებენ იმიტომ, რომ მოსწონთ ეს საქმიანობა. ამიტომაც არის ძალიან ცოტა გამომცემლობა საქართველოში. ჩვენხელა ქვეყანაში საიმისოდ, რომ წიგნის ბაზარი ნორმალურად მუშაობდეს, ჩვენი გამომცემლობის ოდენა გამომცემლობა ასი მაინც უნდა იყოს და წვრილ-წვრილი კიდევ – უამრავი.”
ბაკურ სულაკაურმა და მამუკა ხანთაძემ საგამომცემლო საქმის რამდენიმე მონაცემი სხვა ქვეყნების იმავე მაჩვენებლებს შეუდარეს. მაგალითად, ჩვენში დაახლოებით 70 ორგანიზაცია ეწევა საგამომცემლო საქმიანობას, ოღონდ ეს მათი მუშაობის მთავარი მიმართულება არ არის; აქ ძირითადად იგულისხმება სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაცია. ლატვიაში კი ასეთი ორგანიზაციების რიცხვი 1400-ს აღწევს. მამუკა ხანთაძის თქმით, [ხანთაძის ხმა] “საქართველოში 200-მდე რეგისტრირებული და 60-70 მოქმედი გამომცემლობაა, 3 მილიონიან სლოვენიაში კი – 2000-მდე მოქმედი გამომცემლობა”.
მე დავინტერესდი, ხომ არ არის პრობლემები ნათარგმნი ლიტერატურის გამოცემის დროს ან თვითონ ქართველ ავტორებთან ურთიერთობისას; აი, რა მიპასუხა თამარ ლებანიძემ [ლებანიძის ხმა]: “არის სპეციფიკური პრობლემები საავტორო უფლებების მოპოვებისას, მაგრამ ეს უმნიშვნელო და დაძლევადი სირთულეა. რაც შეეხება ავტორებთან ურთიერთობას, რა თქმა უნდა, სასურველია ავტორებს მეტი ნდობა ჰქონდეთ გამომცემლის მიმართ. სამწუხაროდ, ერთი-ორი გამომცემლის საქმიანობა ტირაჟებთან დაკავშირებით ავტორებს სერიოზული ეჭვის საფუძველს აძლევს. გარდა ამისა, ავტორი განწყობილია, რომ მისი წიგნი ათასობით გაიყიდება. როცა გამომცემელი რეალურ ვითარებას აღუწერს და ეუბნება, რომ ეს ყველაფერი ეგრე იოლად არ ხდება, ავტორი არ იჯერებს და უკმაყოფილოა. ჩემი აზრით, როგორც წესი, ავტორები ტყუიან ამ დროს”.
ამ სიტყვებით სიუჟეტის დასრულება უსამართლობა იქნებოდა, რადგან თბილისში წიგნის ფესტივალი გრძელდება და იქ არც ერთი გამომცემელი, მათ შორის არც თამარ ლებანიძე, ავტორებს ასე არ უყურებს.
დათვით პაიჭაძე, რადიო თავისუფლებისთვის, თბილისი.
გერმანელი მეცნიერ-მკვლევარის მოღვაწეობა საქართველოში
გიორგი კაკაბაძე, თბილისი
ბიძინა რამიშვილი:
ახალგაზრდა გერმანელი მეცნიერი, პროფესიით სოციალური ანთროპოლოგი, იან კიოლერი ძალიან კარგად იცნობს კავკასიას და, კერძოდ, საქართველოს. მისი მოღვაწეობის სფერო საკმაოდ მრავალფეროვანია. ათი წლის განმავლობაში - ბერლინის უნივერსიტეტში სწავლის პერიოდში და მას შემდეგაც - იგი არაერთხელ ჩამოსულა საქართველოში, კვლევითი სამუშაოც ჩაუტარებია და სხვადასხვა პროექტშიც მიუღია მონაწილეობა. ამჟამად იან კიოლერი თბილისშია. გერმანელ სტუმარს მისი საქმიანობისა და საქართველოში არსებული ზოგიერთი პრობლემის გარშემო ვესაუბრე.
გიორგი კაკაბაძე:
იან კიოლერის ამჟამინდელი ჩამოსვლა უკავშირდება პროექტის შემუშავებას ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებული რეგიონებისათვის, კერძოდ კი, ახალგაზრდული ცენტრების შექმნასა და სპორტის განვითარებას. როგორც ჩანს, არჩევანი ქვემო ქართლისა და ჯავახეთის რეგიონებზე გაკეთდება. პროექტში გამარჯვებული ორგანიზაცია ევროკავშირის გრანტს მიიღებს.
საინტერესოა, რომ სხვადასხვა დროს გერმანელი მკვლევარი მუშაობდა ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა “სისხლის აღების” ტრადიცია სვანეთსა და ხევსურეთში და ე.წ. “ქუჩის კულტურა” თბილისში. იან კიოლერის აზრით, “სისხლის აღების” ტრადიცია, განსაკუთრებით კი, სუსტი სახელმწიფოებრიობის პირობებში, ზღუდავს ძალადობის გამოვლინებას, რადგან ამ ტრადიციის ჩარჩოები მკაცრად არის განსაზღვრული. სხვაგვარად რომ ითქვას, როდესაც საზოგადოებას არა აქვს სახელმწიფოს იმედი, ის თვითონ ცდილობს ძალადობის აღკვეთას. გერმანელი მკვლევარი აქვე დასძენს, რომ თავს იკავებს ამ ტრადიციის ავკარგიანობის შეფასებისაგან – იგი მხოლოდ ფაქტის კონსტატაციას ახდენს.
აღსანიშნავია ისიც, რომ იან კიოლერი ერთი წლის განმავლობაში მუშაობდა ყარაბაღის კონფლიქტის მონიტორინგის ჯგუფში ეუთოს ხაზით და ხშირად ჩადიოდა როგორც აზერბაიჯანში, ისე სომხეთში, თუმცა, როგორც თავად ამბობს, კონფლიქტების ექსპერტად თავს არ მიიჩნევს. და მაინც, დავინტერესდი მისი შეხედულებით ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის შესახებ.[კიოლერის ხმა] “ამ კონფლიქტის ყველაზე რთული თავისებურება, ჩემი აზრით, ის არის, რომ კონფლიქტის ნებისმიერი გზით გადაწყვეტა გულისხმობს დევნილთა უმრავლესობის დაბრუნებას, მაგრამ ასეთ შემთხვევაში ის ჯგუფი, რომელიც ამჟამად აფხაზეთს მართავს, ავტომატურად, უმცირესობაში აღმოჩნდება”.
“ნებისმიერი დემოკრატიული სისტემის პირობებში ამ ჯგუფს ძალაუფლების დაკარგვის შიში ექნება, ამიტომ კონფლიქტის გადაჭრა, კომპრომისის საფუძველზეც კი, რთული იქნება,” –ფიქრობს გერმანელი მკვლევარი.
იან კიოლერის მოღვაწეობის მრავალფეროვნებაზე მიუთითებს ის ფაქტი, რომ იგი საშუამავლო საქმიანობას ეწევა გერმანელ ინვესტორებსა და ქართველ პარტნიორებს შორის საშუალო ბიზნესის სფეროში. მისი თქმით, “მართალია, საქართველოს კანონმდებლობა და ქვეყანაში არსებული საერთო ვითარება დღესდღეობით არ იძლევა იმის საშუალებას, რომ ბიზნესმენთა საქმიანობის საიმედოობა მტკიცედ იქნას დაცული, მაგრამ გარკვეული რისკის ფასად გერმანელი ბიზნესმენები მაინც აფორმებენ კონტრაქტებს საქართველოში”.
ჩემთან საუბარში იან კიოლერი კორუფციის თემასაც შეეხო. [კიოლერის ხმა] ”მე ვფიქრობ, რომ პოსტსაბჭოთა სივრცეზე - მით უფრო, სამხრეთ კავკასიაში -არსებობს სამართლის პარალელური სისტემა, რომელშიც მთელი საზოგადოებაა ჩაბმული და ეს არ გულისხმობს მხოლოდ კორუმპირებულ მთავრობებსა და სახელმწიფო დაწესებულებებს. ეს სისტემა ყველასათვის თუ არა, მოსახლეობის უმრავლესობისათვის ხელსაყრელია.”
ამიტომ ჩემს თანამოსაუბრეს მიაჩნია, რომ კორუფციის ცნება არ მიესადაგება საქართველოში არსებულ მდგომარეობას. [კიოლერის ხმა] “თუ, მაგალითად, საფრანგეთში ან გერმანიაში რომელიმე ჩინოვნიკი უკანონო გზით ახერხებს გამდიდრებას, ეს, მართლაც, არის კორუფცია, რადგან არსებობს სახელმწიფო და არსებობს კანონები, როგორც ნორმა.”
პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში კი, – ამბობს იან კიოლერი, - სახელმწიფოებრიობა სუსტია, კანონები, ფაქტობრივად, არ მუშაობს და, შეიძლება ითქვას, საზოგადოება არასახელმწიფო სამართლის სივრცეში ცხოვრობს. რაც შეეხება პერსპექტივას: [კიოლერის ხმა] “დღეს საქართველოში ყველანი, ძირითადად, პრობლემებზე საუბრობენ და ზოგჯერ, როცა ცუდ ხასიათზე ვარ, მეც მუქ ფერებში მესახება ყველაფერი, მაგრამ ასეთი განწყობა ძალიან სწრაფად გადამივლის ხოლმე და ვფიქრობ, რომ, სიძნელეების მიუხედავად, ქართული საზოგადოება ცოცხალია, რაკი ყველა თაობაში არიან შესანიშნავი ადამიანები. ასე რომ, ეს საზოგადოება ძალიან შორსაა მკვდარი საზოგადოებისაგან, უძრაობისაგან.”
გიორგი კაკაბაძე, რადიო თავისუფლებისთვის, თბილისი.
ბიძინა რამიშვილი:
როგორც დაგპირდით, მეათე სტუდიის დღევანდელი სტუმარია ქართველი საოპერო მომღერალი, მეცოსოპრანო ნონა ჯავახიძე. იგი რამდენიმე წელია პარიზში ცხოვრობს და უკვე არაერთი წარმატება მოიპოვა საოპერო სცენაზე. 19 ივნისს პარიზში მან ანტონინ დვორჟაკის ”რუსალკის” პრემიერაზე იმღერა. ნონა ჯავახიძეს ტელეფონით დავუკავშირდით ჩვენი გადაცემის წინ და ვთხოვეთ, მოეთხრო თავისი შემოქმედებითი კარიერის შესახებ. წინაწარ ბოდიშს გიხდით ჩანაწერის არასრულყოფილი ხარისხისთვის, რაც ცუდი სატელეფონო კავშირით იყო გამოწვეული.
იხ. აუდიოვერსია.
პოლ მაკკარტნი – 60
ბიძინა რამიშვილი:
When I’m Sixty-four – ”როცა სამოცდა ოთხის ვიქნები”, ასე ეწოდება”ბითლზის” ამ სიმღერას პოლ მაკკარტნის შესრულებით. ამ საპენსიო ასაკამდე სერ პოლს ოთხი წელიღა დარჩა. სამშაბათს, 18 ივნისს, ლეგენდარული ”ბითლზის” ყოფილი წევრი, არანაკლებ ლეგენდარული პოლ მაკკარტნი 60 წლის გახდა. როგორც ბრიტანული პრესა იტყობინება, დაბადების დღე მან სეიშელის კუნძულებზე გადაიხადა, სადაც საქორწინო მოგზაურობაში იმყოფება. ერთი კვირის წინ მან ხელახლა იქორწინა. ამჯერად 34 წლის ჰეთერ მილსზე.
ამ ფაქტმა საკმაოდ გააღიზიანა მისი შვილები. ბრიტანეთის პრესის თანახმად, ისინი გაკვირვებული იყვნენ იმის გამო, რომ ქორწილზე მას აღარ ეკეთა საქორწინო ბეჭედი, რომელიც მათი დედის, მაკკარტნის პირველი ცოლის, ოთხი წლის წინ გარდაცვლილი ლინდას ხსოვნასთან არის დაკავშირებული.
სერ პოლი 60 წლის ასაკშიც გულშემატკივართა დიდი სიყვარულით სარგებლობს. ამაზე მეტყველებს თუნდაც ის, რომ ახლახან შეერთებული შტატების 19 ქალაქში გამართული კონცერტების ბილეთები სულ რამდენიმე წუთში გაიყიდა. მას იცნობენ, როგორც წესიერ, სამაგალითო მოქალაქეს, რასაც ვერ იტყვი პოპვარსკვლავების დიდ ნაწილზე. იგი პატიოსნად იხდის გადასახადებს, ცხოველების სიყვარულის გამო არ ატარებს ტყავის ფეხსაცმელებს, თვითონვე დადის სუპერმარკეტში საყიდლებზე და მეტროთი მგზავრობს. გასაკვირი არ არის, რომ საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვებისას ბრიტანელები მაკკარტნის გამუდმებით ასახელებენ მისაბაძ მაგალითად.
უკანაკნელი ოთხი ათეული წლის მანძილზე იგი მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე უფრო სახელმოხვეჭილი პოპვარსკვლავია. მაკკარტნი პირველი ბრიტანელი პოპმუსიკოსია, რომელმაც შეძლო მილიარდერი გამხდარიყო. მან გინესის რეკორდების წიგნშიც მყარად დაიმკვიდრა ადგილი, როგორც სიმღერების ყველა დროის ყველაზე უფრო წარმატებულმა ავტორმა.
პოლ მაკკარტნი მუსიკის წერისა და სიმღერის გარდა ხატავს კიდეც და ლექსებსაც წერს. ოღონდ მისი მოღვაწეობის ამ მხარეებს სპეციალისტების მხრიდან განსაკუთრებული ყურადღება არ მოუპოვებია.
სხვათა შორის ზოგიერთ, შეთქმულებების მოტრფიალე, გულშემატკივარს დღემდე სწამს, რომ სამშაბათს 60 წლის იუბილე პოლ მაკკარტნიმ კი არა, მისმა ორეულმა გადაიხადა. მათ სჯერათ, რომ ნამდვილი მაკკარტნი ჯერ კიდევ 1966 წელს დაიღუპა ავტოკატასტროფაში. ორეული კი იმისთვის გახდა საჭირო, რომ ”ბითლზის” კომერციული წარმატებები მომავალშიც უზრუნველყოფილიყო.
”ერთი-ორი საუკუნის შემდეგ ”ბითლზზე” ისევე ილაპარაკებენ, როგორც ბეთჰოვენსა თუ მოცარტზე. შეიძლება ეს ქედმაღლურად ჟღერს, მაგრამ საკუთარი თავის რწმენაზე უარის თქმა არ შეიძლებაო”, მიაჩნია სერ პოლს.
[მუსიკა]
ბიძინა რამიშვილი:
თქვენ მოისმინეთ რადიოჟურნალ "მეათე სტუდიის" მორიგი გამოშვება, რომელიც პრაღაში მოამზადეს მარიამ ჭიაურელმა და ბიძინა რამიშვილმა. გადაცემას უძღვებოდა ბიძინა რამიშვილი. თბილისის ბიუროში ხმის რეჟისორის პულტთან იჯდა ლევან გვარამაძე.
მომავალ პარასკევამდე.
