სოფელ გურჯაანში ნატო ვაჩნაძის სახლ-მუზეუმში ინგრევა კიბე, ლპება ხის მოაჯირები და იატაკი - შენობის ნაწილი სავალალო მდგომარეობაშია.
რა იციან შესაბამისმა უწყებებმა სახლ-მუზეუმის პრობლემებზე და გეგმავენ თუ არა მოგვარებას?
გურჯაანიდან 5 წუთში, ცენტრალური საავტომობილო გზიდან დაახლოებით 300 მეტრის დაშორებით, ანდრონიკაშვილების საგვარეულო სასახლეში, ქართული კინოს ლეგენდად წოდებული ნატო ვაჩნაძის მემორიალურ სახლ-მუზეუმში მნახველები 1981 წლიდან მიდიან. ეზოში XIX საუკუნის დასაწყისში აგებული სამი შენობა დგას. ერთი დიდი ზომის და ორი შედარებით მცირე. მთავარი შენობა სახლ-მუზეუმია, ნატო ვაჩნაძის ოჯახისეული ავეჯით და სხვა ნივთებით. მეორეში გამოფენილია ნატო ვაჩნაძის ფოტოები, პორტრეტები, კაბები, კინოაფიშები და წერილები. მესამე ნაგებობა უფუნქციოა. ძველად ამ შენობაში ცხოვრობდა მოსამსახურე პერსონალი.
- მუზეუმში მსახიობისა და მისი ოჯახის წევრთა მემორიალური ნივთების გარდა, დაცული და გამოფენილია კახეთის მხარისთვის დამახასიათებელი ყოფისა და ეთნოგრაფიის მასალები, და არქეოლოგიური ნიმუშები.
სახლ-მუზეუმის და საგამოფენო სივრცის შენობებს ხის კიბე და აივნები აქვს. მთავარი შენობის ხის კიბე და აივანი მეორე წელია სპეციალური, გამაფრთხილებელი ლენტით არის შემოსაზღვრული, რაც დამთვალიერებელს ანიშნებს - კიბეზე ასვლა აკრძალულია. დაზიანებული და საფრთხის შემცველია კიბის კრამიტის გადახურვაც.
სახლ-მუზეუმის მენეჯერი, როზა აფციაური რადიო თავისუფლებას ეუბნება, რომ კიბისა და აივნების ნაწილი ადგილ-ადგილ დამპალია და ნებისმიერ დროს შეიძლება ჩამოიშალოს.
„ხის მასალაა და დროთა განმავლობაში გამოცვლა უნდა. ჯერ კიბის სახურავი უნდა მოიხსნას და შემდეგ მთლიანად დაიშალოს. საფეხურების გარდა შესაცვლელია ის საყრდენი ბოძები, რომელსაც გადახურვა ეყრდნობა. ხის აივნის მოაჯირები და იატაკიც სავალალო მდგომარეობაშია და გამოსაცვლელია. სახლ-მუზეუმში შესასვლელად ამ კიბეს ვიყენებდით და აივნის გავლით შენობაში შევდიოდით. ახლა დაკეტილი გვაქვს და ტურისტები შენობის უკანა მხრიდან, მარნიდან შეგვყავს მუზეუმში. იქ ვიწრო დახვეული კიბეა, რომელიც სასახლიდან მარანში ჩასასვლელად იყო განკუთვნილი“, - ამბობს როზა აფციაური.
აივნის ხის ფიცრები დამპალია და იშლება ნატო ვაჩნაძის სახლ-მუზეუმის საგამოფენო შენობაშიც. სახლ-მუზეუმის სახურავი 12 წლის წინ გამოცვალეს და ოთახებში წყალი არ ჩადის, მაგრამ კედლების ნაწილი დაბზარულია, დაზიანებულია შპალერიც.
მუზეუმის მეცნიერ-თანამშრომელი ლალი არსენიშვილი ამბობს, რომ მისახედია ინვენტარის ნაწილიც.
„სარესტავრაციოა ვიტრინა, სადაც განთავსებულია მსახიობის მამის, გიორგი ანდრონიკაშვილის ნივთები. შეკეთებას საჭიროებს მეორე ვიტრინაც, სადაც ინახება ნატოს დედის, ეკატერინე სლავიცკაიას ნივთები. ეს ორი ვიტრინა ითვლება ახლა ყველაზე პრობლემურად. ზოგადად ავეჯი სიძველისგან არის დაზიანებული, მაგრამ ნაწილი უკვე შეკეთდა“.
- მუზეუმს რეაბილიტაცია ჩაუატარდა დაახლოებით 12 წლის წინათ, რაზეც 100 ათას ლარზე მეტი დაიხარჯა. გამოიცვალა სახურავის დაზიანებული ნაწილი, შეკეთდა ხის კიბე და აივნები. აღადგინეს ავეჯის ნაწილი.
ნატო ვაჩნაძის სახლ-მუზეუმის ადმინისტრაციაში ამბობენ, რომ მუზეუმში არსებულ მდგომარეობაზე საქმის კურსში ჩააყენეს ყველა, ვისაც პრობლემის გადაჭრა ეხება - მუზეუმების გაერთიანება და მერიაც. გურჯაანის მერიისგან დაპირებებიც მიიღეს.
2000 წლიდან ნატო ვაჩნაძის სახლ-მუზეუმს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი აქვს მინიჭებული. შენობის რესტავრაციის დასაწყებად კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს ნებართვაა საჭირო.
გურჯაანის მერიაში რადიო თავისუფლებას უთხრეს, რომ ნებართვის მისაღებად სააგენტოს ჯერ კიდევ გასულ წელს მიმართეს, თუმცა პასუხი ამ დრომდე არ მიუღიათ.
რატომ აგვიანებს ეროვნული სააგენტო ნებართვის გაცემას? რადიო თავისუფლებას სურდა ამ შეკითხვაზე პასუხის მიღება, თუმცა კულტურის სამინისტროს საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურში სატელეფონო ზარებს არ უპასუხეს.
გურჯაანის მერი ზურაბ უტიაშვილი ირწმუნება, რომ ნატო ვაჩნაძის სახლ-მუზეუმის სარეაბილიტაციო სამუშაოები დაიწყება, მაგრამ დაზუსტებით არ იცის, როდის.
„ჩვენ ახლა ვმუშაობთ საპროექტო-სახარჯთაღრიცხვო დოკუმენტაციის შედგენაზე. ვსწავლობთ, რა არის გასაკეთებელი და რა დაგვიჯდება სამუშაოები. აქ ლაპარაკია სახლ-მუზეუმის მთლიან რეაბილიტაციაზე. ეს არ არის ჩვეულებრივი შენობა, რომ სამუშაოები მალე დასრულდეს. სავარაუდოდ, 6 თვე მაინც იქნება საჭირო დოკუმენტაციის შესაგროვებლად და პროექტის მოსამზადებლად. ჯერ არ ვიცით, რამდენი იქნება საჭირო, თუმცა ფინანსებზე პრობლემა არ იქნებაო“, - უთხრა რადიო თავისუფლებას გურჯაანის მერმა.
ნატო ვაჩნაძის სახლ-მუზეუმში უსახსრობის გამო შენობები ზამთრობით უკვე მეორე წელია არ თბება, რის გამოც ექსპონატები არასათანადო პირობებშია.
სახლ-მუზეუმში სულ 7 ადამიანი მუშაობს. მათი ყოველთვიური ხელფასი 200-დან 350 ლარამდეა. დაბალ ანაზღაურებაზე ღიად ლაპარაკს ისინი ერიდებიან.
