„ამჟამად მიდის მოლაპარაკება, მუშაობა გრძელდება. მაგრამ, ზაფხულიდან მოყოლებული, რუსეთმა ფაქტობრივად გაყინა გაცვლის პროცესი... რუსეთი ცდილობს შეარყიოს უკრაინის საზოგადოება, ცდილობს დაარწმუნოს სამხედრო ტყვეების ნათესავები, რომ გაცვლა უკრაინული მხარის მიზეზით არ ხდება“, - უთხრა „ნასტოიაშჩეე ვრემიას“ სამხედრო ტყვეებისადმი მოპყრობის საკითხებში უკრაინის საკოორდინაციო შტაბის პრესცენტრის უფროსმა, პიოტრ იაცენკომ.

ასეთი ვითარება კიდევ უფრო გაურკვეველს ხდის რუსეთის ტყვეობაში მყოფი ასეულობით უკრაინელი სამხედრო მოსამსახურის ბედს. მათ შორის არის „აზოვსტალის“ დამცველი სამი ქართველი, რომლებსაც სულ ახლახან კიდევ ორი, საერთაშორისო ლეგიონის მოხალისეები - გიორგი შუბითიძე (რუსული მედიის თანახმად ჩუბითიძე) და გიორგი გოგლიძე დაემატა.

„დაკავების ადგილები გადავსებულია რუსი სამხედრო ტყვეებით“

უკრაინის პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის ცნობით, რუსეთის სრულმასშტაბიანი ინტერვენციის განმავლობაში რუსეთის ტყვეობიდან ივლისის მონაცემებით გათავისუფლებული იყო 2526 უკრაინელი, აგვისტოში ამას დაემატა კიდევ 22 უკრაინის დამცველის გათავისუფლება და ამის შემდეგ ტყვეთა გაცვლის პროცესი აღარ განახლებულა.

არადა, როგორც უკრაინული მხარე ამტკიცებს, უკრაინელმა ჯარისკაცებმა ბრძოლის ველზე ამ ხნის განმავლობაში იმდენი რუსი სამხედრო დაატყვევეს, რომ დაკავების ადგილები მათ ვეღარ იტევს.

„ჩვენ მზად ვართ ტყვეების გაცვლისათვის, ჩვენ ბევრი (რუსი) სამხედრო ტყვე გვყავს. დაკავების ადგილები გადავსებულია რუსი სამხედრო ტყვეებით და ჩვენ სრულიადაც არ გვინდა ამ რუსი სამხედრო ტყვეების შენახვა. მათ თუნდაც ხვალვე გავცვლიდით სიხარულით ჩვენს დამცველებში“, - ამბობს პიოტრ იაცენკო.

მაგრამ გაცვლის საკითხს, მისი აზრით, აფერხებს რამდენიმე გარემოება.

უკრაინის მხრიდან სამხედრო ტყვეების გაცვლის საკითხებით დაკავებულია ერთი ორგანო - სამხედრო ტყვეებისადმი მოპყრობის საკითხებში უკრაინის საკოორდინაციო შტაბი, რომელსაც კოორდინაციას უწევს გენერალი კირილო ბუდანოვი, უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს მთავარი სადაზვერვო სამმართველოს უფროსი.

რუსეთში კი ანალოგიური სტრუქტურა არ არსებობს. ტყვეთა გაცვლის საკითხით რუსეთში დაკავებულია თავდაცვის სამინისტრო. მაგრამ როცა ცოცხალი იყო კერძო სამხედრო კომპანია „ვაგნერის“ დამფუძნებელი ევგენი პრიგოჟინი, უკრაინის საკოორდინაციო შტაბს ცალკე მასთან უხდებოდა მოლაპარაკების გამართვა.

„ეს იმიტომ, რომ მათ ცალკე ჰყავდათ სამხედრო ტყვეები. რუსეთში არ არსებობს რომელიმე ერთიანი ორგანო, რომელიც სამხედრო ტყვეებით იქნებოდა დაკავებული“, - ამბობს იაცენკო.

ზუსტი პასუხი შეკითხვაზე, თუ რატომ გაყინა ტყვეთა გაცვლის პროცესი რუსეთმა, უკრაინაში არ აქვთ, მაგრამ არსებობს საფუძვლიანი ვარაუდი, რომ მოსკოვს სურს სამხედრო ტყვეები გამოიყენოს უკრაინაზე ზეწოლის ბერკეტად.

„მიზეზები შეიძლება ასევე იყოს ის, რომ რუსეთი ცდილობს ძირი გამოუთხაროს უკრაინულ საზოგადოებას, ცდილობს დაარწმუნოს სამხედრო ტყვეების ნათესავები, რომ გაცვლა არ ხდება უკრაინული მხარის მიერ წარმოქმნილი დაბრკოლებების გამო“, - აღნიშნავს იაცენკო. „ამ გაცვლის გადადების სხვადასხვა მიზეზი არსებობს და სინამდვილეში ამ პროცესის შენელება არის ხრიკი, რომ რუსეთმა შეძლოს რაიმე სახის პროპაგანდისტული კამპანიის ჩატარება, წააქეზოს საპროტესტო აქციებისკენ. ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ეს სწორედ ამისთვის კეთდება“.

"ეს საკმაოდ ცინიკური და არასასიამოვნო პროცესია"

კიდევ ერთი მიზეზია რუსეთის მცდელობა, რომ რუსი სამხედრო ტყვეები მის მიერ უკანონოდ დაკავებულ სამოქალაქო პატიმრებში გაცვალოს.

2023 წლის 4 მაისს, უმაღლესი რადის ადამიანის უფლებათა კომისარმა, დიმიტრი ლუბინეცმა განაცხადა, რომ უხეში გათვლებით, რუსეთს მძევლად ჰყავს აყვანილი 20 ათასზე მეტი უკრაინელი სამოქალაქო პირი.

შესაბამისად, თუ უკრაინა დაუშვებს სამხედრო ტყვეების სამოქალაქო პირებში გაცვლის პრეცედენტს, მაშინ რუსეთი შემდგომში ამ ფაქტორს უკრაინაზე ზეწოლისთვის გამოიყენებს.

„ჩვენ მათ ვერ გავცვლით რუს სამხედრო მოსამსახურეებში. იმის გამო, რომ უკრაინის ტერიტორიების ნაწილი ჯერ კიდევ დროებით არის ოკუპირებული და გვესმის, რომ თეორიულად რუსებს შეუძლიათ იქ ნებისმიერი რაოდენობის მშვიდობიანი მოქალაქის დაჭერა და შემდეგ მათ სამხედრო მოსამსახურეებში გაცვლას შემოგვთავაზებენ“, - განმარტავს პიოტრ იაცენკო.

მაგრამ ასეთ ვითარებაშიც სამხედრო ტყვეებისადმი მოპყრობის საკითხებში უკრაინის საკოორდინაციო შტაბი გულხელდაკრეფილი არ ზის და ცდილობს მოძებნოს სხვადასხვა არგუმენტი, რათა პროცესი განახლდეს და უკრაინამ შეძლოს როგორც საკუთარი მოქალაქეების, ისე სამშობლოს შეიარაღებული დამცველების უკან დაბრუნება.

„ჩვენ დეტალებს არ ვამჟღავნებთ, თუ როგორ ხდება ეს. არსებობენ მომლაპარაკებელთა გარკვეული ჯგუფები, რომლებსაც აქვთ კავშირის როგორც ღია, ისე დახურული არხები. ეს არაფრით არ ჰგავს რომელიმე მრგვალ მაგიდას, რომლის გარშემოც კოსტიუმიანი ადამიანები იკრიბებიან. ეს სხვაგვარად ხდება. და ეს საკმაოდ ცინიკური და არასასიამოვნო პროცესია, მაგრამ უკრაინის მხარე იძულებულია ეს გააკეთოს. და ჩვენ ვცდილობთ ვიპოვოთ ყველა შესაძლებელი არგუმენტი იმისთვის, რომ დავიბრუნოთ ჩვენი ხალხი“, - ამბობს სამხედრო ტყვეებისადმი მოპყრობის საკითხებში უკრაინის საკოორდინაციო შტაბის პრესცენტრის უფროსი, პიოტრ იაცენკო.

რა ბედი ელით რუსეთის ტყვეობაში მყოფ ქართველ მოხალისეებს?

ასევე უკრაინის საზრუნავია ის ქართველი მოხალისეები, რომლებიც რუსეთის მიერ გაჩაღებულ ომში უკრაინის დამცველთა რიგებში იბრძოდნენ და სხვადასხვა მიზეზით აღმოჩნდნენ რუსეთის ტყვეობაში.

ყველაზე პირველად არაოფიციალური წყაროებით ქართული წარმომავლობის ზაქრო ნონიაშვილის რუსეთის ტყვეობაში ყოფნის შესახებ მას შემდეგ გახდა ცნობილი, რაც ქალაქ დნეპრში, საცხოვრებელ სახლზე რუსეთის გამანადგურებელი სარაკეტო იერიშის შედეგად მისი ცოლ-შვილი და სიდედრი დაიღუპნენ.

ამის შესახებ უკვე ოფიციალურად აცნობეს საქართველოში მყოფ ზაქრო ნონიაშვილის დას, ნონა ნონიაშვილს, რომელმაც ამ ტრაგედიის შესახებ რადიო თავისუფლებას 2023 წლის იანვარში უამბო.

„ჩემი ძმისშვილი, ლიანა ნონიაშვილი, 19 წლის იყო. იგი ჯერ ხარკოვის უნივერსიტეტის სტუდენტი იყო და საქართველოს საელჩოს დახმარებით, დავიხსენით იმ ხარკოვიდან, გამოვიყვანეთ როგორც იქნა. შემდეგ ცხოვრობდა ქალაქ დნეპრში და მერე ოდესაში. წავიდა გერმანიაში, შეიტანა საბუთები, ჩააბარა გასაუბრება და [დაბრუნდა დნეპრში] ონლაინ სწავლობდა. არ ჩააგდო წელი, მაგრამ აი, რა მოხდა. მტერს არ ვუსურვებ იმის წარმოდგენას, თუ რა მდგომარეობაში აღმოჩნდება ჩემი ძმა, როდესაც გამოვა და ოჯახი აღარ დახვდება“, - ამბობს ნონა ნონიაშვილი, რომელმაც რადიო თავისუფლებას დაუდასტურა ძმის რუსეთის ტყვეობაში ყოფნა.

ზაქრო ნონიაშვილის გარდა, რუსეთის ტყვეობაში ამჟამად კიდევ ორი ქართული წარმომავლობის უკრაინელი მებრძოლი უნდა იმყოფებოდეს.

ერთ-ერთის გვარია ჭინჭარაული, მეორის ვინაობას კი, მშობლების თხოვნით, არც თანამებრძოლები ამხელენ და არც ის აქტივისტები, რომლებმაც ეს ინფორმაცია მედიაში გაავრცელეს.

ერთ-ერთია ლაშა დიაროვი, წარსულში ასევე უკრაინის ტერიტორიული თავდაცვის მოხალისე.

„სამივე მათგანი იბრძოდა „აზოვსტალში“, იცავდნენ მარიუპოლს და ახლა, ამ წუთას იმყოფებიან ტყვეობაში. და არიან ცოცხლები..."- ეუბნება დიაროვი რადიო თავისუფლებას.

სამივე ქართული წარმომავლობის მებრძოლი რუსეთის ტყვეობაში გასული წლის მაისიდან უნდა იმყოფებოდეს, როდესაც თითქმის სამთვიანი უთანასწორო ბრძოლების შემდეგ „აზოვსტალის“ ქარხანა დატოვეს მისმა ბოლო დამცველებმა, წინასწარი შეთანხმების თანახმად, იარაღი დაყარეს და მოწინააღმდეგეს ჩაბარდნენ.

მიუხედავად იმისა, რომ წელიწად-ნახევარია გასული, როგორც ლაშა დიაროვი ამბობს, ამ სამიდან რუსეთის მხარეს ჯერჯერობით არც ერთი არ გაუთავისუფლებია.

"სნაიპერს განსაკუთრებული სიმკაცრით ეპყრობიან"

ამ ფონზე კიდევ უფრო რთული სათქმელია, თუ რა ბედი ელით ინტერნაციონალური ლეგიონის ქართველ მოხალისეებს - გიორგი შუბითიძესა (რუსული მედიის თანახმად ჩუბითიძე) და გიორგი გოგლიძეს, რომლებიც რუსეთის ტყვეობაში ახლახან ჩავარდნენ.

„მინიმუმ 3-4 თვე და შეიძლება ერთი წლის განმავლობაშიც არ მოხდეს ამ ბიჭების გაცვლა. ამას უნდა შევეგუოთ, ეს არის რეალობა. ჩვენი ეს ქართველი მებრძოლები კი არა, იმ მაშინდელი აყვანილი „აზოველებიდან“, ბევრი ისევ ტყვეობაში რჩება. პროცესი შეჩერებულია. მიდიან უკრაინელი ჟურნალისტები ციხეებში, ვიდეოებს წერენ, სადაც რუსი სამხედრო ტყვეები თავიანთ ხელისუფლებას გაცვლას სთხოვენ. მაგრამ არავითარი რეაგირება არ არის. პროცესი არის ფაქტობრივად შეჩერებული", - უთხრა რადიო თავისუფლების ქართულ სამსახურს უკრაინის სპეციალურ ოპერაციულ ძალებში ქართული ჯგუფის ხელმძღვანელმა, ვიცე-პოლკოვნიკმა ვანო ნადირაძემ.

იგი პირადად იცნობდა გიორგი შუბითიძეს და გიორგი გოგლიძეს და უკვე დაუკავშირდა მათი ბედის გასარკვევად უკრაინის შესაბამის უწყებებს.

და თავისი წყაროებითაც შეეცადა გარკვეული ინფორმაციის მოპოვებას.

„სავარაუდოდ, დონეცკის ოლქიდან უკვე გაყვანილი ეყოლებათ და როსტოვის მიმართულებით გადაიყვანდნენ, რადგან, პირველ რიგში, არიან ქართველები და მეორეც, სნაიპერები. ამას ხაზს იმიტომ ვუსვამ, რომ სნაიპერს განსაკუთრებული სიმკაცრით ეპყრობიან, მეტ დაკითხვებს უტარებენ. რადგან სნაიპერი ფლობს ბევრ ინფორმაციას. ამიტომ სნაიპერი ძალიან ძვირადღირებული ტყვე არის როგორც ჩვენთვის, ისე მათთვის“, - ამბობს ნადირაძე.

• უკრაინის მხარეს მებრძოლი საქართველოს ორი მოქალაქის ტყვედ ჩავარდნის შესახებ ინფორმაცია 14 ნოემბერს გახდა ცნობილი, რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს მიერ დატყვევებულთა გამოკითხვის ამსახველი ვიდეოს გამოქვეყნების შემდეგ.
• ვიდეოს მიხედვითაც შეიძლება ვარაუდი, რომ ისინი რუსულად დაწერილ ტექსტს კითხულობენ. გოგლიძეს შუბლთან მცირედი დაზიანებაც ეტყობა.
• რადიო თავისუფლება დაუკავშირდა საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს, სადაც განაცხადეს, რომ სამინისტრო ღია წყაროებზე დაყრდნობით ინფორმირებულია უკრაინაში მებრძოლი საქართველოს ორი მოქალაქის გ.გ.-სა და გ.შ.-ს რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებული ძალების მიერ სამხედრო მოქმედებებისას ტყვედ აყვანის შესახებ.
• „ქართული მხარე გამოიყენებს მის ხელთ არსებულ ყველა საერთაშორისო მექანიზმს, მათ შორის წითელი ჯვრის საერთაშორისო ორგანიზაციას და შვეიცარიის კონფედერაციას, როგორც საქართველოსა და რუსეთის ფედერაციას შორის მედიატორს, საქართველოს მოქალაქეების კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებების დასაცავად“, - ნათქვამია თავისუფლებისთვის საგარეო საქმეთა სამინისტროს მიერ მიწოდებულ განცხადებაში.