მათ შორისაა საქართველოც, სადაც სამშენებლო ბიზნესზე უარყოფითი გავლენა მსოფლიო კრიზისამდე რუსეთ-საქართველოს კონფლიქტმა მოახდინა. საქართველოს დეველოპერული კომპანიები საკრედიტო რესურსების სიმწირესა და გაყიდვების რაოდენობის შემცირებას უჩივიან.
ომის შემდგომ საქართველოში რომ სამშენებლო ბიზნესი სირთულეებს განიცდის, ამას ყველა აღიარებს, მაგრამ სამშენებლო კომპანიები კრიზისზე საუბარს ერიდებიან. ამ სფეროს ლიდერები ირწმუნებიან, რომ მუშაობას ძველებურად აგრძელებენ და ნაკისრი ვალდებულებების შესრულებას საფრთხე არ ემუქრება. ასეთი განცხადება 29 ოქტომბერს საქართველოს სამშენებლო ბაზრის ერთ მესამედზე მეტის მფლობელმა, „ცენტრ პოინტ ჯგუფის“ დამფუძნებელმა მაია რჩეულიშვილმა გააკეთა:
[მაია რჩეულიშვილის ხმა] „სირთულე გვქონდა ნამდვილად - ეს იყო მორალური მდგომარეობა ომთან დაკავშირებით - როგორც ჩვენ, ისე მთელ საქართველოს. ჯერ კიდევ შიშის ფაქტორი მოქმედებს, თორემ სირთულე კომპანიას არ ჰქონია. იყო რაღაც მომენტი, როცა ბანკიდან ხალხს ფული ვერ გამოჰქონდა და ვერ შემოჰქონდა. კომპანიაში მიმდინარე ანგარიშები მცირე ხნით გაიყინა. ახლა ეს ყველაფერი აღდგა.“
დეველოპერულ ბიზნესზე ფინანსურ ფაქტორებთან ერთად პოლიტიკური არასტაბილურობის უარყოფითი გავლენის შესახებ საუბრობს ეკონომიკის ექსპერტი დავით ებრალიძე:
[დავით ებრალიძის ხმა] „აქ არა მარტო გარე რისკებია, არამედ შიდაპოლიტიკურიც. ყველაზე დიდ ზეგავლენას ახლა ახდენს პოლიტიკური რისკები.“
დავით ებრალიძე ხაზს უსვამს ეკონომიკურ პრობლემებსაც, რაც სამშენებლო ბიზნესის განვითარებას აფერხებს. კერძოდ, ეს არის საკრედიტო რესურსების სიმწირე და მათი გაძვირება. ეს ტენდენცია ჯერ კიდევ აგვისტოს მოვლენებამდე და მსოფლიოს საფინანსო კრიზისამდე შეიმჩნეოდა. საქართველოს ბანკების ასოციაციის პრეზიდენტის ზურაბ გვასალიას აზრით კი, დეველოპერული ბიზნესის სირთულეები საბანკო კრედიტების გაძვირებაზე მეტად თავად სამშენებლო კომპანიების არასწორი პოლიტიკის დამსახურებაა. მათი ნაწილი უძრავ ქონებას საბანკო კრედიტების მეშვეობით ქმნიდა, შემდეგ კი მათ რეალიზაციას ისევ საბანკო სესხების მეშვეობით ახდენდა.
[ზურაბ გვასალიას ხმა] „შეიძლება ახალი პროექტების განხორციელება ცოტათი შეფერხდეს ან მასშტაბებმა დაიწიოს, მაგრამ ის საკრედიტო ხაზები, რომლებიც გახსნილი იყო, გაგრძელდება. ის, რაც დასამთავრებელი იყო, დამთავრდება. მეორე მომენტიც არის - ღირებულება სამშენებლო სექტორში ძალიან გაზრდილია. თვითღირებულება გაცილებით დაბალია და კეთილი ინებონ დეველოპერულმა კომპანიებმა და ფასი დასწიონ.“
სხვაგვარად ფიქრობს ”ცენტრ პოინტის” დამფუძნებელი მაია რჩეულიშვილი. ის შექმნილ ვითარებაში დეველოპერულ კომპანიებზე მეტად საბანკო სექტორს ადანაშაულებს:
[მაია რჩეულიშვილის ხმა] „მე ბანკის პროცენტი არ მიდევს ტარიფში. ვისაც დაუწიეს და ვისაც კრედიტი მისცეს, აი, ისინი დაიღუპნენ ზუსტად, ვისაც ბანკმა მისცა რესურსი და ჰაერი ჩაიდო ქონებაში. მე არც ერთ ბანკს არ ვუპირისპირდები. მესმის, რომ იმათ ძვირად უნდა გაეყიდათ ფული. მაგრამ, აი, ზუსტად რასაც არარეალური ფასი ჰქონდა, ეს ჰქონდა მაგათ ფულს და იმიტომ ჰქონდა არარეალური ფასი, რომ ჰაერი იყო.“ (სტილი დაცულია)
მაია რჩეულიშვილი ირწმუნება, რომ მისი კომპანია საკუთარი კაპიტალით მუშაობს და საბანკო კრედიტები საერთო ბრუნვის მხოლოდ 2 პროცენტს შეადგენს. ბანკის კრედიტებისგან დამოუკიდებელი ბიზნესის წარმოების შესახებ გამოაცხადა კიდევ ერთმა მსხვილმა დეველოპერულმა კომპანიამ - „აქსისმა“. ორივე კომპანია ცდილობს მომხმარებელი ბიზნესის სტაბილურობაში დაარწმუნოს, ამიტომ უძრავი ქონების რეალიზაციის გრძელვადიანი განვადებისა და ფასდაკლების აქციები წამოიწყეს.
ომის შემდგომ საქართველოში რომ სამშენებლო ბიზნესი სირთულეებს განიცდის, ამას ყველა აღიარებს, მაგრამ სამშენებლო კომპანიები კრიზისზე საუბარს ერიდებიან. ამ სფეროს ლიდერები ირწმუნებიან, რომ მუშაობას ძველებურად აგრძელებენ და ნაკისრი ვალდებულებების შესრულებას საფრთხე არ ემუქრება. ასეთი განცხადება 29 ოქტომბერს საქართველოს სამშენებლო ბაზრის ერთ მესამედზე მეტის მფლობელმა, „ცენტრ პოინტ ჯგუფის“ დამფუძნებელმა მაია რჩეულიშვილმა გააკეთა:
[მაია რჩეულიშვილის ხმა] „სირთულე გვქონდა ნამდვილად - ეს იყო მორალური მდგომარეობა ომთან დაკავშირებით - როგორც ჩვენ, ისე მთელ საქართველოს. ჯერ კიდევ შიშის ფაქტორი მოქმედებს, თორემ სირთულე კომპანიას არ ჰქონია. იყო რაღაც მომენტი, როცა ბანკიდან ხალხს ფული ვერ გამოჰქონდა და ვერ შემოჰქონდა. კომპანიაში მიმდინარე ანგარიშები მცირე ხნით გაიყინა. ახლა ეს ყველაფერი აღდგა.“
დეველოპერულ ბიზნესზე ფინანსურ ფაქტორებთან ერთად პოლიტიკური არასტაბილურობის უარყოფითი გავლენის შესახებ საუბრობს ეკონომიკის ექსპერტი დავით ებრალიძე:
[დავით ებრალიძის ხმა] „აქ არა მარტო გარე რისკებია, არამედ შიდაპოლიტიკურიც. ყველაზე დიდ ზეგავლენას ახლა ახდენს პოლიტიკური რისკები.“
დავით ებრალიძე ხაზს უსვამს ეკონომიკურ პრობლემებსაც, რაც სამშენებლო ბიზნესის განვითარებას აფერხებს. კერძოდ, ეს არის საკრედიტო რესურსების სიმწირე და მათი გაძვირება. ეს ტენდენცია ჯერ კიდევ აგვისტოს მოვლენებამდე და მსოფლიოს საფინანსო კრიზისამდე შეიმჩნეოდა. საქართველოს ბანკების ასოციაციის პრეზიდენტის ზურაბ გვასალიას აზრით კი, დეველოპერული ბიზნესის სირთულეები საბანკო კრედიტების გაძვირებაზე მეტად თავად სამშენებლო კომპანიების არასწორი პოლიტიკის დამსახურებაა. მათი ნაწილი უძრავ ქონებას საბანკო კრედიტების მეშვეობით ქმნიდა, შემდეგ კი მათ რეალიზაციას ისევ საბანკო სესხების მეშვეობით ახდენდა.
[ზურაბ გვასალიას ხმა] „შეიძლება ახალი პროექტების განხორციელება ცოტათი შეფერხდეს ან მასშტაბებმა დაიწიოს, მაგრამ ის საკრედიტო ხაზები, რომლებიც გახსნილი იყო, გაგრძელდება. ის, რაც დასამთავრებელი იყო, დამთავრდება. მეორე მომენტიც არის - ღირებულება სამშენებლო სექტორში ძალიან გაზრდილია. თვითღირებულება გაცილებით დაბალია და კეთილი ინებონ დეველოპერულმა კომპანიებმა და ფასი დასწიონ.“
სხვაგვარად ფიქრობს ”ცენტრ პოინტის” დამფუძნებელი მაია რჩეულიშვილი. ის შექმნილ ვითარებაში დეველოპერულ კომპანიებზე მეტად საბანკო სექტორს ადანაშაულებს:
[მაია რჩეულიშვილის ხმა] „მე ბანკის პროცენტი არ მიდევს ტარიფში. ვისაც დაუწიეს და ვისაც კრედიტი მისცეს, აი, ისინი დაიღუპნენ ზუსტად, ვისაც ბანკმა მისცა რესურსი და ჰაერი ჩაიდო ქონებაში. მე არც ერთ ბანკს არ ვუპირისპირდები. მესმის, რომ იმათ ძვირად უნდა გაეყიდათ ფული. მაგრამ, აი, ზუსტად რასაც არარეალური ფასი ჰქონდა, ეს ჰქონდა მაგათ ფულს და იმიტომ ჰქონდა არარეალური ფასი, რომ ჰაერი იყო.“ (სტილი დაცულია)
მაია რჩეულიშვილი ირწმუნება, რომ მისი კომპანია საკუთარი კაპიტალით მუშაობს და საბანკო კრედიტები საერთო ბრუნვის მხოლოდ 2 პროცენტს შეადგენს. ბანკის კრედიტებისგან დამოუკიდებელი ბიზნესის წარმოების შესახებ გამოაცხადა კიდევ ერთმა მსხვილმა დეველოპერულმა კომპანიამ - „აქსისმა“. ორივე კომპანია ცდილობს მომხმარებელი ბიზნესის სტაბილურობაში დაარწმუნოს, ამიტომ უძრავი ქონების რეალიზაციის გრძელვადიანი განვადებისა და ფასდაკლების აქციები წამოიწყეს.
