არ ვიცი, რა უნდა იყოს ამ გამოთქმაზე უფრო თანამედროვე ქართული?! რა და მხოლოდ ვნება, საიდანაც ეს სიტყვები იშვა. მოლოდინის ვნება, ხშირად მზაკვრობით სავსე მოლოდინის, ყოვლისწამლეკავი, ყველაზე აღმგზნები ქართული ვნება, რომელიც, სამწუხაროდ, ძალიან ხშირად მართლდება ხოლმე.
ვის არ გსმენიათ: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“ რა თქმა უნდა, ყველას ყური მიჩვეულია ამ გამოთქმას.
დავუშვათ, გამოვიდა ქართულ ბაზარზე ახალი ლუდი, გადაიღეს რეკლამა, გამოდგეს დახლზე, გასინჯა პირველმა, მოეწონა, აუწყა მეორეს, გაიგო მესამემაც, და უცებ, მეოთხე: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“
გამოჩნდა ღვინის ახალი კომპანია, რომელიც გამართავს მაგარ პრეზენტაციას, დაპატიჟებენ მაგარ სტუმრებს, რა თქმა უნდა, რეკლამასაც გადაიღებენ. შემდეგ უკვე თავად პროდუქტის ჯერი დგება. სინჯავს პირველი და პირველივე ამბობს: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“ (პირველივე იმიტომ ამბობს, რომ „ღვინის ქვეყანა“ ვართ, უფრო სწორად, „ღვინის გაყალბების ქვეყანა“).
გამოვა ახალი კამფეტი, ექვსნაირი მარტო კარამელი აქვთ, რვანაირი შოკოლადი, და აქაც, ველოდებით, როდის გააფუჭებენ.
ახალგაზრდა ფენომენი გამოჩნდა, 15 წლისაა, უკვე უცხოეთში წაიყვანეს, ყველაზე მაგარ გუნდში. თამაშობს, დაფრინავს. ოპტიმისტები ხარობენ, წლებს ითვლიან, დანარჩენები: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“
ფორტეპიანოზე პატარა ბიჭი უკრავს. გადაგვრია ჩვენც და უცხოელებიც, ძველიც და ახალი თაობებიც. ეს ბიჭიც წაიყვანეს. თბილისში კი „იუტუბზე“ მის ჩანაწერს უყურებს ვიღაცა და ამბობს: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“
ამას წინათ მეგობარმა თავისი მოთხრობა გამომიგზავნა, სადაც მთავარი გმირი ქართველი ბიზნესმენია. ერთ აბზაცში იმაზეც კი იყო საუბარი, რომ ქართველი ბიზნესმენი ქართველი მსახიობის, მწერლის, სპორტსმენის მსგავსად, ვერ ვითარდება.
მოკლედ, ასეთი შემთხვევა ძალიან ბევრია და სიტყვები, „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ“, ხშირად ჩვენი დიაგნოზივით ჟღერს და ძალიან ხშირად სწორედ ჩვენს ბუნებას გამოხატავს.
ორი თვის წინ ნაირა გელაშვილის ბოლო რომანზე მქონდა გადაცემა. ამ რომანში მთავარი გმირები მთარგმნელები არიან, მთარგმნელობითი კოლეგიის თანამშრომლები, რომლებიც ხშირად თავიანთ თარგმანებს ხმამაღლა კითხულობენ, ძირითადად ერთმანეთის აზრი აინტერესებთ, ერთმანეთს ნამუშევარს უფასებენ, შენიშვნებს აძლევენ. თუმცა არის შემთხვევები, როცა ხმამაღლა კორექტურისთვის კითხულობენ. ეს ახლაა იშვიათი შემთხვევა, თორემ მაშინ, 80-იანი წლების ბოლოს, ყველა კორექტორი ხმამაღლა კითხულობდა გამოსაცემად გამზადებულ წიგნს. უფრო სწორად, ერთი კორექტორი კითხულობდა ხმამაღლა, მეორე კი შეცდომებს ასწორებდა წაკითხულის მიხედვით. ჰოდა ერთხელაც, კორექტორების ასეთი ხმამაღალი წაკითხულიდან ვიგებთ, რომ: „პატარა ქართველი, 14 თუ 15 წლამდე გამოირჩევა არაჩვეულებრივად ცოცხალი რეაგირებით ცხოვრებისეულ თუ მეცნიერულ შთაბეჭდილებებზე. ის გამჭრიახია, ყოჩაღი, ემორჩილება პედაგოგიურ ზეგავლენას. შემდეგ, ზემოაღნიშნული ასაკის შორიახლო, რომელიც ემთხვევა სამხრეთისთვის ნიშანდობლივ, ნაადრევ სქესობრივ მომწიფებას, - იგი რაღაცნაირად ჭკნება, ჩლუნგდება, კარგავს ინტერესს მეცნიერებისადმი, ზოგჯერ ამჟღავნებს ამა თუ იმ მანკიერ მიდრეკილებებს. ორი-სამი წლის შემდეგ თითქოს ცოტათი იკურნება ამ მოვლენისაგან, რომელსაც შეიძლება სნეულება ვუწოდოთ, მაგრამ წინანდელი სულიერი ძალების ჩანასახი უკვე აღარ აღდგება და გამოდის საკმაოდ შაბლონური ბიჭი, რომელიც თითქოსდა რაღაც დაავადებითაა დაღდასმული“.
ეს დაკვირვება ეკუთვნის რუს პედაგოგს, ი.დ. სმირნოვს და იგი დამოწმებული აქვს ვასილი ველიჩკოს თავის წიგნში „კავკასია“. ველიჩკო და მისი მოსაზრებები საქართველოზე ცალკე თემაა, მასაც „უყვარდა“ ეს ქვეყანა და ქართველი ხალხი, ისიც - ბევრი სხვა რუსი შოვინისტივით - ერთმორწმუნეობაზე და ერთგულ ქვეშევრდომობაზე გვაყრიდა მარილს. ეს XIX საუკუნის 80-იან წლებში ხდებოდა. 100 წლის შემდეგ კი, XX საუკუნის 80-იან წლებში, ამ წიგნის ქართული თარგმანის კორექტურას უკვე რომანის მეორეხარისხოვანი პერსონაჟები კითხულობენ, გარეთ კი ამ დროს დემონსტრაციებია, ან ნოემბერია, ან აპრილი...
ძალიან დავშორდით თემას. მოდით, ისევ დიაგნოზს დავუბრუნდები, უცხოს, დამპყრობლის, გნებავთ, მტრის მიერ დასმულ დიაგნოზს. ნუთუ მართლა ჩვენია ეს თვისება ჭკნობისა და დაჩლუნგებისა? იქნებ ბოლომდე ჩვენი არცაა? ეს დიაგნოზი ხომ ქართველებს რუსმა დაგვისვა?! სამწუხაროდ, რეალობაში სხვაგვარად ჩანს: აშკარაა, რომ საქართველოში ბევრი, იმ 14 წლის ბიჭებივით, მართლა „ვკარგავთ ინტერესებს“, ხოლო მეორე დიდი ნაწილი იმ ვიღაც რუსი პედაგოგივით თუ შოვინისტი პუბლიცისტივით დიაგნოზებს ვაკეთებთ და დარწმუნებით ვამბობთ, რომ „მალე გააფუჭებენ...“, თან არსებობის ეს ორი მოდუსი ერთმანეთში გადადის და ერთმანეთს ამარაგებს, როგორც რომელიმე არქაული ტომი ამარაგებს მასალით ადგილზე ჩასულ ეთნოლოგს.
ვის არ გსმენიათ: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“ რა თქმა უნდა, ყველას ყური მიჩვეულია ამ გამოთქმას.
დავუშვათ, გამოვიდა ქართულ ბაზარზე ახალი ლუდი, გადაიღეს რეკლამა, გამოდგეს დახლზე, გასინჯა პირველმა, მოეწონა, აუწყა მეორეს, გაიგო მესამემაც, და უცებ, მეოთხე: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“
გამოჩნდა ღვინის ახალი კომპანია, რომელიც გამართავს მაგარ პრეზენტაციას, დაპატიჟებენ მაგარ სტუმრებს, რა თქმა უნდა, რეკლამასაც გადაიღებენ. შემდეგ უკვე თავად პროდუქტის ჯერი დგება. სინჯავს პირველი და პირველივე ამბობს: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“ (პირველივე იმიტომ ამბობს, რომ „ღვინის ქვეყანა“ ვართ, უფრო სწორად, „ღვინის გაყალბების ქვეყანა“).
გამოვა ახალი კამფეტი, ექვსნაირი მარტო კარამელი აქვთ, რვანაირი შოკოლადი, და აქაც, ველოდებით, როდის გააფუჭებენ.
ახალგაზრდა ფენომენი გამოჩნდა, 15 წლისაა, უკვე უცხოეთში წაიყვანეს, ყველაზე მაგარ გუნდში. თამაშობს, დაფრინავს. ოპტიმისტები ხარობენ, წლებს ითვლიან, დანარჩენები: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“
ფორტეპიანოზე პატარა ბიჭი უკრავს. გადაგვრია ჩვენც და უცხოელებიც, ძველიც და ახალი თაობებიც. ეს ბიჭიც წაიყვანეს. თბილისში კი „იუტუბზე“ მის ჩანაწერს უყურებს ვიღაცა და ამბობს: „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ...“
ამას წინათ მეგობარმა თავისი მოთხრობა გამომიგზავნა, სადაც მთავარი გმირი ქართველი ბიზნესმენია. ერთ აბზაცში იმაზეც კი იყო საუბარი, რომ ქართველი ბიზნესმენი ქართველი მსახიობის, მწერლის, სპორტსმენის მსგავსად, ვერ ვითარდება.
მოკლედ, ასეთი შემთხვევა ძალიან ბევრია და სიტყვები, „დაველოდოთ, როდის გააფუჭებენ“, ხშირად ჩვენი დიაგნოზივით ჟღერს და ძალიან ხშირად სწორედ ჩვენს ბუნებას გამოხატავს.
ორი თვის წინ ნაირა გელაშვილის ბოლო რომანზე მქონდა გადაცემა. ამ რომანში მთავარი გმირები მთარგმნელები არიან, მთარგმნელობითი კოლეგიის თანამშრომლები, რომლებიც ხშირად თავიანთ თარგმანებს ხმამაღლა კითხულობენ, ძირითადად ერთმანეთის აზრი აინტერესებთ, ერთმანეთს ნამუშევარს უფასებენ, შენიშვნებს აძლევენ. თუმცა არის შემთხვევები, როცა ხმამაღლა კორექტურისთვის კითხულობენ. ეს ახლაა იშვიათი შემთხვევა, თორემ მაშინ, 80-იანი წლების ბოლოს, ყველა კორექტორი ხმამაღლა კითხულობდა გამოსაცემად გამზადებულ წიგნს. უფრო სწორად, ერთი კორექტორი კითხულობდა ხმამაღლა, მეორე კი შეცდომებს ასწორებდა წაკითხულის მიხედვით. ჰოდა ერთხელაც, კორექტორების ასეთი ხმამაღალი წაკითხულიდან ვიგებთ, რომ: „პატარა ქართველი, 14 თუ 15 წლამდე გამოირჩევა არაჩვეულებრივად ცოცხალი რეაგირებით ცხოვრებისეულ თუ მეცნიერულ შთაბეჭდილებებზე. ის გამჭრიახია, ყოჩაღი, ემორჩილება პედაგოგიურ ზეგავლენას. შემდეგ, ზემოაღნიშნული ასაკის შორიახლო, რომელიც ემთხვევა სამხრეთისთვის ნიშანდობლივ, ნაადრევ სქესობრივ მომწიფებას, - იგი რაღაცნაირად ჭკნება, ჩლუნგდება, კარგავს ინტერესს მეცნიერებისადმი, ზოგჯერ ამჟღავნებს ამა თუ იმ მანკიერ მიდრეკილებებს. ორი-სამი წლის შემდეგ თითქოს ცოტათი იკურნება ამ მოვლენისაგან, რომელსაც შეიძლება სნეულება ვუწოდოთ, მაგრამ წინანდელი სულიერი ძალების ჩანასახი უკვე აღარ აღდგება და გამოდის საკმაოდ შაბლონური ბიჭი, რომელიც თითქოსდა რაღაც დაავადებითაა დაღდასმული“.
ეს დაკვირვება ეკუთვნის რუს პედაგოგს, ი.დ. სმირნოვს და იგი დამოწმებული აქვს ვასილი ველიჩკოს თავის წიგნში „კავკასია“. ველიჩკო და მისი მოსაზრებები საქართველოზე ცალკე თემაა, მასაც „უყვარდა“ ეს ქვეყანა და ქართველი ხალხი, ისიც - ბევრი სხვა რუსი შოვინისტივით - ერთმორწმუნეობაზე და ერთგულ ქვეშევრდომობაზე გვაყრიდა მარილს. ეს XIX საუკუნის 80-იან წლებში ხდებოდა. 100 წლის შემდეგ კი, XX საუკუნის 80-იან წლებში, ამ წიგნის ქართული თარგმანის კორექტურას უკვე რომანის მეორეხარისხოვანი პერსონაჟები კითხულობენ, გარეთ კი ამ დროს დემონსტრაციებია, ან ნოემბერია, ან აპრილი...
ძალიან დავშორდით თემას. მოდით, ისევ დიაგნოზს დავუბრუნდები, უცხოს, დამპყრობლის, გნებავთ, მტრის მიერ დასმულ დიაგნოზს. ნუთუ მართლა ჩვენია ეს თვისება ჭკნობისა და დაჩლუნგებისა? იქნებ ბოლომდე ჩვენი არცაა? ეს დიაგნოზი ხომ ქართველებს რუსმა დაგვისვა?! სამწუხაროდ, რეალობაში სხვაგვარად ჩანს: აშკარაა, რომ საქართველოში ბევრი, იმ 14 წლის ბიჭებივით, მართლა „ვკარგავთ ინტერესებს“, ხოლო მეორე დიდი ნაწილი იმ ვიღაც რუსი პედაგოგივით თუ შოვინისტი პუბლიცისტივით დიაგნოზებს ვაკეთებთ და დარწმუნებით ვამბობთ, რომ „მალე გააფუჭებენ...“, თან არსებობის ეს ორი მოდუსი ერთმანეთში გადადის და ერთმანეთს ამარაგებს, როგორც რომელიმე არქაული ტომი ამარაგებს მასალით ადგილზე ჩასულ ეთნოლოგს.
