Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

სამუელ ჩარაპი: საქართველოს ოკუპაციის დასრულების სტრატეგია ჯერჯერობით არ არსებობს


სამუელ ჩარაპი
სამუელ ჩარაპი
რადიო თავისუფლების მსმენელს ახლახან მოვუთხრობდით ჟურნალ „ფორინ პოლისიში“ გამოქვეყნებულ წერილზე, სახელწოდებით „ავტობუსის ბორბლებქვეშ არავინ ჩაუგდიათ.“ სტატიის ავტორი - ვაშინგტონის ანალიტიკური ინსტიტუტის, „ამერიკის პროგრესის ცენტრის“ რუსეთისა და ევრაზიის პროგრამის ასოცირებული დირექტორი სამუელ ჩარაპი - პრეზიდენტ ბარაკ ობამას ადმინისტრაციის მიერ რუსეთთან ურთიერთობის „გადატვირთვის“ კრიტიკოსებს პასუხობდა.

ჩარაპი წერდა, საკმაოდ გავრცელებული მოსაზრება ან, როგორც თვითონ უწოდა, „ნარატივი“, რომ რუსეთთან ურთიერთობის „გადატვირთვა“ აღმოსავლეთ ევროპელი მოკავშირეების - მათ შორის საქართველოს - ინტერესების ხარჯზე ხდება, მცდარიაო. სტატიაში გამოთქმულ მოსაზრებებზე უფრო დეტალურად სასაუბროდ სალომე ასათიანი სამუელ ჩარაპს ვაშინგტონში დაუკავშირდა და პირველი შეკითხვა იმ ზოგად სარგებელზე დაუსვა, რომელიც, მისი აზრით, „გადატვირთვის“ პოლიტიკას ამ რეგიონისთვის მოაქვს:

სამუელ ჩარაპი: აშშ-სა და რუსეთს შორის დაძაბულობა როცა კლებულობს, ეს ყველას უსაფრთხოებაზე დადებითად აისახება. მსოფლიოს ორად ორი ბირთვული იარაღით აღჭურვილი სუპერსახელმწიფოს ერთმანეთთან კონფრონტაციაში ყოფნა არ შეიძლება ვინმესთვის სასარგებლო იყოს. მე ვიტყოდი, რომ რუსეთის საგარეო პოლიტიკაზე ამ პოლიტიკამ პირდაპირი გავლენა მოახდინა. მათ ორმხრივ ურთიერთობაში ცვლილებებს რეაგირება მისცეს, რაც გამოიხატა, მაგალითად, პოლონეთთან დაახლოებაში, ბალტიისპირეთის ქვეყნებთან ურთიერთობის დათბობაში, ნორვეგიასთან საზღვრის დადგენის შეთანხმების საკითხში. ეს ყველაფერი გადატვირთვის პირდაპირ შედეგს არ წარმოადგენს, მაგრამ, ჩემი აზრით, ამ პროცესების განხორციელება შეუძლებელი იქნებოდა, რუსეთსა და აშშ-ს შორის კავშირები ისეთივე რომ დარჩენილიყო, როგორიც ობამას ხელისუფლებაში მოსვლისას დახვდა.

საქართველოს საკითხს რაც შეეხება, აქ ძალიან კონკრეტულად შეგვიძლია ვილაპარაკოთ. ვიცით რა აქვთ ნათქვამი აშშ-ის მთავრობის წარმომადგენლებს და თავად მიხეილ სააკაშვილსაც - რომ 2009 წლის ივლისის ბოლოს და აგვისტოს დასაწყისში კინაღამ მეორე კონფლიქტი მოხდა და მისი თავიდან აცილება მხოლოდ იმით მოხერხდა, რომ აშშ-ს რუსეთის ხელმძღვანელობასთან კონტაქტის დამყარების, ვითარებაში ჩარევის საშუალება ჰქონდა. ამდენად, ის, რომ ორ მთავრობას შორის საკომუნიკაციო არხები ღიაა, ჩემი აზრით, ნამდვილად არის თბილისის ინტერესებში.

რადიო თავისუფლება
: სწორედ რუსეთთან დაკავშირებით მინდა გკითხოთ - თქვენი აზრით, მაინც რამდენად მოახდენს რუსეთი "გადატვირთვაზე" რეაგირებას? დიახ, გარკვეული ცვლილებები და დათმობები მართლაც იყო, რომელთაგან ზოგიერთს თქვენ უკვე შეეხეთ - ასევე ირანზე დაწესებული სანქციების მხარდაჭერა, ავღანეთისკენ მიმავალი ტვირთის ტრანზიტის საკითხი და ასე შემდეგ, მაგრამ ანალიტიკოსები ხშირად მაინც განწყობის ცვლილებაზე საუბრობენ ხოლმე და არა რეალური პოლიტიკის. მეტიც - ნატოს გაფართოებას, მეზობელ სახელმწიფოებში აშშ-ის ჯარის განთავსებას, ანტისარაკეტო სისტემის პროექტს რუსეთი კვლავ თავისი უსაფრთხოებისთვის უპირველეს პრობლემად აღიქვამს. ეს საგარეო პოლიტიკის შესახებ ახლახან გამოჟონილ დოკუმენტშიც დადასტურდა. რამდენად რეალისტურია იმის მოლოდინი, რომ რუსეთი მართლა შეცვლის ქცევის სტილს?

სამუელ ჩარაპი: ვფიქრობ, პარადიგმის შეცვლის, რუსეთის პოლიტიკის მნიშვნელოვანი ტრანსფორმაციის მოლოდინი გულუბრყვილობა იქნებოდა. რუსეთში ხელმძღვანელობა არ შეცვლილა. ამ ქვეყნის სათავეში იგივე ხალხია, რომელიც საერთაშორისო ვითარების ცვლილებაზე ახდენს რეაგირებას. ასეთ „გამოჟონილ“ დოკუმენტებს პირადად მე დიდ მნიშვნელობას არ მივანიჭებდი, მაგრამ ფაქტია, რომ თავისთავად რუსეთი დიდად არც პროგრესულია და არც პროდასავლური. მე ფიქრობ, საკუთრივ საკითხის ამგვარად დაყენებაა არასწორი. რუსეთი უეცრად პოლონეთად არ გადაიქცევა. პუტინი კვლავაც პუტინია, მოკლედ რომ ვთქვათ. მაგრამ საერთაშორისო გარემოში განხორციელებულ ცვლილებებზე რეაქციებს ვხედავთ. ეს მნიშვნელოვანია, თუმცა, როგორც ვთქვი, საქმე პარადიგმის შეცვლასთან არ გვაქვს. ამასთან, ისიც გასათვალისწინებელია, რომ რუსები, მაგალითად, აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში თავიანთი ჯარის განთავსების საკითხს არ ხედავენ, ვთქვათ, პოლონეთთან ურთიერთობის დათბობასთან კავშირში. ჩვენ ამას პარადიგმის ცვლილებად აღვიქვამთ ხოლმე, მაგრამ ისინი ხშირად ამ პროცესებს ერთმანეთს არ უკავშირებენ და ჩვენ ამის გათვალიწინებით უნდა ვიმოქმედოთ.

რადიო თავისუფლება
: 24 ივნისს მედვედევთან შეხვედრის შემდეგ ობამამ განაცხადა, რომ აშშ-სა და რუსეთს შორის საქართველოს საკითხზე უთანხმოება კვლავ რჩება. ამ შეხვედრის შემდეგ თეთრი სახლის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამი იყო, რომ აშშ რუსეთს საქართველოს ტერიტორიების - აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის - ოკუპაციის დასრულებისკენ მოუწოდებს. საქართველოში ეს დიდ მიღწევად იქნა აღქმული - ფაქტი, რომ სიტყვა "ოკუპაცია" იყო ნახსენები ამ განცხადებაში. და მაინც, როგორ ფიქრობთ, აშშ-ის ადმინისტრაციას აქვს სტრატეგია ან რაიმე კონკრეტული მექანიზმი, რომ პროცესის თუნდაც მხოლოდ ადგილიდან დაძვრა შეძლოს საქართველოში დღეს არსებული ვითარების შესაცვლელად?

სამუელ ჩარაპი: არა. ჩემი აზრით, ამგვარი სტრატეგია არ არსებობს.

რადიო თავისუფლება:რამდენად შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ის გაჩნდება?

სამუელ ჩარაპი: იმედი მაქვს, რომ გაჩნდება. აქ ორი საკითხი უნდა განვასხვავოთ ერთმანეთისგან - საქართველოს "მიტოვებისა" და სტრატეგიის უქონლობის თემები. ვითარება ძალიან რთულია. დარწმუნებული ვარ, რომ არსებობდეს რაიმე ჯადოსნური ფორმულა, რომელიც რუსეთის მხრიდან საქართველოს ოკუპაციას დაასრულებდა, მას აუცილებლად გამოიყენებდნენ. მაგრამ ასეთი რამ არ არსებობს. არ მიმაჩნია, რომ დღევანდელი ვითარება დამაკმაყოფილებელია. მაშფოთებს ადგილზე დაძაბულობის ხარისხი, საზღვრების გამყარება, ინციდენტები, რომლებიც თავიდან შესაძლოა მცირემასშტაბიანი იყოს, მაგრამ შემდეგ კონტროლიდან გამოვიდეს და მეორე კონფლიქტი გამოიწვიოს. მოკლედ, სიმართლე გითხრათ, მე ვერც კონფლიქტის პრევენციის პოლიტიკას ვხედავ და ვერც მისი გადაჭრისა.

რადიო თავისუფლება: როგორი იქნებოდა თქვენი რჩევა - რა შეიძლება შეიცვალოს იმისათვის, რომ, ერთი მხრივ, გადატვირთვის პოლიტიკა შენარჩუნდეს, მეორე მხრივ კი, საქართველოში ვითარების შეცვლაზე დაიწყოს მუშაობა? თუ ამ ეტაპზე მაინც ვერაფერი შეიცვლება?

სამუელ ჩარაპი: მე ამას გადატვირთვის პოლიტიკას არ დავუკავშირებდი. რუსებისთვის რომ გვეთქვა, თქვენთან ბირთვული შეიარაღების კონტროლის ხელშეკრულებას არ გავაფორმებთ მანამ, სანამ საქართველოდან ჯარს არ გაიყვანთო, ისინი, უბრალოდ, გვიპასუხებდნენ - კარგი, ნუ გავაფორმებთ ამ ხელშეკრულებასო. არა მგონია, რომ ეს საკითხები ერთმანეთთან უშუალოდ იყოს დაკავშირებული. მე ვიტყოდი, რომ ორი რამ უნდა მოხდეს. ამ ეტაპზე ჩვენ რუსეთს მხოლოდ იმას მოვუწოდებთ, რომ საერთაშორისო ვალდებულებები დაიცვას. ის კი გვიპასუხებს, სწორედ ამას ვაკეთებ - ორ სუვერენულ სახელმწიფოსთან გაფორმებულ ხელშეკრულებებს ვიცავო. ამდენად, ეს ყრუთა დიალოგს ემსგავსება. მაგრამ, ამავე დროს, გარკვეული თვალსაზრისით, რუსეთი არსებული სტატუს-კვოთი უკმაყოფილოა და ხვდება, რომ მეორე კონფლიქტის საფრთხე არსებობს, რაც მათთვისაც პრობლემა იქნებოდა, კატასტროფა თუ არა. ჩვენ თუ შევძლებდით მათ დარწმუნებას, რომ ადგილზე არსებული სიტუაციის შეცვლა მათივე ინტერესებში შედის, შესაძლოა მათი ქცევის შეცვლის მომსწრენიც გავმხდარიყავით. მეორე მხრივ კი, ვფიქრობ, უფრო მეტია გასაკეთებელი საზღვრების შესარბილებლად, ადამიანებს შორის კონტაქტებისა და ვაჭრობის ხელშეწყობისთვის და ასე შემდეგ.

რადიო თავისუფლება: თქვენს წერილში იმ მიზეზზეც წერთ, რომელიც თბილისის ზოგიერთ წარმომადგენელსა და ვაშინგტონში მათ ზოგიერთ მხარდამჭერს შორის უკმაყოფილებას იწვევს. კერძოდ, ის, რომ აშშ უარს ამბობს საქართველოსთვის თავდაცვითი იარაღის მიწოდებაზე. საუბარია ანტისატანკო და ანტისაარტილერიო იარაღზე. ეს კრიტიკოსები მიუთითებენ, რომ საქართველო აშშ-ის ერთგული პარტნიორია, მსხვილი საჯარისო დანაყოფები ჰყავდა მივლენილი საერთაშორისო მისიებში ერაყსა და ავღანეთში. თუმცა თქვენს წერილში ამ პოზიციას ამართლებთ. თუ შეიძლება, გვითხარით, თქვენი აზრით, რატომ არის მართებული ის, რომ აშშ თავის პარტნიორს თავდაცვით იარაღზე უარს ეუბნება?

სამუელ ჩარაპი: პირველ რიგში უნდა აღინიშნოს, რომ აშშ-ის მთავრობა მხოლოდ ლიცენზიებს გასცემს - უშუალოდ იარაღს ის არ ყიდის. მაგრამ თქვენი შეკითხვა მაინც აქტუალურია - 2008 წლის აგვისტოს შემდეგ ასეთი ლიცენზიები მართლაც არ გაცემულა. სხვათა შორის, ეს პოლიტიკა ობამას ადმინისტრაციას არ შეუმუშავებია - ის მას ბუშის ადმინისტრაციისგან ერგო. თავის დროზე რატომ იქნა შემოღებული ეს შეზღუდვა? იმიტომ, რომ რუსეთთან ომის შემდეგ შეკითხვები გაჩნდა საქართველოს სამხედრო ძალების მიერ ომის წარმოების ირგვლივ - ისევე როგორც იმ როლის შესახებ, რომელიც ომის დაწყებაში შეასრულა გადაწყვეტილების მიღების, როგორც ითქვა, ზედმეტად ცენტრალიზებულმა მექანიზმმა. შეკითხვა კი იმაში მდგომარეობდა, რამდენად შეეძლო აშშ-ის მთავრობას საქართველოს ნდობა, რომ ეს აღარ გამეორდებოდა. პარალელურად, ადმინისტრაცია ამ პრობლემების გამოსწორებაზე მუშაობს - თავდაცვის სფეროში ორმხრივ თანამშრომლობას თითქმის გაორმაგებულ თანხებს ახარჯავს. თუმცა ყოველივე ამას თავი რომ დავანებოთ - დავუშვათ, აშშ-მა საქართველოსთვის თავდაცვითი იარაღის შეუზღუდავ მიწოდებას დართო ნება; დავუშვათ, საქართველოს მთელი ტერიტორია დაინაღმა. ეს ხომ რუსეთს მაინც არ შეაჩერებს საქართველოში შეჭრისგან, თუკი ამის სურვილი ექნება. ამდენად, მე არ მიმაჩნია, რომ სწორედ ეს იყოს ერთადერთი ეფექტიანი გზა.

რადიო თავისუფლება:მაგრამ ამ პოლიტიკის კრიტიკოსები ამბობენ, რომ ამ ნაბიჯით არასწორი სიგნალი იგზავნება - ისევე როგორც, მაგალითად, ბირთვული საკითხების სამიტზე პრეზიდენტ სააკაშვილთან შეუხვედრელობით. შესაძლოა თავად შეხვედრას იმდენი დატვირთვა არ ჰქონოდა, მაგრამ მას დიდი სიმბოლური მნიშვნელობა ექნებოდა.

სამუელ ჩარაპი:ობამას უარი არ უთქვამს სააკაშვილთან შეხვედრაზე. ისინი შეხვდნენ ერთმანეთს.

რადიო თავისუფლება: მაგრამ ეს არ ყოფილა ცალკე, ორმხრივი შეხვედრა.

სამუელ ჩარაპი: სააკაშვილთან ორმხრივი შეხვედრა პრობლემას გადაჭრიდა? მე ვერ ვხედავ ასეთ კავშირს. ვაშინგტონში 46 ლიდერი იყო ჩამოსული და მათგან მხოლოდ 6-ს ჰქონდა პირისპირ შეხვედრა პრეზიდენტთან. და ამ ექვსივე შეხვედრას კონკრეტული მიზეზი ჰქონდა. ეს შეხვედრები პოლიტიკური სიგნალების გაგზავნის მიზნით არ გამართულა - გარკვეული საკითხები საჭიროებდა განხილვას. მე ამას საქართველოს "მიტოვების" ნიშნად არ განვიხილავდი. მაგრამ მაინც რომ დავუბრუნდეთ ამ მიტოვება-არმიტოვების საკითხს - დახმარების პაკეტი სრულად გაიცემა და ხორციელდება; საქართველოში რეგულარულად ჩადიან მაღალი რანგის დელეგაციები. ამდენად, იმის თქმა, რომ ორმხრივი შეხვედრის გაუმართაობა რაიმეს ნიშნავდა მაშინ, როცა ვაშინგტონში კიდევ 45 ლიდერი იყო ჩამოსული, ჩემი აზრით, ცოტა არ იყოს გაზვიადებული განცხადებაა.

რადიო თავისუფლება: საუბრის ბოლოს მინდა თქვენს პირველ არგუმენტს დავუბრუნდე - როცა წერთ, რომ "გადატვირთვის" მოწინააღმდეგეებმა აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნების "მიტოვების" თუ "ავტობუსის ბორბლებქვეშ ჩაგდების“ ერთგვარი ნარატივი შექმნეს. მართლაც, ამ ნარატივს საკმაოდ ხშირად ვხვდებით. როგორ ფიქრობთ, რატომ იყო ასე ადვილი ასეთი ძლიერი ნარატივის შექმნა და, თქვენი და კიდევ რამდენიმე ანალიტიკოსის ტექსტების გარდა, ხედავთ თუ არა ამ ნარატივის დაძლევის ან მისი ალტერნატივის შეთავაზების სისტემატურ მცდელობებს?

სამუელ ჩარაპი: ამ ნარატივს "ძლიერს" არ ვუწოდებდი, თუმცა ვფიქრობ, რომ მან მართლაც ადვილად მოიკიდა ფეხი იმის გამო, რომ ჩვენ მივეჩვიეთ, ერთი მხრივ, აშშ-ისა და რუსეთის, მეორე მხრივ კი, აშშ-ისა და რუსეთის მეზობლების კავშირების უნაშთო თამაშად აღქმას ბუშის ადმინისტრაციის პირობებში. მაშინ ყველაფერი ძალიან კარგად მიდიოდა აღმოსავლეთ ევროპასთან, საქართველოსთან, უკრაინასთან, მაგრამ აშშ-ისა და რუსეთის ურთიერთობა ყველაზე მეტად იყო გაუარესებული. ამიტომაც ბევრს ლოგიკურად ეჩვენება აშშ-სა და რუსეთს შორის ურთიერთობის გაუმჯობესების დაკავშირება აშშ-ის მხრიდან რუსეთის მეზობლების მიმართ ნაკლები ყურადღების გამოჩენასთან.

სწორედ ამის გამო მიეცა ასეთი ფართო რეზონანსი ამ ნარატივს. მაგრამ, ჩემი აზრით, ადმინისტრაცია ყველანაირად ცდილობს ამასთან დაპირისპირებას. ეს მათ არ მოსწონთ და ამის წინააღმდეგ ღიად საუბრობენ. თუმცა ეს არც ისეთი ადვილია. ამჟამად ვაშინგტონის საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ის პირები დომინირებენ, რომლებიც წინა ადმინისტრაციას წარმოადგენდნენ. ისინი ხელისუფლებაში აღარ არიან და, შესაბამისად, პრესაში რაც იწერება, თითქმის ყოველთვის ეწინააღმდეგება ამჟამინდელი ადმინისტრაციის პოლიტიკას, იმიტომ რომ ამ წერილების ავტორები არიან პირები, რომლებიც წინა მთავრობის წევრები იყვნენ, მაგრამ ახლა აღარ არიან ხელისუფლებაში.
  • 16x9 Image

    სალომე ასათიანი

    რადიო თავისუფლების ჟურნალისტი 2004 წლიდან. მუშაობს კულტურისა და პოლიტიკის თემებზე. არის ავტორი პოდკასტისა "ასათიანის კუთხე“, რომელიც ეხება ლიტერატურას, კინოს, მუსიკას, კულტურის ისტორიას, ფსიქოანალიზს, ფემინიზმის საკითხებს და იდეების ისტორიას.

XS
SM
MD
LG