ერთწუთიანი კომენტარი ერეკლე მეფეზე ერთსაათიანი ვიდეოს ნაწილია, სადაც ლევან ბერძენიშვილი ძირითადად ხელისუფლებაზე ლაპარაკობს და აკრიტიკებს ბიძინა ივანიშვილს, ირაკლი ღარიბაშვილს, ირაკლი კობახიძეს და საქართველოს საშინაო თუ საგარეო პოლიტიკას. ბერძენიშვილი, რომელიც სხვადასხვა გამონათქვამის გამო არაერთხელ გამხდარა თავდასხმის მსხვერპლი, ამჯერად ამბობს, რომ არ გაუკვირდება, თუკი ხელისუფლება მართლაც გამონახავს გზას, აუკრძალოს მას ლექციების ჩატარება სტუდენტებისთვის - ბერძენიშვილისთვის საუნივერსიტეტო საქმიანობის შეზღუდვის მოთხოვნით პეტიცია ინტერნეტში ერეკლე მეორეზე ნათქვამი ფრაზის მართებულობის განხილვის პარალელურად გამოჩნდა.
რადიო თავისუფლება: ბატონო ლევან, როგორ ფიქრობთ, რატომ გახდით ასეთი თავდასხმის მსხვერპლი?
ლევან ბერძენიშვილი: ჩემი აზრით, ჩვენს საზოგადოებას დასჭირდა ორთქლის გამოშვება, ასე ჩათვალა ხელისუფლებამ და ვინაიდან მე არ ვთვლი, რომ დიდი გენიოსები წარმართავენ ამ პროცესს, ვიღაცებმა, როგორებიც არიან ვასიკოები [მაღლაფერიძე - რ.თ.], შალვები [შალვა რამიშვილი - რ.თ.], ჩათვალეს, რომ ვივარგებ მე. ერთიც და მეორეც ოდესღაც ჩემი ახლობელი იყო და ეტყობა ჩათვალეს, რომ ახლა ჩემი დრო დადგა, მე უნდა შევასრულო განტევების ვაცის როლი. მე მათ ეს საქციელი ვერ მოვუწონე და ინტელექტუალურად სწორ გადაწყვეტილებად ვერ მივიჩნიე, იმიტომ რომ მათ დაიწყეს ისეთი სულელური ფორმით ბრძოლა, როგორიც არის მასების მოთხოვნა, არ იყოს განათლება. რამენაირად, ვინმემ ლექცია არ წაიკითხოს. თავისთავად ასეთი მოთხოვნა, იმის მიუხედავად, ვისზეა, არასწორია. იყო დრო, ჰაიდეგერზე ითხოვდნენ იმავეს, იყო დრო, სოკრატეზე. მე კარგ კონტექსტში ვარ. ცუდ კონტექსტში ისინი არიან, ვინც ეს მოიფიქრა. მე არ ვენდობი შალვა რამიშვილის გემოვნებას და არც მისი ნიჭიერების მჯერა. ის მაშინ იყო ნიჭიერი, როცა ქილიკობდა. როგორც კი იდეოლოგი გახდა… ამათ იდეოლოგებს ყველას ვიცნობ, თავის დროზე ყველა ჩემი ძმაკაცი იყო, არასდროს არ მიფიქრია არცერთზე, რომ მათგან იდეოლოგები დადგებოდნენ.
მთლიანობაში ეს ჩემთვის პატივია. მათ ჩათვალეს, რომ მე საკმარისი სიდიდე მაქვს იმისთვის, რომ ბევრი ორთქლი გამოუშვას საზოგადოებამ ჩემზე.
რადიო თავისუფლება: თუმცა, რთულია იმის თქმა, რომ ასეთი ორგანიზებული თავდასხმა და მიზანმიმართული აგრესია, უსაფრთხოა ან თქვენთვის, ან საზოგადოებისთვის.
ლევან ბერძენიშვილი: ხო, ამ თამაშებს შეიძლება ძალიან ცუდი შედეგიც მოჰყვეს. მართალი გითხრათ, მე კი ვარ მშვიდად, მაგრამ მე მშვიდად ზოგადად ვარ. ასაკმა იცის ეს და ბევრი წიგნის კითხვის ბოლოში მოდის სიმშვიდე. რომ გითხრათ, რომ საფრთხე არ არსებობს, არ ვიქნები მართალი. მე მქონია ასეთი შემთხვევა, როცა პირდაპირ ეთერში გამოსვლის დროს ვიღაცამ დამირეკა, მოგკლავო მითხრა და იმ დღესვე მკლავდა. შემთხვევით ვერ მომკლა იმ უბრალო მიზეზით, რომ იარაღი როცა ამოიღო, გვერდზე კაცი ედგა და იმან შეაჩერა. ეგ იყო და ეგ. იცით, რის გამო მკლავდა? პოეზიაზე გამოთქმული აზრის გამო. ერეკლეზე მაინც მეთქვა რამე. ვიღაცის ლექსი არ მომეწონა და როგორ გავბედე ეს.
ჩვენი ცხოვრება იცვლებოდა. ადრე არაფრის თქმა არ შეიძლებოდა, ახლა რაღაცის თქმა შეიძლება. მე არ მგონია, ახლა ის დრო იყოს, ერეკლეზე სიმართლის თქმა რომ არ შეიძლება. შეიძლება ვიღაცისთვის არ არის საქართველოს დამოუკიდებლობა მთავარი ღირებულება, მაგრამ მოსახლეობის უმეტესობისთვის არის. ახლა ამ ადამიანებს ეუბნებიან, რომ მაგან ამაზე თქვა ცუდი სიტყვაო, ატყუებენ. ატყუებენ, თითქოს ჩვენ ვიბრძვით ყველაფერი ქართულის წინააღმდეგ. რას ამბობთ, კაცო? მე ამისთვის არ მიბრძოლია, მე პირიქით, სხვა რამისთვის მიბრძოლია.
მათ თქვეს, რომ 10 000 ხელმოწერას მოაგროვებდნენ ჩემ წინააღმდეგ. დღეს იყო 1 700. თუ მთელი საქართველო იმაზე ფიქრობს, რომ მე ბავშვებთან არ უნდა მიმიშვან, 10 000 კაცი რა გახდა, რით ვერ შეაგროვეს ამდენი ხელმოწერა, რას გვანერვიულებენ, რატომ გვაღელვებენ.
მე, მართალი გითხრათ, კარგად არ მესმის, რატომ მიახტნენ ამ ნაწილს: არ მიუშვათ სტუდენტებთან. მე და სტუდენტებს გვაქვს სპეციფიკურად თბილი ურთიერთობა. ასე იყო სულ, ყველა ეპოქაში. ასეთი ბედი აღმომაჩნდა. დილის 9 საათზე მქონდა სულ ლექციები და სულ სავსე იყო აუდიტორია ყველაზე რთულ წლებში - საამაყოდ მაქვს ეს. თუ ვინმეს შურს, შემიძლია ლექციები ჩავუტარო, როგორ მოიპოვონ პოპულარობა ამ მიმართულებით.
ლექციების ჩატარება რომ ამიკრძალონ, youtube-ში ჩანაწერებს რას უზამენ? დავუშვათ, რომ რომელიმე მინისტრმა რაღაც ბრძანება გასცა და რომელიმე რექტორი დაემორჩილა, გამაგდო სამსახურიდან. youtube-ის ჩანაწერებს რას უზამენ? youtube-ის დირექტორს როგორ აუხსნიან, არ შეიძლება თავისუფალი ლაპარაკი, ჩვენთან არ შეუთანხმებიაო, ხომ ვერ ეტყვიან? ხომ ვერ აკრძალავენ ამ ჩანაწერების ყურებას?
რადიო თავისუფლება: ერეკლეზე თქვენი მოსაზრება არ არის პირველი, რამაც საზოგადოება აღაშფოთა. ილიაზე მახსოვს დიდი ვნებათაღელვა, როცა თქვით, რომ ის კარგი პოეტი არ იყო. არის რაიმე ლოგიკა ამ გაბრაზებებში, ფაქიზი თემები, რომელზეც საზოგადოება განსაკუთრებით მგრძნობიარეა?
ლევან ბერძენიშვილი: არის ხალხი, რომელიც თვლის, რომ არავინ არაფერზე არაფერი არ უნდა თქვას, გარდა იმისა, რაც უკვე ითქვა. ილია არის გენიალური პოეტი, ილიას და აკაკის უყვარდათ ერთმანეთი, ნოე ჟორდანია და ილია კარგები იყვნენ ორივე, ცოტა ვერ გაუგეს ერთმანეთს, მაგრამ რა მოხდა, მაინც ყველა გვიყვარს - ესაა მასის აზრი. მერე იწყება კვლევა. ამ კვლევაში იმდენი სიმართლე არსებობს და ზოგიერთი სიმართლე ისეთი ცუდი მოსასმენია… მე ვიცი ერთი ქართველი მწერალი, რომელიც საბჭოთა ხელისუფლებას ეუბნებოდა, გამიშვით და ქაქუცა ჩოლოყაშვილს მე ჩამოგიყვანთ, მე დაგახვრეტინებთო. არ მინდა ამ კაცის სახელი ვთქვა, ჩვენი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მწერალია, მაგრამ დადგება დრო და ესეც ითქმება. საზოგადოება უნდა შეეგუოს ამას.
მაგრამ ეს ყველაფერი, რაც ახლა ხდება ერეკლეზე, სინამდვილეში ერეკლეზე არ ხდება. ერეკლე არაფერ შუაშია. იმავე გამოსვლაში ბიძინა ივანიშვილზე იყო კრიტიკული ნათქვამი. მე ყველაზე მეტად იმაზე ვღელავ, რომ როგორი მასწავლებელი ვარ, იციან ჩემმა ძველმა და ახალმა მოსწავლეებმა, სტუდენტებმა, მეგობრებმა - დღევანდელი ხელისუფლების მხარდამჭერი ერთი ადამიანი არ მოიძებნა, რომელიც იტყოდა: კი, სისულელე თქვა, დეგენერატია, მაგრამ სტუდენტებთან [ლექციები არ უნდა ავუკრძალოთ]... ამის გამო გული დამწყდა, კი.
რადიო თავისუფლება: ისიც ითქვა, რომ ასეთ მნიშვნელოვან დროს, როცა უკრაინაში ომია, საქართველო ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსს ელოდება, ათასი გამოწვევა არსებობს, რატომ არის მნიშვნელოვანი, რას იტყვის ერთი ლიტერატორი, დიდი ხნის წინ გარდაცვლილ მეფეზე და მის მიერ საუკუნეების წინ მიღებულ გადაწყვეტილებაზე. ფიქრობთ, რომ ეს დისკუსია შეიძლება ხელოვნურად იყო გამწვავებული სხვა პრობლემებისგან ყურადღების გადასატანად?
ლევან ბერძენიშვილი: არც ეგ არის კარგი ლაპარაკი, თუ დამიჯერებთ. შეიძლება კარგმა ადამიანებმა თქვას ასე, მაგრამ ეგეც ცუდი ლაპარაკია. თუ ჩვენს საზოგადოებას ის ჭირი სჭირს, რაც სჭირს, უნდა გამოვლინდეს კიდეც. ძალიან კარგი, რომ გამოვლინდა. ძალიან კარგი, რომ თელავში ტუალეტს დაახატეს ჩემი პორტრეტი. დიდი მადლობა, რომ იმ სურათზე ვიცინი. ხომ შეიძლება, სხვანაირი გაეკეთებინათ? დიდი მადლობა, რომ ჩემი ოჯახის წევრებს ჯერჯერობით არავინ დასხმია თავს.
მე ვიცი ერთი რამ: თუკი საზოგადოებაში ასეთი რამ ჭრის და თუკი საზოგადოება მშვიდად უყურებს, რომ იდიოტები ადგენენ პეტიციას, ის საზოგადოება ავად არის. „ქართული ოცნების“ მხარდამჭერების უდიდესი ნაწილი ვერ არის მორალურად მოწოდების სიმაღლეზე. ასე ვიტყვი ფრთხილად, რომ არ ვთქვა სიტყვა „ავადაა“, რაც ძალიან არ მოსწონთ. ჩვენი საზოგადოება ადრეც იყო ავად, როცა 90%-ით ირჩევ ვინმეს, ავად ხარ, მაგრამ ყოველთვის იყო იმედი, რომ რაღაც გზა დაისახებოდა. ბიძინამ ძალიან უკან დაგვხია და ძალიან ჩამოგვარჩინა. ისე დაიმორჩილა ეს ხალხი, კოლეგები ვერ ბედავენ სიტყვის თქმას.
დაწერეთ კომენტარი