დიდი ხნის განმავლობაში მოქმედი პრინციპი, რომ ნებისმიერი ბავშვი, რომელიც აშშ-ის მიწაზე დაიბადება, აშშ-ის მოქალაქეა, მისი მშობლების იურიდიული სტატუსის მიუხედავად, შეტევის ქვეშაა იმ ფონზე, როცა იმიგრაციული პოლიტიკა ერთ-ერთ უმწვავეს საკითხად იკვეთება აშშ-ის შუალედური არჩევნების წინ. კონგრესის მომავალი შემადგენლობა სწორედ ამ არჩევნებმა უნდა განსაზღვროს.

პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა, რომლის რესპუბლიკური პარტია ამჟამად უმრავლესობას ფლობს როგორც წარმომადგენელთა პალატაში, ისე სენატში, 6 ნოემბრის არჩევნების წინ მწვავე დისკუსია გამოიწვია, როცა ერთ-ერთ ინტერვიუში თქვა, რომ ის დაასრულებდა დაბადებით მოქალაქეობის უფლებას ბავშვებისთვის, რომელთა მშობლები არ არიან მოქალაქეები ან უკანონო იმიგრანტები არიან.

„ჩვენ ვართ მსოფლიოში ერთადერთი ქვეყანა, სადაც როცა ვინმე ბავშვს გააჩენს, ეს ბავშვი ხდება აშშ-ის მოქალაქე ... აქედან გამომდინარე, ყველა სიკეთით“, - განაცხადა ტრამპმა 30 ოქტომბერს ინტერვიუში, რომელიც მან მისცა ინტერნეტსაიტ Axios-ს. ამ საიტის წარმომადგენლებმა აღნიშნეს, რომ დაბადებით მოქალაქეობის უფლებას 30-ზე მეტი ქვეყანა იძლევა.

ტრამპის თქმით, მას იურისტი მრჩევლები ეუბნებიან, რომ დაბადებით მოქალაქეობის უფლების დასრულება შეუძლია აღმასრულებელი ბრძანებით და „ეს პროცესშია ... ეს მოხდება“.

ამ მოსაზრებას, რომ პრეზიდენტს ერთი ხელმოწერით შეუძლია დაასრულოს დაბადებით მოქალაქეობის უფლება, ბევრი არ დაეთანხმა, მათ შორის რესპუბლიკური პარტიის წევრები, თუმცა 31 ოქტომბერს ტრამპმა ინტერვიუს მოაყოლა ტვიტერით გავრცელებული მესიჯი, რომელშიც ამბობს, რომ ეს პრაქტიკა არ არის კონსტიტუციით დაცული:

„ე.წ. დაბადებით მოქალაქეობის უფლება, რომელიც ჩვენს ქვეყანას მილიარდობით დოლარი უჯდება და ძალიან უსამართლოა ჩვენი მოქალაქეებისთვის, დასრულდება რაიმე გზით. მას არ იცავს მე-14 შესწორება ამ ფრაზის გამო: "ექვემდებარება მის იურისდიქციას". ამას ბევრი იურისტი ეთანმება“.

მეთოთხმეტე შესწორება ამბობს: „ყველა პირი, რომელიც დაიბადება ან ნატურალიზაციას გაივლის აშშ-ში და ექვემდებარება მის იურისდიქციას, არის მოქალაქე აშშ-ის და იმ შტატისა, სადაც ცხოვრობს“.

ტრამპი და ვიცე-პრეზიდენტი მაიკ პენსი აცხადებენ, რომ აშშ-ის უზენაეს სასამართლოს არასოდეს უთქვამს, ეს ფრაზა ეხება თუ არა კონკრეტულად იმ ადამიანებს, რომლებიც აშშ-ში უკანონოდ იმყოფებიან.

30 ოქტომბერს მედიაორგანიზაცია Politico-სთან საუბარში პენსმა დაადასტურა, რომ ადმინისტრაცია „იკვლევს გზებს, რომლებითაც გადაისინჯებოდა დაბადებით მოქალაქეობის უფლება“ და ეს არის ნაწილი აშშ-ის იმ კანონების უფრო ფართომასშტაბიანი შესწავლისა, რომლებიც ქვეყანაში უკანონო იმიგრანტებს იზიდავს.

დემოკრატები ტრამპს და რესპუბლიკელებს ბრალს სდებენ იმიგრაციის საკითხის ამომრჩევლის დასაშინებლად გამოყენებაში საიმისოდ, რომ რესპუბლიკელთა მხარდამჭერებს არჩევნებში მონაწილეობისკენ უბიძგონ და შეინარჩუნონ კონგრესში რესპუბლიკელთა უმრავლესობა.

თუმცა ტრამპის წინადადებას ზოგიერთი რესპუბლიკელიც სკეპტიკურად უყურებს.

პოლ რაიანმა, ამ დრომდე წარმომადგენელთა პალატის სპიკერმა, კენტუკის შტატის რადიოსადგურისთვის მიცემულ ინტერვიუში თქვა: „მას ნამდვილად არ შეუძლია ამის გაკეთება. დაბადებით მოქალაქეობის უფლების დასრულება შეუძლებელია აღმასრულებელი ბრძანებით“.

სააპელაციო სასამართლოში ტრამპის მიერ დანიშნული კონსერვატორი მოსამართლე ჯეიმს ჰო თავის დროზე, 2006 წელს, წერდა, დაბადებით მოქალაქეობის უფლება ისევეა დაცული დოკუმენტების არმქონე პირების შვილებისთვის, როგორც პირველი გემისთვის, რომელმაც ინგლისელი პურიტანები კონტინენტზე ჩამოიყვანაო.

შესაბამისად, საკონსტიტუციო სამართლის ბევრი მკვლევარი ეჭვობს, რომ ტრამპის წინადადებამ შეძლოს გაიაროს განხილვა აშშ-ის ფედერალური სასამართლო სისტემაში, სულ მცირე კონგრესის გადაწყვეტილების გარეშე.

დღევანდელ პოლიტიკურ კლიმატში, როცა დემოკრატები თითქმის ერთსულოვანნი არიან და მათ რამდენიმე სკეპტიკოსი რესპუბლიკელი კანონმდებელიც ეთანხმება, მოქალაქეობის საკონსტიტუციო უფლებების შესაცვლელად კონგრესში გადაწყვეტილების მიღება ნაკლებადაა სავარაუდო.

თუმცა ზოგიერთი ანალიტიკოსი ამბობს, რომ კანონმდებლები შესაძლოა შეეცადონ მოქალაქეობის კონკრეტული წესები შეცვალონ აშშ-ში უკანონოდ მყოფი მშობლების შვილებისთვის.

იურისტების თქმით, საიმისოდ, რომ გადაჭრით დასრულდეს დაბადებით მოქალაქეობის უფლება, რომელიც ემყარება პრინციპს „jus soli," რაც ლათინურად „მიწის უფლებას“ ნიშნავს, საჭირო იქნება აშშ-ის კონსტიტუციაში შესწორების შეტანის რთული პროცესის გავლა.

შესწორება უნდა შეიტანოს როგორც სენატის, ისე წარმომადგენელთა პალატის ორი მესამედისგან შემდგარმა უმრავლესობამ და შემდეგ მისი რატიფიკაცია უნდა მოხდეს აშშ-ის შტატების სულ მცირე სამ მეოთხედში.

ხანგრძლივი ისტორია

აშშ-ის მიწაზე დაბადება ამ ქვეყნის მთელი ისტორიის განმავლობაში განიხილებოდა კანონიერ პრინციპად, რომელსაც ეფუძნებოდა აშშ-ის მოქალაქეობა.

ეს პრინციპი სათავეს იღებს საერთო სამართლის ინგლისური სასამართლოს მიერ 1608 წელს მიღებული გადაწყვეტილებიდან, რომელიც ამბობს, რომ პირის სტატუსი მისი დაბადებისას განისაზღვრება და ეფუძნება დაბადების ადგილს - პირი, რომელიც მეფის სამფლობელოში დაიბადება, სუვერენის ერთგულია და, თავის მხრივ, მეფისგან დაცვას იღებს.

ეს პრინციპი არ ეხებოდა შავკანიან მონებს ან მათ შვილებს აშშ-ში სამოქალაქო ომამდე, სანამ 1866 წელს მიიღებდნენ სამოქალაქო უფლებების აქტს და 1868 წელს მეთოთხმეტე შესწორებას.

აშშ-ში დაბადებულ მკვიდრ ამერიკელებს განსაკუთრებულ შემთხვევად მიიჩნევდნენ. მათთვის მოქალაქეობა არ იყო გარანტირებული მანამ, სანამ კონგრესი 1924 წელს საგანგებო კანონს მიიღებდა.

კონსტიტუციის ბევრი მკვლევარი მიიჩნევს, რომ უკვე არსებობს პრეცედენტული სამართლის ხანგრძლივი ისტორია, მათ შორის აშშ-ის უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებები, რომელთა გამოც ამ საკითხზე პრეზიდენტის ბრძანება და კონგრესის კანონიც კი კონსტიტუციურად იქნება მიჩნეული აშშ-ის ფედერალურ სასამართლოებში.

მაგრამ ის იურისტები, რომლებიც ემხრობიან ტრამპის მოწოდებას, ამბობენ, რომ საქმე შესაძლოა სხვაგვარად იყოს აშშ-ში უკანონოდ მყოფი მშობლების ბავშვებთან მიმართებით.