რეპორტაჟი გამოქვეყნდა JAMnews-ზე
ავტორი: თამარ ჩიხლაძე, თბილისი - ჭორვილა;
ფოტო/ვიდეო: დავით ფიფია
რა შეიცვალა ბიძინა ივანიშვილის მშობლიურ სოფელში მას შემდეგ, რაც ის ხელისუფლებაში მოვიდა?
ერთ-ერთი სახლის ღობეზე შერჩენილი განცხადების ნაგლეჯი სოფელს საერთო კრებაზე იწვევს. კრების თემა ასეთია – ადგილობრივებმა უნდა გადაწყვიტონ, რა უფრო სჭირდებათ – კულტურისა და დასვენების პარკი, თუ ბავშვთა გასართობი ცენტრი.
— თქვენ თუ დაესწრებით ამ კრებას? – ვეკითხები იქვე, სოფლის მაღაზიიდან გამოსულ ქალს.
— უჩემოდაც გადაწყვეტენ – მოკლედ მპასუხობს ის.
საჩხერის რაიონის სოფელი ჭორვილა დასავლეთ საქართველოში, თბილისიდან 166 კილომეტრშია და ის საქართველოში ერთადერთი სოფელია, სადაც მოსახლეობა უკვე წლებია მიეჩვია იმას, რომ მათ ყველა პრობლემას სხვა წყვეტს ისე, რომ თავად თითქმის არაფერში ერევიან.
სხვამ უკეთ იცის, რა სჭირდება ახალ სკოლას, რამდენი უნდა იყოს პედაგოგის ხელფასი, ვის ეკუთვნის უფასოდ მკურნალობა და ა.შ.
როდესაც სოფლის სახლების რეაბილიტაცია, სოფლის იერსახის შეცვლა ხდებოდა, აქაურებს მარტო ის კითხეს, რა ფერის სახურავი ერჩივნათ – მწვანე თუ წითელი.
მრავალი წელია ამ იმერულ სოფელზე ლეგენდები დადის – აქ საქართველოს ყოფილი პრემიერ მინისტრი და ქვეყნის უმდიდრესი ადამიანი, ბიძინა ივანიშვილი დაიბადა.
მის სახელს აქ დღესაც ჩურჩულით და კრძალვით წარმოთქვამენ, განსაკუთრებით მედიასთან.
უკვე ხუთი წელია, რაც ბიძინა ივანიშვილი საქართველოს პრემიერ-მინისტრი აღარ არის.
2012 წელს მან არჩევნების გზით მიხეილ სააკაშვილის ხელისუფლება დაამარცხა, რომელიც საქართველოს 9 წლის განმავლობაში მართავდა.
პრემიერის თანამდებობიდან წასვლის შემდეგ ივანიშვილი კარგა ხანს არსად ჩანდა და მხოლოდ გასული წლის აპრილში მიიღო პოლიტიკაში დაბრუნების გადაწყვეტილება
თუმცა ეჭვი არავის ეპარება, რომ ეს კაცი დღეს საქართველოს არაფორმალური მმართველია და ყველა მნიშვნელოვან პოლიტიკურ საკითხს თავად, ერთპიროვნულად წყვეტს.
მათ შორის, წყვეტს, თუ ვინ უნდა იყოს ქვეყნის პრემიერი და თავადვე არჩევს პრეზიდენტობის კანდიდატს.
ივანიშვილს შეუზღუდავი ძალაუფლება აქვს და ამასთან არავითარი პასუხისმგებლობა.
მას ჭორვილაში უზარმაზარი მამული აქვს. მისი სახლი ქვის მესერითაა შემოვლებული, ზოგან ხის კედელი მიუყვება.
ვერტმფრენის ასაფრენი ბილიკიც იქვეა, სახლთან.
ივანიშვილი მშობლიურ სოფელში დღესაც ხშირად ჩადის, თუმცა ადგილობრივები მას თითქმის ვერ ხედავენ. ჭორვილელებმა, რომლებსაც ჩვენ ვესაუბრეთ, გვითხრეს, რომ რამდენჯერმე ივანიშვილი და მისი ცოლი სოფლის ეკლესიაში ნახეს.
მის მისვლა-მოსვლას სოფლის თავზე ვერტმფრენის გადაფრენით იგებენ.
კეთილდღეობის ოაზისი
უკვე 6 წელია, რაც ივანიშვილი 2012 წლის ოქტომბრის არჩევნების შედეგად ხელისუფლებაში მოვიდა.
ჭორვილაში იმის გასაგებად ჩავდივართ, რა შეიცვალა ამ ხნის განმავლობაში სოფელში, რომელსაც ოდესღაც მთელი საქართველო შენატროდა.
“ჭორვილა ყველაზე ევროპული იმერული სოფელია”, “ჭორვილაში სოციალიზმია”, “ბიძინამ ჭორვილაში ის გააკეთა, რასაც საბჭოთა ხელისუფლება ხალხს სულ პირდებოდა, მაგრამ ვერასდროს შეასრულა!“, “ივანიშვილი მთელ საქართველოში იმას გააკეთებს, რაც ჭორვილაში გააკეთა”, – ეს ის ფრაზებია, რომლებსაც 2012 წლამდე ამ სოფელზე გაიგონებდით.
ბევრი მითი, რაც ამ სოფელზე 2012 წლამდე დადიოდა სიმართლეა.
ჭორვილა შვეიცარიულ სოფელს უფრო ჰგავს, ვიდრე ქართულს – ხის დაწნული ღობეებითა და იმერული ოდებით.
აქ ყველა სახლი კაპიტალურადაა ნაშენები. საკვამურების ნაცვლად სახურავზე სატელიტური თეფშები ჩანს, სოფლის ორღობე კი დიდი ხანია ჩაანაცვლა იდეალურად მოვლილმა და მოასფალტებულმა გზამ.
სოფელში შევდივართ. ერთმანეთს წითელ და მწვანე სახურავებიანი, მოვლილი სახლები ენაცვლება. ისე ბარდნის, თავი მართლაც შვეიცარიის რომელიმე კანტონში გვგონია.
მოულოდნელად მოსული დიდი თოვლისთვის მოუმზადებელი ჩვენი მანქანა სოფლის შესასვლელშივე ჩერდება და გზას ვეღარ აგრძელებს.
ასე დაუგეგმავად ხდება ჩვენი მეგზური თემო, გამვლელი მძღოლი, რომელსაც სოფლის ცენტრამდე მიყვანას ვთხოვთ. სახელი შეცვლილია – ჭორვილელებს მათი მთავარი მზრუნველის მსგავსად ანონიმურობის დაცვა უყვართ.
„შენი ჭირიმე, არ მინდა შარი, რა. არ უყვართ აქ ჟურნალისტები,“ – გვეუბნება თემო.
ამ სიტყვების სიმართლეში მალე თავადვე ვრწმუნდებით.
ეზოებთან ვდგებით და მასპინძლებს ვეძახით, რომ დაველაპარაკოთ.
იმერული სტუმართმოყვარეობა აქ ჟურნალისტებზე არ ვრცელდება. ზოგან ნაგაზი გვპასუხობს გაბმული ყეფით, ზოგან ფანჯრის ფარდა ფრთხილად გადაიწევა, მაგრამ ჭიშკარს არავინ გვიღებს და სახლში არავინ გვეპატიჟება.
ამიტომ, თანამოსაუბრეებს ქუჩაში ვეძებთ.
ლეგენდა ჭორვილაზე – დასაწყისი და დასასრული
შუახნის ქალს, რომელიც ასევე სახელს არ გვეუბნება, სოფლის ცენტრში პატარა მაღაზია აქვს.
აღმოჩნდა, რომ ივანიშვილს სკოლიდან იცნობს.
„ჩემზე პატარაა, მაგრამ ვიცნობ და მიცნობს. თავის კლასელებს ყველას განსაკუთრებით ეხმარებოდა, 500 ლარი ჰქონდა მათთვის დანიშნული.. მაგრამ ეს ნათქვამი ახლა ცუდად არ გამომივიდეს… ახლა კიდევ ოჯახური დახმარება გვაქვს მთელ უბანს, მაგრამ ესეც ცუდად არ გამომივიდეს,“ – დარდობს ის და კამერას თვალს არიდებს.
აქ ყველა ერთხმად გვიდასტურებს, რომ ის რაც 2012 წლამდე ჭორვილაში ხდებოდა ქართული სოფლების უმრავლესობას არც დაესიზმრება.
ჭორვილაში ივანიშვილის ხარჯებით აშენდა ახალი სკოლა, უფასო საავადმყოფო საჩხერეში, რემონტდებოდა და შენდებოდა სახლები, პედაგოგები და ექიმები ხელფასის ოდენობის დანამატს იღებდნენ.
ადგილობრივებისთვის უფასო იყო გაზი. გაზს უფასო გამათბობლები, ტელევიზორები, მაცივრები მოჰყვა. მაცივარი კი ისევ ივანიშვილის ფულით ნაყიდი საკვებით ივსებოდა. და ეს ყველაფერი ყველა ოჯახისთვის იყო.
ეს ზღაპარი 2012 წელს გაწყდა.
დღეს ჭორვილაში გაზი უფასო აღარ არის;
მასწავლებლებსა და ექიმებს აღარ ერიცხებათ ხელფასზე დანამატი. ეს დახმარებაც სრულად მოხსნილია;
ბიძინა ივანიშვილის მიერ აშენებული თანამედროვე რიტუალების სასახლე, რომელიც ქორწილისა თუ გასვენების დროს ჭორვილელებს უფასოდ ემსახურებოდა, რამდენიმე თვეა, რაც ფასიანი გახდა;
საჩხერის საავადმყოფოში სამედიცინო მომსახურების საბაზისო ნაწილი ჭორვილელებისთვის უფასო იყო, რაც 2012 წლის შემდეგ შეწყდა;
თუ 2012 წლამდე ივანიშვილი სოფლის ყველა კერძო სახლს არემონტებდა, 2012 წლის შემდეგ მისი ფინანსები ჩანს მხოლოდ საბავშვო ბაღში, რომელიც მან სამი წლის წინ გაარემონტა.
რატომ შეიცვალა ყველაფერი?
აქაურები რამდენიმე მიზეზს ასახელებენ, თუმცა ამ მიზეზებს შორის თავად ივანიშვილის ფაქტორი არ ფიგურირებს.
მაგალითად, მილიარდერის კარის მეზობელმა, მოხუცმა კაცმა ბატონმა გურამმა გვითხრა, რომ დახმარებების მოხსნა ივანიშვილს სააკაშვილმა აიძულა. ბატონი გურამი სწორედ ექს-პრეზიდენტს აბრალებს იმას, რომ ჭორვილელები ძველებურად დახმარებებს არ იღებენ:
„თხოვა სააკაშვილმა, ხალხი ბევრი უკმაყოფილო რჩებოდა, მასწავლებლებს ხელფასებს რომ უხდიდა, ღელავდა ხალხი და ესეც შეეშვა,” – გვიხსნის გურამ გამგებელი.
თუმცა, აქვე ბატონი გურამი იმასაც ამბობს, რომ ივანიშვილი დღესაც ზრუნავს სოფელზე. მისი თქმით, მილიარდერს სოფელში სპეციალური ხალხი ჰყავს – კომენდანტები, რომლებიც “ყველა ეზოსა და სახლ-კარში იყურებიან” და თუ ვინმეს უჭირს, ივანიშვილთან შუამდგომლობენ.
ზუსტად 6 წელია, რაც კაპანაძეების ოჯახში გაზის ქვითარი მიდის. მანამდე წლების განმავლობაში ოჯახი გაზის საფასურს არ იხდიდა.
თითქმის ამდენივე წელია, რაც სოფლის პედაგოგს მასწავლებლის ხელფასზე დანამატიც მოეხსნა და ხარჯიც გაეზარდა.
თემურ კაპანაძე ივანიშვილის ხელგაშლილობის დასასრულის თავის ვერსიას გვთავაზობს – მისი თქმით, ის რომ ივანიშვილმა დახმარებები მოხსნა, თავად ჭორვილელების ბრალია, რომლებიც უყაირათოდ ხარჯავდნენ დახმარებას.
„ხალხს დღე და ღამე, სჭირდებოდათ თუ არა, შუქი ჰქონდათ ჩართული. რასაც ჩვენი რაიონი მოიხმარდა, მაგდენ შუქს მოიხმარდა მთელი ქალაქი რუსთავი. მინახავს, კაცს გაზი ჩართული აქვს გასათბობად და ფანჯარა ღია. ხომ არ შეიძლებოდა ასე გაგრძელება?! ფულის შოვნა თუ იცის იმ კაცმა, მისი ფასიც კი იცის,“ – ბრაზობს თემურ კაპანაძე .
ის ერთადერთია, რომელმაც საკუთარ სახლში შეგვიპატიჟა და გადაღების უფლება მოგვცა. მისი სახლი ივანიშვილის აშენებულია.
ბატონი თემური სკოლის ალბომში სათუთად შენახულ სურათს გვაჩვენებს – ფოტო სკოლის ექსკურსიაზეა გადაღებული, მომავალ მილიარდერთან ერთად.
სარიტუალო დარბაზზე, რომელიც სოფელში ბიძინამ ააშენა, ცალკე საუბარი ღირს.
ეს თანამედროვე სტილის შუშის შენობაა, სადაც წლების განმავლობაში ყველა ჭორვილელისთვის უფასო იყო დარბაზი, ქორწილის, დაბადების დღის თუ ქელეხის გადასახდელად.
მეტიც, ყოველ ახალდაქორწინებულ ჭორვილელ წყვილს ივანიშვილი 3000 დოლარს ჩუქნიდა. აქ ხუმრობდნენ, რომ ჭორვილაში დაუოჯახებელი არავინ რჩებოდა.
დღეს რიტუალების სასახლე უკვე ფასიანია. სულ რამდენიმე დღეში ამ დარბაზში პირველ “ფასიან” ქორწილს გადაიხდიან.
როგორც ანონიმური გამვლელი გვეუბნება, ამ ფაქტს დიდი სკანდალი უძღოდა წინ.
ის გვიყვება, რომ “თითქოს რაღაც ფული გაიფლანგა” და ამის გამო დირექტორი გაუშვეს.
„დასჯა როგორი იცის, თქვენც ქე იცით” – ამბობს ქალი და მეტი დამაჯერებლობისთვის ხელებს აჯვარედინებს – „დაადვა ბოქლომი ზედ.“
ახლა შენობა მუნიციპალურ საკუთრებაშია, ის იჯარით გასცეს.
ჭორვილელებისთვის არც საჩხერის თანამედროვე სტანდარტების საავადმყოფო არის უკვე უფასო სიკეთე.
სოფლის ექიმი ინგა კაპანაძე 2012 წლის შემდგომ პერიოდზე საუბარს თავს არიდებს.
ის მადლობას უხდის ივანიშვილს იმისთვის, რაც 2012 წლამდე იყო.
“მისი წყალობით სოფელს დღეს კეთილმოწყობილი ამბულატორია აქვს, რომელსაც ორი ექიმი და სამი ექთანი ემსახურება,” – ამბობს ინგა კაპანაძე.
2012 წლის შემდეგ ჭორვილაში ივანიშვილის ქველმოქმედების ყველაზე ახალი და თვალსაჩინო მაგალითი ფეხბურთის მოედანი და საბავშვო ბაღია, რომელიც 2017 წელს მისი ფინანსებით გაარემონტეს.
ვიდრე ბავშვებს სძინავთ, ბაღის გამგე ისეთი სიამაყითა და მონდომებით გვათვალიერებინებს ქათქათა და ნათელ ოთახებს, როგორც მუზეუმის გიდი საყვარელი ავტორის შედევრს.
„ცრემლები მომდის, რომ ასეთ ადამიანზე გვერდით მხარეს სხვა საუბარია,“ – ამბობს ლალი მაკასარაშვილი. მას არ უყვარს, როდესაც ივანიშვილს აკრიტიკებენ.
ამ სოფელში მას არც არავინ აკრიტიკებს.
ილუზიების დიდოსტატი
“კარგი ჩრდილი ვის არ უყვარს,” – ასეთი პასუხი აქვს ერთ-ერთ ადგილობრივს მილიარდერის უჩვეულო ჰობიზე – მრავალწლოვანი ხეების შეგროვებაზე.
“კარგ ჩრდილში” ყოფნა ერთ დროს მართლაც იყო ივანიშვილისთვის ყველაზე კომფორტული მდგომარეობა.
2008 წელს, როდესაც ჟურნალისტი ვენდელ სტივენსონი ჟურნალ “პროსპექტისთვის” მიხეილ სააკაშვილის პორტრეტს ამზადებდა, ექსპრეზიდენტმა მას ინტერვიუს დროს უთხრა:
“ივანიშვილი გრაფი მონტე კრისტოსავითაა. ის მხოლოდ ერთხელ მყავს ნანახი. მას პოლიტიკური ამბიციები არა აქვს. საერთოდ არა აქვს”.
ყველაფერი 2011 წლის 6 ოქტომბერს შეიცვალა, როდესაც ბიძინა ივანიშვილმა პირველი საჯარო წერილი გამოაქვეყნა, რომელშიც ეწერა: „გადავწყვიტე შევქმნა პოლიტიკური პარტია და მონაწილეობა მივიღო 2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებში”.
რამდენიმე დღეში, თბილისის თავზე აშენებული მისი შუშის სასახლის ჩაკეტილი კარი პოლიტიკოსებისთვის და ჟურნალისტებისთვის გაიხსნა.
მან საკუთარი ფრთის ქვეშ თითქმის მთელი ქართული ოპოზიცია შემოიკრიბა. მათ შორის იყვნენ როგორც პროდასავლური ლიდერები, ისე რეტროგრადი, რუსეთუმე პარტიებიც.
მაშინ ჭორვილამ მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა.
“ივანიშვილი ჭორვილას ააშენებს მთელს საქართველოში” – ასეთი იყო ერთ-ერთი მთავარი მესიჯი, რომელსაც მისი მხარდამჭერები აგიტაციის დროს ხალხს პირდებოდნენ.
ჭორვილას შემხედვარე, ბევრისთვის მისაღები იყო ივანიშვილის გუნდის წინასაარჩევნო დაპირებებიც – ასი ახალი ქარხანა, 5 მილიონი ყველა სოფელს, კომუნალური გადასახადების განახევრება, საწვავის გაიაფება, „უფასო ფული“ – ანუ გრძელვადიანი, მაქსიმუმ 3 % იანი კრედიტები.
2012 წლის საპარლამენტო არჩევნებში ამ სოფლის უზრუნველმა, იდილიურმა და ლეგენდებით მოცულმა ცხოვრებამ ბევრ ამომრჩეველს იმედი ჩაუსახა, რომ საქართველოში ყველა ასე იცხოვრებდა.
“ივანიშვილს ზოგადად ყველაზე კარგად სწორედ ილუზიების შექმნა გამოსდის”, – ამბობს პოლიტოლოგი გია ნოდია:
„ივანიშვილის ნამდვილი ნიჭი თუ ტრიუკების უნარი ის არის, რომ მან სხვადასხვა სოციალურ ჯგუფს სხვადასხვა ილუზიები შეუქმნა, “რესპუბლიკელებს” და “თავისუფალ დემოკრატებს” ერთი ტიპის ილუზიები შეუქმნა, ასავალ-დასავალის მრევლს მათთვის სასარგებლო მოსაწონი ილუზიები, გაჭირვებულ ხალხს კიდევ სხვა ილუზია, ეროვნულ უმცირესობებსაც თავისი, ეს ილუზიები ერთმანეთთან თავსებადი არ იყო, მაგრამ იმუშავა. ჭორვილა ხომ რეალობაა, მაგრამ როგორც მოდელი არის ილუზია.“
დავით ზურაბიშვილი და მისი პარტია “რესპუბლიკელები” ერთ-ერთი პირველი იყო, რომელიც ივანიშვილმა 2011 წელს თავის კოალიციაში დაპატიჟა.
ზურაბიშვილი აღიარებს, რომ ივანიშვილმა მისი “მოტყუებაც” მოახერხა.
„მე ჩემს თავსაც ვეკითხები ხოლმე, რა შემეშალა – ამბობს დავით ზურაბიშვილი, – რაც ნამდვილად არ მიფიქრია და არც კი დამიშვია, ის იყო, რომ ივანიშვილს ფულის კეთება მოუნდებოდა საქართველოში. წესით არანაირ ლოგიკაში ეს არ იჯდა. თუმცა, მერე აღმოჩნდა, რომ ეს ძალიან სერიოზული პრობლემაა – მას ბიზნესის უფროსობაც უნდა, რაც საქმიან აქტივობას ანგრევს. მოთამაშე მსაჯია, თან თამაშობს და თან წესებსაც თვითონ ადგენს. რომელი ინვესტორი შემოვა ამ მოედანზე.“
დღეს ზურაბიშვილიც და ამ პარტიის სხვა წევრებიც მის ოპოზიციაში არიან. 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნებზე ივანიშვილმა უკვე სხვებზე გააკეთა ფსონი.
“დროთა განმავლობაში, როცა კარგად გავიცანი, მივხვდი, რომ ის სწორ სიტყვებში დებს სრულიად სხვა შინაარსს. როდესაც ის ამბობს, რომ “საზოგადოება უნდა აკონტროლებდეს ხელისუფლებას” საზოგადოებაში გულისხმობს თავის თავს პიროვნულად,” – ამბობს ზურაბიშვილი.
“ქართული ოცნების” პრობლემები
მმართველობის მეშვიდე წლის თავზე ივანიშვილს ყველაზე რთული პერიოდი დაუდგა.
ჯერ იყო და, პირადად მის მიერ არჩეულმა საპრეზიდენტო კანდიდატმა სალომე ზურაბიშვილმა კინაღამ არჩევნები წააგო.
მოსაგებად ზურაბიშვილს მეორე ტური და ივანიშვილის უპრეცედენტო დახმარება დასჭირდა.
ივანიშვილმა, რომელმაც წლების განმავლობაში კარგად აითვისა “ქველმოქმედების ძალა” და ყოველი ქველმოქმედებიდან მოგვიანებით პოლიტიკური დივიდენდები მიიღო, ამჯერადაც არაორდინალურ ნაბიჯს მიმართა – მისმა კუთვნილმა ფონდმა “ქართუმ” წინასაარჩევნოდ შავ სიაში მყოფ მოქალაქეებს საბანკო დავალიანება ჩამოაწერა. ეუთომ თავის ანგარიშში უკვე შეაფასა ეს ფაქტი, როგორც ამომრჩევლის მოსყიდვა.
კრიზისია ივანიშვილის გუნდში დღესაც. მოსამართლეების თემაზე დაპირისპირების გამო, მმართველ პარტიას, რომლის თავმჯდომარეც ის არის, კანტი-კუნტად ტოვებენ მისი წევრები. “ქართულმა ოცნებამ” უკვე დაკარგა კონსტიტუციური უმრავლესობა პარლამენტში.
გია ნოდიას აზრით, მსგავსი კრიზისები ივანიშვილის პოლიტიკურ ცხოვრებაში მხოლოდ გამრავლდება, რადგან ერთი ილუზიის მსხვერპლი იგი თავადაც აღმოჩნდა – მან ჩათვალა, რომ ქვეყანა შეუძლია მართოს, როგორც შპს „საქართველო.“
„მთელი თავისი ცხოვრება ის ბიზნესმენი იყო და ჰქონდა ილუზია, რომ სახელმწიფო შეიძლება მართო როგორც ბიზნესი. მან 51 % აქციებისა შეიძინა საწარმოში, რომელსაც ჰქვია საქართველო. მან დანიშნა მენეჯერი ირაკლი ღარიბაშვილი, მერე არ მოეწონა და მოიყვანა მენეჯერი კვირიკაშვილი, მერე მენეჯერი ბახტაძე, თუმცა სინამდვილეში არც ერთს ენდობოდა არც ერთ ეტაპზე. მას სჯერა, რომ თვითონ კი არ ეშლება, შემსრულებლები ვერ ასრულებენ”.
_____________________
როდესაც ჭორვილადან წამოვედით, უკვე ბინდდებოდა. ჩვენს მეგზურს გაცდენილი დროისა და დახარჯული ბენზინის ასანაზღაურებლად ჰონორარი შევთავაზეთ:
“ ბიძინასავით ჩუმი იყოს ჩემი სიკეთეც”, – გვითხრა მან და ფული არ გამოგვართვა.