პროდასავლური კურსი ღია და ფარული საფრთხეების წინაშე

საქართველოში დასავლურ იდეას, განსაკუთრებით ბოლო კვირების მანძილზე, რამდენიმე მიზეზის გამო მიადგა გამოუსწორებელი დარტყმა. პირველი მიზეზი ის არის, რომ რატომღაც ჩვენმა ხელისუფლებამ ჩათვალა, რომ რუსი დეპუტატის, სერგეი გავრილოვის ხილვას საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის სკამზე საზოგადოების აღშფოთება არ მოჰყვებოდა. შესაძლოა გარეშე დამკვირვებელს (იმას, ვინც საქართველოსა და რუსეთის ურთიერთობებს სათანადოდ არ იცნობს) ამ სიმბოლური აქტისთვის ყურადღება არც მიექცია. საქართველოს მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილისთვის კი (მათ შორის, დევნილი მოსახლეობისთვის), რომელიც ჯერ კიდევ 2008 წლის აგვისტოს ომის ტრავმებს იშუშებს და რუსეთის მცოცავ ოკუპაციას აპროტესტებს, გავრილოვის უჩვეულო ადგილზე ხილვას განსაკუთრებული ემოციური დატვირთვა ჰქონდა. „ქართულმა ოცნებამ“ თავიდან ისიც კი ვერ გაიაზრა, რომ მომხდარზე მყისიერი პასუხისმგებლობა აეღო.

დასავლური იდეა რომ სერიოზული დარტყმის ქვეშ არის, ამის მეორე მიზეზი ის არის, რომ ხელისუფლება განვითარებისთვის სასათბურე პირობებს უქმნის ღიად პრორუსულ ძალებს. რუსეთის დაზვერვა ბოლო დროს მთელი მსოფლიოს მასშტაბით გააქტიურდა. ბუნებრივია, რომ მათი გავლენა განსაკუთრებით გაძლიერდა მეზობელ ქვეყნებში. რა თქმა უნდა, საქართველოში ცხოვრობენ გულწრფელად პრორუსულად განწყობილი ადამიანებიც და მათი შეხედულებები სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებით არის დაცული. თუმცა, ამასთან ერთად, არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი, რომ პრორუსული სენტიმენტების გაღვივებას კრემლი პირდაპირ და ირიბად უწყობს ხელს სხვადასხვა უკანონო საშუალებებით. საქართველოს მთავრობა ვერაფერს აკეთებს იმისათვის, რომ ხელი შეუშალოს პრორუსული ძალების აღმასვლას. პირიქით, იქიდან გამომდინარე, რომ პრორუსული ძალები ძირითადად „ნაციონალურ მოძრაობას“ და ახალგაზრდების პროგრესულ ჯგუფებს უპირისპირდებიან, „ქართული ოცნება“ მათი აქტივობების სათავისოდ გამოყენებასაც კი ცდილობს. შიდაპოლიტიკურ დაპირისპირებაში „ნაციონალური მოძრაობის“ დაჯაბვნის სურვილი იმდენად დიდია, რომ მმართველი პარტია არ ერიდება სხვადასხვა დონეზე პრორუსულ ჯგუფებთან თანამშრომლობას და მათ გაძლიერებას.

მესამე მიზეზი, საგრძნობლად რატომაც სუსტდება დასავლური იდეა, ის არის, რომ ხელისუფლება საერთოდ ვერ ხედავს პრობლემას რუსეთზე ეკონომიკური დამოკიდებულების ზრდაში. 10 ივლისს საქართველოს ფინანსთა მინისტრმა, ივანე მაჭავარიანმა განაცხადა, რომ რუსეთთან გაზრდილი ეკონომიკური ურთიერთობა ქვეყნის დასავლურ არჩევანზე გავლენას ვერ მოახდენს. თავისი მოსაზრება მან შემდეგნაირად დაასაბუთა:

„მსოფლიოში არის ბევრი მაგალითი, რომ ბევრ სახელმწიფოს შორის, რომლებსაც, რბილად რომ ვთქვათ, არც თუ მარტივი პოლიტიკური ურთიერთობები აქვთ, ვაჭრობა, მიმოსვლა და კულტურული ურთიერთობები გრძელდება.“

მინისტრს არ დაუკონკრეტებია, თუ რომელ სახელმწიფოებს შორის არსებულ ურთიერთობებს გულისხმობდა. რა თქმა უნდა, ასეთი ურთიერთობები მართლაც არსებობს, მაგრამ კონკრეტული შემთხვევების განზოგადება სარისკოა. ყოველი შემთხვევა უნიკალურია და ცალკე განხილვას საჭიროებს. მაგალითად, გერმანიასა და რუსეთს შორის არსებული ურთიერთობები არ არის ისეთივე ხასიათის, როგორიც რუსეთსა და საქართველოს შორის არსებული ურთიერთობებია. გერმანიასთან და მის მოკავშირეებთან ეკონომიკური ურთიერთობების გაფუჭება რუსეთისთვის დიდი დარტყმა იქნება. საქართველოსნაირ პატარა ქვეყანასთან არსებული სავაჭრო ურთიერთობები რუსეთის მთლიანი შიდა პროდუქტის იმდენად უმნიშვნელო წილია, რომ ამ შემთხვევაში მხოლოდ საქართველოს რუსულ ბაზარზე ცალმხრივი დამოკიდებულება თუ გაიზრდება. ამასთან ერთად, ევროპის ქვეყნები სამხედრო და ეკონომიკურ ბლოკში არიან გაწევრიანებულნი და მათ რუსეთზე ზემოქმედების ბევრად ძლიერი ბერკეტები აქვთ, ვიდრე საქართველოს ან თუნდაც უკრაინას. ამას მოწმობს ევროკავშირის მიერ რუსეთისთვის დაწესებული ეკონომიკური სანქციებიც, რომლებიც დღემდე ძალაშია (ეს სანქციები რუსეთის ეკონომიკაზე ამ დრომდე ახდენს უარყოფით გავლენას).

საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მცდარი მოსაზრება გაიმეორა მთავრობის დე ფაქტო ლიდერმა ბიძინა ივანიშვილმა, რომელმაც განაცხადა, რომ ვისაც რუსული ბაზრის დახურვა სურს, ის ქვეყნის მტერია. ივანიშვილის კატეგორიულ მსჯელობაში ერთი მნიშვნელოვანი ხარვეზია: სინამდვილეში ქვეყნის სუვერენიტეტის დაცვას რუსული ბაზრის დახურვა კი არა, არამედ რუსეთთან არსებული სავაჭრო ურთიერთობის დარეგულირება სჭირდება. თუკი ქვეყანა იმდენად იქნება დამოკიდებული რუსეთზე, რომ მას კრემლის ნებისმიერი მუქარის უპირობოდ შესრულება მოუწევს, მაშინ ეს ჩვენს სუვერენიტეტს მნიშვნელოვნად დაასუსტებს. ადრე თუ გვიან, ეკონომიკური დამოკიდებულების ზრდა კი ქვეყნის პროდასავლური კურსის უარყოფამდე მიგვიყვანს. ეს იცის რუსეთმაც და ამიტომ არიდებს თავს ამ ეტაპზე საქართველოსთვის ყოვლისმომცველი სანქციების დაწესებას. (შარშან ამ საკითხზე ღიად ისაუბრა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა.)

ძნელი სათქმელია, რას უკავშირდება „ქართული ოცნების“ ბოლო დროს გამოკვეთილი ირიბად პრორუსული პოლიტიკა - არის ეს რაღაც დიდი გეოპოლიტიკური გეგმის ნაწილი, თუ ყველაფერი ბანალურად, „ნაციონალური მოძრაობის“ ჯიბრზე ხდება. ფაქტია, რომ რუსეთმა წარმატებით შეძლო ქართულ შიდაპოლიტიკურ დებატებში საკუთარი თავის „ჩასმა“ და ამომრჩევლების ერთი ნაწილის სათავისოდ მანიპულირებასაც ახერხებს. საკითხავია, ქართულ პოლიტიკურ კლასს ეყოფა თუ არა გონიერება ამ მასშტაბის საფრთხესთან გასამკლავებლად. სამწუხაროდ, ამის ნიშნები არ ჩანს.