ცოტა ხნის წინ გავიგე ჭორი - ვითომ იაპონია, იმის გამო, რომ რუსეთი მას კურილის კუნძულებს არ უბრუნებს, კრემლის ჯიბრზე აპირებს შემოიღოს სახელმწიფო დღესასწაული, რომელიც მიეძღვნება ცუსიმის სრუტეში იაპონელების გამანადგურებელ გამარჯვებას რუსულ ფლოტზე 1905 წელს. ”არ მჯერა, - იტყვის ნებისმირი საღად მოაზროვნე ადამიანი, - ასეთი რამ არ შეიძლება მოხდეს, ვინაიდან არ შეიძლება მოხდეს არსად და არასდროს!” ნუ ავჩქარდებით - ამ ფრაზას ალბათ უნდა დავუმატოთ რამდენიმე სიტყვა: ”... გარდა პოსტსაბჭოური სივრცისა.”
მართლაც, იქმნება შთაბეჭდილება, თითქოს ახალი დამოუკიდებელი სახელმწიფოები ერთმანეთთან დაპირისპირების ჟამს ცდილობენ საბჭოთა დროიდან ჯიბეში დამალული ბრაწის ჩვენებას. როგორც ყოველთვის, ყოფილი ”უფროსი ძმა” ყველა ნეგატიური პროცესის ინიციატორია: 2004 წელს რუსეთის დუმამ დააარსა ახალი სახელმწიფო დღესასწაული ”სახალხო ერთობის დღე”, რომელიც, ოფიციალური ვერსიის თანახმად, ქვეყნის პოლონელ-ლიტველი და შვედი დამპყრობლებისგან განთავისუფლებას მიეძღვნა. საქმე ეხება 1612 წლის მოვლენებს, როდესაც მინინისა და პოჟარსკის სახალხო ლაშქარმა მოსკოვი ”პოლონელი ინტერვენტებისგან” გაათავისუფლა.
ახალი დღესასწაულის დაარსების ნამდვილი მოტივი ადვილად იშიფრებოდა: სინამდვილეში, ეს იყო მცდელობა რუსეთში ოქტომბრის ბედშავი გადატრიალების დღესასწაულის ”რაღაცით” შეცვლისა და, იმავდროულად, დემონსტრირება იმისა, რომ კრემლს აშკარად არ მოსწონს პოლონეთის, ლიტვისა და სხვა ამჟამინდელი თავისუფალი ქვეყნების პოლიტიკა. დღესასწაულის კონტექსტში ხელოვნურად, სიმბოლოს სახით, იყო ჩართული ყაზანის ღვთისმშობლის ხატი - არადა, საქმე ვითომ ეხებოდა ხალხის ერთიანობას მრავალეროვან და მრავალკონფესიურ სახელმწიფოში!
კრემლის კვალდაკვალ სხვა პოსტკომუნისტურმა სახელმწიფოებმაც სწორედ რომ ”მტრის ჯიბრზე” შემოიღეს ახალი დღესასწაულები. საკმაოდ ხშირად ამ დღესასწაულებს საფუძვლად დაედო ძალიან რთული და ტრაგიკული ისტორიული მოვლენები, რომლებშიც მეცნიერები დღემდე ვერ გარკვეულან. სწორედ ეს მოხდა უკრაინაში, სადაც შემოიღეს ”მოსკალებთან” ბატურინის ბრძოლაში დაღუპულ უკრაინელ მოწამეთა ხსოვნის დღე. სამასი წლის წინანდელმა მოვლენებმა, სადაც ერთმანეთში აირია გმირობა და ღალატი, პატრიოტიზმი და ფარისევლობა, ერთი ხელის მოსმით მიიღო ცალსახა შეფასება. ამასთან დაკავშირებით უნდა ითქვას, რომ სრულიად მიუღებელია შერჩევის პრინციპის გამოყენება ერის ისტორიული მეხსიერების მიმართ.
თავის მხრივ, საქართველოც გარკვეულწილად აღმოჩნდა სახელმწიფო დღესასწაულების რეფორმატორთა რიგში. წელს არნახული მასშტაბით აღინიშნა ქართველთა უსაყვარლესი დღესასწაული - ახალი წელი. ზეიმის ეპიცენტრში, ბათუმში, შეიკრიბნენ მსოფლიო საოპერო სცენის ქართველი ვარსკლავები. საკუთარი თვითმფრინავით ჩამოვიდა გამოჩენილი ესპანელი ტენორი, ამჟამად საოპერო სცენიდან წასული ხოსე კარერასი. ღია ცის ქვეშ საგანგებოდ მოეწყო სპეციალური სცენა. ჰაერის მაღალი ტენიანობის მიუხედავად, რის გამო მომღერლებს პირიდან ორთქლი ამოსდიოდათ, საახალწლო გალა-კონცერტმა უდიდესი წარმატებით ჩაიარა.
იმპროვიზებულ დარბაზში პრეზიდენტი სააკაშვილიც იმყოფებოდა. კონცერტის შემდეგ მან თავისი აღტაცება გაუზიარა პრესის წარმომადგენლებს. ინტერვიუს ერთმა ფრაზამ ზოგიერთი პოლიტოლოგი საგონებელში ჩააგდო: ”ასე ფართოდ ახალი წლის დადგომა ჩვენ მტრის ჯიბრზე ვიზეიმეთო”- თქვა პრეზიდენტმა. აქ ალბათ ორ მომენტზე ღირს გავამახვილოთ ყურადღება: ჯერ ერთი, ქართული საახალწლო დღესასწაულის ტრადიციაში პრეზიდენტის მიერ მოყვანილი მოტივი არანაირად არ ჯდება, და მეორეც - ხომ არ ჯობდა, ის 4 მილიონი დოლარი, რომელიც, სხვადასხვა დამოუკიდებელი წყაროს თანახმად, კარერასს სამი სიმღერის შესრულებისთვის გადაუხადეს, არა მტრის ჯიბრზე, არამედ საკუთარი მოსახლეობის გაჭირვებული ნაწილის სარგებლობისთვის დახარჯულიყო?
მართლაც, იქმნება შთაბეჭდილება, თითქოს ახალი დამოუკიდებელი სახელმწიფოები ერთმანეთთან დაპირისპირების ჟამს ცდილობენ საბჭოთა დროიდან ჯიბეში დამალული ბრაწის ჩვენებას. როგორც ყოველთვის, ყოფილი ”უფროსი ძმა” ყველა ნეგატიური პროცესის ინიციატორია: 2004 წელს რუსეთის დუმამ დააარსა ახალი სახელმწიფო დღესასწაული ”სახალხო ერთობის დღე”, რომელიც, ოფიციალური ვერსიის თანახმად, ქვეყნის პოლონელ-ლიტველი და შვედი დამპყრობლებისგან განთავისუფლებას მიეძღვნა. საქმე ეხება 1612 წლის მოვლენებს, როდესაც მინინისა და პოჟარსკის სახალხო ლაშქარმა მოსკოვი ”პოლონელი ინტერვენტებისგან” გაათავისუფლა.
ახალი დღესასწაულის დაარსების ნამდვილი მოტივი ადვილად იშიფრებოდა: სინამდვილეში, ეს იყო მცდელობა რუსეთში ოქტომბრის ბედშავი გადატრიალების დღესასწაულის ”რაღაცით” შეცვლისა და, იმავდროულად, დემონსტრირება იმისა, რომ კრემლს აშკარად არ მოსწონს პოლონეთის, ლიტვისა და სხვა ამჟამინდელი თავისუფალი ქვეყნების პოლიტიკა. დღესასწაულის კონტექსტში ხელოვნურად, სიმბოლოს სახით, იყო ჩართული ყაზანის ღვთისმშობლის ხატი - არადა, საქმე ვითომ ეხებოდა ხალხის ერთიანობას მრავალეროვან და მრავალკონფესიურ სახელმწიფოში!
კრემლის კვალდაკვალ სხვა პოსტკომუნისტურმა სახელმწიფოებმაც სწორედ რომ ”მტრის ჯიბრზე” შემოიღეს ახალი დღესასწაულები. საკმაოდ ხშირად ამ დღესასწაულებს საფუძვლად დაედო ძალიან რთული და ტრაგიკული ისტორიული მოვლენები, რომლებშიც მეცნიერები დღემდე ვერ გარკვეულან. სწორედ ეს მოხდა უკრაინაში, სადაც შემოიღეს ”მოსკალებთან” ბატურინის ბრძოლაში დაღუპულ უკრაინელ მოწამეთა ხსოვნის დღე. სამასი წლის წინანდელმა მოვლენებმა, სადაც ერთმანეთში აირია გმირობა და ღალატი, პატრიოტიზმი და ფარისევლობა, ერთი ხელის მოსმით მიიღო ცალსახა შეფასება. ამასთან დაკავშირებით უნდა ითქვას, რომ სრულიად მიუღებელია შერჩევის პრინციპის გამოყენება ერის ისტორიული მეხსიერების მიმართ.
თავის მხრივ, საქართველოც გარკვეულწილად აღმოჩნდა სახელმწიფო დღესასწაულების რეფორმატორთა რიგში. წელს არნახული მასშტაბით აღინიშნა ქართველთა უსაყვარლესი დღესასწაული - ახალი წელი. ზეიმის ეპიცენტრში, ბათუმში, შეიკრიბნენ მსოფლიო საოპერო სცენის ქართველი ვარსკლავები. საკუთარი თვითმფრინავით ჩამოვიდა გამოჩენილი ესპანელი ტენორი, ამჟამად საოპერო სცენიდან წასული ხოსე კარერასი. ღია ცის ქვეშ საგანგებოდ მოეწყო სპეციალური სცენა. ჰაერის მაღალი ტენიანობის მიუხედავად, რის გამო მომღერლებს პირიდან ორთქლი ამოსდიოდათ, საახალწლო გალა-კონცერტმა უდიდესი წარმატებით ჩაიარა.
იმპროვიზებულ დარბაზში პრეზიდენტი სააკაშვილიც იმყოფებოდა. კონცერტის შემდეგ მან თავისი აღტაცება გაუზიარა პრესის წარმომადგენლებს. ინტერვიუს ერთმა ფრაზამ ზოგიერთი პოლიტოლოგი საგონებელში ჩააგდო: ”ასე ფართოდ ახალი წლის დადგომა ჩვენ მტრის ჯიბრზე ვიზეიმეთო”- თქვა პრეზიდენტმა. აქ ალბათ ორ მომენტზე ღირს გავამახვილოთ ყურადღება: ჯერ ერთი, ქართული საახალწლო დღესასწაულის ტრადიციაში პრეზიდენტის მიერ მოყვანილი მოტივი არანაირად არ ჯდება, და მეორეც - ხომ არ ჯობდა, ის 4 მილიონი დოლარი, რომელიც, სხვადასხვა დამოუკიდებელი წყაროს თანახმად, კარერასს სამი სიმღერის შესრულებისთვის გადაუხადეს, არა მტრის ჯიბრზე, არამედ საკუთარი მოსახლეობის გაჭირვებული ნაწილის სარგებლობისთვის დახარჯულიყო?