ლინას ლინკევიჩიუსი: პუტინის გზა არის გზა არსაით!

ვაშინგტონში ვიზიტით მყოფი ლიტვის საგარეო საქმეთა მინისტრი "ამერიკის ხმას" ესტუმრა. მასთან ინტერვიუ რუსულმა რედაქციამ მოამზადა.

ამერიკის ხმა: გუშინ გავრცელდა ინფორმაცია, რომ 2008 წლის შემდეგ პირველად ლიტვა წვევამდელების სავალდებულო სამხედრო სამსახურში გაწვევას აპირებს. ამბობენ, რომ ეს გადაწყვეტილება დასავლეთის საზღვარზე რუსეთის გაზრდილ სამხედრო აქტივობას უკავშირდება. მართლა ასეთი სერიოზულია თუ არა რუსეთის აქტივობა? რის მიღწევას აპირებს ლიტვა სავალდებულო სამხედრო სამსახურის აღდგენით?

ლინას ლინკევიჩიუსი: პირველ რიგში, უნდა აღინიშნოს, რომ ლიტვა ნატოს წევრია. ნატოს წევრთა თავდაცვასა და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული მოქმედებები კი შტაბებში მუშავდება. უელსის ბოლო სამიტზე მიღებული იყო ძალიან კარგი გადაწყვეტილებები. ვიწყებთ ამ გადაწყვეტილებების განხორციელებას. ვგულისხმობ ნატოს საშტაბო და სასწავლო ელემენტების ჩვენ ტერიტორიაზე განთავსებას, მათ შორის, გარკვეული სამხედრო ტვირთების განთავსებას, რაც საომარი დაძაბულობის შემთხვევაში, მოკავშირეთა ძალების განთავსებაში შეგვიწყობს ხელს. [სავალდებულო სამხედრო სამსახურის აღდგენა] ნატოს საერთო გეგმის ნაწილია. თითოეული [წევრი] სახელმწიფო, მათ შორის ლიტვა, ვალდებულია, გააკეთოს თავისი წილი საქმე. ჩვენი თავდაცვის ხარჯები, ასე ვთქვათ, სტანდარტულზე დაბალი იყო. თქვენ სწორად აღნიშნეთ: ჯარში გაწვევა 2008 წლის შემდეგ აღარ გვქონია. ახლა კი ხუთი წლით ვუბრუნდებით სავალდებულო სამხედრო სამსახურს, რათა ალიანსის გეგმები უფრო ხარისხიანად განვახორციელოთ. ჩვენ ალიანსის ნაწილი ვართ. ჩვენი გადაწყვეტილება ალიანსის გეგმებს უკავშირდება და რა თქმა უნდა, უკავშირდება იმ ვითარებასაც, რომელიც ჩვენ გარშემოა შექმნილი. საიდუმლო არ არის, რომ ვითარება, რბილად რომ ვთქვათ, არასტაბილურია და ჩვენ მას სერიოზულად განვიხილავთ.

ამერიკის ხმა: რუსეთის მთავრობა ამბობს, რომ რეგიონში არსებული ვითარებისა და ამ ვითარებაში მოსკოვის როლის შეფასებისას, ლიტვისა და პოლონეთის მთავრობები „პარანოიისა და პროპაგანდის“ პრინციპებით ხელმძღვანელობენ. თქვენი კომენტარი ამასთან დაკავშირებით.

ლინას ლინკევიჩიუსი: ბევრი ასეთი ეპითეტი მოვისმინე. ყურადღებას აღარ ვაქცევ, რადგან პოლემიკაში შესვლა უადგილოა. სიტყვიერ დაპირისპირებაში მათ ვერ ვაჯობებთ. ბევრ მსგავს განცხადებას ვკითხულობ ლიტვისა და პირადად ჩემ შესახებ, აგრეთვე სხვების შესახებაც, თუმცა მხოლოდ ის შემიძლია მოგახსენოთ, რომ ამ განცხადებებს რეალობასთან არაფერი აქვს საერთო. რაც შეეხება პროპაგანდას, მაკვირვებს, მათი ცინიზმის მასშტაბი. ერთ შეხედვით, ყველაფერი, რასაც რუსები ამბობებ, სწორია. მაგალითად, მათი განცხადება სახელმწიფოთა სუვერენული უფლების შესახებ, გააკეთონ ესა თუ ის არჩევანი; მათი განცხადება სახელმწიფოთა სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის პატივისცემის შესახებ; მათი განცხადება პროპაგანდისტული საინფორმაციო ომის მავნებლობის შესახებ. ყველა განცხადება სწორია, ოღონდაც რუსეთი თავისი მოქმედებით ყველაფერს თავდაყირა აყენებს. მაკვირვებს არა ის, რომ ეს ხდება, არამედ ის, რომ ჩვენ ამ ყველაფერს თითქოს შევეჩვიეთ. დროა, გამოვფხიზლდეთ და მოვლენებს საღად შევხედოთ. მესმის, რომ როდესაც ადამიანებს ინფორმაციის მხოლოდ ერთი წყარო აქვთ და ამ ინფორმაციას დღეში რამდენჯერმე ისმენენ, მათთან საუბარი რთულდება.

ამერიკის ხმა: პოლიტიკოსები თქვენ მშობლიურ ლიტვაში, აგრეთვე ლატვიაში, ესტონეთსა და პოლონეთში, გამუდმებით საუბრობენ იმის შესახებ, რომ დასავლეთი ევროპა ერთგვარად მოდუნებულია რუსეთისაგან მომდინარე სამხედრო საფრთხესთან დაკავშირებით. რით ახსნით მათ მოდუნებას?

ლინას ლინკევიჩიუსი: იცით, რა? ყველა შეეჩვია მშვიდ ცხოვრებას. არავის სურს თავის ატკიება. სურთ, იყოს სტაბილურობა. სტაბილურობის სურვილი იმდენად უსაზღვროა, რომ ხშირად ის საღდება, როგორც რეალობა. არადა, რეალობა სხვაა. ის თვალებში გვეჩხირება და გვაიძულებს, ვიმოქმედოთ. თუ სიმართლეს ბოლომდე არ ვიტყვით და მოვლენებს თავის სახელს არ დავარქმევთ, შეგვიძლია, თავი მოვიტყუოთ და ბევრი არაფერი ვაკეთოთ. ბევრ საკითხზე თვალებს ვხუჭავთ და გვგონია, რომ არაფერი საშიში არ ხდება. ავიღოთ თუნდაც [რუსული] პროპაგანდისტული მანქანა. ზოგს მიაჩნია, რომ პროპაგანდაც სიტყვის თავისუფლების ნაწილია, რომ პროპაგანდა მედიის უფლებაა, მაგრამ როდესაც სიცრუეს დღეში 15-ჯერ იმეორებ და სიცრუე ადამიანების ტვინში ილექება, ადამიანები სიცრუეში იწყებენ ცხოვრებას. მე ვფიქრობ, რომ ამას არაფერი აქვს საერთო სიტყვისა და პრესის თავისუფლებასთან. ესაა რაღაც სხვა, რაზეც ჩვენ სათანადოდ არ ვრეაგირებთ.

ამერიკის ხმა: თქვენ მედია ომზე ჩამოგდეთ სიტყვა. თქვენი აზრით, რუსული პროპაგანდა ლიტვის მოსახლეობაზე დიდ გავლენას ახდენს? ლიტვაში რუსული უმცირესობის რიცხვი არც ისე დიდია. ისინი მოსახლეობის საერთო რაოდენობის 5 პროცენტზე ნაკლებს შეადგენენ.

ლინას ლინკევიჩიუსი: რუსულენოვანი მოსახლეობა მხოლოდ რუსები არ არიან. გვყავს პოლონური უმცირესობა, რომელიც აგრეთვე უყურებს ამ პროგრამებს, გვყავს ბელორუსები, თვითონ ლიტველებიც, რომლებიც მიეჩვივნენ ზოგიერთი საინტერესო რუსული პროგრამის ყურებას. ამ პროგრამებს შორის ეთერში გადის საინფორმაციო გამოშვებები, რომლებიც ვითომ არაფერი, მაგრამ მაინც აკეთებენ თავის ცუდ საქმეს. მოსახლეობა, რომელიც აღნიშნული საინფორმაციო გამოშვებებით საზრდოობს, გასაკვირი არ არის, რომ რუსების თვალით იწყებს რეალობის აღქმას. ამგვარად, რუსული საინფორმაციო გამოშვებების გავლენა დიდია. პროპაგანდის ძალაზე საუბრისას ყოველთვის ეს მაგალითი მომყავს: როდესაც რუსეთმა ყირიმში რეფერენდუმი ჩაატარა, უკრაინაში ჩვენი ელჩი ყირიმში გავგზავნეთ. ეს იოლი არ იყო. ელჩი შეხვდა ყირიმელ თათართა უმცირესობის წარმომადგენლებს, რომელთა უფლებებს უკვე ზღუდავდნენ. ის შეხვდა რუსულენოვან მოსახლეობასაც. ხანდაზმულ რუს მოქალაქეებში გამეფებული იყო შიში, რომ კიეველი ფაშისტები და ბანდიტები ყირიმისაკენ მიემართებოდნენ, რათა რუსები დაეხოცათ. მათ ასი პროცენტით სჯეროდათ, რომ ეს ასე იყო და სიხარულით ხვდებოდნენ რუს ჯარისკაცებს, რომლებიც იქ მათ ვითომდა გადასარჩენად ჩავიდნენ. ჩემ კოლეგებს დასავლეთში სწორედ ამას ვეკითხები ხოლმე: როგორ გგონიათ, ესაა სიტყვისა და პრესის თავისუფლება? როგორღა წარმოგიდგენიათ ამ ვითარებაში არათუ მედიის, არამედ მთლიანად ქვეყნის მომავალი? ამ მაგალითით იმის თქმა მსურს, რომ სათანადოდ ვერ ვაფასებთ და არ გვესმის ვითარების მთელი სირთულე. [პროპაგანდისტული მედია] მხოლოდ ერთი ასპექტია. პრობლემა გაცილებით სერიოზულია.

ამერიკის ხმა: ვითარების სერიოზულობაზე საუბრისას, მართლა გგონიათ, რომ პუტინი ისეთი ირაციონალურია, რომ თავს დაესხმება ნატოს წევრ სახელმწიფოს?

ლინას ლინკევიჩიუსი: მე პირადად ასე არ მგონია. [ლიტვაზე თავდასხმა] ტოტალური სისულელე იქნებოდა, მაგრამ იცით რა?

ეს აღარაა ჩვეულებრივი საფრთხე. გავიხსენოთ ენერგეტიკა, როგორც ზეწოლის, მათ შორის, პოლიტიკური ზეწოლის იარაღი და რა თქმა უნდა, საინფორმაციო ომი. ადრე ამგვარი საფრთხეები არ არსებობდა, რას იმას ნიშნავს, რომ სახელმძღვანელოები უნდა ჩავასწოროთ, სტრატეგია შევცვალოთ, ახალ დროებას ავუწყოთ ფეხი და არ ჩამოვრჩეთ მას. ეს კი ყოველთვის არ ხერხდება. თქვენ კითხვას რომ დავუბრუნდეთ, არა მგონია, პირდაპირი აგრესია განხორციელდეს, მაგრამ ირიბად შესაძლებელია რაიმე კონფლიქტის პროვოცირება, ვთქვათ, ეროვნულ ნიადაგზე, ან სხვა რაიმე მიზეზით. შემდეგ კი იტყვიან, რომ ისინი არაფერ შუაში არიან, როგორც ეს არაერთხელ მომხდარა. ყველამ იცის, რა ხდება. იცის, ვინ დგას პროვოკაციების უკან, მაგრამ ოფიციალურად არავინ არაფერს აღიარებს. აკი ოფიციალურად რუსეთი უკრაინის კონფლიქტში არ მონაწილეობს. ის მხოლოდ თვალს ადევნებს მას, მონაწილეობს სხვადასხვა ფორმატის მოლაპარაკებებში, მოუწოდებს მშვიდობისკენ, მოუწოდებს ნაკისრი ვალდებულებების შესრულებისკენ. გაეროში გამოსვლისას ჩემი [რუსი] კოლეგაც ხომ მოგვიწოდებდა, პატივი ვცეთ სახელმწიფოთა სუვერენიტეტს.

ამერიკის ხმა: თუ ყველას ესმის, რა ხდება, რატომ არ ვარქმევთ მოვლენებს თავის სახელს?

ლინას ლინკევიჩიუსი: ვარქმევთ, რა თქმა უნდა. მე ამ მოვლენებს ვუწოდებ იმას, რას ის სინამდვილეშია და მოვუწოდებ სხვებსაც, რომ ეს გააკეთონ. თუ მოვლენებს თავის სახელს არ დავარქმევთ, თუ დავიმალებით, ეს არ ნიშნავს, რომ პრობლემები გაქრება.

ამერიკის ხმა: ვხედავთ, რომ მოსკოვიდან და ბრიუსელიდან გამუდმებით გაისმის ურთიერთმუქარები, საყვედურები, ბრალდებები, მაგრამ...

ლინას ლინკევიჩიუსი: ბოდიში, გაწყვეტინებთ. ეს-ესაა დავბრუნდი ნიუ იორკიდან, სადაც გაეროს უშიშროების საბჭოს სხდომას ვესწრებოდი. დავთვალეთ, რომ უკრაინის საკითხზე ზუსტად 30 სხდომა გაიმართა. ვსვამ კითხვას: რას მივაღწიეთ? რა მოგვიტანა ამდენმა სხდომამ, ამდენმა ხელის ჩამორთმევამ და ოფიციალურმა შეხვედრამ? მხოლოდ ილუზია, რომ რაღაც ხდება და პროცესი წინ მიდის. სინამდვილეში კი, იმ დროს, როდესაც ლიდერები საუბრობენ, აგრესია გრძელდება.

ამერიკის ხმა: რა პრაქტიკული ნაბიჯები უნდა გადადგას საერთაშორისო საზოგადოებამ, რომ ბოლოს და ბოლოს გადაიჭრას უკრაინის კრიზისი?

ლინას ლინკევიჩიუსი: უცნაური ისაა, რომ ეს ნაბიჯები თითქოს განსაზღვრულია. უკვე ბევრჯერ გადავწყვიტეთ, რომ თუ ვითარება გართულდება, გავზრდით [რუსეთზე] ზეწოლას და დავუწესებთ დამატებით სანქციებს. თითქოს ამაზე შეთანხმებული ვართ, მაგრამ როდესაც საქმე საქმეზე მიდის, ზოგიერთი ჩვენი კოლეგისათვის რაღაც ისევ არ არის საკმარისი. მათ, როგორც ჩანს, სჭირდებათ, რომ კიდევ რაღაც მოხდეს, რომ უკვე მერამდენედ გამოვხატოთ ღრმა შეშფოთება, რაც ასე კარგად გამოგვდის.

ამერიკის ხმა: რა სურს პუტინს? რისი მიღწევას ცდილობს ის?

ლინას ლინკევიჩიუსი: არ ვიცი. კარგი კითხვაა, რომელსაც თვითონაც ხშირად ვუსვამ საკუთარ თავს. ეკონომიკური თვალსაზრისით, პუტინის გზა არის გზა არსაით. [რუსეთის] ეკონომიკა ინგრევა, ვალუტა უფასურდება, ინვესტიციები, საკრედიტო რეიტინგი ფსკერამდე დავიდა. ეკონომიკის განვითარების პერსპექტივა არ ჩანს. სურვილსაც კი ვერ ვხედავ, რომ რუსეთმა საერთაშორისო ბაზარზე რაიმე პოზიცია დაიკავოს. მორალური და კულტურული თვალსაზრისითაც დიდი პრობლემებია. წარსულში თუკი ვინმე სლავურ ერთობაზე საუბრობდა, დღეს ამის ხსენებაც კი შეუძლებელია მას მერე, რაც უკრაინებელს გაუკეთეს. ახლა საუბრობენ რუსულ სამყაროზე, რასაც ცოდაოტენ ნაციონალისტური ელფერი დაკრავს, ან იქნებ არც ისე ცოტაოდენ, რადგან თუ ამ მითს განვავითარებთ, რუსები მსოფლიოს ბევრ კუთხეში ცხოვრობენ და თუ ყველგან მათ დაცვას დაიწყებენ, სრულ ქაოსამდე მივალთ. და საერთოდაც, 21-ე საუკუნეში ევროპული საზღვრების გადახაზვა ტოტალური სიბეცეა. ამიტომ რაღაც უნდა შეიცვალოს, თუ საღი აზრი ჯერ კიდედ დარჩა და უნდა მოვძებნოთ გამოსავალი. ამას კი მოვახერხებთ იმ შემთხვევაში, თუ საკითხს ერთიანი პოზიციიდან მივუდგებით, გავაკეთებთ იმას, რაზეც უკვე მოვილაპარაკეთ და გავაძლიერებთ [რუსეთზე] ზეწოლას. ვეჭვობ, რომ კიდევ ბევრჯერ მოგვიწევს ჩვენი ერთიანობის გამოცდა. [რუსეთი] ეცდება ჩვენ გახლეჩვას, ევროპის სახელმწიფოებთან ცალ-ცალკე მოლაპარაკებას და ევროკავშირის ძალისხმევის შესუსტებას, გავლენა მოახდინოს მიმდინარე მოვლენებზე. დრო ჩვენ სასარგებლოდ არ მუშაობს. რაც მეტი დრო გადის, უფრო მეტად მარცხდება უკრაინა და ვმარცხდებით ჩვენ. ვითარება კი სულ უფრო მეტად შედის ჩიხში.

ამერიკის ხმა: თქვენი პროგნოზით, აღმოსავლეთი უკრაინა და ყირიმი კიევის დე-ფაქტო კონტროლის ქვეშ დაბრუნდება?

ლინას ლინკევიჩიუსი: შემიძლია, მოგახსენოთ, რომ არაღიარების პოლიტიკა გაგრძელდება. ეს არ იქნება მხოლოდ ლოზუნგი. არაღიარების პოლიტიკას მოყვება კონკრეტული შედეგები: პოლიტიკური, ფინანსური, დიპლომატიური. ძნელი სათქმელია, რა იქნება მომავალში, მაგრამ იმედი უნდა ვიქონიოთ, რომ საერთაშორისო სამართლის დარღვევა სამუდამოდ ვერ გაგრძელდება. მინდა შეგახსენოთ, რომ უკრაინა არ არის ერთადერთი თემა, რომელიც ამ კონტექსტში უნდა განვიხილოთ.

არის სხვა გაყინული კონფლიქტებიც, რომელთა გააქტიურების შემთხვევაში, [რუსეთს] შეუძლია ზეწოლის ბერკეტების ხელში ჩაგდება. სამწუხაროდ, ეს ბერკეტები გამოიყენება და საკმაოდ ეფექტურად.

ამერიკის ხმა: მადლობა ინტერვიუსთვის.

ლინას ლინკევიჩიუსი: გმადლობთ.