4 თებერვალი კიბოს მსოფლიო დღეა. ყოველწლიურად მსოფლიოში 18 მილიონი ადამიანი ავადდება ავთვისებიანი სიმსივნით.

• კიბო მსოფლიოში ყოველ წელს 9,6 მილიონ ადამიანს კლავს;
• სიმსივნით სიკვდილის 65 % ღარიბ ქვეყნებსა და მდიდარი ქვეყნების ღარიბ ადამიანებზე მოდის;
• ადრეული დიაგნოსტიკის და სწორი მკურნალობის შემთხვევაში ყოველ წელს შესაძლებელი იქნებოდა 7 მილიონი სიცოცხლის გადარჩენა და ყოველი მესამეს განკურნებაც კი;
• ცოდნა ამცირებს შიშს, ცვლის დამოკიდებულებას და ანგრევს მითებს.

კიბო ბედისწერა არ არის

ავთვისებიანი სიმსივნის თავიდან აცილება შეიძლება; მიუხედავად იმისა, რომ სიმსივნეების უმეტესობას არ აქვს გარკვეული, კონკრეტული მიზეზი, ფიქრობენ რომ, კიბოს შემთხვევების დაახლოებით ნახევრის თავიდან აცილება ან შემსუბუქება შესაძლებელი იქნებოდა:

• ჯანმრთელი კვებით;
• ნაკლები ალკოჰოლით;
• კვირაში ორ საათ-ნახევარი მაინც საშუალო ფიზიკური დატვირთვით, მაგალითად, სწრაფი სიარულით.

დაცული არასდროს ხარ

უნდა იცოდე, რომ თუ ოჯახში არავის ჰქონია სიმსივნე, ეს არ ნიშნავს, რომ შენ დაცული ხარ; გენეტიკა კიბოს შემთხვევების 5-10 პროცენტში ვლინდება. პრევენციული შემოწმება ყველასთვის აუცილებელია.

დიაგნოზი არ არის ვერდიქტი

როდესაც იგებ, შიში, უიმედობა, სასოწარკვეთა და განრისხება ერთბაშად გეუფლება: რატომ მე?! რისთვის?!

როგორც კი პირველი შოკი გადაივლის, შემდეგ, ძალა უნდა მოიკრიბო, რათა ის კითხვები დასვა, რომელთა პასუხები დაგეხმარება თავად მართო შენი დაავადება, და არა პირიქით.

აუცილებელი კითხვები

• უნდა გაიგო რაც შეიძლება მეტი:
• რა ტიპისაა სიმსივნე?
• სად არის?
• რამდენად არის გავრცელებული ორგანიზმში?
• როგორი მკურნალობაა შესაძლებელი?
• როგორია განკურნების ალბათობა?
• დამატებით რა კვლევები და პროცედურებია საჭირო?
• რა არის მოსალოდნელი მკურნალობისას?
• რა გვერდითი ეფექტები?
• რა ცვლილებებია მოსალოდნელი?
• რამდენად შეიცვლება ცხოვრების რიტმი?
• რამდენი დრო უნდა დაჰყო საავადმყოფოში ან კლინიკაში?
• როგორ უნდა მართო ტკივილი?
• როდის და როგორ შეძლებ ჩვეულ რეჟიმში დაბრუნებას?

ექიმთან პირველი შეხვედრისას სჯობს ოჯახის წევრი ან მეგობარიც გახლდეს, პასუხების დასამახსოვრებლად.

ცხოვრების წესის/ხარისხის შენარჩუნება

მკურნალობა მიმართული უნდა იყოს ცხოვრების ხარისხის შენარჩუნებაზე და ზოგჯერ გაუმჯობესებაზეც; მნიშვნელოვანია ჯანმრთელი კვება - სტრესის და მუდმივი დაღლილობის დასაძლევად. აუცილებელია ვარჯიში - თუნდაც მცირე ფიზიკური დატვირთვა; ამსუბუქებს მკურნალობის თანმდევ სხვადასხვა ტკივილს; აუმჯობესებს მკურნალობის შედეგებს და ახანგრძლივებს სიცოცხლეს.

არა სიბრალული, არამედ თანადგომა

საშუალება მიეცი ოჯახის წევრებს, მეგობრებს დაგეხმარონ - ხანდახან მათაც სჭირდება იცოდნენ, რომ შენი მდგომარეობის შემსუბუქება შეუძლიათ.

რა ხდება, როდესაც გადარჩები, რა ხდება რემისიის დროს

გადარჩენა ერთდროულად არის სიხარული, შფოთი, ამოსუნთქვა; შიში, საკუთარი თავის გადაფასება და მუდმივი შემოწმებები - ხომ არ დაბრუნდა? გადარჩენილებისგან ნაწილი განსაკუთრებით იწყებს საკუთარი ჯანმრთელობისთვის ზრუნვას, ნაწილს სტრესი და დაავადების დაბრუნების გარდაუვალობა სტანჯავს; ამ დროს ყველაზე მარტივი რჩევაა, ეცადო ყურადღება გაამახვილო იმაზე, რისი კონტროლიც შეგიძლია და არა იმაზე, რასაც ვერ მართავ.

ვინ ვარ მე და რა შემიძლია

2019 წლიდან 2021 წლამდე სიმსივნესთან ბრძოლის დევიზი „მე ვარ და მე გავაკეთებ“ - ინგლისურად უფრო მოხერხებულად ჟღერს - I am and I will. საშუალებას გაძლევს შინაარსით შეავსო სლოგანი, თქვა ვინ ხარ შენ და რას გააკეთებ, რომ დაეხმარო სიმსივნის დაძლევას. კიბო მარცხდება, როდესაც ყველა ერთად ებრძვის მას.

საქართველოში, ოფიციალური სტატისტიკით ყოველწლიურად კიბოს დიაგნოზს 10 000 ადამიანს უდგენენ. 2011 წელს 10 000-იდან ერთი-ერთი ამ მასალის ავტორი იყო. რჩევები მომზადებულია მის პირად გამოცდილებასა და მსოფლიოს წამყვანი კიბოს ცენტრების რჩევებზე დაყრდნობით.