რადიო "თავისუფლება": პირველ რიგში ასეთი რამ გვინდა გკითხოთ ორივეს - როგორ ფიქრობთ, ყოველივე იმის შემდეგ, რაც მოხდა 7 ნოემბერს, კვლავაც არსებობს თუ არა საქართველოსთვის ევროპული მომავლის, დემოკრატიული მომავლის შანსი?
ეპლბაუმი: დიახ, რა თქმა უნდა, საქართველოს აქვს ევროპული და დემოკრატიული მომავლის შანსი. მე ვფიქრობ, ინტერესი, რომლითაც ეკიდებოდნენ საქართველოს და იმას, თუ რა ხდებოდა საქართველოში უკანასკნელი დღეების მანძილზე, გახლავთ ამის ინდიკატორი. უზარმაზარი მასშტაბის შეშფოთება დასავლეთის დედაქალაქებში გახლავთ იმის ინდიკატორი, თუ რა იმედებს უკავშირებდა ხალხი საქართველოს, რამდენად სურდათ საქართველოში ცვლილებების დანახვა და რამდენად სჯეროდათ, რომ საქართველო საბოლოოდ დასავლეთის ჭეშმარიტი წევრი, ევროპის ჭეშმარიტი ნაწილი გახდებოდა. არა მგონია, ვინმე ფიქრობდეს, რომ მოხდა საბედისწერო შემობრუნება, რომლის გამოსწორება შეუძლებელია, რომ იმით, რაც მოხდა, რაღაც მთავრდება. მე ვფიქრობ, პირიქით, ხალხი ხედავს, რომ ეს ერთგვარი ზრდასთან დაკავშირებული ტკივილია და მას სწამს, რომ საქართველო შეძლებს აქედან თავის დაღწევას.
რადიო "თავისუფლება": ბატონო სოკორ, თქვენ რას იტყოდით საქართველოს ევროპული მომავლის პერსპექტივაზე?
სოკორი: ჩემი აზრით, ქართულმა დემოკრატიამ წარმატებით დაიცვა თავი და წარმატებით იცავს თავს იმ გამოწვევებისგან, რაც ასახავს, ერთი მხრივ, ოპოზიციური ჯგუფების უმწიფრობას და, მეორე მხრივ, უსაფრთხოებისა და სტაბილურობისთვის პირდაპირ საფრთხეს ერთი ძლევამოსილი ოლიგარქის მხრიდან, შესაძლოა, გარედან დახმარებითაც. ნებისმიერი სახელმწიფო, და განსაკუთრებით დემოკრატიული სახელმწიფო, უფლებამოსილია დაიცვას თავი დამხობისგან და დემოკრატიული წყობილების მიმართ საფრთხისგან. საქართველოს დასავლელი გულშემატკივრები ვალდებული არიან, უთხრან ოპოზიციურ პარტიებს, რომ ისინი არადემოკრატიულად მოქმედებენ, რომ ისინი ცდილობენ, დაამხონ დემოკრატიული წყობილება და დემოკრატიულად არჩეული მთავრობა. იმის ნაცვლად, რომ ამ ოპოზიციას მოემსახურონ და შეაგულიანონ ის მის მცდარ გზაზე, დასავლელებმა უნდა დამოძღვრონ ის. სამწუხარო რეალობაა, რომ საქართველოში არ არსებობს სიცოცხლისუნარიანი, დემოკრატიული ოპოზიცია. მე ვიცნობ ამ ოპოზიციური ლიდერების უმრავლესობას, მე მათ საქმიანობას წლების მანძილზე ვაკვირდები და გეტყვით, რომ ისინი არ არიან დემოკრატები - მათი უმრავლესობა, მცირე გამონაკლისებს თუ არ ჩავთვლით. რაც შეეხება მათ პოლიტიკურ და ფინანსურ ლიდერს, ბადრი პატარკაციშვილს, ეს არის შემთხვევა, როცა ერთი, უკიდურესად მდიდარი, ყოვლისშემძლე ოლიგარქი - იქნებ ძალზე დიდიც კი ამ პატარა ქვეყნისთვის - ცდილობს მიისაკუთროს დემოკრატია საქართველოში.
რადიო "თავისუფლება": ჩვენ მოგვიანებით დავუბრუნდებით ბატონ პატარკაციშვილს, ახლა კი მინდა ქალბატონ ეპლბაუმს ვკითხო: “ვაშინგტონ პოსტში” გამოქვეყნებული თქვენი ამასწინანდელი სტატია შეიცავს მოსაზრებას, რომ საპროტესტო დემონსტრაციების ძალის მეშვეობით დაშლით და საგანგებო მდგომარეობის შემოღებით პრეზიდენტმა სააკაშვილმა გამოუსწორებელი თუ არა - როგორც თქვენ წერთ - ყოველ შემთხვევაში, ძალიან დიდი ზიანი მიაყენა არა მხოლოდ საკუთარ ქვეყანას, არამედ, ზოგადად, დემოკრატიის გავრცელების ამერიკულ პროექტს. მაგრამ არიან ადამიანები - და ბატონი სოკორი მათ რიცხვს განეკუთვნება - რომლებიც იცავენ სააკავშილის გადაწყვეტილებას და “მამაცურს” და “აუცილებელსაც” კი უწოდებენ მას. ისინი ამბობენ, რომ იმ მომენტში საქართველოს დამოუკიდებლობის, სახელმწიფოებრიობის ბედი წყდებოდა და რომ სახელმწიფოებრიობა უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე დემოკრატია. თქვენ როგორ პასუხს გასცემდით ამასწინანდელი მოვლენების ასეთ ინტერპრეტაციას?
ეპლბაუმი: მე ზოგიერთ რამეს სხვადასხვა კატეგორიაში მოვათავსებდი. როცა საქმე ეხება ფართო მასშტაბის ძალადობრივ დემონსტრაციას, რომელიც პრეზიდენტის სასახლისკენ მიემართება - მაშინ, რა თქმა უნდა, უფლება გაქვს, გამოიყენო ცრემლსადენი გაზი და თავი დაიცვა. მაგრამ ზოგიერთმა ნაბიჯმა, რაც ბატონმა სააკაშვილმა აირჩია - მაგალითად, სატელევიზიო სადგურის დალეწვამ - მოლოდინს გადააჭარბა. რაც უნდა მოხდეს, სატელევიზიო სადგურზე იერიში, ტექნიკის დამსხვრევა და ტელევიზიის ეთერიდან მოხსნა არ შეიძლება სწორი გზა იყოს შენი სახელმწიფოს დასაცავად. სწორი გზაა, უფრო მეტი სატელევიზიო სადგური გქონდეს, ახალი ამბების მეტი წყარო, თუკი მიგაჩნია, რომ ერთი სადგური ხდება დომინანტური. არასოდეს არ შეიძლება სწორი გზა იყოს ახალი ამბების შეზღუდვა, ინფორმაციისა და მედიისთვის გზის ჩაკეტვა. მე არ უარვყოფ, რომ საქართველო უკიდურესად მძიმე ვითარებაშია. რუსეთი რომ ძალზე დაინტერესებულია სააკაშვილისთვის ძირის გამოთხრაში, ვერც ამას უარვყოფ. სავსებით ცხადია, რომ მას ისეთ პრობლემებთან გამკლავება უწევს, რომლებთან გამკლავებაც არ უწევთ ევროპისა და შეერთებული შტატების ლიდერებს. არსებობს სააკაშვილისთვის ძირის გამოთხრის სამხედრო, ფინანსური მცდელობები, რომლებიც რუსეთიდან მომდინარეობს, და ისინი მეტად სახიფათოა. მიუხედავად ამისა, მათ წინააღმდეგ ბრძოლა არ შეიძლება მედიის შეზღუდვით. მათ წინააღმდეგ ბრძოლა არ შეიძლება ძალის გამოყენებით იმის წინააღმდეგ, რაც, როგორც გამოჩნდა, მშვიდობიანი დემონსტრაციები იყო. მინდა დავუბრუნდე საკითხს, რომელიც ბატონმა სოკორმა ახსენა: ოპოზიცია უმწიფარიაო. ეს მართლაც ასეა, ამაზე აზრთა სხვადასხვაობა არც არსებობს. ჯერ არავისგან მსმენია, საქართველოს საღად მოაზროვნე, კარგად ორგანიზებული პოლიტიკური ოპოზიცია ჰყავსო. ეს ნაწილობრივ იმით აიხსნება, რომ თავად ბატონი სააკაშვილის წარმატებებიდან გამომდინარე, ინტელიგენციის ნაღებს ურჩევნია მისთვის იმუშაოს, ვიდრე მას დაუპირისპირდეს. ეს ეჭვგარეშეა. მაგრამ თუ შეერთებული შტატების მიერ დემოკრატიის მხარდაჭერაზე ვსაუბრობთ, ხოლო საქართველოს დემოკრატიული ოპოზიცია არ ჰყავს, აუცილებელია მის განვითარებაზე ზრუნვა. დემოკრატიის აუცილებელი პირობაა, ხალხს ერთზე მეტი პოლიტიკური არჩევანი ჰქონდეს. ამერიკის ფული, უცხოეთის კაპიტალი, დახმარება, რჩევა-დარიგება და ა.შ. მხოლოდ ბატონ სააკაშვილსა და მის მთავრობას კი არ უნდა მისდიოდეთ, არამედ ეს ყველაფერი უნდა ხმარდებოდეს პარლამენტის, საპარლამენტო ინსტიტუტების განმტკიცებას, ეხმარებოდეს ოპოზიციას, წელში გაიმართოს და არ იყოს დამოკიდებული ერთი ოლიგარქის მხარდაჭერაზე. საქართველოს განვითარება სიცოცხლისუნარიანი პოლიტიკური ალტერნატივების შექმნასაც გულისხმობს. ამით სულაც არ მსურს საქართველოს წარმატებების დაკნინება, მაგრამ ვფიქრობ, ეს ყველაფერი ხელს შეუწყობს საქართველოს ნორმალურ ქვეყნად ჩამოყალიბებას. მას სჭირდება ნორმალური ოპოზიცია, და ბატონმა სააკაშვილმა ხელი უნდა შეუწყოს, უნდა დაუშვას მისი მოღონიერება; ამაზე უნდა იზრუნონ დასავლეთში მოქმედმა ფონდებმა, დასავლეთის მთავრობებმა. რადგან ვითარება, სადაც საქართველოს დამოუკიდებლობისა და დემოკრატიის გარანტი მარტო ბატონი სააკაშვილია, უკიდურესად არაჯანსაღია. მას შეიძლება რაიმე დაემართოს ან შეიძლება სულაც დიდი შეცდომები დაუშვას. პოლიტიკური ალტერნატივების არსებობა აუცილებელია.
რადიო "თავისუფლება": ბატონო სოკორ, თქვენ რას იტყოდით ამაზე?
სოკორი: ძირითადად ვეთანხმები იმას, რაც ქალბატონმა ეპლბაუმმა თქვა. მისასალმებელია, რომ ეს კომენტარი ბევრად უფრო გაწონასწორებული იყო “ვაშინგტონ პოსტის” სარედაქციო სტატიასთან შედარებით, რომელიც რამდენიმე დღის წინ დაიბეჭდა. პირველ რიგში ზოგადი საკითხი - დემოკრატიასა და სტაბილურობას შორის აუცილებელი არ არის არსებობდეს დაძაბულობა. უნდა ვეცადოთ, არასოდეს მოვხვდეთ ისეთ სიტუაციაში, როცა ეს ორი რამ კონფლიქტში შეიძლება მოვიდეს. საქმე ეხება ბადრი პატარკაციშვილს, პოლიტიკურ ჯგუფებს, რომელთაც ის აფინანსებს და, საფიქრებელია, მათ უკან მდგომ რუსეთს. ესენი არიან ისინი, ვინც დაინტერესებულია შექმნას ვითარება, რომელშიც დემოკრატიასა და სტაბილურობას შორის დაძაბულობა წარმოიშვება. და ვფიქრობ, მთავრობამ ვითარება ძალზე ეფექტიანად და დემოკრატიულად გადაწყვიტა. მთავრობამ რამდენიმე დღის მანძილზე რეაქციის გარეშე მოითმინა ფართო მასშტაბის უკანონო დემონსტრაციები. მე იმ დღეებში თბილისში ვიყავი. ვნახე, რომ პოლიციელებს არ ჰქონდათ საგანგებო აღჭურვილობა. პოლიცია მცირე რაოდენობით ჩანდა. ხელები ჯიბეებში ეწყოთ, საკმაოდ მშვიდი განწყობილებით. ყველაფერი აირია ბოლო დღეს, როცა ოპოზიციის თავზეხელაღებულმა ელემენტებმა იმ ეტაპისთვის ხალხის მხრიდან მხარდაჭერის დაკარგვის შემდეგ სასოწარკვეთილი ნაბიჯი გადადგეს. კეროდ, პარლამენტის შენობის წინ პერმანენტული კარვების ქალაქის დადგმა გადაწყვიტეს. ამის დაშვება არაფრით არ შეიძლებოდა და მე მხარს ვუჭერ საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებას მოედნის გაწმენდის თაობაზე.
რადიო "თავისუფლება": ბატონო სოკორ, ნება მომეცით…
ეპლბაუმი: მაგრამ სატელევიზიო სადგურის დალეწვა…
სოკორი: მართალია, იყო ძალის გადაჭარბებული და განურჩეველი გამოყენების შემთხვევები. ეს უნდა გამოძიებულ იქნეს და დამნაშავეებმა პასუხი უნდა აგონ. ტექნიკა "იმედში" არ დაულეწიათ.
რადიო "თავისუფლება": ბატონო სოკორ, ნება მომეცით, შეგაწყვეტინოთ. როგორც ჩანს, "იმედში" მართლაც დალეწეს ტექნიკა. არსებობს ამის საბუთები, არსებობს სურათები, ერთ-ერთი მათგანი რადიო "თავისუფლების" ვებგვერდზეც არის გამოქვეყნებული. ევროკავშირის წარმომადგენელმა ბატონმა სემნებიმაც კი აღნიშნა, რომ აშკარა იყო დაზიანების კვალი.
სოკორი: დიახ, სწორია. მაგრამ ტექნიკა არ დაულეწავთ. ტექნიკის სისტემატური და განზრახ დალეწვა ნამდვილად არ მომხდარა.
რადიო "თავისუფლება": არსებობს მრავალი მოწმე, რომლებიც ამბობენ, რომ ტექნიკა დალეწეს.
სოკორი: მე მირჩევნია, ვენდო პეტერ სემნების და სხვა დასავლელ დიპლომატებს, რომლებიც მას ახლდნენ. რამდენადაც ვიცი, საფრანგეთის ელჩი იყო მასთან ერთად და ამის შემდეგ საჯარო განცხადება გააკეთეს. ჩემთვის ისინი სანდო პირები არიან.
რადიო "თავისუფლება": მაგრამ არის ერთი საინტერესო დეტალი. პეტერ სემნები და საფრანგეთის ელჩი ორ დღეს ალოდინეს, სანამ “იმედის” შენობაში შესვლის უფლებას მისცემდნენ. მაგრამ ახლა არ გვინდა ამაზე ლაპარაკი. მე მგონი, ქალბატონ ეპლბაუმს სურდა რაღაცის თქმა.
ეპლბაუმი: დიახ, მინდა დავეთანხმო ბატონ სოკორს რუსეთის მხრიდან პროვოკაციაზე და საქართველოს მთავრობის ჩამოგდების მცდელობაზე. მაგრამ უბრალოდ გავიმეორებ - არსებობს ამასთან გასამკლავებელი ისეთი გზები, რომლებიც გაამართლებს და არსებობს ისეთებიც, რომლებიც არ გაამართლებს.
რადიო "თავისუფლება": ბატონო სოკორ, თქვენი აზრით, საქართველოს მთავრობამ დამაჯერებელი მტკიცებულება წარმოადგინა იმისა, რომ კონკრეტულ შემთხვევაში რუსეთი მართლაც გეგმავდა გადატრიალებას, მთავრობის დამხობას და რომ საქმე მართლაც შეთქმულებასთან გვქონდა?
სოკორი: მე ვფიქრობ, ეს ვითარების ერთობ გამარტივება იქნებოდა. ცხადია, არ გვაქვს მტკიცებულება და ერთობ გამარტივება იქნებოდა იმის თქმა, რომ რუსეთი სახელმწიფო გადატრიალებას გეგმავდა.
რადიო "თავისუფლება": მაგრამ ბატონმა სააკაშვილმა სწორედ ეს განაცხადა, და თან არაერთხელ.
სოკორი: არა, მან ეს ბევრად უფრო ნიუანსირებულად თქვა. რაც ჩვენ ვიცით - და რასაც პრეზიდენტი და ხელისუფლების სხვა წარმომადგენლები ამბობდნენ, რის თაობაზეც მთავრობამ წარმოადგინა საბუთები, - ის გახლავთ, რომ ოპოზიციის რამდენიმე ლიდერი - მგონი სამი თუ ოთხი მათგანი - კონტაქტში იმყოფებოდა რუსეთის დაზვერვასთან. შესაძლებელია - თუმცა ზუსტად არ ვიცით, არ შეიძლება დანამდვილებით ვიცოდეთ - სავსებით შესაძლებელია, რომ რუსეთი ამ მოვლენებში მხოლოდ მას მერე ჩაერთო, რაც გართულება დაიწყო. ეს შესაძლებელია. მაგრამ საბოლოო შედეგი გახლავთ შემდეგი: რუსებს სურთ დაამარცხონ საქართველოს მთავრობა ერთდროულად მრავალი მტრული ოპერაციის წამოწყებით. აფზახეთში, ქვეყნის შიგნით, საერთაშორისო ასპარეზზე დიპლომატიურ ფრონტზე. და საქართველოს მთავრობის ადამიანური რესურსი და სხვა სახის რესურსი იწურება. რუსები ამ მხრივ განუსაზღვრელად აღემატებიან მას. მათ ძალუძთ საქართველოს წინააღმდეგ ყველა ამ ოპერაციის ერთდროულად წარმოება. სინამდვილეში კი არ ვიცით, რა ხდება. მოქმედებს თუ არა ბადრი პატარკაციშვილი რუსეთის სასარგებლოდ? არის თუ არა ის მათი აგენტი, გახდა თუ არა ის მათი აგენტი ნებით თუ უნებლიედ? მოუწყვეს თუ არა მას შანტაჟი? აქვს თუ არა ბიზნესინტერესები რუსეთში? აქვთ თუ არა რუსებს მის შესახებ მძიმე "კომპრომატი"? არცერთ ამ კითხვაზე პასუხი არ გვაქვს. ამ პასუხების ცოდნას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს.
რადიო "თავისუფლება": მაგრამ შეიძლება იმის თქმა, რომ ეს ამართლებს ძალის მეშვეობით ათიათასობით დემონსტრანტის დაშლას, რომლებიც, შესაძლოა, საპროტესტო გამოსვლას მართავდნენ, უბრალოდ, უკეთესი სოციალური პირობების მოსათხოვად?
ეპლბაუმი: შეიძლება მეც ჩაგერთოთ? რუსეთის გავლენა ეჭვს არ იწვევს. მიუხედავად ამისა, ბატონ სააკავშილს შეუძლია სხვაგვარად მოიქცეს, რაც მას დასავლეთის უზარმაზარ მხარდაჭერას მოუტანდა და საკუთარ ქვეყანაშიც ნდობას მოუპოვებდა. ეჭვგარეშეა, ქუჩაში გამოსული ათასობით ადამიანიდან ყველა ვერ იქნება რუსეთის მიერ დაფინანსებული ჯაშუში. დარწმუნებული ვარ, ზოგი არის ჯაშუში. მაგრამ ძალზე საეჭვო, რომ ათასები იყვნენ ჯაშუშები. და ის, რომ მან ისინი დაშალა, როგორც ჯაშუშები, არადამაჯერებელია. ასე რომ, მან სარწმუნო მეთოდებით უნდა იმოქმედოს, რაც მას გარედან მხარდაჭერას მოუპოვებს და უარყოფითის ნაცვლად დადებით კონტექსტში მიიპყრობს ყურაღებას მისი ქვეყანა, მისი მიღწევები.
სოკორი: ერთი წუთით... ათასობით ადამიანიო - მათი რიცხვი, იმაზე მიუთითებს, რომ ამ კონკრეტულ ოპოზიციურ პარტიებს არა აქვთ სოციალური ბაზა. დემონსტრანტთა რიცხვი დრამატულად დაეცა. პირველი დღის მასობრივი გამოსვლის შემდეგ მათი რიცხვი განუხრელად მცირდებოდა. საბოლოო დღეს, 7 ნოემბერს, იქ ათასზე ნაკლები ადამიანი იყო.
რადიო "თავისუფლება": მაშ რაღა საჭირო იყო მათს დასაშლელად ძალის გამოყენება?
სოკორი: იმიტომ, რომ გამოაცხადეს, რომ პარლამენტის წინ პერმანენტული კარვების ქალაქის დადგმას აპირებდნენ.
ეპლბაუმი: შეიძლება გაგაწყვეტინოთ? ეს ხდებოდა უნგრეთში ბოლო რამდენიმე წლის მანძილზე. დეტალებს არ ჩავუღრმავდები, მაგრამ იქ იყო მსგავსი სახალხო მღელვარება, იყო დიდი დემონსტრაციები...
სოკორი: კი, ბატონო, მაგრამ უნგრეთი...
ეპლბაუმი: თუ შეიძლება დავასრულებ. მათ ზუსტად ასეთი კარვების ქალაქი დადგეს უნგრეთის პარლამენტის წინ. ეს ქალაქი წლების მანძილზე, დღითიდღე, ნელ-ნელა პატარავდებოდა და პატარავდებოდა და ბოლოს კომიკური სახე მიიღო. სწორედ იმის გამო, რაც თქვენ ბრძანეთ - აღარ სარგებლობდა საერთო-სახალხო მხარდაჭერით. და თუ ასეთივე ვითარება გვქონდა აქ, [საქართველოში], მაშინ მასაც ამ გზით უნდა მოპყრობოდნენ: კი, ბატონო, დადგით თქვენი ქალაქი, მოხდეს მისი მარგინალიზაცია და მერე წაბრძანდით სახლებში.
სოკორი: გეთანხმებით, ოღონდ კარვების დადგმის დაშვება არ შეიძლებოდა. სწორედ აქედან დაიწყო არეულობა. მერე ამას დაემატა "იმედის" საკითხი...
ეპლბაუმი: დაედგათ კარვები. თუკი ხალხის მხარდაჭერა არ ექნებოდათ, ის ვერავითარ გავლენას ვერ იქონიებდა.
სოკორი: ეს გალდათ არეულობისთვის მოწოდებული რეცეპტი, რომელსაც საქართველო ამ ეტაპზე ვერ შეეგუებოდა. ნუ დავივიწყებთ - ყველა ეს ერთდროული გამოწვევა, რომლის წინაშეც დგას საქართველო, რუსეთის მოქმედების გარკვეული ფორმებია. პატარა, ასე ვთქვათ, "ტრიუმფული ომის" პერსპექტივა, რის წამოწყებაც რუსებს სჩვევიათ ხოლმე არჩევნების პერიოდში; კოსოვოს საკითხზე მოახლოებული კენჭისყრა და მერე რუსეთის რეაქცია აფზახეთში...
ეპლბაუმი: ყველაფერში გეთანხმებით, მაგრამ...
სოკორი: და ყოველივე ამის დროს კარვების ქალაქი თბილისის მთავრობის შენობის წინ...
ეპლბაუმი: ყოფილიყო ეს ქალაქი თავისთვის! როცა აცივდებოდა, ხალხი სახლში წავიდოდა! თუ არ არსებობს მთავრობის ჩამოგდების იდეის მასობრივი მხარდაჭერა, მაშინ ხალხი გარეთ არ გამოვა და იჯდება იქ თავისთვის ყოველდღე. როგორც უნგრელებმა გააკეთეს.
სოკორი: ამ რისკის გაწევა არ შეიძლება. უნგრეთში ბევრად უფრო უხიფათო ვითარებაა.
ეპლბაუმი: ვიცი, მესმის. მაგრამ მიუხედავად ამისა, არსებობს ამ ტიპის ოპოზიციასთან გამკლავების გზები, რომლებიც გაამართლებს და ხანგრძლივი პერსპექტივით გააძლიერებს სააკაშვილს და მის მთავრობას. არსებობს ასევე მასთან გამკლავების გზები, რომლებიც სამომავლოდ უფრო მეტ პრობლემას შექმნის. მან ახლა ისეთი რამ გააკეთა, რაც არავის ეგონა, რომ შესაძლებელი იყო - მან საქართველოს ოპოზიცია გააერთიანა საკუთარი თავის წინააღმდეგ. ვერავინ იფიქრებდა, რომ ეს შესაძლებელი იყო!
სოკორი: არა, ვინაიდან საქართველოს უფრო მაღალი საზომით ზომავდნენ. ნუ დაგავიწყდებათ, რომ დემოკრატიული სახელმწიფოც სახელმწიფოა!
ეპლბაუმი: არა! სააკაშვილს უზარმაზარი შეღავათები მიეცა მთელ რიგ საკითხებში...
სოკორი: დიახ, მართალი ბრძანდებით! თუმცა, დღევანდელ მომენტამდე. ნუ დაივიწყებთ, საქართველო აღარ არის უკონტროლო ქვეყანა. თბილისში ანარქიის დაშვება არ შეიძლება. განსაკუთრებით იმ ელემენტების მხრიდან, რომელთაც ცხადად აქვთ განზრახული კონსტიტუციური წყობილების დამხობა.
ეპლბაუმი: ამაში არ გეწინააღმდეგებით! მაგრამ არსებობს ამ პრობლემების გადაჭრის მეთოდები, რომლებიც გარედან დახმარებას მოგიპოვებთ და გააძლიერებს თქვენს მთავრობას. და არსებობს მეთოდები, რომლებიც დაასუსტებს მას ხანგრძლივი პერსპექტივით. და ვფიქრობ, იმით, რაც მან ახლა გააკეთა, სწორედ ისუსტებს თავს.
სოკორი: მე ვფიქრობ, დასუსტება ხდება დასავლეთის მხრიდან გადაჭარბებული სარედაქციო გამოხმაურებების გამო. სხვათა შორის, ეს სტატიები ბევრად უფრო გაწონასწორებული ხდება.
ეპლბაუმი: სულაც არა მგონია, რომ გადაჭარბებული რეაქცია იყო! ფაქტობრივად, ამერიკის მთავრობის რეაქცია ლამის ზედმეტად რბილი იყო, ზოგადად რომ ვთქვათ...
რადიო "თავისუფლება": პრეზიდენტ ბუშს ჯერჯერობით არ გაუკეთებია კომენტარი საქართველოში განვითარებულ მოვლენებზე.
ეპლბაუმი: საერთოდ არ გაუკეთებია!
რადიო "თავისუფლება": მოდით, გავაგრძელოთ. ბატონო სოკორ, თქვენ წეღან ბრძანეთ, რომ საქართველო ამ მომენტში ვერ მისცემს თავს არეულობის უფლებას.
სოკორი: უკანონო ქმედებებს ვერ დაუშვებს-მეთქი.
რადიო "თავისუფლება": დიახ, მაგრამ საბოლოოდ, როგორც გაირკვა, იმაზე უარესი ვითარება მივიღეთ, ვიდრე ის, რაც დემონსტრაციების დროს გვქონდა. ნორმალური დემოკრტიული ქვეყანა რომ გახდეს, საამისოდ საქართველოს აუცილებლად სჭირდება დასავლეთის მხარდაჭერა, როგორც ქალბატონმა ეპლბაუმმაც შენიშნა. კრიტიკა, რომელიც დასავლეთის მხრიდან უკანასკნელი კვირების მანძილზე გამოითქმის საქართველოს მისამართით, ძალიან ძლიერი და თითქმის ერთსულოვანია. საერთაშორისო თანამეგობრობა აკრიტიკებს საქართველოს 7 ნოემბრისთვის და შემდგომი პერიოდისთვის. როგორ ფიქრობთ, ეს კრიტიკა პროდუქტიულია? შესაძლებელია, რომ ის არასწორ სიგნალს აწვდიდეს ქართველებს და, შესაძლოა, რუსეთსაც?
ეპლბაუმი: რამდენადაც ვიცი, კრიტიკა სასარგებლო იყო. როგორც ვხედავთ, სააკაშვილმა გააუქმა საგანგებო ვითარების შესახებ განკარგულება, გააუქმა საგანგებო ვითარება. როგორც მე მითხრეს, ის იწყებს ამ კრიტიკაზე რეაგირებას და იწყებს იმის გაცნობიერებას, რომ ტელევიზია უნდა გადიოდეს ეთერში და შეუძლებელია, მთელი დღე საპნის ოპერებს გადასცემდნენ. შესაძლოა, ამ კრიტიკას დადებითი შედეგი ჰქონდა. თუკი ის შორეულ პერსპექტივაში ისწავლის, როგორ მოექცეს ოპოზიციას და ისწავლის, როგორ შეუწყოს ხელი ნორმალური ოპოზიციის განვითარებას, მაშინ ვიტყოდი, რომ ამ კრიტიკამ გაამართლა. სულაც არ მგონია, რომ საქართველოს მისამართით კრიტიკა გადაჭარბებული იყო. სინამდვილეში უმეტეს სტატიებში საუბარი იყო იმაზე, თუ რამდენად წარმატებული იყო სააკაშვილი საქართველოს ეკონომიკური და პოლიტიკური ძლიერების აღდგენაში. მათი უმრავლესობა აღიარებს, რომ ის რუსეთის მხრიდან უზარმაზარ ზეწოლას განიცდის. მათი უმრავლესობა აღიარებს, რომ მან ძალიან ბევრს მიაღწია და უბრალოდ წუხან, რომ მან თავის ქმედებაში გარკვეულ ზღვარს გადააჭარბა. სულ არ მგონია, რომ კრიტიკა გადაჭარბებული იყო და, რამდენადაც ვიცი, მას ძირითადად დადებითი რეაქცია მოჰყვა და ნელ-ნელა დადებითი ეფექტი აქვს თავად საქართველოში. მაგრამ ეს თქვენ ალბათ უკეთ მოგეხსენებათ.
(პირველი ნაწილის დასასრული)
