გიორგი გვახარიას სტუმარმა ისაუბრა საქართველოში შექმნილ კრიზისზე, ანტიკრიზისულ გეგმაზე, იმ კითხვებზე, რომელიც მას საქართველოს ხელისუფლების მიმართ გაუჩნდა.
ნინო ბურჯანაძე: დემოკრატიული განვითარების ფონდი კრიზისის პირველივე დღეებიდან მუშაობდა პრაქტიკულად 24-საათიან რეჟიმში. ვიკრიბებოდით ფონდის წევრებიც და თანამოაზრეებიც. ვაკეთებდით ყველაფერს, რაც შეგვეძლო, რომ მთელი მსოფლიოსთვის ხმა მიგვეწვდინა და რაღაც გამოსავალი გვეპოვნა. ამერიკაში ჩემს წასვლამდე რამდენიმე ხნით ადრე შევკრიბე ფონდის მრჩეველთა საბჭო, ექსპერტები, და ვთხოვე, ანალიზი გაეკეთებინათ მიმდინარე მოვლენებისთვის და აუცილებლად გვეფიქრა, რა გამოსავალი არსებობს იმ უმძიმესი ვითარებიდან, რომელშიც ქვეყანა აღმოჩნდა. მე დღეს განვმარტე, თუ რატომ არ შევუერთდით ქარტიას: არ შეიძლება ულტიმატუმების წაყენება და არ შეიძლება თქმა, რომ თუ არ უერთდები, ესე იგი არ ხარ ამ პრინციპების მომხრე და ლამის არ ხარ ქვეყნის პატრიოტი. რაც შეეხება ანტიკრიზისულ გეგმას, მე მას დეტალურად არ ვიცნობ და ახლა ვერაფერს ვიტყვი. ის კი შემიძლია ვთქვა, რომ ქვეყანა ახლა ისეთ ვითარებაშია, რომ ყველამ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ იმისათვის, რათა ნებისმიერი რაციონალური აზრი, რომელიც გამოითქმება და რაციონალური გეგმა, რომელიც იარსებებს, განხორციელდეს.
რადიო “თავისუფლება”: ქარტიაშიც არის რაციონალური აზრები...
ბურჯანაძე: ქარტიაში არის ის, რაც არის აბსოლუტურად ბუნებრივი: ქარტიაში არის ის, რომ თქვენ თქვათ, მე ადამიანი ვარ და ვიმოქმედებ, როგორც ადამიანი და არა სხვაგვარადო. ქარტიაში წერია ელემენტარული პრინციპები, რომ უნდა იმოქმედო კონსტიტუციის ფარგლებში, უნდა დაიცვა ქვეყნის სუვერენიტეტი. ეს არის ელემენტარული ჭეშმარიტება...
რადიო “თავისუფლება”: და რომ საქართველო ნატოში გაწევრიანებისკენ უნდა ისწრაფოდეს...
ბურჯანაძე: რაც აბსოლუტურად მისაღებია და რაც არაერთხელ გვითქვამს თითოეულ ჩვენგანს. თუ რამეს ვაკეთებთ, მოდით პროპაგანდისტული ღონისძიებების ნაცვლად, გავაკეთოთ მართლა კონკრეტული დოკუმენტი და კონკრეტული გეგმა.
რადიო “თავისუფლება”: ქალბატონო ნინო, თქვენ ბრძანეთ, რომ კითხვები გაქვთ საქართველოს პრეზიდენტთან და, საერთოდ, ხელისუფლებასთან. აქამდე შეგიშალათ ვინმემ ხელი, რომ ეს კითხვები დაგესვათ? და რა კითხვებია, ერთი მაინც გვითხარით.
ბურჯანაძე: უპირველეს ყოვლისა, ვთვლი, რომ არა მარტო მე მაქვს ეს კითხვები. დარწმუნებული ვარ, რომ კითხვები გაქვთ თქვენც და ვიცი, რომ კითხვები არქვთ ჩვენს უცხოელ მეგობრებსაც. კითხვები აქვს საქართველოს მოსახლეობის აბსოლუტურ უმრავლესობასაც.
რადიო “თავისუფლება”: და არ სვამენ ამ კითხვებს?
ბურჯანაძე: არა, რატომ? ეს კითხვები უკვე თანდათან ჩანს. რაც შეეხება იმას, რატომ არ დავსვი ამდენ ხანს ეს კითხვები, მე ამის განმარტებაც გავაკეთე. პირველსავე დღეს, როდესაც რუსეთის ჯარი შემოვიდა საქართველოს ტერიტორიაზე, მე მოვუწოდე საქართველოს მოსახლეობას ერთიანობისაკენ და მოვიწონე ისიც, რომ სრულიად ოპოზიციური სპექტრი და საზოგადოება დავდექით ერთად და ვთქვით, რომ ახლა მთავარია, ჩვენ ამ გამოცდას გავუძლოთ და ვიყოთ ერთიანნი. მაგრამ ბუნებრივია, მოვა შეკითხვების დროც-მეთქი. გამარჯვებული ქვეყნებიც კი სვამენ კითხვებს, სწორად წარმართეს თუ არა ოპერაცია, ხოლო ჩვენ არ გაგვიმარჯვია. ჩვენ ძალიან მწარედ დავმარცხდით. ჩვენ ვართ უმძიმეს მდგომარეობაში. ჩვენ ვართ იმაზე მძიმე მდგომარეობაში, ვიდრე ვიყავით კონფლიქტამდე ტერიტორიული თვალსაზრისითაც – რადგან დე ფაქტო ანექსირებულ ტერიტორიებს მიემატა კოდორი და ახალგორი – და ჩვენ ვართ უარეს მდგომარეობაში პოლიტიკურადაც; ვართ უარეს მდგომარეობაში ეკონომიკურად – ყველა მიმართულებით ჩვენი მდგომარეობა არის ძალიან მძიმე. თუ ანალიზი არ გავაკეთეთ, ხვალ სწორ ნაბიჯებს ვერ გადავდგამთ. და ეს კითხვები აუცილებელია იმისთვის, რომ ადეკვატური ანალიზი გაკეთდეს და სწორი ნაბიჯები გადაიდგას. თქვენ ბრძანეთ, ვინ გიშლიდათ ხელსო. მიშლიდა ამ ერთიანობის შენარჩუნების აუცილებლობა კრიტიკულ პერიოდში. და მთავარი კითხვა, რა თქმა უნდა, არის შემდეგი: შეიძლებოდა თუ არა ამ კრიზისის თავიდან აცილება?
რადიო “თავისუფლება”: დღეს საქართველოს პრეზიდენტმაც აღნიშნა, რომ ძალიან კარგი და ბუნებრივია, თუ კითხვები არის. ჩვენთან ინტერვიუში საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ გიგა ბოკერიამ გაკვირვებაც კი გამოთქვა იმის გამო, რომ ამ საკითხის გარშემო ამდენი ლაპარაკია. მისი თქმით, საქართველო დემოკრატიული ქვეყანაა და მის მოქალაქეთა ერთი ნაწილი ომის ყველაზე აქტიურ ფაზაშიც კი სვამდა კითხვებს.
ბურჯანაძე: მე მხოლოდ ერთ რამეს ვიტყოდი: თუ კარგად მოისმენთ იმ გამონათქვამებს, რომლებიც უმაღლესი დონის თანამდედობის პირებისგან გაისმა, როგორც კი მე პირველად გავახმოვანე ჩემი დამოკიდებულება, ნახავთ, რომ კითხვების დასმის ლეგიტიმურობის საკითხი მხოლოდ ახლა აღინიშნება. მე მივესალმები, რომ დღეს ხელისუფლება თვლის – და სწორადაც თვლის! – რომ კითხვების დასმის დროც არის, უფლებაც არის და ამ კითხვებზე პასუხიც უნდა იქნეს გაცემული. არ მივეკუთვნები იმ ადამიანთა კატეგორიას, ვისაც უხარია, როცა ხელისუფლებას პრობლემა აქვს ან ხელისუფლებას ეშლება, რადგან ეს ქვეყნის პრობლემად იქცევა. უბრალოდ ვშიშობ, რომ ძალიან ბევრ კითხვაზე, რომელიც მე მაქვს, ხელისუფლებას პასუხი, უბრალოდ, ვერ ექნება. გემიხარდება, თუ ვცდები.
რადიო “თავისუფლება”: “ეხო მოსკვიში” მოგისმინეთ. 10 თუ 11 აგვისტო იყო, ანუ ყველაზე კრიზისული პერიოდი. თქვენ მაშინ ბრძანეთ, რა კითხვებიც უნდა იყოს ხელისუფლებასთან, ახლა ამის დრო არ არისო. როგორც ჩანს, ეს დრო დადგა. და მაინც, როიტერთან ინტერვიუში თქვენ აღნიშნავთ, რომ აფრთხილებდით სააკაშვილს, რომ არავითარ შემთხვევაში არ დაეწყო ომი. სააკაშვილმა დღესაც გაიმეორა, რომ მას ომი არ დაუწყია. მაგრამ რაკი თქვენ მას აფრთხილებდით, გამოდის, რომ ამის საშიშროებას ხედავდით...
ბურჯანაძე: მე არ მითქვამს პირდაპირ, რომ სააკაშვილმა ომი დაიწყო. ამას ვერც ვიტყვი მანამ, სანამ არ იქნება საკითხი გამოძიებული და ყველა საბუთი გამოქვეყნებული. ყველამ კარგად ვიცით, რომ ომის პროვოცირება ნამდვილად რუსეთის მხრიდან მოხდა, ნამდვილად კოკოითმა დაიწყო სროლა და იბომბებოდა ქართული სოფლები და რუსები ამბობდნენ, ჩვენ, სამწუხაროდ, არ გვიჯერებს კოკოითიო – რაც არც მე, არც თქვენ და არც არავის მსოფლიოში არ სჯერა. მე ვთქვი, რომ ჩათრეული აღმოვჩნდით იმ პროვოკაციაში, რომელიც რუსებმა ნამდვილად მოაწყეს, იმ ხაფანგში გავებით, რომელიც რუსებმა დაგვიგეს. შეიძლებოდა თუ არა ამ პროვოკაციის უპასუხოდ დატოვება და უფრო უარესი კონფრონტაციის თავიდან აცილება? აი, ეს არის ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხი. რაც შეეხება იმას, იყო თუ არა საუბრები, დიახ, რა თქმა უნდა, იყო. ბოლო პერიოდში ჩვენ მუდმივად ომის რეჟიმში ვიყავით და არა მგონია, რაიმე საიდუმლოს ვამხელდე. რა თქმა უნდა, გვქონდა მსჯელობა იმაზე, როგორ განვითარდება მოვლენები, რა უნდა გავაკეთოთ, რისი თავიდან აცილება შეიძლება და რისი – არა. ეს ბუნებრივია. ჩვენ ბოლოს გვქონდა შეხვედრა პრეზიდენტთან, როდესაც პრაქტიკულად კრიზისული ვითარება იკვეთებოდა ცხინვალში და მე გამოვხატე ჩემი პოზიცია და ვურჩიე პრეზიდენტს დაბეჯითებით, რომ არავითარ შემთხვევაში არ აჰყოლოდა ამ პროვოკაციას – თუ ამის ოდნავი შესაძლებლობა მაინც იქნებოდა. მე ვუთხარი, ვხედავ, რომ რუსებს უნდათ ჩვენი ომში ჩათრევა, რომ ეს არის ის, რასაც რუსეთი გვიმზადებს, რათა მერე – ჩვენი პასუხის შემთხვევაში – უფრო ფართომასშტაბიანად უპასუხოს საქართველოს-მეთქი. არ მინდა წინასწარი შეფასებები. ამიტომ ვამბობ, რომ გამოძიებულ უნდა იქნეს ყველაფერი. იყო თუ არა შესაძლებელი ამ პროვოკაციაში არჩაბმა? ეს არის მთავარი კითხვა, რომელიც მე მაქვს.
რადიო “თავისუფლება”: ხელისუფლება ამტკიცებს, რომ არ იყო.
ბურჯანაძე: არ ვიცი, სიტყვაზე ვერ დავუჯერებ, და ამის ბევრი საფუძველი მაქვს.
რადიო “თავისუფლება”: თქვენ მოიწონეთ საგამოძიებო კომისიის შექმნის წინადადება, მაგრამ პრეტენზია გამოთქვით მისი ფორმატის მიმართ. როგორი უნდა იყოს ფორმატი?
ბურჯანაძე: ფორმატი უნდა იყოს ისეთი, რომელიც ხალხს სანდოობის რეჟიმში ამყოფებს. როდესაც საქართველოს მოსახლეობას ეუბნებიან, ჩვენ ლამის მოვიგეთ, გავიმარჯვეთ და ბედნიერი უნდა ვიყოთო, ეს არის, უბრალოდ, წარმოუდგენელი რამ! ეს არის ცინიზმი და ეს არის სირცხვილი! იმიტომ, რომ ჩვენ არ მოგვიგია.
რადიო “თავისუფლება”: ხშირად გაიგონებთ სიტყვა პროპაგანდას...
ბურჯანაძე: პროპაგანდა ომის დროს გასაგებია. ისიც მესმის, რომ ომის დროს გარკვეულწილად შეიძლება შეზღუდო მოსახლეობისთვის ინფორმაციის მიწოდების ხარისხი, მაგრამ ყველაფერს აქვს საზღვარი. არ შეიძლება, იძახო, რომ გაიმარჯვე, როდესაც არა მარტო დაკარგე ტერიტორია, არამედ, როგორ მინიმუმი, მნიშვნელოვანწილად გახანგრძლივდა კონფლიქტის დარეგულირების პერსპექტივაც კი. და კიდევ ერთი: შოკირებული ვიყავი, როდესაც მოვისმინე პრეზიდენტის გამოსვლა, სადაც ის ბრძანებს, რომ მან რუსეთს პრაქტიკულად შესთავაზა გაყოფა აფხაზეთის ტერიტორიისა. მე პარლამენტის თავმჯდომარე ვიყავი და მქონდა უფლება – თუ ასეთი მოლაპარაკება იყო – მცოდნოდა ამის თაობაზე. და მით უმეტეს, თუ ასეთი წერილი არსებობდა. მე ეს ინფორმაცია წავიკითხე “კომერსანტში” და როდესაც ჩვენს ხელისუფლებას ვკითხე, აქვს თუ არა ამ ინფორმაციას რაიმე საფუძველი, კატეგორიული უარი მივიღე. ვერავითარ შემთხვევაში ვერ მივიღებ იმას – თუნდაც დღეს, როდესაც თანამდებობა აღარ მიკავია – რომ ქვეყანაში მეორე პირის ზურგს უკან ხდებოდა მოლაპარაკებები აფხაზეთის ტერიტორიის ლამის გაყოფაზე. ბუნებრივია, ამ კითხვაზე ძალიან სერიოზულად მოვითხოვ პასუხს. ვიკითხავ, როგორ ხდება, რომ ქვეყნის მეორე პირმა არაფერი იცის ქვეყნისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის მოლაპარაკებაზე და აქვს თუ არა უფლება თუნდაც პრეზიდენტს, რომ ჩემი, თქვენი და ნებისმიერი ქართველის გარეშე ვინმეს ელაპარაკოს – ან მით უმეტეს, წერილი გაუგზავნოს – ქვეყნის გაყოფის რაღაც მოდელზე,
ნინო ბურჯანაძე: დემოკრატიული განვითარების ფონდი კრიზისის პირველივე დღეებიდან მუშაობდა პრაქტიკულად 24-საათიან რეჟიმში. ვიკრიბებოდით ფონდის წევრებიც და თანამოაზრეებიც. ვაკეთებდით ყველაფერს, რაც შეგვეძლო, რომ მთელი მსოფლიოსთვის ხმა მიგვეწვდინა და რაღაც გამოსავალი გვეპოვნა. ამერიკაში ჩემს წასვლამდე რამდენიმე ხნით ადრე შევკრიბე ფონდის მრჩეველთა საბჭო, ექსპერტები, და ვთხოვე, ანალიზი გაეკეთებინათ მიმდინარე მოვლენებისთვის და აუცილებლად გვეფიქრა, რა გამოსავალი არსებობს იმ უმძიმესი ვითარებიდან, რომელშიც ქვეყანა აღმოჩნდა. მე დღეს განვმარტე, თუ რატომ არ შევუერთდით ქარტიას: არ შეიძლება ულტიმატუმების წაყენება და არ შეიძლება თქმა, რომ თუ არ უერთდები, ესე იგი არ ხარ ამ პრინციპების მომხრე და ლამის არ ხარ ქვეყნის პატრიოტი. რაც შეეხება ანტიკრიზისულ გეგმას, მე მას დეტალურად არ ვიცნობ და ახლა ვერაფერს ვიტყვი. ის კი შემიძლია ვთქვა, რომ ქვეყანა ახლა ისეთ ვითარებაშია, რომ ყველამ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ იმისათვის, რათა ნებისმიერი რაციონალური აზრი, რომელიც გამოითქმება და რაციონალური გეგმა, რომელიც იარსებებს, განხორციელდეს.
რადიო “თავისუფლება”: ქარტიაშიც არის რაციონალური აზრები...
ბურჯანაძე: ქარტიაში არის ის, რაც არის აბსოლუტურად ბუნებრივი: ქარტიაში არის ის, რომ თქვენ თქვათ, მე ადამიანი ვარ და ვიმოქმედებ, როგორც ადამიანი და არა სხვაგვარადო. ქარტიაში წერია ელემენტარული პრინციპები, რომ უნდა იმოქმედო კონსტიტუციის ფარგლებში, უნდა დაიცვა ქვეყნის სუვერენიტეტი. ეს არის ელემენტარული ჭეშმარიტება...
რადიო “თავისუფლება”: და რომ საქართველო ნატოში გაწევრიანებისკენ უნდა ისწრაფოდეს...
ბურჯანაძე: რაც აბსოლუტურად მისაღებია და რაც არაერთხელ გვითქვამს თითოეულ ჩვენგანს. თუ რამეს ვაკეთებთ, მოდით პროპაგანდისტული ღონისძიებების ნაცვლად, გავაკეთოთ მართლა კონკრეტული დოკუმენტი და კონკრეტული გეგმა.
რადიო “თავისუფლება”: ქალბატონო ნინო, თქვენ ბრძანეთ, რომ კითხვები გაქვთ საქართველოს პრეზიდენტთან და, საერთოდ, ხელისუფლებასთან. აქამდე შეგიშალათ ვინმემ ხელი, რომ ეს კითხვები დაგესვათ? და რა კითხვებია, ერთი მაინც გვითხარით.
ბურჯანაძე: უპირველეს ყოვლისა, ვთვლი, რომ არა მარტო მე მაქვს ეს კითხვები. დარწმუნებული ვარ, რომ კითხვები გაქვთ თქვენც და ვიცი, რომ კითხვები არქვთ ჩვენს უცხოელ მეგობრებსაც. კითხვები აქვს საქართველოს მოსახლეობის აბსოლუტურ უმრავლესობასაც.
რადიო “თავისუფლება”: და არ სვამენ ამ კითხვებს?
ბურჯანაძე: არა, რატომ? ეს კითხვები უკვე თანდათან ჩანს. რაც შეეხება იმას, რატომ არ დავსვი ამდენ ხანს ეს კითხვები, მე ამის განმარტებაც გავაკეთე. პირველსავე დღეს, როდესაც რუსეთის ჯარი შემოვიდა საქართველოს ტერიტორიაზე, მე მოვუწოდე საქართველოს მოსახლეობას ერთიანობისაკენ და მოვიწონე ისიც, რომ სრულიად ოპოზიციური სპექტრი და საზოგადოება დავდექით ერთად და ვთქვით, რომ ახლა მთავარია, ჩვენ ამ გამოცდას გავუძლოთ და ვიყოთ ერთიანნი. მაგრამ ბუნებრივია, მოვა შეკითხვების დროც-მეთქი. გამარჯვებული ქვეყნებიც კი სვამენ კითხვებს, სწორად წარმართეს თუ არა ოპერაცია, ხოლო ჩვენ არ გაგვიმარჯვია. ჩვენ ძალიან მწარედ დავმარცხდით. ჩვენ ვართ უმძიმეს მდგომარეობაში. ჩვენ ვართ იმაზე მძიმე მდგომარეობაში, ვიდრე ვიყავით კონფლიქტამდე ტერიტორიული თვალსაზრისითაც – რადგან დე ფაქტო ანექსირებულ ტერიტორიებს მიემატა კოდორი და ახალგორი – და ჩვენ ვართ უარეს მდგომარეობაში პოლიტიკურადაც; ვართ უარეს მდგომარეობაში ეკონომიკურად – ყველა მიმართულებით ჩვენი მდგომარეობა არის ძალიან მძიმე. თუ ანალიზი არ გავაკეთეთ, ხვალ სწორ ნაბიჯებს ვერ გადავდგამთ. და ეს კითხვები აუცილებელია იმისთვის, რომ ადეკვატური ანალიზი გაკეთდეს და სწორი ნაბიჯები გადაიდგას. თქვენ ბრძანეთ, ვინ გიშლიდათ ხელსო. მიშლიდა ამ ერთიანობის შენარჩუნების აუცილებლობა კრიტიკულ პერიოდში. და მთავარი კითხვა, რა თქმა უნდა, არის შემდეგი: შეიძლებოდა თუ არა ამ კრიზისის თავიდან აცილება?
რადიო “თავისუფლება”: დღეს საქართველოს პრეზიდენტმაც აღნიშნა, რომ ძალიან კარგი და ბუნებრივია, თუ კითხვები არის. ჩვენთან ინტერვიუში საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ გიგა ბოკერიამ გაკვირვებაც კი გამოთქვა იმის გამო, რომ ამ საკითხის გარშემო ამდენი ლაპარაკია. მისი თქმით, საქართველო დემოკრატიული ქვეყანაა და მის მოქალაქეთა ერთი ნაწილი ომის ყველაზე აქტიურ ფაზაშიც კი სვამდა კითხვებს.
ბურჯანაძე: მე მხოლოდ ერთ რამეს ვიტყოდი: თუ კარგად მოისმენთ იმ გამონათქვამებს, რომლებიც უმაღლესი დონის თანამდედობის პირებისგან გაისმა, როგორც კი მე პირველად გავახმოვანე ჩემი დამოკიდებულება, ნახავთ, რომ კითხვების დასმის ლეგიტიმურობის საკითხი მხოლოდ ახლა აღინიშნება. მე მივესალმები, რომ დღეს ხელისუფლება თვლის – და სწორადაც თვლის! – რომ კითხვების დასმის დროც არის, უფლებაც არის და ამ კითხვებზე პასუხიც უნდა იქნეს გაცემული. არ მივეკუთვნები იმ ადამიანთა კატეგორიას, ვისაც უხარია, როცა ხელისუფლებას პრობლემა აქვს ან ხელისუფლებას ეშლება, რადგან ეს ქვეყნის პრობლემად იქცევა. უბრალოდ ვშიშობ, რომ ძალიან ბევრ კითხვაზე, რომელიც მე მაქვს, ხელისუფლებას პასუხი, უბრალოდ, ვერ ექნება. გემიხარდება, თუ ვცდები.
რადიო “თავისუფლება”: “ეხო მოსკვიში” მოგისმინეთ. 10 თუ 11 აგვისტო იყო, ანუ ყველაზე კრიზისული პერიოდი. თქვენ მაშინ ბრძანეთ, რა კითხვებიც უნდა იყოს ხელისუფლებასთან, ახლა ამის დრო არ არისო. როგორც ჩანს, ეს დრო დადგა. და მაინც, როიტერთან ინტერვიუში თქვენ აღნიშნავთ, რომ აფრთხილებდით სააკაშვილს, რომ არავითარ შემთხვევაში არ დაეწყო ომი. სააკაშვილმა დღესაც გაიმეორა, რომ მას ომი არ დაუწყია. მაგრამ რაკი თქვენ მას აფრთხილებდით, გამოდის, რომ ამის საშიშროებას ხედავდით...
ბურჯანაძე: მე არ მითქვამს პირდაპირ, რომ სააკაშვილმა ომი დაიწყო. ამას ვერც ვიტყვი მანამ, სანამ არ იქნება საკითხი გამოძიებული და ყველა საბუთი გამოქვეყნებული. ყველამ კარგად ვიცით, რომ ომის პროვოცირება ნამდვილად რუსეთის მხრიდან მოხდა, ნამდვილად კოკოითმა დაიწყო სროლა და იბომბებოდა ქართული სოფლები და რუსები ამბობდნენ, ჩვენ, სამწუხაროდ, არ გვიჯერებს კოკოითიო – რაც არც მე, არც თქვენ და არც არავის მსოფლიოში არ სჯერა. მე ვთქვი, რომ ჩათრეული აღმოვჩნდით იმ პროვოკაციაში, რომელიც რუსებმა ნამდვილად მოაწყეს, იმ ხაფანგში გავებით, რომელიც რუსებმა დაგვიგეს. შეიძლებოდა თუ არა ამ პროვოკაციის უპასუხოდ დატოვება და უფრო უარესი კონფრონტაციის თავიდან აცილება? აი, ეს არის ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხი. რაც შეეხება იმას, იყო თუ არა საუბრები, დიახ, რა თქმა უნდა, იყო. ბოლო პერიოდში ჩვენ მუდმივად ომის რეჟიმში ვიყავით და არა მგონია, რაიმე საიდუმლოს ვამხელდე. რა თქმა უნდა, გვქონდა მსჯელობა იმაზე, როგორ განვითარდება მოვლენები, რა უნდა გავაკეთოთ, რისი თავიდან აცილება შეიძლება და რისი – არა. ეს ბუნებრივია. ჩვენ ბოლოს გვქონდა შეხვედრა პრეზიდენტთან, როდესაც პრაქტიკულად კრიზისული ვითარება იკვეთებოდა ცხინვალში და მე გამოვხატე ჩემი პოზიცია და ვურჩიე პრეზიდენტს დაბეჯითებით, რომ არავითარ შემთხვევაში არ აჰყოლოდა ამ პროვოკაციას – თუ ამის ოდნავი შესაძლებლობა მაინც იქნებოდა. მე ვუთხარი, ვხედავ, რომ რუსებს უნდათ ჩვენი ომში ჩათრევა, რომ ეს არის ის, რასაც რუსეთი გვიმზადებს, რათა მერე – ჩვენი პასუხის შემთხვევაში – უფრო ფართომასშტაბიანად უპასუხოს საქართველოს-მეთქი. არ მინდა წინასწარი შეფასებები. ამიტომ ვამბობ, რომ გამოძიებულ უნდა იქნეს ყველაფერი. იყო თუ არა შესაძლებელი ამ პროვოკაციაში არჩაბმა? ეს არის მთავარი კითხვა, რომელიც მე მაქვს.
რადიო “თავისუფლება”: ხელისუფლება ამტკიცებს, რომ არ იყო.
ბურჯანაძე: არ ვიცი, სიტყვაზე ვერ დავუჯერებ, და ამის ბევრი საფუძველი მაქვს.
რადიო “თავისუფლება”: თქვენ მოიწონეთ საგამოძიებო კომისიის შექმნის წინადადება, მაგრამ პრეტენზია გამოთქვით მისი ფორმატის მიმართ. როგორი უნდა იყოს ფორმატი?
ბურჯანაძე: ფორმატი უნდა იყოს ისეთი, რომელიც ხალხს სანდოობის რეჟიმში ამყოფებს. როდესაც საქართველოს მოსახლეობას ეუბნებიან, ჩვენ ლამის მოვიგეთ, გავიმარჯვეთ და ბედნიერი უნდა ვიყოთო, ეს არის, უბრალოდ, წარმოუდგენელი რამ! ეს არის ცინიზმი და ეს არის სირცხვილი! იმიტომ, რომ ჩვენ არ მოგვიგია.
რადიო “თავისუფლება”: ხშირად გაიგონებთ სიტყვა პროპაგანდას...
ბურჯანაძე: პროპაგანდა ომის დროს გასაგებია. ისიც მესმის, რომ ომის დროს გარკვეულწილად შეიძლება შეზღუდო მოსახლეობისთვის ინფორმაციის მიწოდების ხარისხი, მაგრამ ყველაფერს აქვს საზღვარი. არ შეიძლება, იძახო, რომ გაიმარჯვე, როდესაც არა მარტო დაკარგე ტერიტორია, არამედ, როგორ მინიმუმი, მნიშვნელოვანწილად გახანგრძლივდა კონფლიქტის დარეგულირების პერსპექტივაც კი. და კიდევ ერთი: შოკირებული ვიყავი, როდესაც მოვისმინე პრეზიდენტის გამოსვლა, სადაც ის ბრძანებს, რომ მან რუსეთს პრაქტიკულად შესთავაზა გაყოფა აფხაზეთის ტერიტორიისა. მე პარლამენტის თავმჯდომარე ვიყავი და მქონდა უფლება – თუ ასეთი მოლაპარაკება იყო – მცოდნოდა ამის თაობაზე. და მით უმეტეს, თუ ასეთი წერილი არსებობდა. მე ეს ინფორმაცია წავიკითხე “კომერსანტში” და როდესაც ჩვენს ხელისუფლებას ვკითხე, აქვს თუ არა ამ ინფორმაციას რაიმე საფუძველი, კატეგორიული უარი მივიღე. ვერავითარ შემთხვევაში ვერ მივიღებ იმას – თუნდაც დღეს, როდესაც თანამდებობა აღარ მიკავია – რომ ქვეყანაში მეორე პირის ზურგს უკან ხდებოდა მოლაპარაკებები აფხაზეთის ტერიტორიის ლამის გაყოფაზე. ბუნებრივია, ამ კითხვაზე ძალიან სერიოზულად მოვითხოვ პასუხს. ვიკითხავ, როგორ ხდება, რომ ქვეყნის მეორე პირმა არაფერი იცის ქვეყნისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის მოლაპარაკებაზე და აქვს თუ არა უფლება თუნდაც პრეზიდენტს, რომ ჩემი, თქვენი და ნებისმიერი ქართველის გარეშე ვინმეს ელაპარაკოს – ან მით უმეტეს, წერილი გაუგზავნოს – ქვეყნის გაყოფის რაღაც მოდელზე,
