Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ტოივო კლაარი: რუსეთის ყოფნა მნიშვნელოვანი ბარიერია კონფლიქტის მოგვარების გზაზე


ტოივო კლაარი
ტოივო კლაარი
ვინ არიან უიარაღო ევროპელი დამკვირვებლები და რატომ ვერ ასრულებენ ისინი სრულყოფილად კონფლიქტის ორივე მხარეს მანდატით განსაზღვრულ ამოცანებს? ამის თაობაზე საქართველოში ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის ხელმძღვანელს, ტოივო კლაარს, კობა ლიკლიკაძე ესაუბრა.

რადიო თავისუფლება: ბატონო კლაარ, მოდი, დავიწყოთ ჩვენი ინტერვიუ საჩხერის რაიონელ ე.წ. ჯონჯოლის მკრეფავთა საქმეზე საუბრით. 2 მაისის შემდეგ, როდესაც ჯონჯოლის შემგროვებელი ადამიანების პირველი ჯგუფი დააკავეს, ევროკავშირის მონიტორინგის მისიამ დაკავების ხუთი შემთხვევა აღრიცხა, ხოლო ცხინვალის ციხის პატიმრობაში, ჯამში, 26 ადგილობრივი სოფლის მცხოვრები აღმოჩნდა. თქვენი აქტიური მონაწილეობით, ცოტა ხნის წინ დაპატიმრებულები გაათავისუფლეს. მაგრამ შეგიძლიათ გვითხრათ, რატომ ხდება ყოველწლიურად ე.წ. ჯონჯოლის კონფლიქტი, მაშინ როცა ბევრი თანამდებობის პირი და ინსტიტუტი არსებობს, რომელსაც ამ მღელვარების აღკვეთა ევალება?

ტოივო კლაარი: კარგი შეკითხვაა. ეს არის სამწუხარო რეალობა ადმინისტრაციული სასაზღვრო ზოლის გასწვრივ. მე ვიტყოდი, რომ ამ ზოლის გასწვრივ ცხოვრება მძიმეა როგორც თბილისის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე, ისე სამხრეთ ოსეთის მხარეს მცხოვრებთათვის. ჯონჯოლი არის მცენარეული კულტურა, რომელიც საკმაო შემოსავალს იძლევა. სამწუხაროდ, სამხრეთ ოსეთის მხარეს ბევრი ფიქრობს, რომ საუკეთესო მოსავალი მათ ეკუთვნით და მეტი ფულიც მათ უნდა დარჩეთ. ამიტომ აპატიმრებენ იმ პირებს, ვინც, როგორც სამხრეთ ოსეთის დე ფაქტო ხელისუფლება მიიჩნევს, უკანონოდ კვეთს საზღვარს. რა თქმა უნდა, მოქალაქეთა დაკავება უნდა აღიკვეთოს. ჩვენ ეს საკითხი წამოვჭერით ინციდენტების პრევენციისა და მათზე რეაგირების მექანიზმის ფარგლებში ჩატარებულ შეხვედრაზე, რომელშიც რუსეთისა და სამხრეთ ოსეთის წარმომადგენლებიც მონაწილეობენ, და მომავალშიც დავაყენებთ ამ საკითხს, რათა მივაღწიოთ იმას, რომ ადგილობრივ მოსახლეობას დაუბრკოლებლად მიეცეს საზღვრის გადალახვის საშუალება მაშინაც კი, როცა იქ გარკვეული რეჟიმი მოქმედებს. ან კი რატომ არ უნდა ჰქონდეს კაცს ჯონჯოლის თავისუფლად დაკრეფის საშუალება გარკვეულ პერიოდში და კონკრეტულ ადგილზე? ბევრ რამეზე შეიძლება მოლაპარაკება, თუ არსებობს გამოსავლის მოძებნის სურვილი. მარტივად რომ ვთქვათ, ასე არ უნდა მოექცე და არ უნდა აღუკვეთო თავისუფლება მას, ვინც არსებობის საშუალების მოსაპოვებლად არ ერიდება დაპატიმრების საფრთხეს და კვეთს ადმინისტრაციულ სასაზღვრო ზოლს.

რადიო თავისუფლება:
ბატონო კლაარ, ახლა, ამ წუთისთვის, კიდევ იმყოფება ე.წ. ჯონჯოლის კონფლიქტის რომელიმე მსხვერპლი ცხინვალის ციხეში?

ტოივო კლაარი: ამ დროისათვის არც ერთი ასეთი ფაქტის მოწმენი არ გავმხდარვართ, თუმცა ამაში 100 პროცენტით დარწმუნებული ვერ ვიქნები, რადგან ასეთ ინციდენტებზე ინფორმაციას ყოველთვის დროულად ვერ ვიღებთ. მაგრამ, მთლიანობაში, მიმდინარე პროცესებზე საკმაოდ კარგად ვართ ინფორმირებული. გარდა ამისა, ჯონჯოლის სეზონი დასასრულს უახლოვდება და, აქედან გამომდინარე, დარწმუნებული ვარ, რომ ასეთი ინციდენტების რაოდენობა მკვეთრად შემცირდება.

რადიო თავისუფლება: საქართველოში ევროკავშირის სადამკვირვებლო მისიის შესაბამის მანდატს 2008 წლის ექვსპუნქტიანი შეთანხმება განსაზღვრავს, მაგრამ დღემდე არ შესრულებულა ამ დოკუმენტის მე-5 მუხლი, რომლის თანახმად, რუსეთის ფედერაციის სამხედრო ძალებისა და აღჭურვილობის ყოფნა როგორც სამხრეთ ოსეთში, ისე აფხაზეთში შეთანხმების დარღვევას წარმოადგენს. ვიცი, რომ ეს დიდი პოლიტიკის საკითხია, მაგრამ თუ შეგიძლიათ გვითხრათ, გაქვთ იმის იმედი, რომ ამ მიმართულებით ვითარება შეიძლება მკვეთრად შეიცვალოს?

ტოივო კლაარი: შემიძლია და სიამოვნებითაც გიპასუხებთ. დიახ, რუსეთის ფედერაცია არღვევს ექვსპუნქტიან შეთანხმებას და ამას ჩვენ გამუდმებით ვიმეორებთ. ეს არსებითი საკითხია. ჩვენი აქ ყოფნის მიზანია, მივაღწიოთ ექვსპუნქტიანი შეთანხმების შესრულებას და ვიღვწით იმისათვის, რომ ხელი შევუწყოთ კონფლიქტის მოგვარებას. ამიტომ უნდა შევინარჩუნოთ ოპტიმისტური განწყობა, რომ არცთუ ძალიან შორეულ მომავალში ეს კონფლიქტი მოგვარდება.

რადიო თავისუფლება: ზედაპირული დაკვირვებით ისე ჩანს, თითქოს ევროპის სადამკვირვებლო მისია საქართველოში ძალიან მშვიდად და წყნარად მუშაობს. გაიხსენეთ, თუ აღმოჩენილა მთელი ამ ექვსი წლის განმავლობაში სადამკვირვებლო მისია ან საქართველოს კონტროლირებად, ან სეპარატისტების მართულ ტერიტორიებზე რთულ ვითარებაში და როგორ გადაჭერით პრობლემა?

ტოივო კლაარი: რა თქმა უნდა, ამ მომენტისათვის ვითარება უფრო მშვიდია, ვიდრე ის ჩვენი სამეთვალყურეო მისიის საწყის ეტაპზე იყო. ვიმედოვნებთ, რომ მშვიდი ვითარება დიდწილად მომავალშიც შენარჩუნდება იმის გათვალისწინებით, რომ გრძელდება კონფლიქტის პოლიტიკური მოგვარების გზათა ძიება. მაგრამ, რა თქმა უნდა, ყოფილა დაძაბული მომენტები. სულ ახლახან, მარტის დასაწყისში, ვითარება დაიძაბა, როცა დიდი დემონსტრაციები მოეწყო თბილისის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე, სადაც მოსახლეობა პროტესტს გამოთქვამდა საზღვრის მშენებლობის, ე.წ. ბორდერიზაციის წინააღმდეგ. ამ დემონსტრაციებმა, თავის მხრივ, ძალიან გააღიზიანა სამხრეთ ოსეთის ტერიტორიაზე მცხოვრები ხალხი. ჩვენც იქ ვიყავით, თვალს ვადევნებდით დემონსტრაციას და „ცხელი ხაზის“ საშუალებით შევძელით მოსახლეობის დაშოშმინება. საქართველოს პოლიციამაც ძალიან კარგად შეძლო ვითარების მართვა. ასე რომ, ასეთი ინციდენტები დროგამოშვებით ხდება, მაგრამ ჩვენი მუშაობის მეთოდიკის სასახელოდ უნდა ითქვას, რომ პრობლემის მოგვარება საუბრისა და ახსნა-განმარტების გზით მოვახერხეთ.

რადიო თავისუფლება: თქვენი სადამკვირვებლო მისიის ერთ-ერთი ძირითადი მიმართულებაა ანგარიშების მომზადება, რომლებიც კონფლიქტის ორივე მხრიდან მოსულ საჩივრებს ეფუძნება. ქართული მედიის მიხედვით ისე ჩანს, რომ პრეტენზიებს მხოლოდ ქართული მხარე გამოთქვამს. რაზე ჩივიან ექვსპუნქტიანი შეთანხმებით გათვალისწინებულ წარმომადგენლობითი ჯგუფების შეხვედრაზე აფხაზები და ოსები? თუ ისინი საერთოდ იგნორირებას უწევენ პრევენციის არსებულ მექანიზმს?

ტოივო კლაარი: კონფლიქტებმა, რომლებმაც თავი იჩინა 1990-იანი წლების დასაწყისში და შემდეგ, 2008 წელს, ყველა მიმართულებით ბევრი პრობლემა წარმოშვა. ვფიქრობ, ისინი ორივე მხარის ერთობლივი მუშაობით უნდა მოგვარდეს. ეს არ არის ცალმხრივი ქუჩა. ორივე მხარეს დაგროვილია ძალიან დიდი წყენა. და უმთავრესი, რაც მომდევნო წლებში უნდა გაკეთდეს, არის ქართველებს, ოსებსა და აფხაზებს შორის გულწრფელი დიალოგის დაწყება კონფლიქტზე, ამ კონფლიქტის გამომწვევ მიზეზებზე, საერთო ისტორიასა და საერთო ტკივილზე. ცხადია, რუსეთის ყოფნა მნიშვნელოვანი ბარიერია კონფლიქტის მოგვარების გზაზე. ეს უდავოა. მაგრამ უდავოა ისიც, რომ პრობლემის მოწესრიგების წინაპირობა მუდამ ნამდვილი და გულწრფელი დიალოგია კონფლიქტის მიზეზებსა და საერთო სატკივარზე.

რადიო თავისუფლება: ბატონო კლაარ, ევროკავშირის დაახლოებით 200 დამკვირვებელი იმყოფება საქართველოში 2008 წლის აგვისტოს რუსეთ-სქართველოს ომის შემდგომ, მაგრამ, ვშიშობ, თქვენი ყოველდღიური, რუტინული საქმიანობის შესახებ საქართველოში ძალიან ცოტა ადამიანმა თუ იცის. იქნებ უამბოთ ორი სიტყვით ჩვენს მსმენელებს, რას წარმოადგენს სადამკვირვებლო მისია, სად იმყოფებიან დამკვირებელები საქართველოში, როგორც თქვენ უწოდეთ, თბილისის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიებზე, კონფლიქტის ზონების გასწვრივ?

ტოივო კლაარი: მართალს ბრძანებთ. სამწუხარო ფაქტია, რომ ჩვენზე მოსახლეობას მწირი ინფორმაცია აქვს. ჩვენც ვცდილობთ, საზოგადოებას უკეთ გავაცნოთ ჩვენი საქმიანობა. რაც შეეხება ჩვენს ადგილმდებარეობას, ევროკავშირის გადაწყვეტილებით, გვაქვს შტაბბინა თბილისში და სამი საველე შტაბი: მცხეთაში, გორსა და ზუგდიდში. მცხეთასა და გორში მოქმედი პერსონალის ამოცანაა სამხრეთ ოსეთთან არსებული ადმინისტრაციული სასაზღვრო ზოლის მონიტორინგი, ზუგდიდის საველე შტაბი კი პასუხისმგებელია აფხაზეთთან მდებარე ადმინისტრაციული სასაზღვრო ზოლისთვის. სამწუხაროდ, საშუალება არ გვაქვს ადმინისტრაციულ სასაზღვრო ზოლთან ვიმუშაოთ სამხრეთ ოსეთისა და აფხაზეთის მხრიდან. ამ საკითხს ძალიან ხშირად ვაყენებთ შერეული ჯგუფების შეხვედრაზე, მაგრამ ჩვენი განცხადებები, სამწუხაროდ, ყრუ კედელს აწყდება. იძულებული ვხდებით, ვისარგებლოთ ღია წყაროებით გავრცელებული ცნობებით და ასე გავიგოთ, რა ხდება კონფლიქტის მეორე მხარეს - აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში. ვესაუბრებით მათ, ვინც ადმინისტრაციული სასაზღვრო ზოლის გასწვრივ მოძრაობს. გარდა ამისა, რეგულარულად ვატარებთ შეხვედრებს კონფლიქტების პრევენციისა და მასზე რეაგირების მექანიზმების ფარგლებში სამხრეთ ოსეთის, რუსეთის სამხედრო ძალების, ეუთოს, საქართველოსა და ევროკავშირის სამეთვალყურეო მისიის წარმომადგენელთა ხელშეწყობითა და მონაწილეობით. უწინ ასეთი ფორმატის შეხვედრები ტარდებოდა აფხაზეთის კონფლიქტის მოგვარების ფარგლებშიც. როგორც იცით, ბოლო ორი წელია, ეს შეხვედრები აღარ იმართება. თუმცა, ვიმედოვნებთ, რომ ისინი აღდგება.
  • 16x9 Image

    კობა ლიკლიკაძე

    ჟურნალისტი. მუშაობს საერთაშორისო სამხედრო თანამშრომლობის, შეიარაღებული კონფლიქტების, ნატოს და ევროკავშირის სამეზობლოს სამხედრო პოლიტიკისა და უსაფრთხოების საკითხებზე. რადიო თავისუფლების ჟურნალისტია 2001 წლიდან.

XS
SM
MD
LG