Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

Sorry! No content for 12 ივლისი. See content from before

პარასკევი, 8 ივლისი 2016

ბევრმა ჩემმა კოლეგამ აღფრთოვანება ვერ დამალა, როდესაც შეიტყო, რომ ნატოს სამიტში მონაწილე ქვეყნების ლიდერებსა და სხვა ოფიციალურ სტუმრებს დაურიგდებათ საქართველოში საგანგებოდ ვარშავის სამიტისათვის ჩამოსხმული ღვინო.

„ეჰ, ნეტა მეც ვიყო დელეგაციაში, მომენატრა თქვენი ღვინის დალევაო“, − ამოიხვნეშა ჩემმა უკრაინელმა კოლეგამ, დენის პოპოვიჩმა. ბოლოს ის ნატოს ნიუპორტის სამიტზე, უელსში ვნახე. ამის შემდეგ დენისი მამა გახდა, ბიჭი შეეძინა. უკრაინამ კი წინ წაიწია ნატოსთან ინტეგრაციის მიმართულებით და ახლა, ვარშავაში, კიევი ზუსტად ისეთივე „არსებითი პაკეტის“ მიღებას ელოდება, როგორიც საქართველოს აქვს.

7 ივლისის საღამოა, ვარშავის ცენტრში, სტალინისდროინდელ ცათამბჯენში, მერიის მიერ ჟურნალისტებისათვის ორგანიზებულ წვეულებაზე, არგენტინულ ღვინოს ვწრუპავთ. ყველაფერი ლაზათიანადაა ორგანიზებული: ჯაზი, სამახსოვრო ფოტოები, რასაც რამდენიმე წამში დაგიმზადებენ თავაზიანი პოლონელი გოგოები, გემრიელი საჭმელ-სასმელი, სუვენირები და, რა თქმა უნდა, ჩემი საყვარელი საფოსტო ღია ბარათები. შეავსებ ნატოს დროშებითა და ვარშავის ღირშესანიშნაობებით მორთულ ამ ღია ბარათს და შენს სტრიქონებს მსოფლიოს ნებისმიერ კუთხეში მიიღებენ.

7 ივლისს დაბადების დღეს აღნიშნავს ჩემი ორი მეგობარი. ნატოში შესვლა დაგბედებოდეთ-მეთქი, მივწერე. ვიცი, ამ დღეს ორივე ელოდება. მაგრამ ისიც ვიცი, საქართველოს ბევრი მოქალაქის მსგავსად, ისინიც ნელ-ნელა კარგავენ იმედს, რომ ეს როდისმე მოხდება.

იმედგაცრუება ჯერ კიდევ ბუქარესტის სამიტით დაიწყო, როდესაც გაწევრიანების სამოქმედო გეგმის ნაცვლად, რასაც გარანტირებულად თვლიდა მაშინდელი ხელისუფლება, საქართველომ მიიღო დაპირება, რომ აუცილებლად გახდებოდა ალიანსის წევრი, როგორც კი ყველა კრიტერიუმს დააკმაყოფილებდა. გულახდილად ითქვას, მაშინ ეს ჩანაწერი დიდი მიღწევა იყო. თუმცა, მაშინდელი არარეალური მოლოდინის ფონზე მან დაკარგა ფასი და წარუმატებლობად უფრო შეფასდა, ვიდრე წარმატებად. მიუხედავად სკეპტიკოსთა ქილიკისა,ბუქარესტის ეს კომუნიკე დღესაც აქტუალურია და საქართველოც უფრო ახლოსაა მიზანთან. თუმცა, ახლა, რვა წლის შემდეგ, მხოლოდ ამ ჩანაწერის უცვლელად გადატანა ვარშავის სამიტის კომუნიკეში, საქართველოსთვის მაინც იმედგაცრუება იქნება.

„ყველა გრძნობს, რომ რაღაც მეტის თქმა და გაკეთებაა საჭირო“, მეუბნება ჩემი კოლეგა, რადიო თავისუფლების მიმომხილველი ბრაიან უიტმორი, რომელიც ასევე ვარშავაშია და ნატოს სამიტის პარალელურად მიმდინარე ექსპერტთა ფორუმში მონაწილეობს. „თუმცა, ამ ეტაპზე რაიმე მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიღებული არ იქნება და გადაჭარბებული მოლოდინის შექმნა სწორი არ არის.“

არადა მგონია, რომ საქართველოს ხელისუფლებამ ისევ ასწია მოლოდინის თამასა: თავდაცვის, საგარეო საქმეთა და ევროატლანტიკურ საკითხთა მინისტრები ერთხმად აცხადებენ, რომ ნატოს ვარშავის სამიტის შემდეგ ქვეყანა კიდევ უფრო დაცული გახდება.

არ მიყვარს სიტყვებზე გამოკიდება და პოლიტიკოსთა გამონათქვამების ინტერპრეტაცია, მაგრამ ნატოს მერვე სამიტს ვაშუქებ, როგორც ჟურნალისტი, პირადად ვიცნობ ბევრ მათგანს, ვინც ქმნის და ახორციელებს ნატოს პოლიტიკას, მაგრამ იშვიათად შემხვედრია არათუ ნატოში გაწევრიანების მოსურნე, არამედ ალიანსის წევრი ქვეყნის ლიდერი, რომელსაც ამ ცვალებად სამყაროში „ერთმნიშვნელოვნად“ შეეძლოს იმის თქმა, რომ მისი ქვეყანა უფრო დაცული იქნება.

ნატო-საქართველოს კომისიის სხდომამდე, რომელიც საგარეო საქმეთა მინისტრების დონეზე ტარდება სამიტის პარალელურად, სულ რამდენიმე საათი რჩება. კულუარებში საქართველოსათვის რაიმე იარაღის ან თავდაცვითი პროგრამის შეთავაზებაზე ინფორმაცია არ გავრცელებულა.

არ მინდა, საქართველოს ხელისუფლების ეს მოლოდინი მხოლოდ პიარისათვის განკუთვნილ „აუცილებელ ოპტიმიზმად“ დარჩეს, რადგან ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების წინ არარეალურმა მოლოდინმა, შეიძლება გამოიწვიოს საქართველოს ნეიტრალიტეტის მომხრე ან, სულაც, პრორუსული ძალების გაძლიერება.

ბრიტანული „გარდიანის“ ავტორი ჯორჯ მონბიო თავის სვეტში წერს: „იდეოლოგიას, რომელიც ჩვენს ცხოვრებაზე მბრძანებლობს, უმრავლესობისთვის სახელი არა აქვს. ახსენე იგი საუბრისას და დაინახავ, თუ როგორ აიჩეჩავენ მხრებს. გინდ შენს მსმენელს ცნება გაგებული ჰქონდეს, მისი განსაზღვრა გაუჭირდება.” ცხადია, მონბიო საუბრობს ნეოლიბერალიზმზე, ანუ რწმენაზე იმის შესახებ, რომ თავისუფალი ბაზარი ეკონომიკური და სოციალური განვითარების გარანტორია. ამავე დროს, ვიღაცამ შეიძლება იკითხოს, რომ რანაირად არ აქვს იდეოლოგიას სახელი, როდესაც აღნიშნული რწმენა ტრადიციულად მემარჯვენეობის საფუძველს წარმოადგენს, მისი საპირისპირო რწმენა კი - მემარცხენეობისა. საქმე სწორედ ის არის და მონბიოსაც ეს აქვს მხედველობაში, რომ ტრადიციული მემარცხენე-მემარჯვენე დაყოფები ნეოლიბერალიზმმა (რომლის წარმოშობის მიზეზებზე ცალკე ვისაუბრებთ) შეარბილა და დაპირისპირებული პოლუსები ერთმანეთს დაუახლოვა.

ინგლისელი სოციოლოგი კოლინ კრაუჩი თავის 2005 წლის წიგნში „პოსტ-დემოკრატია“ წერს, რომ პოლიტიკური კონფრონტაცია პოლიტიკურ და სოციალურ ჯგუფებს შორის თანამედროვე დასავლეთში შემცირდა; პოლიტიკოსები იქცნენ „მაღაზიის გამყიდველებად“, რომლებიც თავიანთ „მომხმარებლებს“ (ამომრჩევლებს) სხვადასხვა პროდუქტს სთავაზობენ. პარტიული პროგრამების შინაარსი შედეგად უფრო უფერული და უინტერესო გახდა. ამომრჩევლები პოლიტიკური პროცესის პასიურ მიმღებებად უფრო იქცნენ, ვიდრე მის აქტიურ მონაწილეებად. იმის გამო, რომ შემცირდა პარტიებს შორის იდეოლოგიური განსხვავებები, მთავარი აქცენტი გადავიდა პოლიტიკურ სკანდალებზე და პოლიტიკური პერსონალიების სხვადასხვა თვისებების განხილვაზე.

დასავლეთში პარტიებს შორის იდეოლოგიურ დაახლოებას ყველაზე მეტად ხელი შეუწყო 1990-იან წლებში ევროპის მთელ რიგ ქვეყნებში მემარცხენე-ცენტრისტული, სოციალ-დემოკრატიული მოძრაობების მიერ ე.წ. „ახალი გზის“ არჩევამ. საუკეთესო მაგალითი ამგვარი გადახრისა არის ბრიტანული „ახალი ლეიბორისტები“, რომლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი იყო დიდი ბრიტანეთის ყოფილი პრემიერ-მინისტრი ტონი ბლერი. ლეიბორისტების 1996 წლის ცნობილ მანიფესტში ვკითხულობთ, რომ გადასახადებისა და სახელმწიფოს სოციალური როლის გაზრდა, რომელსაც ტრადიციულად მიმართავდნენ მემარცხენეები, აღარ არის ლეიბორისტული პარტიის პრიორიტეტი. ამის ნაცვლად, პარტიის ერთ-ერთ მთავარ მიზნად დასახული იყო სტაბილურობის შენარჩუნება გლობალურ ეკონომიკაში.

ბრიტანეთის მსგავსი პროცესები მიმდინარეობდა 1990-იან და 2000-იან წლებში ევროპის სხვა ტრადიციულ მემარცხენე-ცენტრისტულ პარტიებში, მათ შორის, გერმანიასა და შვედეთშიც. კონტინენტური ევროპის სოციალ-დემოკრატიულმა პარტიებმა ერთმანეთის მიყოლებით და სხვადასხვა დოზით გაიზიარეს ნეოლიბერალური დღის წესრიგი (თუმცა უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ, ამ ყველაფრის მიუხედავად, ევროპული სოციალური სახელმწიფო (Welfare State) მაინც ყველაზე ყოვლისმომცველ რედისტრიბუციის მექანიზმად დარჩა დემოკრატიულ მსოფლიოში. მემარცხენე ცენტრისტული პარტიების უფრო ცენტრისკენ გადახრამ ერთბაშად ვერ განაპირობა სოციალური საბაზრო ეკონომიკის მთლიანად გაუქმება, არამედ მოხდა მისი ერთგვარი დასუსტება).

მემარცხენეებისა და მემარჯვენეების ასეთმა დაახლოებამ აუცილებლად „პოსტდემოკრატიული“ შედეგი არ გამოიღო, როგორც ამას კოლინ კრაუჩი ვარაუდობდა. სინამდვილეში ნეოლიბერალურმა პოლიტიკამ ულტრამემარჯვენე პარტიების აღმასვლას შეუწყო ხელი. ზოგიერთ გამონაკლის შემთხვევაში, მაგალითად, ესპანეთსა და საბერძნეთში, მემარცხენე მოძრაობებმა („პოდემოსი“ ესპანეთში და „სირიზა“ საბერძნეთში) სცადეს პოლიტიკური ისტებლიშმენტის წინააღმდეგ წასვლა, მაგრამ სხვაგან - განსაკუთრებით, საფრანგეთში, ბრიტანეთში, ავსტრიასა და ჰოლანდიაში - ულტრამემარჯვენე ძალების უპრეცედენტო აღმასვლის მომსწრენი გავხდით.

ულტრამემარჯვენეებმა ნეოლიბერალურ პოლიტიკას ტრადიციულად ყველაზე მცდარი პერსპექტივიდან შეუტიეს. ისინი ითხოვენ ერი-სახელმწიფოს გაძლიერებას და ეროვნული კულტურის დაცვას. თანამედროვე ნეოლიბერალიზმი კი სწორედ იმის ხარჯზე არსებობს და ვითარდება, რომ გლობალიზებულ მსოფლიოში რთულია, თუ არა შეუძლებელიც, ერთი რომელიმე ეროვნული ეკონომიკის მთლიანად დაცვა გლობალური ბაზრის მოთხოვნებისგან. მიზეზი, რატომაც მიიღეს მემარცხენე-ცენტრისტულმა პარტიებმაც ევროპაში ნეოლიბერალური დღის წესრიგის ნაწილი, არის ის, რომ მათ ჩათვალეს, რომ გლობალური საბაზრო ეკონომიკაში გადარჩენის ერთადერთი გზა ეს იყო. ამ ეკონომიკური იმპერატივის უარყოფა დღესდღეობით შეუძლებელია და მასზე პასუხი მოითხოვს არა ძველ მეთოდებთან დაბრუნებას, არამედ სრულიად ახალი პოლიტიკური და სოციალური ინსტიტუტების შექმნას.

საბერძნეთის ყოფილი ფინანსთა მინისტრი იანის ვარუფაკისი სწორედ ამ მიზეზით სთხოვდა ბრიტანელებს, რომ დარჩენილიყვნენ ევროკავშირში. ვარუფაკისი თავის სტატიაში წერდა, რომ ის გადაწყვეტილებები, რომლებსაც ევროკავშირის პოლიტიკური და ეკონომიკური ელიტა მიიღებს, მაინც მოახდენდა ზეგავლენას ბრიტანეთის ეკონომიკაზე, იმის მიუხედავად, დარჩებოდა თუ არა ბრიტანეთი კავშირის წევრად.

ვარუფაკისი ბრიტანეთის ლეიბორისტული პარტიისა და მწვანეთა პარტიის წევრებთან ერთად რეფერენდუმამდე მოგზაურობდა გაერთიანებულ სამეფოში და სთხოვდა მოქალაქეებს, ხმა მიეცათ დარჩენისთვის. ამ კამპანიის ერთ-ერთმა მონაწილემ, პარლამენტის წევრმა ლეიბორისტული პარტიიდან, კლაივ ლუისმა თავისი გადაწყვეტილება ასე ახსნა: „კაპიტალი დიდი ხანია, რაც გასცდა ეროვნულ საზღვრებს. სამართლიანი საზოგადოების ასაშენებლად, ჩვენ გვჭირდება საერთაშორისო პასუხი ქამრების შემოჭერის პოლიტიკასა და ფინანსურ კრიზისზე.“

დღესდღეობით, როგორც ვხედავთ, მთელი დასავლეთის მასშტაბით ჩვენ მომსწრე ვართ ტრადიციული, კონფლიქტური, იდეოლოგიური პოლიტიკის დაბრუნებისა. ამის მიზეზი ის არის, რომ „ზეიდეოლოგიურმა“ ნეოლიბერალურმა წესრიგმა ბევრის თვალში ვერ გაამართლა. ყველაზე ტრაგიკული შედეგი „გრანდ“ იდეოლოგიების ამგვარი დაბრუნების ულტრამემარჯვენე პოლიტიკის მეინსტრიმში გადასვლა იქნება. ტრაგიკული შედეგისგან კი დასავლეთს მხოლოდ ახალი, უფრო სამართლიანი და მოქნილი ინტერნაციონალური შეთანხმებები თუ დაიცავს.

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG