ბლოგები

ამინდის დათბობა, როგორც წესი, არმიებისათვის წვრთნების დაწყებას მოასწავებს და 2021-იც არ აღმოჩნდა გამონაკლისი, მიუხედავად იმისა, რომ კორონავირუსს ევროპა კვლავ მჭიდროდ შეუბოჭავს. რადიო თავისუფლება აშშ-ის არმიისა და ნატოს მაისის და ივნისის გეგმების შესახებ მოგახსენებთ და ყურადღებას ბალკანეთისა და შავი ზღვის რეგიონებზე გაამახვილებს.

რა წვრთნებს გეგმავს ნატო და აშშ ზაფხულში?

ორივეს მთავარ წვრთნებს მსგავსი სახელები აქვს. აშშ-მა თავის წვრთნებს "Defender Europe-21" დაარქვა, ნატომ კი "Steadfast Defender-21". საქმეს ისიც ართულებს, რომ ეს ორი ღონისძიება დროის ერთ მონაკვეთში ტარდება და მოიცავს ევროპის რამდენიმე ქვეყანას, ზღვის, ჰაერისა და მიწის კომპონენტებს და ორივეში ოცზე მეტი ქვეყნის ჯარია ჩართული. ორივე წვრთნის ამოცანაა სხვადასხვა ძალების მზაობისა და თავსებადობის გაუმჯობესება.

რა არის ნატოს წვრთნის სპეციფიკა?

The Steadfast Defender-21-ს სამი ფაზა აქვს, რომელიც მაისის შუა რიცხვებიდან ივნისის დასაწყისამდე განხორციელდება. პირველი ფაზა საზღვაო კომპონენტია, რომელშიც ოცამდე ხომალდი ჩაერთვება. 5 ათასი ადამიანი და 40 საჰაერო ხომალდი ატლანტის ოკეანეში აშშ-სა და ევროპას შორის მარშრუტებს დაიცავს. მეორე ნაწილში მხოლოდ 300 ადამიანი იქნება ჩართული გერმანიის ქალაქ ულმში, მაგრამ ის არანაკლებ მნიშვნელოვანია, რადგან ის მეთაურების წვრთნას გულისხმობს. მესამე და დასკვნითი ფაზა რუმინეთში ჩატარდება, სადაც 4 ათასი ჯარისკაცი, 12 საჰაერო ხომალდი, 10 ტანკი და 500-ზე მეტი ჯავშნიანი და უჯავშნო მანქანა მიიღებს მონაწილეობას სახმელეთო მანევრებში.

რა არის აშშ-ის წვრთნის სპეციფიკა?

The Defender Europe – 21 უფრო მასშტაბურია და მასში სულ 30 ათასი ჯარისკაცი მიიღებს მონაწილეობას. კონტინგენტის ნახევარი ამერიკულია, ნახევარი კი ევროპული - 27 ქვეყნიდან. სხვადასხვა ოპერაცია სულ 12 ქვეყნის ტერიტორიაზე ჩატარდება. სამხედრო ტექნიკისა და შემადგენლობის გადაადგილება აშშ-დან მარტში დაიწყო. ძირითადი წვრთნები მაისსა და ივნისში ჩატარდება, მოიცავს ღამის ოპერაციებს ბულგარეთში, საჰაერო და საარტილერიო თავდაცვას რუმინეთში და ვერტმფრენის მანევრებს ბოსნია-ჰერცეგოვინაში.

ვინ მონაწილეობს ამ წვრთნებში?

ნატოს წვრთნებში მონაწილეობს 20-მდე ქვეყანა, მათ შორის ბულგარეთი, უნგრეთი და რუმინეთი, რომლებიც დიდი ბრიტანეთის, აშშ-ისა და თურქეთის შეიარაღებულ ძალებთან ერთად იმუშავებენ. ნატოს არაწევრი ქვეყნები ჩართული არ იქნებიან. ამერიკულ წვრთნებში კი, ნატოს წევრი სახელმწიფოების გარდა, მონაწილეობას საქართველო, სომხეთი, მოლდავეთი და უკრაინაც მიიღებენ და სამხედრო შემადგენლობას გაგზავნიან.

და, რაც შეეხება რუსეთს?

ის ფაქტი, რომ წვრთნები ნაწილობრივ შავი ზღვის რეგიონშიც ჩატარდება, სადაც რუსეთმა ცოტა ხნის წინ ძალების კონცენტრირება მოახდინა, უბრალოდ, დამთხვევაა, - ამბობენ რადიო თავისუფლების წყაროები. ისინი ხსნიან, რომ მსგავსი ღონისძიებების დაგეგმვა ერთი წლით ადრე იწყება. ამერიკისა და ნატოს ოფიციალური პირები ირწმუნებიან, რომ წვრთნებს რუსეთთან და უკრაინის გარშემო სამხედრო აქტივობასთან კავშირი არა აქვს. ის არც ერთი კონკრეტული ქვეყნის წინააღმდეგ არაა მიმართული, თავისი არსით თავდაცვითია და სრული გამჭვირვალობით ტარდება - ამას იმეორებს ბრიუსელიდან და ვაშინგტონიდან წამოსული ყველა დოკუმენტი, სადაც რუსეთია ნახსენები.

მართლაც, ყველა წვრთნა შეესაბამება ყველა საერთაშორისო შეთანხმებას და, რაც უფრო მნიშვნელოვანია, აშშ-მა და სხვა ევროპულმა ქვეყნებმა რუსეთს დეტალები ოფიციალურად აცნობეს, 2011 წლის ეუთოს ვენის დოკუმენტის შესაბამისად. ამ ტექსტის თანახმად, წვრთნა, რომელშიც 9 ათასი ჯარისკაცია ჩართული, ოფიციალურ ცნობას საჭიროებს, ხოლო თუ ღონისძიებაში 13 ათასზე მეტი ადამიანი ჩაერთვება, მაშინ აუცილებელი ხდება დამკვირვებლების მოწვევა. ნატოს წვრთნაში 9 ათასზე ცოტა მეტი ადამიანი იღებს მონაწილეობას და რუსეთს დაკვირვების მოთხოვნა არ გაუკეთებია. აშშ-ის წვრთნა კი, მართალია, საერთო ჯამში, 28 ათასი ჯარისკაცის მონაწილეობას გულისხმობს, მაგრამ ეს შემადგენლობა 2 თვეზე გადანაწილდება და ერთდროულად 9 ათასზე მეტი ჯარისკაცი არსად განთავსდება.

როგორ შეედრება წინა წლების წვრთნებს?

შარშანდელი Defender Europe 20 კონტინენტზე 37 ათასი ჯარისკაცის განთავსებას გულისხმობდა, მაგრამ პანდემიამ მისი მთავარი ელემენტები შეკვეცა. ნატოსთვის წლევანდელი წვრთნები საშუალო ზომისაა, რომელიც, მაგალითად, ვერც კი შეედრება 2018 წელს ევროპის ჩრდილოეთში ჩატარებულ ღონისძიებას. მაშინ 31 ქვეყნის 50 ათასი ჯარისკაცი, პლუს 10 ათასი სატრანსპორტო საშუალება, 250 საჰაერო ხომალდი და 65 ხომალდი ჩაერთო ალიანსის უდიდეს სამხედრო წვრთნაში ცივი ომის შემდეგ.

ზაფხულის მოახლოებასთან ერთად, ევროკავშირი ცდილობს წარმოადგინოს ერთიანი წესები როგორც ევროკავშირის მოქალაქეებისთვის, რომლებიც ბლოკის შიგნით იმოგზაურებენ, ისე მესამე ქვეყნების მოქალაქეებისთვის, რომლებსაც ევროკავშირში მეგობრების ან ნათესავების მონახულება ან, მაგალითად, შვებულების ალპებსა თუ ხმელთაშუაზღვისპირეთში გატარება სურთ. მაინც რა ხდება ვაქცინების სერტიფიკატებთან მიმართებით და როდის შეძლებენ მესამე ქვეყნების მოქალაქეები ბლოკში მოგზაურობას?

ახლა სად ვართ?

რაც შეეხება საკუთრივ ევროკავშირის სავაქცინო პასპორტს, რომელსაც „ციფრულ მწვანე სერტიფიკატს“ უწოდებენ, პროცესი წინ მიდის, თუმცა ნელი ტემპით. ინიციატივით ამ გაზაფხულზე გამოვიდა ევროპული კომისია და ევროპის პარლამენტი და საბჭო, რომლებიც 27-ვე წევრ ქვეყანას წარმოადგენენ, მოლაპარაკების თავ-თავიანთ მანდატებზე შეთანხმდნენ. ახლა საჭიროა საბოლოო საკანონმდებლო ტექსტის ფორმულირებისთვის ეს სამი ინსტიტუტი ერთობლივად ამუშავდეს ე. წ. „ტრიალოგის“ ფორმატში. პირველი ასეთი შეხვედრა 3 მაისს გაიმართა და პროცესი მომდევნო დღეებსა და კვირებში გაგრძელდება.

შედარებით ახალი იდეაა ევროკავშირის საზღვრების (ირლანდიის გამოკლებით, მაგრამ არაწევრი ქვენების - ისლანდიის, ლიხტენშტეინის, ნორვეგიისა და შვეიცარიის - დამატებით) გახსნა მესამე ქვეყნების მოქალაქეებისთვის. წინადადება პირველად 3 მაისს წარმოადგინეს. წევრი ქვეყნების ელჩები ამ საკითხის განხილვას მიმდინარე კვირაში დაიწყებენ. ევროპული კომისია გამოდის წინადადებით საზღვრები გაეხსნათ მათ, ვინც ჩასვლამდე 14 დღის განმავლობაში მიიღო რეკომენდებული დოზა ევროკავშირში დამტკიცებული რომელიმე ვაქცინისა - AstraZeneca-ს, BioNTech/Pfizer-ის, Johnson&Johnson-ის ან

Moderna-სი. კომისია ასევე გამოდის იმ მეთოდოლოგიის შემსუბუქების წინადადებით, რომლითაც ევროკავშირი „უსაფრთხო“ ქვეყნებს ადგენს - ბოლო 14 დღის განმავლობაში 100,000 ადამიანზე 25 შემთხვევიდან, როგორც ეს ამჟამად განიხილება, 100,000 ადამიანზე 100 შემთხვევამდე. ამჟამად თავად ბლოკის საშუალო მონაცემი არის 420 და ამ მკაცრ განსაზღვრებას მხოლოდ ექვსი ქვეყანა აკმაყოფილებს: ავსტრალია, ახალი ზელანდია, რუანდა, სინგაპური, სამხრეთ კორეა და ტაილანდი.

რა არის მთავარი შემაფერხებელი ფაქტორები?

ვაქცინების სერტიფიკატებთან მიმართებით ევროკავშირის მასშტაბით ერთიანი წესების შემუშავებას, რაც კვლავ შესაძლებელს გახდის შენგენის ზონაში თავისუფალ გადაადგილებას, ყველა ინსტიტუტი მიესალმება, თუმცა რამდენიმე საკითხი უთანხმოებას იწვევს. პარლამენტს, მაგალითად, სურს COVID-19-ზე უფასო ტესტების შემოღება მათთვის, ვინც არ აცრილა ან არ სურს აიცრას, მაგრამ წევრი ქვეყნები, რომლებსაც პანდემიის გამო ხარჯები ისედაც გაეზარდათ, ამ წინადადებას ენთუზიაზმით არ ხვდებიან. თუმცა კიდევ უფრო მწვავე უთანხმოებას, სავარაუდოდ, ის გარემოება გამოიწვევს, რომ პარლამენტარებმა, შესაძლოა, განაცხადონ, რომ სერტიფიკატი ნიშნავს ყველა დამატებითი შეზღუდვის მოხსნას, ანუ წევრი ქვეყნები ვეღარ შეძლებენ დამატებითი ტესტირების ან კარანტინის მოთხოვნას. ასე თუ არ მოხდა, ამბობს ბევრი პარლამენტარი, სერტიფიკატი უბრალო „ქაღალდად“ იქცევა ევროკავშირში კვლავ მოქმედი წესების ფონზე. მაგრამ ევროკავშირის ქვეყნების მთავრობებს ვირუსის ახალი ვარიანტები აშინებს და მიაჩნიათ, რომ მათზე უნდა იყოს დამოკიდებული იმის გადაწყვეტა, რა ვითარებაში დაეყრდნონ სერტიფიკატებს, ან როდის მოხსნან შეზღუდვები. საქმე ეხება ჯანდაცვას, რომელიც ცალკეული წევრი ქვეყნების კომპეტენციაა, და გადაადგილების თავისუფლებას, რაც მთლიანად კავშირისთვის მნიშვნელოვანი საკითხია.

რაც შეეხება ევროკავშირის საგარეო საზღვრების გახსნას, ბევრი რამ დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ რამდენი ტურისტის მიღებას მოისურვებენ წევრი ქვეყნები და რომელი სახელმწიფოებიდან. წევრმა ქვეყნებმა შესაძლოა დაიტოვონ კარანტინის დაწესების ან დამატებითი ტესტირების მოთხოვნის უფლება. ევროპულმა კომისიამ კიდევ ერთი მექანიზმიც დაამატა - სასწრაფო მუხრუჭი, რომელიც წევრ ქვეყანას უფლებას აძლევს უცებ შეწყვიტოს ევროკავშირის გარედან ადამიანების მიღება იმ ქვეყნებიდან, სადაც ეპიდემიოლოგიური სიტუაცია სწრაფად გაუარესდება, ან ვირუსის ახალ, შემაშფოთებელ, ვარიანტს აღმოაჩენენ.

რამდენი დრო დასჭირდება ამ ყველაფერს?

ამჟამინდელი ვითარების მიხედვით, ორივე წინადადება ივნისის ბოლოს მოქმედებაში უნდა მოვიდეს. სერტიფიკატებზე ტექნიკური სამუშაოები უკვე მიმდინარეობს. იმის მიუხედავად, გაჩნდება თუ არა საკანონმდებლო უთანხმოება პარლამენტსა და საბჭოს შორის, ტექნიკურად სისტემა 1 ივნისისთვის მზად უნდა იყოს და ვარაუდობენ, რომ ევროკავშირის 27-ვე წევრი ქვეყანა მასში ამავე თვის ბოლომდე ჩაერთვება. სერტიფიკატები, რომელთა გამოყენებაც შესაძლებელი იქნება როგორც ტელეფონებზე, ისე ქაღალდის სახით, შენგენში სამოგზაუროდ პირის უსაფრთხოებას სამი მეთოდით დაადგენს - რომ ის ვაქცინირებულია, ტესტის ნეგატიური პასუხი აქვს ან კორონავირუსი გადაიტანა. სერტიფიკატზე ასევე დატანილი იქნება ისეთი ინფორმაცია, როგორიცაა სახელი, დაბადების წელი, სერტიფიკატის გამცემი ქვეყანა და მიღებული ვაქცინის ტიპი. იდეა არის ის, რომ ვაქცინაციის პროცესის შესახებ მესამე ქვეყნებიდან მიღებული ინფორმაციის განთავსება შესაძლებელი იყოს ევროკავშირის სისტემაში, რაც, ევროკავშირის მესვეურების თქმით, ტექნიკურად არ იქნება რთული, თუმცა ეს საკითხი შესაძლოა პირადი ინფორმაციის დაცვის გარშემო გაჩენილმა კითხვებმა გაართულოს.

რა ვითარებაა „სპუტნიკსა“ და „სინოფარმთან“ მიმართებით?

ევროპის პარლამენტი თვლის, რომ ვაქცინების სერტიფიკატზე დატანილი უნდა იყოს მხოლოდ ის ვაქცინები, რომლებიც დამტკიცებულია ევროპის მედიკამენტების სააგენტოს (EMA) მიერ, მაგრამ წევრი ქვეყნები აცხადებენ, რომ მათ სხვა ქვეყნების ვაქცინების დაშვებაც უნდა შეეძლოთ, რათა, მაგალითად, დამშვიდდეს უნგრეთი, რომელიც იყენებს როგორც რუსული წარმოების, ისე ჩინურ ვაქცინებს.

საზღვრების მესამე ქვეყნების მოქალაქეებისთვის გახნის რეკომენდაციებში, რომლებითაც კომისია გამოდის, გათვალისწინებულია ან EMA-ს მიერ დამტკიცებული, ან ის ვაქცინები, რომლებსაც ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციისგან (WHO) აქვთ მიღებული უფლება გამოყენებულ იქნენ გადაუდებელი წესით. ჯანდაცვის ამ ნებართვის მისაღებად „სინოფარმი“ კვლავაც საბოლოო გადაწყვეტილების მოლოდინშია, „სპუტნიკი“ კი ჯერ კიდევ განხილვის პროცესში.

ცხადია, საბჭოში წევრმა ქვეყნებმა შესაძლოა ფორმულირების შეცვლა სცადონ, მაგრამ ტექსტის დასამტკიცებლად მნიშვნელოვანი უმრავლესობაა საჭირო და ბუდაპეშტს შესაძლოა გაუჭირდეს საკუთარი ნების გატანა. მესამე ქვეყნების იმ მოქალაქეებთან დაკავშირებით, რომლებსაც დასავლეთს გარეთ წარმოებული ვაქცინები აქვთ მიღებული, იმედად ის რჩება, რომ დამტკიცების პროცესს ზაფხულამდე EMA ან WHO დააჩქარებს, ან ის, რომ ამ ქვეყნებში ეპიდემიოლოგიური ვითარება გაუმჯობესდება და შეინარჩუნებს დადებით ტრაექტორიას. არსებობს იმის შესაძლებლობაც, რომ ცალკეულმა წევრმა ქვეყნებმა გააფორმონ შეთანხმებები, როგორც ეს ახლახან საბერძნეთმა გააკეთა და რუსეთიდან გარკვეული რაოდენობის ტურისტები მიიღო.

რა ისმის ბავშვებზე?

ბავშვებს ევროკავშირში ჯერჯერობით არ ცრიან და, ამდენად, ვაქცინების სერტიფიკატებისთვის მშობლებს კვლავ PCR-ის ტესტის უარყოფითი პასუხის გამოყენება დასჭირდებათ, თუკი ამ ზაფხულს თავიანთ პატარებთან ერთად ევროპაში მოგზაურობას აპირებენ. იგივე ეხება ევროკავშირის გარედან შემოსულ ბავშვებს - იმ დამატებითი დათქმით, რომ მათი ჩამოსვლის შემდეგ წევრი ქვეყნები, სავარაუდოდ, კიდევ მოითხოვენ ტესტირებას.