Accessibility links

რადიო თავისუფლება რადიო თავისუფლება

ბლოგები

1969 წლის 12 ოქტომბერს დეტროიტის ერთ-ერთი რადიოსადგურის დი-ჯეის დაურეკეს და უთხრეს, რომ თუ “ბიტლზის” სიმღერას, “Strawberry Fields Forever”-ს უკუღმა დაატრიალებდა, გაიგონებდა ლენონის ჩურჩულს „I burried Paul“ (მე დავმარხე პოლი). ამას მასობრივი ისტერია მოჰყვა. სასწრაფოდ გაიხსენეს ალბომ “სერჟანტ პეპერსის” ყდის უკანა მხარე, სადაც პოლ მაკკარტნი ჯგუფის სხვა წევრებისგან განსხვავებით ზურგით დგას. ასეთივე ინტერპრეტაციის მსხვერპლი გახდა “ბიტლზის” უკანასკნელი ალბომის, Abbey Road-ის ყდა: მაკკარტნი, რომელიც ფოტოზე ფეხშიშველი იყო, გვამს წარმოადგენდა, ლენონი - მღვდელს, რინგო სტარი - მესაფლავეს, ხოლო ჰარისონი - მგლოვიარეს. Magical Mystery Tour-ის ყდაზე ოთხიდან მხოლოდ პოლს უჭირავს ხელში შავი ყვავილი და ფეხსაცმელზე სისხლის კვალი ატყვია. ერთ ფოტოზე მას სამკლავური უკეთია წარწერით - OPD, რაც გაიშიფრა, როგორც “ოფიციალურად გამოცხადებული სიკვდილი”; სინამდვილეში კი ეს აბრევიატურა “ონტარიოს პოლიციის დეპარტამენტს” ნიშნავდა. ამ ფარულ მინიშნებებზე ლაპარაკი უსაშველოდ შეიძლება გავაგრძელოთ, რადგან ფანებმა პოლის სიკვდილის დამადასტურებელი 130 (!) “უტყუარი” ფაქტი აღმოაჩინეს. საბოლოოდ ამ ყველაფერმა ისეთი არანორმალური მასშტაბები მიიღო, რომ მაკკარტნის ტელევიზიით მოუხდა გამოსვლა, სადაც განაცხადა: “ჭორები ჩემი გარდაცვალების შესახებ ძალიან გადაჭარბებულია.”

პოპულარობა ძნელია. მით უმეტეს, როცა მსოფლიოში ყველაზე ცნობილი ოთხეულის წევრი ხარ. მით უმეტეს, როცა ამ ოთხეულიდან ორი აღარ არის ცოცხალი: ერთი გადარეულმა ფანმა მოკლა, მეორე კი სიკვდილამდე ერთი წლით ადრე მის სახლში შევარდნილმა მანიაკმა დაჭრა.

პოლ მაკკარტნის უამრავი ოფიციალური და არაოფიციალური ტიტული აქვს მინიჭებული. პირველ რიგში ის სერი გახდა, თუმცა, ეს მაღალი ტიტული არაფერია, მის სხვა დამსახურებებთან შედარებით: თანამედროვე მუსიკის ყველაზე დიდი კომპოზიტორი; ადამიანი, რომელმაც დასახა ახალგაზრდული კულტურის განვითარების გზები და რევოლუცია მოახდინა თაობის აზროვნებაში; მისი ნოვატორული იდეებით დღესაც ბევრი ხელოვანი საზრდოობს; არის ყველაზე მდიდარი მუსიკოსი მსოფლიოში; “ბიტლზთან” ერთად ჩაწერილი ზეწარმატებული ალბომების გარდა, დამოუკიდებლად და თავის ჯგუფთან Wings-თან ერთად გამოშვებული აქვს 30-ზე მეტი ალბომი; მისი სიმღერა “Yesterday” მსოფლიოში ყველაზე ხშირად არის შესრულებული.

მისმა არაორდინარულმა იდეებმა მხოლოდ მუსიკაში არ იჩინეს თავი. როკ-სამყაროს ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანი ალბომი - “ბიტლზის” “სერჟანტ პეპერსი” თითქმის მთლიანად მაკკარტნის პირმშოა. საკმარისია გავიხსენოთ, რომ ამ ჩანაწერმა თითქმის მთლიანად შეცვალა საზოგადოების დამოკიდებულება როკ-მუსიკისადმი. ამ ალბომში ყველაფერი ახალი იყო. ადრე ალბომები უბრალოდ სიმღერების კრებულები იყო, “სერჟანტი” კი ერთმანეთთან კონცეპტუალურად დაკავშირებული ნაწარმოებების ციკლს წარმოადგენდა. იქ არ არსებობდა ტრადიციული ოთხწამიანი პაუზა სიმღერებს შორის: ყველა სიმღერა ერმანეთს ბუნებრივად ერწყმოდა. გარდა ამისა მაკკარტნი პირველი იყო მუსიკოსებს შორის, რომელმაც ცხოველებზე იზრუნა - დისკზე 15 ათასი მეგაჰერცის სიხშირით ჩაწერილია ადამიანის ყურისთვის მიუწვდომელი ბგერები, თუმცა მათზე აუცილებლად რეაგირებენ ძაღლები. ეს კიდევ არ არის ყველაფერი: “სერჟანტის” ყდა ახლი სიტყვა გახდა პოპ-არტში; ის იყო პირველი გადასაშლელი ალბომი; პირველი ალბომი რომლის გარეკანზე სიმღერების ტექსტები დაიბეჭდა და ბოლოს, ალბომში შევიდა სიმღერა, “When I’m 64” (“როცა 64 წლის გავხდები”), რომელსაც დღეს სიმბოლური დატვირთვა აქვს - დღეს სერ პოლ მაკკარტნი უკვე 68 წლის გახდა! “ბიტლზის” უამრავი თაყვანისმცელისთვის ამ სიმღერას ზოგჯერ გაუცნობიერებელი, მისტიკური დატვირთვა აქვს: ჯგუფის ორმა წევრმა ვერ მიაღწია იმ ასაკს, რომელზეც პოლმა 43 წლის წინათ იმღერა.

დღეს მაკკარტნი მარტო წარსულის დიდებით არ ცხოვრობს. ის აგრძელებს აქტიურ შემოქმედებით და საკონცერტო მოღვაწეობას; ჰყავს 5 შვილი.

ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატთან დაკავშირებით, ოდნავ გადავუხვევ თემას და შევეხები მაკკარტნის საფეხბურთო მიდრეკილებებს, რომლის გამჟღავნებაც “ბიტლზის” პერიოდში მენეჯერისგან აკრძალული ჰქონდა. ოჯახური ტრადიციების გამო ის “ევერტონის” გულშემატკივარი იყო, მაგრამ მოგვიანებით “ლივერპულზე” გადაერთო. დღეს კი, მისთვის დამახასიათებელი დიპლომატიურობით აცხადებს, რომ ორივე გუნდს გულშემატკივრობს, თუმცა როცა ისინი ერთმანეთს ხვდებიან, იძულებულია “ევერტონს” უქომაგოს. სხვათა შორის, 1966, 1968 და 1986 წლებში ის ესწრებოდა ინგლისის ფეხბურთის ასოციაციის თასის ფინალურ მატჩებს ლივერულის კლუბების მონაწილეობით.

და კიდევ ერთი ამბავი: ორიოდე წლის წინ ერთმა ელექტრონულმა გამომცემლობამ ჩაატარა გამოკითხვა, თუ ვინ იქნებოდა ყველაზე შესაფერისი პრეზიდენტი ევროპის კონტინენტისთვის. 12 ნომინანტიდან, რომელთა შორის იყვნენ მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მილიარდერი, რიჩარდ ბრენსონი და ბრიტანეთის ყოფილი პრემიერი, ტონი ბლერი, 21 პროცენტით დამაჯერებლად გაიმარჯვა დღევანდელმა იუბილარმა.

ბედნიერ დაბადების დღეს გისურვებთ პოლ!
”ხელისუფლების მშვიდობიანი შეცვლა ის ოპერაციაა, რის შემდეგაც ქვეყნის პირველ პირს აღარ ერქმევა მიხეილ სააკაშვილი” - ასე განსაზღვრა ახლახან გია ნოდიამ საქართველოს პოლიტიკური სისტემის ნომერი პირველი ამოცანა (”ტაბულა”, 14 ივნისი).




მე ორ კითხვას დავსვამ:

1. პედაგოგიურს - რატომ?
2. პრაქტიკულს - როგორ?


რატომ?

მთავარი ამოცანა, რომელიც დგას ჩვენი პოლიტიკური სისტემის წინაშე, არის მისი დემოკრატიზაცია. მაგრამ რას ნიშნავს თანამედროვე დემოკრატიული პოლიტიკური სისტემა? ესაა სისტემა, რომლის წვერიც - ანუ იერარქიულად ყველაზე მაღალი დონე - გახლეჩილია. არსებობს მინიმუმ ორი ძალა, რომლებმაც ერთმანეთის ადგილი შეიძლება დაიკავონ პოლიტიკური სისტემის ცვლილების გარეშე. ეს ძალებია ხელისუფლება და ოპოზიცია.

ხელისუფლებას აქვს ძალაუფლება, მაგრამ ამავე დროს, განიცდის ძალაუფლებასთან დაკავშირებულ უძალობას (ყველაფერი მას ბრალდება), ხოლო ოპოზიცია - უძალოა, მაგრამ სწორედ ამ უძალობის გამოა ძლიერი (ყველაფრის კრიტიკა შეუძლია).

ყოველთვის ასე არ იყო - ძველად სისტემის სათავეში იდგა მეფე და თუ წვერი გაიხლიჩებოდა, ამას ორმეფიანობა და სამოქალაქო ომი მოჰყვებდა. მაგრამ თანამედროვე დემოკრატიამ ასეთი მეფის - ანუ ისეთი ფიგურის არსებობა, რომლის ხელშიც მთელი ძალაუფლება იქნებოდა მოქცეული - შეუძლებელი გახადა.

ახლა შევხედოთ საქართველოს - მთავარი პრობლემა ჩვენი ქვეყნის პოლიტიკური სისტემისა არის ამ წვერის გახლეჩის შეუძლებლობა. პოლიტიკური სისტემის დასაბამი ჩვენთან ყოველთვის გადატრიალება ან რევოლუციაა - დომინანტური პარტიის წინააღმდეგ, რომელიც სხვა პარტიებს გამარჯვების შანსს თითქმის არ უტოვებს. გადატრიალების შედეგად სათავეში მოდის სხვა დომინანტური პარტია, რომელიც ერთი ლიდერის გარშემოა კონსოლიდირებული და ასე გრძელდება შემდეგ გადატრიალებამდე.

ბოლო ოცი წლის მანძილზე სამი ასეთი შემთხვევა ვიცით: ”მრგვალი მაგიდა”, მოქალაქეთა კავშირი, ნაციონალური მოძრაობა. ზოგიერთი გადატრიალება სისხლიანი იყო, ზოგიერთი - მშვიდობიანი. მგონი არავის ეპარება ეჭვი, რომ დღეს, ამგვარი სცენარის გამეორების შემთხვევაში, ძალთა არსებული განაწილების გათვალისწინებით, აუცილებლად ძალადობრივი ვარიანტი გათამაშდება. ცხადია, რომ ეს სცენარი თავიდან უნდა იქნეს აცილებული.


როგორ?

მაგრამ არც მემკვიდრის სცენარის გათამაშებაა სასურველი - სააკაშვილი მიდის და ტოვებს მემკვიდრეს, რომელსაც ისეთივე ძალაუფლება ექნება, როგორიც წინამორბედს. ჯერ ერთი, ეს არანაირად არ შეუწყობს ხელს სისტემის დემოკრატიზაციას. დარჩება ისეთივე დომინანტური პარტია ისეთივე ყოვლისშემძლე ლიდერით. მაგრამ სავარაუდოა, რომ ეს ასე არც მოხდება სულ სხვა მიზეზის გამო: ასეთი სცენარი ზრდის განხეთქილების შანსს მმართველ პარტიაში, რადგან იმ ადამიანებს შორის, რომლებიც სხვადასხვა ფუნქციებს ასრულებენ და ერთმანეთს არ ექვემდებარებიან, არ იქნება ადვილი ერთისათვის იმ ძალაუფლების ”ჩუქება”, რომელიც დღევანდელმა პრეზიდენტმა ბრძოლით მოიპოვა.

მაშინ როგორი უნდა იყოს სისტემის განვითარების სცენარი, რომელიც არც ნეგატიური იქნებოდა და არც - უტოპიური? ამისათვის დავაკვირდეთ ახალი კონსტიტუციის პროექტს, რომელსაც დამტკიცების სერიოზული შანსები აქვს.

როგორც მოგეხსენებათ, ის გულისხმობს ნახევრად საპრეზიდენტო მოდელს - ე. წ. ფრანგულ მოდელს, რომლის შემთხვევაშიც პრეზიდენტი პირდაპირ არის არჩეული, ხოლო პრემიერი ანგარიშვალდებულია არა პრეზიდენტის, არამედ პარლამენტის წინაშე (ექსპერტები საუბრობენ იმაზეც, რომ ქართული ვარიანტი უფრო პოლონურ-ლიტვურ მოდელს ჰგავს, ვიდრე ფრანგულს, მაგრამ ეს დეტალები ალბათ მხოლოდ კონსტიტუციონალისტებისთვის არის მნიშვნელოვანი. ჩვენ, ჩვეულებრივი მოკვდავები, არსებითს დავჯერდებით).

ჩემი აზრით, სწორედ ეს კონსტიტუცია შეიძლება გახდეს ქვეყნის პოლიტიკური სისტემის დემოკრატიზაციის შანსი - თუ დემოკრატიზაციას განვსაზღვრავთ, როგორც წვერის გახლეჩას. დავაკვირდეთ: ახალი კონსტიტუციის მიხედვით იარსებებს არა ერთი ძლიერი ფიგურა, არამედ - ორი: პრეზიდენტი და პრემიერი. ეს კი ორ რეალურ შესაძლებლობას იძლევა:

ა) ან ერთ-ერთ ამ თანამდებობას დღევანდელი ოპოზიცია მოიპოვებს, ხოლო მეორეს - დღევანდელი მმართველი პარტია. ამ შემთხვევაში ადგილი ექნება ორი დაპირისპირებული პარტიის შეთანხმების აუცილებლობას (ამას პოლიტიკურ მეცნიერებაში კოჰაბიტაციას, თანაცხოვრებას უწოდებენ, რასაც აქვს ხოლმე ადგილი საპრეზიდენტო სისტემებში - მაგალითად, მიტერან-შირაკის მმართველობა 80-იან წლებში);

ბ) ან მმართველი პარტია მოახერხებს ორივე თანამდებობის დაკავებას და შეიქმნება ძალაუფლების ორი ცენტრი თავად პარტიის შიგნით. თუ ასე მოხდა, ეს გამოიწვევს მმართველ პარტიაში ნათლად გამოკვეთილი ფრაქციების გაჩენას, რომლებიც დაჯგუფდება ძლიერი პრემიერისა და საკმაოდ ძლიერი პრეზიდენტის ირგვლივ. ამას სავარაუდოდ მოჰყვება სხვადასხვა ოპოზიციური პარტიების ჩართვაც პოლიტიკურ ბრძოლებში - როგორც სატელიტებისა. და ეს გახდება წვერის გახლეჩის პირველი ანტიციპაცია, რომელიც შემდგომ წლებში უფრო ნათელსა და ”დასავლურ” ფორმას მიიღებს.

ორივე შემთხვევაში სასამართლოს უჩნდება შესაძლებლობა, მოიპოვოს მეტი დამოუკიდებლობა - ამ ორ ინსტიტუტს შორის კონფლიქტებისას არბიტრის როლის შესრულებით.

რეზიუმე

მთავარი შეცდომა, რომელიც ჩვენ შეიძლება დავუშვათ, როდესაც სააკაშვილის შემდგომი პოლიტიკური სისტემის განვითარებაზე ვსაუბრობთ, არის შემდეგი: ჩვენ გვგონია, რომ მის მერე აუცილებლად ერთი უნდა დარჩეს.

მაგრამ ახალი კონსტიტუციის პროექტის დამტკიცების შემთხვევაში ასეთი ფიგურა ერთი კი არა, ორი იქნება.

P.S. გაუგებრობის თავიდან ასაცილებლად ვიტყვი: თუ აღწერილი შესაძლებლობებიდან თუნდაც ერთ-ერთს უწერია განხორციელება, მაშინ მიხეილ სააკაშვილი ვერ იქნება ვერც პრეზიდენტი და ვერც - პრემიერი. ”ხელისუფლების მშვიდობიანი შეცვლა ის ოპერაციაა, რის შემდეგაც ქვეყნის პირველ პირს აღარ ერქმევა მიხეილ სააკაშვილი”. აღარც პირველ პირს და აღარც - პირველ პირებს.

ჩამოტვირთე მეტი

ბლოგერები

ყველა ბლოგერი
XS
SM
MD
LG