ბლოგები

აჩრდილი დადის საქართველოში. ჰომოსექსუალიზმის აჩრდილი. რადიო 105-ის არ იყოს, "კაცები გადამალეთ, პიდარასტები მოდიან".

ჰომოსექსუალიზმის აჩრდილი იმდენად საშიშია, რომ რამდენიმე ლ.გ.ბ.ტ (ლესბოსელების, გეების, ბისექსუალების და ტრანსგენდერების) გამოჩენამ, ან, ღმერთმა დაგვიფაროს, გეი აღლუმმა შეიძლება ქართველს დაავიწყოს ქართველობა და მართლმადიდებელს მართლმადიდებლობა. ლიბერალი ჰომოფობები (აჩრდილით შეშინებულები) თვლიან, რომ "პიდარასტებს" რაც უნდათ ქნან, მაგრამ გარეთ თავს ნუ გამოყოფენ. მებრძოლ ჰომოფობებს (მაგ. "ქრისტიან"-"დემოკრატ" გ. თარგამაძეს) მიაჩნია, რომ ჰომოსექსუალიზმის "პროპაგანდა" კანონით უნდა აირკძალოს. აბა რა დროს ეგ არისო, იკითხავს რომელიმე მკითხველი და არ იქნება მართალი, იმიტომ რომ ლ.გ.ბ.ტ უფლებების დაცვა დიდად სცილდება მათ კერძო ინტერესებს. ეს პრეცედენტული საკითხი გახლავთ, რომელიც გვიჩვენებს, თუ როგორ შეიძლება წარმოიქმნას და რა პრინციპებზე დაყრდნობით გადაწყდეს კონფლიქტი უმრავლესობას და უმცირესობას შორის ზოგადად, როგორია ამ კონფლიქტში პოლიტიკური პარტიების, სამოქალაქო საზოგადოების და სახელმწფოს როლი და როგორი სახელმწიფო იქნება საქართველო: ისეთი, სადაც ყველას ექნება საკუთარი ინტერესების გამოხატვის საშუალება, თუ ისეთი, სადაც ადამიანების ამა თუ იმ კრიტერიუმით დახარისხება მოხდება. პრეცედენტული ეს საკითხი იმიტომაც გახლავთ, რომ ლ.გ.ბ.ტ. ყველაზე დაუცველი უმცირესობაა, ისეთი, რომელსაც პროფესიონალი უფლებადამცველებიც მთლად გულწრფელად არ იცავენ ხოლმე, დაბალი ღობეა, რომელიც რომელიმე პოპულისტმა შეიძლება ხუთპროცენტიანი საპარლამენტო ბარიერის გადასალახ ტრამპლინადაც გამოიყენოს.

ლ.გ.ბ.ტ-ს მთავარი ოპონენტი მართლმადიდებელი ეკლესიაა. ქრისტიანისათვის ჰომოსექსუალობა მძიმე ცოდვაა. ასე, მაგალითად, პატრიარქის მდივანი, მამა მიქაელ ბოტკოველი, ამბობს, რომ "ისინი (სექსუალური უმცირესობები) უმძიმეს ცოდვაში იმყოფებიან". ცოდვასთან ბრძოლისათვის კი ეკლესიას თავისი, კანონიკური საშუალებები აქვს. მაგრამ საპატრიარქო რატომღაც ამ კანონიკურ საშუალებებს არ სჯერდება (ან საერთოდაც არ იყენებს) და საერო საშუალებებით ცდილობს ლ.გ.ბ.ტ-ს "ალაგმვას". საპატრიარქო სახელმწიფოს ცოდვასთან ბრძოლას არ სთხოვს (ეს ცოტა კურიოზულიც კი იქნებოდა). სასულიერო პირები, როგორც ეს ბოლო დროს ხშირად ხდება ხოლმე, საერო საკითხებზე ლაპარაკისას სამეცნიერო (უფრო სწორად კი, ფსევდოსამეცნიერო) ჟარგონს მიმართავენ. ასე, მამა მიქაელ ბოტკოველის განცხადებაში ცოდვა "ავადმყოფობად" გადაიქცევა. "ისინი (სექსუალური უმცირესობები) ავადმყოფებიც არიან". აქედან კი მამა მიქაელს არატრივიალური დასკვნა გამოაქვს: "თუ ავადმყოფია ადამიანი, იგი ჩუმად მაინც უნდა იყოს. თუ ავადმყოფობის დემონსტრირებას ახდენს, ეს ჩვენს ქვეყანას ნამდვილად არ სჭირდება".


თავისთავად საინტერესოა საპატრიარქოს ოფიციალური დამოკიდებულება ავადმყოფების მიმართ: გამოდის, რომ თუ ადამიანს რამე სენი შეეყარა, სახლში უნდა იჯდეს და "ჩუმად უნდა იყოს", გარეთ თავი არ გამოყოს და სხვები ამით არ შეაწუხოს. ქვეყანას ავადმყოფები არაფერში სჭირდება. როგორც ჩანს, მამა მიქაელის აზრით, მართლმადიდებლობაც ჯანმრთელთა რელიგია ყოფილა. ლოგიკური იქნებოდა გვევარაუდა, რომ საპატრიარქოს წარმომადგენელი სახელმწიფოს "ავადმყოფების" მკურნალობას მოსთხოვდა. მაგრამ არა, ის სახელმწიფოს მოუწოდებს, "ჰქონდეს იმის ბერკეტები, რომ ხალხის გაღიზიანება არ გამოიწვიონ ერთეულმა ავადმყოფმა ადამიანებმა, რომლებიც საზოგადოებაში ზიზღსა და სიძულვილს იწვევენ“. როგორ უნდა გააკეთოს ეს სახელმწიფომ? მამა მიქაელის აზრით, როგორც ჩანს, სახელმწიფომ "ავადმყოფებს" არ უნდა მისცეს თავიანთი "ავადმყოფობის" საჯაროდ გამოვლენის საშუალება. ალბათ იმიტომ, რომ ჰომოსექსულიზმი არა მარტო ავადმყოფობა, არამედ გადამდები ავადმყოფობა ჰგონია, რომელმაც მოსახლეობის ჯერ კიდევ ჯანმრთელი ნაწილი შეიძლება ეპიდემიისებრ მოიცვას და დააავადოს. მაგრამ მამა მიქაელი ამას პირდაპირ არ ამბობს: ჰომოსექსულთა "ავადმყოფობა" გადამდები კი არა, გამაღიზიანებელია. უმრავლესობის ეს გაღიზიანება, როგორც ჩანს, საკმარისია იმისათვის, რომ უმცირესობამ საკუთარ იდენტობაზე ხმამაღალი საუბრისაგან და მისი დემონსტრირებისაგან თავი შეიკავოს, ხოლო თუ არ შეიკავა, ამის "ბერკეტები" სახელმწიფომ უნდა გამონახოს. მამა მიქაელი სახელმწიფოს ფაქტობრივად სამართლებრივი მშვიდობის დარღვევით ემუქრება, ხოლო სახელმწიფოს როლი ხალხის რისხვის შემაკავებლამდე და ამ რისხვის გამომწვევი მიზეზების თავიდან ამცილებლის ფუნქციამდე დაჰყავს. კაცმა რომ თქვას, ამ სამართლებრივ მშვიდობას კი ისევ და ისევ საპატრიარქოს მებრძოლი არასამთავრობო ორგანიზაციები, "მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირი" და "წმინდა მეფე ვახტანგ გორგასლის საზოგადოება" არღვევენ. ამ ორგანიზაციის წევრები, რომლებმაც რუსთაველის გამზირზე ჰომოფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღისადმი მიძღვნილი მსვლელობა ჯერ შეაჩერეს და მერე მისი დაშლა ძალის გამოყენებით სცადეს, ამბობდნენ, რომ "გვიყვარხართ და არ გვინდა რომ დაიღუპოთ. თქვენი სული, თქვენი ხორცი არ გვინდა რომ დაიღუპოს“.

ქრისტეს სახელით ძალადობა მაინცა და მაინც ახალი არ არის. შენი სულის ცხონების მოტივით ვიღაცამ რომ შეიძლება გაწამოს და, რამე რომ იყოს, სიცოცხლესაც გამოგასალმოს, ცნობილია. ათასობით კოცონზე დამწვარი "კუდიანი" და "ერეტიკოსი" ამ ისტორიის მხოლოდ ერთი ნაწილია. მისი მეორე ნაწილი კი უშუალოდ არის დაკავშირებული თანამედროვე სახელმწიფოს წარმოშობასთან.

აქ კი მივადექით პირველი პრობლემის არსს: რელიგიური და სეკულარული პოზიციების აღრევას საპატრიარქოს და ზოგიერთი არასამთავრობო ორგანიზაციის შეხედულებებში სახელმწიფოს შესახებ. მაგ. ხსენებული მამა მიქაელ ბოტკოველი მიიჩნევს, რომ "ჩვენ ვართ ტრადიციული, მართლმადიდებლური ქრისტიანული ქვეყანა, რომლისთვისაც ასეთი რამ (ლ.გ.ბ.ტ იდენტობის საჯარო გამოხატვა) კატეგორიულად მიუღებელია." კონფლიქტი სწორედ აქ წარმოიშვება: საქართველო კი არის ქვეყანა, სადაც მართლმადიდებლები უმრავლესობას წარმოადგენენ, მაგრამ საქართველო არ არის მართლმადიდებლური ქვეყანა. მართლმადიდებლური ქვეყანა იქნებოდა თეოკრატია, სადაც კონსტიტუციის სადუძველს არა ხალხის ნება და ადამიანის საყოველთაოდ აღებული უფლებები და თავისუფლებები შეადგენდა, არამედ კონფესიური დოგმატიკა, სადაც, ვთქვათ, ჰომოსექსუალიზმი (ისე როგორც ირანში), სისხლის სამართლის დანაშაული იქნებოდა. მაგრამ საქართველო დემოკრატიული რესპუბლიკაა, სადაც დემოკრატიული ღირებულებები კონსტიტუციის მიხედვით უფრო მაღლა დგას ვიდრე კონფესიური. რატომ არის ასე? ამისათვის მოკლე ისტორიული ექსკურსი დამჭირდება.

დასავლეთის საქრისტიანოს ორ ნაწილად გაყოფის შემდეგ ევროპას რელიგიური ომები დიდი სისხლის ფასად დაუჯდა. ბართლომეს ღამე (1572 წლის 24 აგვისტოს, როდესაც ფრანგმა კათოლიკებმა ქორწილში ჩასული ფრანგივე ჰუგენოტები ამოწყვიტეს) ან მაგდებურგის ჟლეტა (1631), როდესაც საღვთო რომის იმპერიის იმპერატორის კათოლიკე ჯარმა ქალაქ მაგდებურგის ოციათასიანი პროტესტანტი მოსახლეობა ოთხასამდე ჩამოიყვანა ისე, რომ არც ქალი, არც ბავშვი და არც მოხუცი არ დაუნდია, ამ ომში შეიძლება ყველაზე სასტიკი, მაგრამ ერთეული შემთხვევები არ ყოფილა.

ოცდაათწლიანმა ომმა (1618-1648), ბოლო წმინდა წყლის რელიგიურმა ომმა ევროპაში, ევროპელებს რამდენიმე რამ ასწავლა: მაგალითად ის, რომ ომიც კი გულისხმობს გარკვეულ კანონებს. მშვიდობიანი მოსახლეობის ხელშეუხებლობა და სამხედრო ტყვეებისათვის სიცოცხლის შენარჩუნება სავალდებულო ამ დროიდან ხდება.


თანამედროვე სახელმწიფოს თეორიაც და პრაქტიკაც ოცდაათწლიანი ომის შემდეგ იწყება. უკონტროლო ძალადობას (გნებავთ რწმენის სახელით ჩადენილს) სჭირდებოდა საპირწონე, რომელიც უფრო ძლიერი იქნებოდა, ვიდრე თითოეული ცალკე აღებული ძალა. ასეთი "ზე-ძალა" ინგლისელმა ფილოსოფოსმა თომას ჰობსმა (1588-1679) სახელმწიფოში დაინახა. მისი აზრით, მხოლოდ სახელმწიფოს შეეძლო იმ „უფლებამოსილებით, რომელსაც მას თანამეგობრობის ყოველი წევრი ანიჭებს", "იმოდენა მინიჭებული ძალაუფლების და ძლიერების გამოყენება" […], რომ მისი ძალაუფლებით და ძლიერებით თავზარდაცემულთა ნება ერთიანად [მიემართა] მშვიდობისაკენ შინ და ურთიერთდახმარებისაკენ გარეშე მტერთან საბრძოლველად.“ სახელმწიფომ თვითონ დაიკავა ის ადგილი, რომელიც ადრე რელიგიას ეკავა: ამიტომ უწოდობს ჰობსი სახელმწიფოს ლევიათანს, ანუ მოკვდავ ღმერთს. ევროპაში სეკულარიზაციის ხანა დაიწყო: რელიგია არსად არ წასულა, მაგრამ სახელმწიფოსათვის მან განმსაზღვრელი, უფრო სწორად კი, მისი ფუნდამენტის მნიშვნელობა დაკარგა. თანამედროვე სახელმწიფო, მათ შორის ჩვენი, სწორედ ამ საფუძველზე დგას: მისთვის განმსაზღვრელი სუვერენის (ჩვენს შემთხვევაში ხალხის) ნება გახლავთ და არა ღვთის სახელით მოლაპარაკე (და ხანდახან მოძალადე) ეკლესია.

აქ კი პრობლემის მეორე მხარეს მივადექით. სუვერენი, ანუ ხალხი, სხვადასხვა "ნებებისაგან" შედგება. ეს "ნებები" შეიძლება ერთმანეთთან წინააღმდეგობაში მოვიდეს. როგორ აბალანსებს (ან უნდა აბალანსებდეს) სახელმწიფო სხვადასხვა ძალებს ან სხვადასხვა ინტერესებს?

ბუნებრივია, საპატრიარქოსაც და მართლმადიდებელ მშობლებსაც აქვთ უფლება ჰქონდეთ (თუნდაც მცდარი) შეხედულება ამა თუ იმ საკითხზე. მაგალითად, ეგონოთ, რომ დედამიწა სამ ვეშაპზე დგას, ან რომ ჰომოსექსუალიზმი ავადმყოფობაა. სრული უფლება აქვთ, ამაზე ხმამაღლა ილაპარაკონ და საკუთარ სისწორეში სხვების დარწმუნებას შეეცადონ. სრული უფლება აქვთ, მოსწონდეთ ან არ მოსწონდეთ რაღაც, მაგრამ არანაირი უფლება არ აქვთ, ფიზიკური ძალის გამოყენებით ცდილობდნენ ვინმესათვის აზრის ან ცხოვრების წესის შეცვლას.

სახელმწიფო მოხელეც შეიძლება იყოს ჰომოფობი (ცუდია, მაგრამ არა დაუშვებელი), მაგრამ დაუშვებელია, როდესაც ის თავისი კერძო სიმპათია-ანტიპათიების გამო უარს ამბობს საკუთარი მოვალეობის შესრულებაზე და არ აკავებს მოძალადეებს. უცნაურია, როდესაც სახელმწიფო, რომელიც ძალის გამოყენებას იმდენად არ უფრთხის, რომ ამაში ლეგიტიმურად დასაშვებ ზღვარს არც თუ ისე იშვიათად (და საკმაოდ შორსაც) გასცდება ხოლმე, ამ შემთხვევაში უცნაურ ლმობიერებას იჩენს. (ასეთ უცნაურ ლმობიერებას, სახელმწიფო, რომელშიც, როდესაც საჭიროა, პოლიცია, პროკურატურა და სასამართლო ისევე შეხმატკბილებულად მუშაობს, როგორც "რევოლუციამდე" ან საერთოდაც დამოუკიდებლობამდე, მაშინ იჩენს ხოლმე, როდესაც მმართველი პარტიის ინტერესებზეა საუბარი.)

რითი უნდა ვიხელმძღვანელოთ, როდესაც უმრავლესობის ფასეულობები და ცხოვრების წესი წინააღმდეგობაში მოდის უმცირესობის ფასეულობებთან ან ცხოვრების წესთან? ამისათვის, სამართლებრივ სახელმწიფოში კონსტიტუციას უნდა მივაკითხოთ. საქართველოს კონსტიტუცია ცალკე არ აწესრიგებს უმრავლესობის უფლებებს. თავისთავად იგულისხმება, რომ ის, როგორც ხალხის ნების უზენაესი გამოხატულება, უმრავლესობის ნებას გამოხატავს. სამაგიეროდ უმცირესობების უფლებები კონსტიტუციაში ცალკეა აღნიშნული და დაცული. საქართველოს კონსტიტუციის მე-19 მუხლში ვკითხულობთ, რომ "ყოველ ადამიანს აქვს სიტყვის, აზრის, სინდისის, აღმსარებლობისა და რწმენის თავისუფლება." 21-მუხლი კი გვეუბნება, რომ "ყოველ ადამიანს აქვს უფლება თავისუფლად მიიღოს და გაავრცელოს ინფორმაცია, გამოთქვას და გაავრცელოს თავისი აზრი ზეპირად, წერილობით ან სხვაგვარი საშუალებით".

საქართველოს კონსტიტუციით წარმოუდგენელია, რატომ არ უნდა ჰქონდეს რომელიმე ეთნიკურ, რელიგიურ ან სექსუალურ ჯგუფს, მისი რაოდენობისაგან დამოუკიდებლად, იმის საშუალება, ისე იცხოვროს, როგორც მას მიაჩნია სწორად და კარგად და თავისი იდენტობა საჯაროდ, ყველას დასანახად და გასაგონად გამოხატოს.


თუკი რომელიმე ჯგუფი არსებული კონსტიტუციით კმაყოფილი არ არის და თვლის, რომ მისმა ფასეულობებმა საკანონმდებლო ნორმის სახე უნდა მიიღოს, მაშინ, როგორც უმცირესობისათვის, ისე უმრავლესობისათვის, საკუთარი ინტერესების გამოხატვის ლეგიტიმური გზა საკონსტიტუციო უმრავლესობის მობილიზებაა. არ ვიცი, რამდენად შეიძლება ჰომოფობია ფასეულობად ჩაითვალოს, მაგრამ რუსეთის მმართველმა პარტიამ ჰომოსექსუალიზმის პროპაგანდა (რაშიც, უმეტეს წილად, ლ.გ.ბ.ტ იდენტობის ნებისმიერი გამოხატულება იგულისხმება) აკრძალა, ხოლო რუსი ჰომოფობების ქართველმა "ქრისტიან"-"დემოკრატმა" თანამოძმეებმა ანალოგიური ცვლილებების დამკვიდრება საქართველოს კონსტიტუციაში დააპირეს. "ქრისტიან"-"დემოკრატებისათვის" ლ.გ.ბ.ტ. უკვე არა ავადმყოფობა, არამედ "გაუკუღმართებული ცხოვრების წესი" და "საზოგადოებრივი მორალის საწინააღმდეგო უხამსობის პროპაგანდაა". თავი რომ დავანებოთ კურიოზს, როდესაც ცნობილი პოლიტიკური მეძავი ზნეობის დამცველად გვევლინება, "ქრისტიან"-"დემოკრატების" ლიდერის ლოგიკა ასევე ურევს რელიგიურ და საერო არგუმენტაციას: ლ.გ.ბ.ტ. იდენტობის გამოხატვა არა მარტო "ამორალურია", არამედ ლახავს "საქართველოსთან ისტორიული კავშირის მქონე რელიგიურ მიმდინარეობათა მიერ აღიარებულ რელიგიური პრინციპებს". თარგამაძეს სწორედ ამ პრინციპების კონსტიტუციურ დონეზე დაკანონება უნდა. ეს პრინციპები რომ ბევრად შორდება ჰომოსექსუალიზმის თემას და მაგ. შარიათის პრინციპების დაკანონებასაც გულისხმობს, ჰომოფობთა ხმებზე მონადირე ელექტორატშეთხელებულ პოპულისტს ეტყობა არ გახსენებია. მისი ლოგიკა მარტივია: უმცირსობის ცხოვრების წესი "შეურაცხყოფს" უმრავლესობას, შესაბამისად, ის უნდა აიკრძალოს. მაგრამ საქართველოს კონსტიტუცია ამის საშუალებას არ იძლევა. კონსტიტუციის მეშვიდე მუხლი გვეუბნება, რომ "სახელმწიფო ცნობს და იცავს ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს, როგორც წარუვალ და უზენაეს ადამიანურ ფასეულობებს. ხელისუფლების განხორციელებისას ხალხი და სახელმწიფო შეზღუდულია ამ უფლებებითა და თავისუფლებებით, როგორც უშუალოდ მოქმედი სამართლით." შესაბამისად, ნებისმიერი საკონსტიტუციო ცვლილება, რომელიც რომელიმე ჯგუფის უფლებას ისე ზღუდავს, როგორც ეს ქართველ მემარჯვენე პოპულისტებს წარმოუდგენიათ, პირდაპირ წინააღმდეგობაში მოდის ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებთან და თავისუფლებებთან. კანონმდებელი არა მარტო ხალხის ნებით არის შეზღუდული, არამედ სამართლიანობის და თანასწორობის უნივერსალური პრინციპებითაც.

ის, რომ როგორც საპატრიარქოს, ისე "ქრისტიან"-"დემოკრატების" მოთხოვნა კონსტიტუციას ეწინააღმდეგება, ნათელია, მაგრამ უმცირესობათა იდენტობის დაცვის არგუმენტები არა მარტო პოზიტიურ სამართალში, არამედ სამართლის ფილოსოფიაშიც არსებობს.


აქ კი, სახელმწიფოს კიდევ ერთი თეორეტიკოსი უნდა გავიხსენო. გერმანელი ფილოსოფოსი გეორგ ვილჰელმ ფრიდრიხ ჰეგელი (1770-1831) ფიქრობდა, რომ ადამიანი (აბსტრაქტული ინდივიდუუმი) თავისუფლებას მხოლოდ "ზნეობრივ" სახელმწიფოში აღწევს, თავად სახელმწიფო კი "ზნეობრიობის" (Sittlichkeit) იდეის განხორციელებაა. რა არის ეს ზნეობრიობა? (ამ შეკითხვაზე რუბენ ხაჩიკიანის პასუხი "какой моральный человек приедет в Москву без денег" ზნეობრიობაზე სრულ წარმოდგენას ისევე ვერ მოგვცემს, როგორც გიორგი თარგამაძის შეხედულებები - მორალზე), ასე რომ, ცოტა სხვა გზით მოგვიწევს წასვლა.

ადამიანს მხოლოდ საზოგადო საქმიანობაში - კორპორაციაში, სამოქალაქო საზოგადოებაში, სახელმწიფოში - მონაწილეობით შეუძლია უფრო დიდ სუბსტანციურ ცხოვრებაში გადასვლა - ამას ჰეგელი "გაზნეობრიობას" (Versittlichung) ეძახის. ჰეგელის სამართლის ფილოსოფიაში ადამიანი თანდათან ხდება "ზნეობრივი": ის სამ "ჯგუფშია" ჩაწერილი, ოჯახში, სამოქალაქო საზოგადოებაში და სახელმწიფოში. თუ ოჯახი კერძო სფეროა, სამოქალაქო საზოგადოება "საზოგადოს" პირველი საფეხურია. სამოქალაქო საზოგადოება, რომელიც ადამიანის უსაფრთხოებას, მისი ქონების დაცვასა და პირად თავისუფლებას უზრუნველყოფს, ერთი მხრივ, აღიარებს ისეთ პიროვნებას, რომელიც საკუთარი მიზნისაკენ მიისწრაფვის, მეორე მხრივ კი, "საზოგადოს" ისეთი ფორმაა, სადაც ადამიანს სხვების მეშვეობით საკუთარი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება შეუძლია. თუ სამოქალაქო საზოგადოება კერძო ინტერესების ერთობლიობაა, სახელმწიფო ამ კერძო ინტერესების ერთობლიობაზე კიდევ უფრო მაღლა დგას და საზოგადო ინტერესს წარმოადგენს. მხოლოდ სახელმწიფოს აქვს "საზოგადო" ინტერესი, თუმცა ის არც კერძოს გამორიცხავს: პირიქით, ზნეობრივი სახელმწიფო სწორედ ისეთი სახელმწიფოა, სადაც კერძო ინტერესი გამოხატულებას პოულობს და ზოგადის ნაწილი ხდება. ზნეობრივი სახელმწიფო იმდენად არსებობს, რამდენადაც მას კერძო მოქალაქის თავისუფლების გარანტირება შეუძლია. ერთის მხრივ, ადამიანი პოლიტიკურად თავისუფალი უნდა იყოს, მეორე მხრივ, თავისი თავისუფლების სრულყოფილი განხორციელება მხოლოდ სახელმწიფოშია შესაძლებელი. სწორედ ამ თავისუფლების გარანტირებით სახელმწიფო მოიპოვებს კერძო მოქალაქის ნდობას ისე, რომ მისი თავისუფლება და საზოგადო ინტერესი ორგანულად ერწყმიან ერთმანეთს. (შესაბამისად, იქ, სადაც ადამიანი არ არის თავისუფალი, ვერც სახელმწიფო იქნება ზნებორივი). ჰეგელისეული "ზნეობრიობა" გარკვეულწილად რელიგიას ანაცვლებს, იმიტომ რომ მხოლოდ მას შეუძლია სახელმწიფოსათვის მყარი ფუნდამენტის ფუნქციის შესრულება: ზნეობრიობა გახლავთ სახელმწიფოს ავტორიტეტის და ძალაუფლების წყარო. (სახელმწიფო ინსტიტუტებს ემყარება, რელიგია კი ერთი ინსტიტუტის ფარგლებში ვერ ეტევა და ამიტომ არ შეიძლება სახელმწიფოს საფუძველი იყოს).


"ზნეობრივი სახელმწიფოს" კრიტიკა ბევრი პოზიციიდან შეიძლება, მაგრამ თუ გვინდა, რომ მისი ფუნქციონირების კონკრეტული მაგალითი წარმოვიდგინოთ, ისეთი შემთხვევები უნდა ვეძებოთ, როდესაც სახელმწიფო იღებს გადაწყვეტილებას, რომელიც არის არა კერძო ინტერესების კონსენსუსი, არამედ "ზნეობრიობის" ზოგადი, მაგ. თავისუფლების ან სამართლიანობის პრინციპის გამოხატულება. ქართული სახელმწიფო ასეთ რამეს იშვიათად, მაგრამ მაინც ახერხებს. ქართული სახელმწიფო ასე მოიქცა, როდესაც საჯარო სამართლის იურიდიული პირის სტატუსი მართლმადიდებელი ეკლესიის გარდა სხვა ეკლესიებსაც მიანიჭა. ამით კანონმდებელმა რამდენიმე რამ აჩვენა: ერთი, რომ ის კანონმდებელია და არა ვიწროპარტიული ინტერესების პარლამენტში გამტარებელი, მეორე ის, რომ ქართული სახელმწიფო ცდილობს, გახდეს არა მარტო ეთნიკური ქართველების და აღმსარებლობით მართლმადიდებლების სახელმწიფო, არამედ არ განასხვაოს საქართველოს მოქალაქეები ეთნიკური და რელიგიური ნიშნით.

ლ.გ.ბ.ტ.-ჯგუფის დაცვა სწორედ ამიტომ არ არის ტრივიალური და მეორეხარისხოვანი საკითხი: საუბარი სწორედაც რომ ქართული სახელმწიფოს მოწყობის ერთ-ერთ და თანაც საკმაოდ მნიშვნელოვან პრინციპზეა: კერძოდ კი იმაზე, რომ კანონის წინაშე ქართულ სახელმწიფოში უმრავლესობის და უმცირესობის წარმომადგენელი თანასწორია (იმისაგან დამოუკიდებლად, მოსწონს თუ არ მოსწონს უმრავლესობას უმცირესობები ან მათი ცხოვრების წესი), რომ კანონი ერთნაირად იცავს ქართველს და სომეხს, მუსულმანს და იეღოველს, ჰეტეროს და ჰომოს, მაჩოსა და გეის. ეს პრინციპი კონსტიტუციაში ისედაც არის ჩაწერილი, მაგრამ ახლა იმაზეა საუბარი, რამდენად შეუძლიათ სამოქალაქო საზოგადოებას (და ეკლესიას, როგორც მის წევრს), პოლიტიკურ პარტიებს და თავად სახელმწიფოს საკუთარი ძირითადი კანონის პატივისცემა და დაცვა.

Because the music that they constantly play
It says nothing to me about my life
მაესტრო მორისი

(დასაწყისი აქ და აქ)

პრობლემა ის კი არ არის, რომ ვიღაც ინგლისურად მღერის. პრობლემა ისაა, რომ ყველა ინგლისურად მღერის. შეიძლება სუყველა არა, მაგრამ უმეტესობა. ბოლო რამდენიმე წელია, სრულიად შემობრუნდა ტენდენცია, რომელსაც სათავე 90-იანების როკმუსიკოსებმა დაუდეს. მაშინ უმეტესობა ქართულად მღეროდა და მხოლოდ რამდენიმე - ინგლისურად. ახლაც რომ ეგრე იყოს, უკეთესი იქნება ყველასთვის - მსმენელისთვისაც და მუსიკოსისთვისაც.

ვიდრე ვიტყოდეთ, თუ რატომაა ეგრე, ჯერ ისიც უნდა ვთქვათ, რატომ ვლაპარაკობთ ამდენს ტექსტზე და არა, ვთქვათ, მუსიკაზე ან პროდიუსერებზე, ან, რავი, მომღერლის ჩაცმულობაზე. მაშ, რატომაა ტექსტი ყველაზე მნიშვნელოვანი?


ა. ტექსტი (My Words Are Like a Dagger With a Jagged Edge)

ტექსტი, ყველაზე მნიშნელოვანი, ცხადია, არ არის. მუსიკა ისეთი რამაა, რომ არც ერთი კომპონენტი არ არის ყველაზე მნიშვნელოვანი. რამდენი კარგი თანამედროვე მუსიკოსია, რომელიც ვოკალს სულ არ იყენებს (მაგ. Ratatat); ზოგია, ვოკალი რომ აქვს, მაგრამ ტექსტი არა აქვს - გამოგონილ ენაზე მღერის და ვოკალსაც მხოლოდ ერთგვარ ინსტრუმენტად იყენებს (Sigur Ros-ის შემოქმედების ნახევარი, შინამანეკენა); ზოგან მხოლოდ ვოკალი კი არა, თავად ტექსტი ასრულებს ინსტრუმენტის ფუნქციას - იმისთვისაა, რომ ფრაზების ნაგლეჯებმა და სიტყვების ჟღერადობამ შეგიქმნას განწყობა (Midnight City); ზოგ სიმღერას ტექსტი კი აქვს, მაგრამ მას ინტერნეტის გამოჩენამდე კაციშვილი ვერ არჩევდა (Smells Like Teen Spirit-ის ეს პაროდია მაგაზეა); ზოგის ტექსტიც გესმის, სიტყვებსაც არჩევ, მაგრამ აზრი მაინც ვერ გამოგაქვს (თუნდაც All Along The Watchtower). ხანდახან სიტყვებიც გესმის და შინაარსიც, მაგრამ სიმღერას ეგ არაფერს მატებს - ტექსტი მსგავსი ჟღერადობის სიტყვებით რომ შეცვალო, ზუსტად იმავე სიმღერას მიიღებ (Rio, მაგალითად. რატომღაც ეგ გამახსენდა, მაგრამ კიდევ ათასობით ეგეთია). კაი, მაგასაც რომ თავი დავანებოთ, რამდენი სიმღერა მოგვწონებია ისე, რომ ტექსტზე არც დავფიქრებულვართ - კარგია, ცუდია თუ როგორია და საერთოდ რაზეა. მოგვწონს და მორჩა!

მაშ, რა ტექსტი აგვიტყდა?

აი, რა ტექსტი აგვიტყდა. კი, ზემოთ მოყვანილი მაგალითები, მართალია (ჩემს ძველ მეს დავესესხე. ჩემი ეს პოსტი დიდწილად მასთან კამათია. ის ძველი მე ამბობდა, სიმღერა კარგი იყოს და ენას რა მნიშვნელობა აქვსო), მაგრამ ეგ მაინც გამონაკლისებია. თანამედროვე სიმღერების სრულ უმეტესობას ტექსტი აქვს და ეს ტექსტი ძალიან მნიშვნელოვან ფუნქციას ასრულებს.

კარგი სიმღერა ხომ იდეაში რაღაცაზეა. შეიძლება ამბავი არ იყოს მოყოლილი, მაგრამ განწყობას გადმოსცემდეს. კარგი მუსიკოსი ხომ ისაა, ვისაც სათქმელი აქვს. შეიძლება ეს სათქმელი მუსიკოსს ჩამოყალიბებული არ ჰქონდეს. არ არის საჭირო, მუსიკა იმისია, რომ აზრის დალაგება არ გჭირდება. მაგრამ, რაღაც გრძნობა ხომ უნდა იყოს? ეგ არ არის ის მუსიკა, ჩვენ რომ გვიყვარს?

ამ ამბის თუ გრძნობის გადმოცემა უტექსტოდაც მშვენივრად შეიძლება, მაგრამ უფრო რთულია. ტექსტი გეხმარება. ერთ-ერთი ინგრედიენტია, რომელიც საბოლოო პროდუქტს უკეთესს ხდის. კი, მუსიკოსს შეუძლია თქვას - არ მინდა, ტექსტი ხელს მიშლის და მაგის გარეშე მირჩევნიაო. ბაზარი არაა. მაგრამ, როგორც წესი, უარს არ ამბობენ ხოლმე. სხვა თუ არაფერი, ტექსტს იყენებენ თუნდაც იმიტომ, რომ მსმენელი ამას მიჩვეულია.

კი, მუსიკა უნივერსალური ენაა. მაგრამ, ეს მაშინ, თუ მოცარტი ხარ, ან მაილს დევისი ან, „სიგურ როში“ მაინც. ნაკლებ მუსიკოსებს სიტყვები დიახაც რომ ძალიან ეხმარება.

სიმღერა ხომ მეტია, ვიდრე მის შესაკრებთა უბრალო ჯამი. რომ დაშალო - ცალკე ვოკალი განიხილო, ცალკე ტექსტი, ცალკე გიტარა და ცალკე, რავი, დრამი, შეიძლება ვერც მიხვდე, რატომაა კარგი სიმღერა. ერთად კი გესმის და, ბიჭო, გრძნობ!

აი, ქიშოს და ინტელიგენციის ჭეშმარიტება ხომ მოგისმენიათ? მუსიკა როგორია? დიდი ვერაფერი. ცალკე ინსტრუმენტალი რომ ჩაგირთოს ვინმემ, შეგაწუხებს. ტექსტი? „მე ვერ გპირდები ველურ სექსს/მე ვერ გავუძლებ ასეთ ტემპს“? დაწერილი რომ ნახო, არ მოიხიბლები. ლექსი რომ იყოს, ცუდი ლექსი იქნებოდა. მაგრამ ლექსი არ არის. სიმღერაა. თან კარგი სიმღერაა. რაზეა? რის თქმა უნდა ავტორს? რა ვიცი მე. უფრო სწორად, ვიცი, მაგრამ სიტყვებით გადმოცემა გამიჭირდება. ვგრძნობ. იმიტომ, რომ ეს ყველაფერი ერთად „მუშაობს“.

ჰოდა, ინგრედიენტების ეს ერთობლიობა ძალიან ფაქიზ ბალანსზეა დამოკიდებული. ჯადოქრობაა, რა. სიმღერის ცოტა სხვა მიქსს ჩაწერ და მაგია ქრება - კარგი სიმღერა იყო და უცებ საშუალოდ გადაიქცევა. ისეც ხდება, რომ კარგი სიმღერის ჩაწერის დროს გიტარისტი სტუდიაში აურევს, სიმებს დროზე ადრე ჩამოჰკრავს ხელს და ჰოი, საოცრებავ, ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო სიმღერას მიიღებ. ხელოვნება მცირე, ერთი შეხედვით, არაარსებით რამეებზეა დამოკიდებული. და ეს მცირე რამე ხშირად ტექსტია. მიდი, აბა, შეცვალე ქიშოს სიმღერის სიტყვები. იმავე ხმით იმღეროს ინგლისურად, თუნდაც უფრო ჭკვიანური რამეები. რა გამოვა?

მაი ლეგზ.


ბ. ქართული ტექსტი (You're Talkin' a Lot, But You're Not Sayin' Anything)

ზემოთ დაწერილში, როგორც ვხვდები, ბევრი არც შემეკამათება, მაგრამ მაინც საჭიროდ ჩავთვალე - არგუმენტის უკეთ ასაგებად. ახლა ისიც ვთქვათ, რატომ არ შეიძლება, ეგ სათქმელი მუსიკოსმა ინგლისურად გადმოსცეს.

აუ, როგორ არ შეიძლება. ძალიან კარგადაც შეიძლება. უბრალოდ, უფრო რთულია და, როგორც წესი, არ გამოსდით ხოლმე. გასაკვირია? სად შენს ენას რომ გრძნობ ადამიანი და სად სხვისას?! კი, ზოგმა ინგლისურიც წყალივით იცის, ვინძლო ქართულზე უკეთესადაც, მაგრამ უმეტესობა ხომ არ არის ეგრე. აჰა, ვუსმენ ამ ბოლო ორი წლის ინგლისურენოვან ქართულ სიმღერებს და ან ისერა ინგლისურია და ან კიდევ სულ არ ისმის, რას მღერიან. კი, ბატონო. მოსულა. მაშინ, როდესაც არა აქვს მნიშვნელობა, რას მღერი და ტექსტი მხოლოდ ორნამენტია, მაგრამ უმეტესობა რომ არ მღერის ეგეთ სიმღერებს?

რამდენჯერ მომისმენია, რომ ბევრს მუსიკოსს უფრო ბუნებრივად ტექსტი ინგლისურად მოსდის. ინგლისურად ეწერინება და რა ქნას. ან იქნებ მუსიკა აქვს ისეთი, ქართული რომ არ მოუხდება. იმიტომ, რომ ისეთ რამეებზე მღერის, ქართულად რომ არ გადმოიცემა.

ბულშიტ. არ მჯერა მე მაგისი.

ათი-ოცი სიმღერის, ან სამი-ოთხი ჯგუფის შემთხვევაში კიდევ დაიჯერებდა კაცი. ნუ, ეგრე ხედავს ადამიანი თავის მუსიკას და უთხარი ეხლა, გინდა თუ არა, სხვანაირად დაინახეო. მაგრამ ყველა, ტო?

ყველა ეგრე იმიტომ მღერის, რომ ინგლისურად ტექსტის წერა უფრო ადვილია. ადვილია იმიტომ, რომ მსმენელს არ ესმის რას მღერი და თავად მუსიკოსსაც უკეთესად ეჩვენება, ვიდრე სინამდვილეშია.

ის, რომ, აი, ინგლისურად ვწერ, იმიტომ, რომ ქართულად სასაცილოდ ჟღერსო, არის თავის მოტყუება. თუ ქართულად სასაცილოდ ჟღერს, დიდი შანსია, რომ ინგლისურადაც ეგრე იყოს. თუ ქართულად უაზროა, სავარაუდოდ, ინგლისურადაც უაზროა. არის გამონაკლისებიც. ზოგი რამე მართლა უკეთესად ჟღერს ინგლისურად. მაგრამ არა ყველაფერი. მაგის უმეტესობა არის სიზარმაცე. და კიდევ ის, რომ სათქმელი ჯგუფს რეალურად არა აქვს.

მთავარ პრობლემას, აი, ეს აზრის ჩამოუყალიბებლობა ქმნის. ნუ კარგი, არ ვარგა ტექსტი და არ ვარგა. ისედაც გავალთ იოლას. კარგი სიმღერა უსიტყვებოდაც მუშაობს. მაგრამ უშინაარსოდ კარგი იშვიათად გამოდის.


გ. თბილისის ანძა რომ ჯობია ეიფელს...

საქმე ისაა, რომ ქართული ჯგუფების უმეტესობა მთლად ორიგინალურ მუსიკას არ უკრავს. ყოველთვის ასე იყო. საქართველო და სხვა პატარა ქვეყნები მუსიკის ახალი მიმდინარეობების სამჭედლო არ არიან ხოლმე. ყველა ვიღაცის პონტში უკრავს. ეს, ცხადია, ნორმალურია. სხვისას აიღებ, შენსას დაამატებ და კარგი გამოდის.

შენი გამოდის.

ცუდი კი ისაა, როცა ამ შენის დამატება ვერ ხერხდება. ამაში დამნაშავედ კი მე დიდწილად ისევ ინგლისური ტექსტი მგონია. ინგლისური ბევრს სწორედ ამ, თავისი საყვარელი სიმღერების მეშვეობით აქვს ნასწავლი. ამიტომ შთაგონებას არა მხოლოდ თავიანთი საყვარელი ჯგუფების მუსიკაში ეძებენ, არამედ მათ ტექსტებშიც. შესაბამისად, როცა ამბავია მოსაყოლი, იმათ ამბავს ყვებიან და არა ჩვენსას.

ბევრი თქვენგანის საყვარელ ბენდს რომ დავესესხო, ავიწყდებათ, რომ საბურთალოდან არიან და არა ჰანტერს ბარიდან. ზუსტად არ ვიცი, სად არის ჰანტერს ბარი (სადღაც სამხრეთ-დასავლეთ შეფილდში), მაგრამ ის კი ვიცი, რომ აქედან შორია. სოუ, გეთ ოფ ზი ბენდვაგონ ენდ ფუთ დაუნ ზი ჰენდბუკ.

იე იე იე იე.

ეგაა, თორემ განა ვინმე 90-იანების მუსიკას მისტირის. ის დრო გავიდა, მოკვდა-მოკვდა, აღარ არის და ძალიანაც კარგი. არც ისე კარგი იყო, როგორც გვახსოვს. დღეს გვყავს უფრო მეტი და უკეთესი მუსიკოსი (ეს, გეხვეწები, სააკაშვილის ხმით წაიკითხე), ვიდრე ოდესმე გვყოლია. დღეს მეტ ნიჭიერ ტიპს უჭირავს გიტარა ან ლეპტოპი, ვიდრე აქამდე. და რას აკეთებს ამ ნიჭიერი ტიპების უმეტესობა?

სხვა, უკეთეს ჯგუფებს აქსეროქსებს.

ამათი დიდი ნაწილი ცუდ მუსიკას სულაც არ წერს. მაგრამ, ხანდახან ნეტა ცუდი იყოს. ხშირად ჯობია ცუდი იყოს, ვიდრე საშუალო. ისერა. ნორმალური.

ჯენერიკ.

სეიფ.

მიდიოკრ.

ქართული თანამედროვე მუსიკის უდიდესი ნაწილი მეორადი საქონელია. არ არის ეგრე? ნუ, კარგი - შენი ჯგუფი არ არის ეგეთი. სხვებისა ხომ არის? არ არის?

ხომ იცი, რომ არის. საშუალო დონის კავერ-ვერსიაა.

„ადიბასი“.

„ელვისის“ სუში.

„შუა ქალაქში“ ახალი შემადგენლობით.

ქართული ფლეშმობები.

ბუტკის პიცა კეტჩუპით და მაიონეზით.

თითქმის, მაგრამ არცთუ მთლად ზი რიალ თინგ.

თუ არა და ჰა. იძახე, თბილისის ანძა ჯობია ეიფელსო. და იცი რა? რაღაც პონტში მართლა ჯობია - თუ თბილისის ანძა თბილისისანძობს და არ ეიფელობს. ეიფელი არ დაგვნათოის თბილისელებს თავზედა. თბილისის ანძაა ეგ. და უმეტესობას ანძასთან მეტი ტკბილი მოგონება გვაკავშირებს (აი, ამ ჭიქით, ძმებო...), ვიდრე ეიფელთან. „გომი ორიგინალი“ უფრო ვიცით, ვიდრე „საუზერნ კომფორტი“. ვაკის პარკში უფრო ხშირად დავდივართ, ვიდრე ჰაიდ პარკში.

ჰოდა, ფაქინგ ექთ ლაიკ ით.

გეთ ოფ ზი ბენდვაგონ ენდ ფუთ დაუნ ზი ჰენდბუკ.

იე იე იე იე.

(გაგრძელება იქნება)