ბლოგები

ვიფიქრე, გავასწრებ-მეთქი, მაგრამ ხელის დახვედრება ძლივს მოვასწარი. ბეწვზე გადავრჩი, შუბლი რომ არ გამიხეთქა წინა კაცის მიერ მოქნეულმა კარმა.

გაიარა და გამოუშვა მთელი ძალით, უკან არც მოუხედავს. დამაგდებდა კარი ნამდვილად, მაგრამ ის კაცი მაინც არ მოიხედავდა. ეს უკვე ზუსტად ვიცი.

ეს იცის ყველამ, ვინც მეტროთი დადის, ან სხვა ასეთი, ზამბარიანი მძიმე კარის გავლა უწევს, თუნდაც ხანდახან.

ეს იცის ყველა მომდევნო კაცმა, რადგან წინა კაცი კარს არასოდეს დაიჭერს. და ის მომდევნო კაციც, როცა წინა გახდება, უკან არასოდეს მოიხედავს, გავარდება და ახლა თავის მომდევნოს მიახლის ცხვირ-პირში იმ კარს.

ერთხელ ერთი დიდი შენობის შესასვლელში ჩემ შემდეგ მომავალ კაცს კარი დავუჭირე, თან გავუღიმე. მან კი ხელი არ შემომაშველა, ზედაც არ შემოუხედავს, ისე გაიარა. თან ჩქარობდა, რომ გასვლა მოესწრო. სანამ ვიდექი და კარი მეჭირა, კიდევ ერთმა გოგომ გაიარა და ბოლოს ვიღაც ბიჭს ვუთხარი „თუ შეიძლება!..“ - და კარი მივაწოდე.

ერთხელ მესმოდა, როგორ ბრაზობდა ჭარმაგი კაცი - გადაგვარდა საქართველო, ამ უზრდელმა კინაღამ მომკლაო. ის კაცი წინა კაცზე ბრაზობდა და უკან არც მოუხედავს, სადაც მის მოქნეულ კარს ძლივს გადაურჩა ზურგჩანთიანი პატარა ბიჭი.

ეს ბიჭიც ჩვენსავით გაიზრდება. ეგონება, რომ ეს ჩვეულებრივი ამბავია, რომ ასეც უნდა იყოს, რომ ეს ერთგვარი წრთობაა თვითგადარჩენისთვის ბრძოლაში, რომ აქ ვერაფერს შეცვლი, უბრალოდ, უნდა მიიღო, როგორც ბედისწერა, როგორც სამშობლო, როგორც გაკვეთილი - ფრთხილად იყავი და თავს მიხედე, სხვამ კი საკუთარ თავზე.თვითონ იზრუნოს.

ასე ეგონება მთელი ცხოვრება. სანამ ერთ დღესაც არ ადგება და არ წავა სადმე...

სულ ერთია, სად: ნიუ-იორკში, ლონდონში, პარიზში... ქვეყანა დიდია.

მე პირველად პარიზში ვნახე. იქ ძალიან პოპულარულია ამგვარი ზამბარიანი კარები - ხელს ჰკრავ და გაიღება და მერე დიდი აჩქარებით ბრუნდება საპირისპირო მხარეს.

პარიზის მეტროს შესასვლელთან პირველივე ქალმა კარი დამიჭირა და, სანამ ხელი არ შევაშველე, არ გაუშვა, თანაც გამიღიმა თბილად და ლამაზად. სამუშაო საათები ახალი დამთავრებული იყო და მეტროს შესასვლელში ხალხი ხუთ ნაკადად, უწყვეტად მოედინებოდა, და ყველა წინა კაცს ეჭირა კარი, სანამ მომდევნო არ ჩამოართმევდა, და გრძელდებოდა ეს თავაზიანობისა და ღიმილის უწყვეტი ესტაფეტა, ასეთი შესაშური და ასეთი სანუგეშო...

და არ დამიწყოთ ახლა, რომ ის იმ მომენტში სულ არ ფიქრობდა სიკეთეზე, სულ არ ადარდებდა სხვისი კარგად ყოფნა. ჩვევად აქვს, თორემ, სინამდვილეში სულაც არ დაგიდევს, მოგხვდება თუ არა კარიო. ჰო, ჩვევად აქვს! და ასეთი ჩვევა, ალბათ, სჯობია იმას, გულშემატკივარი და მგრძნობიარე ხალხი ჩვევის არქონის გამო რომ იქცევა გულგრილად.

და დადის ასე ხალხი პარიზსა და ლონდონში, ნიუ-იორკსა და ბერლინში. კარს ყველგან დაგიჭერენ, ვინც უნდა მიდიოდეს წინ, "შანელის" ყელსახვევიანი თუ უსახლკარო. დაელოდებიან, სანამ ხელს არ შეაშველებ და კარს არ ჩამოართმევ, დარწმუნდებიან, რომ უსაფრთხოდ ხარ და გზას გააგრძელებენ. არც სახელს გკითხავენ და არც გვარს, არც სულში ჩაგიძვრებიან, მაგრამ შეგამჩნევენ!

დასავლეთიო, რომ ამბობენ, აი ასეთი ამბებია იქაურ ქალაქებში. ჩვენი ჩვევები კი, ალბათ, იმ ქალაქებთან მეგობრობის დროიდან მოდის, სადაც მშვიდად და მეთოდურად ყოველდღე გვხვდებოდა ცხვირში ზამბარიანი კარიც და უზამბაროც. ზოგჯერ კი, მსუბუქი შეკურთხებაც მოჰყვებოდა თან, იმ ენაზე „ცუდად“ რომ არ ჟღერს, ისეთი.

მოკლედ, დრო მიდის... სამყარო ფართოვდება და წინ მიიწევს. ყოველდღიურ, მუდმივ რბოლაში ყველა ცდილობს, დაწინაურდეს და სხვას გაასწროს. მაგრამ რატომღაც, რატომღაც მაინც ჯიუტად ზრუნავს მომდევნოზე. მექანიკურად, მონოტონურად, ტკივილის, აფეთქებების, ფერის, ფულის მიუხედავად. იქნებ შეთანხმდნენ, რომ ეს რაღაცნაირი ბოდიში და საზღაურია მათგან, ვინც უკვე დაწინაურდა, მათ მიმართ, ვინც ჯერ კიდევ უკან არის და ცდილობს დაწევას - თუნდაც ამაში, თუნდაც წამით, თუნდაც გაუაზრებლად...

იქნებ ამ ერთ პატარა, უსიტყვო ჟესტში ჩანს სამყაროს მყიფე წონასწორობა - „წინა კაცი უკანა კაცის ხიდიაო“.

ჰო, მაგრამ ქართული არ არის ეს ანდაზა?

რა ვიცი, აბა! კარის დაჭერა იქით იყოს და.... მგონი, წინა კაცის პრობლემა დგას საქართველოში.

11 აპრილს გამოქვეყნდა აშშ-ის ეროვნულ-დემოკრატიული ინსტიტუტის, NDI-ს, კიდევ ერთი გამოკვლევის შედეგები. გამოკვლევა მიზნად ისახავდა საზოგადოებრივი განწყობის დადგენას, რაც ხშირად ინტერპრეტაციის საგნად იქცევა ხოლმე. ამ წერილში ჩემს ინტერპრეტაციას შემოგთავაზებთ.

დავიწყებ იმით, რომ, გავრცელებული მოსაზრების საპირისპიროდ, გადაჭრით ვერ ვიტყოდი, რომ ტერიტორიული მთლიანობის საკითხი მოსახლეობის თვალში ღირებულებითი თვალსაზრისით „ჩამოქვეითდა“. მართალია, 2015 წლის ნოემბრის გამოკვლევაში უმნიშვნელოვანეს ეროვნულ საკითხებს შორის ტერიტორიულ მთლიანობას მესამე ადგილი ეკავა, ხოლო 2016 წლის მარტის გამოკითხვაში მეხუთეზე გადაინაცვლა, სინამდვილეში ეს, ვფიქრობ, იმის შედეგია, რომ დროებით წინა პლანზე გადმოვიდა ინფლაციის საკითხი (პენსიების საკითხი კი, შესაძლოა, ლოგიკურად მიება ინფლაციას). ეკონომიკური პრობლემები ისედაც ყოველთვის იყო ამ ჩამონათვლის სათავეში, სხვა საქმეა, რომ ინფლაცია აქამდე მაინცდამაინც მწვავე ეკონომიკურ პრობლემას არ წარმოადგენდა. შესაბამისად, ტერიტორიული მთლიანობის საკითხი კვლავაც რჩება ყველაზე მნიშვნელოვან „არაეკონომიკურ“ პრობლემად.

რაც შეეხება საგარეო პოლიტიკურ-ეკონომიკურ კავშირებში გაწევრიანების საკითხს, აქ მართლაც შეინიშნება გარკვეული ცვლილება წინა წელთან შედარებით. 2015 წლის აგვისტოში ევროკავშირში გაწევრიანებას მხარს უჭერდა გამოკითხულთა 50%-ზე ნაკლები, ახლა კი ეს მაჩვენებელი 61%-ს შეადგენს. შესაბამისად, შემცირდა ევრაზიულ კავშირში გაწევრიანების მომხრეთა რიცხვიც (ერთი ინტერპრეტაციის თანახმად, მოსახლეობის გარკვეულმა ნაწილმა არც იცის, რომ ევრაზიული კავშირი რუსეთის დაფუძნებულია და კითხვას გაუაზრებლად პასუხობს; სინამდვილეში, თავად კითხვაშია განმარტებული, რა არის ევრაზიული კავშირი და თითქმის გამორიცხულია, ამ კითხვას ვინმე გაუაზრებლად პასუხობდეს). ამდენად, ცვლილების მთავარი მიზეზი, ჩემი აზრით, ევროკავშირთან სავიზო ლიბერალიზაციაა, რომელსაც, ევროკომისიის დადებითი დასკვნის წყალობით, მიმდინარე წლის მეორე ნახევარში ველით.

მოსახლეობა ისევ და ისევ დადებითად აფასებს ამ მთავრობის ყველაზე მნიშვნელოვან სოციალურ მიღწევას: უფრო ხელმისაწვდომ სამედიცინო მომსახურებას. გამოკითხულთა 51% თვლის, რომ ამ მხრივ მდგომარეობა გაუმჯობესდა. ამავე დროს, 92%-ის აზრით, ინფლაციის კუთხით მდგომარეობა გაუარესდა, 70% მიიჩნევს, რომ სიღარიბის დონემ მოიმატა, ხოლო 55%-ის აზრით, გაიზარდა უმუშევრობის დონე. ამ ყველაფერში მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი (81%) ახლანდელ მთავრობას ადანაშაულებს. ამასთანავე, 59% ადანაშაულებს წინა მთავრობასაც, ხოლო 53% − გლობალურ ეკონომიკურ პრობლემებს. ერთი სიტყვით, მოსახლეობის გარკვეული ნაწილი სამივეს აკისრებს პასუხისმგებლობას, თუმცა უმრავლესობა მაინც ამჟამინდელი მთავრობის დადანაშაულებისკენ იხრება.

სტატიის მეორე ნახევარში ყურადღებას სამ რამეზე გავამახვილებ: საგარეო პოლიტიკური ორიენტაციის კუთხით, თაობებს შორის განსხვავებაზე; განსხვავებულ მონაცემებზე რეგიონებსა და თბილისში მცხოვრებ მოსახლეობას შორის; და ეთნიკურ უმცირესობათა საგარეოპოლიტიკურ პრიორიტეტებზე.

თაობათა შორის განსხვავება ყველაზე გამოკვეთილია საგარეო პოლიტიკის საკითხებთან მიმართებით. 18-35 წლის მოქალაქეთა 71% მიიჩნევს, რომ ქვეყნის საგარეოპოლიტიკური კურსი დასავლური უნდა იყოს, ხოლო 56 წელს გადაცილებულთაგან ასე მხოლოდ 59% ფიქრობს. ამ სხვაობის მიზეზი, სავარაუდოდ, ის არის, რომ ახალგაზრდა თაობას არ აქვს საბჭოთა გამოცდილება, რომელიც, თავის მხრივ, მათ რუსეთთან დააკავშირებდა როგორც კულტურულ, ისე პოლიტიკურ დონეზე. ამავე დროს, სულაც არ არის უმნიშვნელო, რომ უფროსი ასაკის გამოკითხულთა თითქმის 60% პროდასავლური კურსის მომხრეა. საბჭოთა გამოცდილების მიუხედავად (ან, იქნებ, სწორედ მისი მიზეზით), მათ უმრავლესობას დასავლეთთან ინტეგრაცია სურს.

რაც შეეხება ამ მხრივ რეგიონალურ განსხვავებებს, დედაქალაქში მცხოვრებთა დიდი ნაწილი (77%) პროდასავლური ორიენტაციის მომხრეა, სოფლად კი მხოლოდ ეს რიცხვი გაციდებით დაბალია − 57 %. ამის ერთ-ერთი მიზეზი, შესაძლოა ის იყოს, რომ სოფლის მეურნეობის პროდუქციის გასაღების ბაზრად უწინარესად რუსეთია მიჩნეული. ეს პარადოქსად შეიძლება ჩაითვალოს, რადგან ევროკავშირში საქართველოს გაწევრიანების შემთხვევაში, სარგებელს ყველაზე მეტად სწორედ სოფლის მეურნეობაში დასაქმებული ხალხი ნახავს: ევროკავშირი თავის წევრ ქვეყნებში სუბსიდირებას უწევს სოფლის მეურნეობის სფეროს (თუმცა, რა თქმა უნდა, ევროკავშირში საქართველოს გაწევრიანების პერსპექტივა ჯერ კიდევ ბუნდოვანია, ხოლო სავიზო ლიბერალიზაცია სოფლად მცხოვრები ღარიბი მოსახლეობის ნაწილის თვალში, შესაძლოა, დიდი შეღავათი არ იყოს).

დაბოლოს, ეთნიკურ უმცირესობებით დასახლებულ რაიონებში, სხვა რეგიონებთან შედარებით, გაცილებით მაღალია პრორუსული განწყობა. იქაური მოსახლეობის 45% პრორუსულ საგარეოპოლიტიკურ კურსს ემხრობა. ეს სამწუხარო მაჩვენებელია და, გარკვეულწილად, რეგიონული კონფლიქტების (უპირველესად კი ყარაბაღის კონფლიქტის) გამოძახილად შეიძლება ჩაითვალოს. მეორე მხრივ, ეს მეტყველებს იმაზეც, რომ ჯერაც პრობლემად რჩება ეთნიკურ უმცირესობათა ინტეგრირება ერთიან ნაციონალურ პროექტში. ეს რთული საკითხია და საფუძვლიან ანალიზს იმსახურებს. ამჯერად ყურადღებას იმაზე გავამახვილებ, რომ აუცილებელია ეროვნული პროექტის ისე გარდაქმნა, რომ მასში მონაწილეობით ეთნიკური უმცირესობები კმაყოფილი დარჩნენ.

საზოგადოებრივი განწყობის გამოკვლევას მოჰყვება NDI-ს გამოკითხვების პოლიტიკური ნაწილი. არსებულ მონაცემებზე დაყრდნობით, პროგნოზების გაკეთება სარისკო საქმეა, თუმცა ინფორმაცია მოსახლეობის განწყობის შესახებ პოლიტიკური პრიორიტეტების გაანალიზებაშიც უთუოდ გამოგვადგება.